Search

In de inleiding en eerste aanbeveling van de CBO-Richtlijn Diagnostiek en medicamenteuze behandeling van dementie brengt de richtlijncommissie een belangrijke nuancering aan in de draagwijdte van haar aanbevelingen door te wijzen op de indrukwekkende leeftijdskloof tussen patiënten in het klinisch dementieonderzoek en de algemene bevolking: hoewel circa 75% van de patiënten met dementie ouder is dan 80 jaar, vindt het wetenschappelijk onderzoek in overwegende mate plaatsmet jongere patiënten zonder co-morbiditeit.1 Strikt genomen zijn de aanbevelingen, met name die welke strekken tot uitgebreide nosologische diagnostiek, dan ook alleen geldig voor de onderzochte populatie en spreekt een generalisatie naar 80+ niet vanzelf.

Moral work, working moral – John Dewey’s empirical ethics and moral decision-making in Social Work The primary aim of social work is to help people function in society. Social workers thus find themselves at the heart of a society that is in a constant state of flux. It is becoming increasingly difficult for these professionals to deal effectively with the conflicting interests with which they are confronted in our ever-changing society. They regularly encounter morally problematic situations in which the moral action to be taken is no longer self-evident. In the face of such dilemmas, ethics can serve as a tool to aid in the decision-making process. However, ethical theories and professional codes are only useful up to a point. After all, every unique situation requires a unique interpretation of the rules. According to John Dewey’s philosophy (1859–1952), our understanding of the world should be based on human activity, since human beings are constantly interacting with the world. Dewey does not think of ethics as a theory that dictates moral meaning, but rather as a procedure that leads to it. His empirical and pragmatic approach to ethics therefore not only anticipates a changing world, but also allows social workers enough moral flexibility to make use of their own observations and experiences. Moral work, working moral – John Deweys empirische ethiek en morele besluitvorming in Social Work De kerntaak van social work is de ondersteuning van mensen bij hun sociaal functioneren. Deze beroepsgroep bevindt zich daarmee in het hart van de voortdurend veranderende samenleving. Voor social workers lijkt het steeds lastiger te worden om recht te doen aan de tegenstrijdige belangen waarmee ze in deze veranderende samenleving geconfronteerd worden. Regelmatig zien ze zich voor dilemma’s gesteld waarin het morele handelen niet meer vanzelfsprekend verloopt. Ethiek kan handvatten bieden ter ondersteuning van de besluitvorming in moreel problematische situaties. Echter, ethische theorieën en beroepscodes bieden slechts tot op zekere hoogte houvast. Elke unieke situatie vraagt immers om een unieke interpretatie van de regels. Volgens de filosofie van John Dewey (1859–1952), moet het handelen van de mens de basis vormen voor het begrijpen van de wereld, omdat dit handelen namelijk plaatsvindt in voortdurende transactie met de wereld. Dewey vat ethiek niet op als een theorie waarin morele betekenis vastligt, maar als een procedure waarin morele betekenis ontstaat. Zijn empirische en pragmatische benadering van ethiek anticipeert niet alleen op een veranderende wereld, maar biedt ook morele handelingsruimte aan social workers die recht doet aan de persoonlijke beleving.

How should we deal with ethics in student supervision? Social workers agree that supervision is an essential aspect of the social work profession. Supervision therefore occupies an important place within social work education. In supervision, students learn to analyse their first experiences of work and their own impressions and feelings, and explore their views on the field of work under the guidance of a supervisor. Students also learn to translate the theories they have acquired into practice. For the majority of students, this is not an easy task. They have many moral and ethical questions about their actions. Since the values and norms within the social field are neither static nor unambiguous, identifying what the “right” action might be can be very confusing. Even within a supervision group, there can be several opinions about this. This article therefore explains the “ethical circles in social work” method. The method acts as a form of guidance for students and supervisors who are dealing with ethical questions. Ethiek in studentensupervisie: Hoe begin je eraan? Dat supervisie essentieel is binnen het beroep van sociaal werk, daar zijn sociaal werkers het al langer over eens. Supervisie krijgt binnen de opleiding sociaal werk dan ook een belangrijke plaats. In supervisie leren studenten (eerste) werkervaringen te analyseren, eigen indrukken en gevoelens te onderzoeken en hun visie op het werkveld te verruimen en dit onder begeleiding van een supervisor. Studenten leren tevens de reeds verworven theorie om te zetten in de praktijk. Voor het merendeel van de studenten is dit geen eenvoudige klus. Zij hebben dan vele morele en ethische vragen over hun handelen. Aangezien de waarden en normen binnen het sociaal werkveld niet statisch en eenduidig zijn, is het soms ook erg verwarrend wat nu juist “juist” handelen is. Binnen een supervisiegroep kunnen hier bij de verschillende studenten en supervisor meerdere meningen over bestaan. Daarom wordt de methodiek “Ethische cirkels in sociaal werk” toegelicht in dit artikel. Deze methode kan een houvast bieden voor studenten en supervisor om aan de slag te gaan met ethische vragen.

bespreking boek Linus Vanlaere en Chris Gastmans. Zorg aan zet. Ethisch omgaan met ouderen. Leuven: Davidsfonds, 2010. 180 p., 22,50

Belevingsgerichte (verpleeghuis)zorg voor mensen met dementie kan worden beschouwd als een bijzondere vorm van (‘non cancer’) palliatieve zorg. Teneinde te verhelderen hoe verzorgenden gestalte geven aan de zorgrelatie bij patiënten met gevorderde dementie en welke de ethische vragen zich hier voordoen, is etnografisch veldonderzoek verricht door twee onderzoekers in twee verpleeghuizen. Hierbij kwam aan het licht dat zich in beide instellingen, ondanks verschillen in organisatie en kwaliteit van zorg, veel bejegeningsproblemen voordeden die passen in wat Kitwood gekenschetst heeft als ‘schadelijke omgangsstrategieën’. Nadere analyse van deze observaties, mede gestuurd door de eigen ervaring van de onderzoekers, liet zien dat deze problemen niet alleen samenhangen met externe factoren, zoals gebrek aan deskundigheid en tekort aan personeel, maar ook met de zogenaamde ‘intrinsieke complexiteit’ van het zorgdragen voor mensen met dementie, die voortvloeit uit het relationele kernprobleem van deze aandoening, namelijk het verlies van een gedeelde betekeniswereld. Het onderzoek legde drie kenmerken van die complexiteit bloot, te weten: de dilemma’s inzake waarheid spreken en waarachtigheid, de strijd om het behoud van wederkerigheid in de zorg en de paradoxale normaliteit van de zorgverlening. Om verzorgenden in staat te stellen aan deze problemen het hoofd te bieden is de centrale aanbeveling van dit onderzoek om te investeren in diverse vormen van ondersteunende zorg voor zorgenden.