Search

Przesypiamy prawie jedną trzecią naszego życia, a jednak – jak pisał Adam Mickiewicz – „dlaczego śpią ludzie, żaden z nich nie bada”. Sen jest niezbędny dla regeneracji i przywrócenia sprawności organizmu. Pozwala oszczędzać ograniczone zasoby energii, uchronić nasze ciała przed wczesnym zużyciem, stanowi antidotum na stres. Zgoła inny jego aspekt ukazują nam marzenia senne, które chętnie opowiadamy, a przeżycia z nimi związane fascynują nas bądź niekiedy przerażają. Ta dwojaka natura snu czyni go interdyscyplinarnym przedmiotem badań. Książka jest kolejnym już efektem współpracy naukowej Centrum Badań im. Edyty Stein z Katedrą Nauk Społecznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz Szpitalem Klinicznym Przemienienia Pańskiego w ramach projektu transdyscyplinarnego namysłu nad istotnymi fenomenami egzystencji ludzkiej i „budowania mostów” między humanistyką i naukami społecznymi a naukami medycznymi.

Książka opowiada o naukowej emigracji pedagoga do świata neuronauki. Jednak bodźcem do jej napisania nie była potrzeba opublikowania dziennika z emigracji, lecz krytyczna refleksja emigranta dotycząca tego, jak neuronauka uwiodła zarówno pedagogów, jak i niepedagogów, ale też jak wykorzystywana jest do uwodzenia licznych sfer, w tym tych ściśle edukacyjnych. W zasadzie, choć czasem można nie zdawać sobie z tego sprawy, neuronauka uwodzi wszystkich. I to właśnie nazywane jest przez autora efektem neuro. W książce wykazane zostało, że neuronauka uwodzi na co najmniej kilka sposobów. Odwołując się do własnych badań naukowych, które realizowane były podczas kilkuletnich staży w neurolaboratoriach, a także do naukowych teorii i wyników uzyskanych przez innych naukowców, autor opisuje między innymi uwodzenie aplikacyjną perspektywą neurobadań, etosem mózgu, mózgocentrycznymi i mózgodeterministycznymi koncepcjami, neurorealistycznymi możliwościami wizualizowania procesów zachodzących w mózgu, neuroaparaturą, neurolaboratorium czy splendorem neuronaukowców. Pokazując różne konteksty efektu neuro, autor nie skupia się jednak tylko na ich opisie. Eksponuje także konsekwencje uwiedzenia, szczególnie akcentując te dotyczące pedagogiki, na przykład niebezpieczne działania ukierunkowane na edukacyjne aplikowanie niewdrożonych jeszcze metod stymulowania mózgu czy wzrost redundantnych publikacji z nurtu neuropedagogiki. Wskazuje także możliwe rozwiązania przeciwdziałające uwiedzeniu, wśród których kluczowym jest budowanie świadomości ograniczeń wiedzy neuronaukowej poprzez studiowanie neuronauki i zdobywanie eksperymentalnego doświadczenia w neurolaboratoriach.

W swojej książce antropolog Łukasz Kaczmarek zawarł refleksje z wielostanowiskowych badań etnograficznych nad przemianami postkolonialnego społeczeństwa w państwie tak istotnym dla zrozumienia współczesnego świata. Społeczeństwo Jamajki przeszło długą drogę od dominującej liczebnie, a podporządkowanej kolonialnej władzy, służebnej populacji osób zniewolonych i pozbawionych podmiotowości prawnej, do obywateli kraju skazanego na peryferyzację w ramach gospodarki światowej. Autor przedstawia etnohistoryczne aspekty kształtowania się rasistowsko-klasistowskiej dominacji grupki Europejczyków nad większością ukształtowaną wskutek gospodarczego obrotu ludźmi, wykorzystywania i konserwowania ich podporządkowanego, podrzędnego statusu oraz eksploatacji globalnych nierówności. Na przykładzie jamajskich przestrzeni miejskiej i turystyki zaprezentował skutki kolonialnej niedbałości o rozwój społeczny i gospodarczy wyspy oraz utrzymywania większości jej mieszkańców w charakterze Innych, co zaowocowało odrzuceniem przez nich istotnej części „kolonialnej spuścizny” oraz dążeniami do wytworzenia własnej tożsamości. Końcowe rozdziały autor przeznaczył na omówienie praktycznych konsekwencji kontynuowania statusów etnorasowych i klasowych, zakorzenionych w kolonialnych i nacjonalistycznych hierarchiach, które nie przystają do opisu społeczeństw współczesnego świata, lecz są cynicznie reanimowane i wykorzystywane do legitymizowania wyzysku i dyskryminacji arbitralnie wybranych grup.