Search

Mûsikî nazariyatı tarihinin yazılı kaynakları İslâm dünyasında oldukça erken dönemlere dayanmaktadır. Mûsikî ilminin nazarî oluşum sürecinin başladığı dönem 13. yüzyılda Urmevî'nin (öl. 693/1294) eserleriyle beraber sistematik bir yapı kazanmıştır. Kutbüddîn Şîrâzî (öl. 710/1311), 14. yüzyılın başında tamamladığı Dürretü't-Tâc li Gurrati'd-Debbâc isimli eserinin mûsikî bölümü ile sistemci okulun ilk temsilcilerinden kabul edilmiştir. Şîrâzî'nin riyâzî ilimler kategorisinde ele aldığı bu kapsamlı telif eser, onun Urmevî şârihi olması iddiaları ve ayrıca bu ilme olan vukûfiyetinin zayıf olması şeklindeki söylemlerle ve eserin dilinin Farsça-Derî lehçesiyle kaleme alınmasının zorluğu nedeniyle günümüze kadar az sayıda araştırmacı tarafından ele alınmış görünmekteydi. Bu tespitlerden yola çıkarak eserin Türkçe'ye çevrilerek 4 farklı nüsha üzerinden tahkîkinin yapılması ve nazarî eserler içerisindeki konumunun anlaşılması amacıyla mukayeseli bir inceleme yapılması amaçlanmıştır. Bu gayeyle, tarihsel müzikoloji, analiz, yorumlama, sistematik müzikoloji, karşılaştırmalı müzikoloji ve kaynak tarama yöntemleri kullanılarak eserin, günümüz müzik nazariyesine kazandırılması hedeflenmektedir. Böylece eserin mevcut terimsel ve kuramsal yenilikleri ve bunların özgün oluşu, teorik zeminde tarihsel süreçteki değeri, kendi dönemine ait anlam ve algılanma problemi ve konuların ayrıntılarını incelemek suretiyle teorik zemini ortaya konulmuş olacaktır. Şîrâzî'nin, yapılan bu çalışma neticesinde Urmevî şerhi olmaktan uzak yapısıyla çok sayıda orijinal yönü bulunan bir eser telif ettiği anlaşılmıştır. Hesâbî yöntemlerin yoğun olarak gözlemlendiği bu eser, ses teorisi, aralıklar, perdeler, cinsler, diziler, îkâ' gibi edvâr konularının nerdeyse tamamını muhtevî bir yapıdadır. Fârâbî (öl. 339/950), İbn Sînâ (öl. 428/1037) ve Urmevî'nin teorik görüşlerine eleştirel yaklaşan üslubu ve birçok konuda ilk kez denilebilecek olan kavram kullanımlarının detaylı anlatımları esere değer katmaktadır. Bilhassa aralıklar, diziler, nota yazımı ve nüans kullanımı, prozodi konularına giriş mahiyetindeki söylemleri, dönemine ait şan tekniklerini tarif etmesi gibi birçok nedenle Şîrâzî'nin bu eseri nazariyat tarihinde önemli bir iz bırakmıştır. Eserinin günümüz mûsikî teorisinin nüvelerini teşkil eden içeriği, yaklaşık 8 asır evvel yaşamış olan Şîrâzî'nin ilmî istidadını göstermesi bakımından kıymeti hâizdir. Written sources of the history of music theory date back to very early periods in the Islamic world. This period, in which the theoretical formation process of the science of music began, gained a systematic structure with the works of Urmawī (d. 693/1294) in the 13th century. Qutb al-Dīn al-Shirāzī (d. 710/1311) was accepted as one of the first representatives of the systemizer school with the musical part of his work Durrat al-Tāj li Ghurrat al-Dabbāc, which he completed at the beginning of the 14th century. This comprehensive copyrighted work, which al-Shirāzī dealt with in the category of mathematical (Talimi) sciences, seemed to have been handled by few researchers until today, due to the claims of his being an Urmawi commentator and the discourses that his knowledge of this science was weak, and the difficulty of writing the language of the work in Persian-Dari dialect. Based on these determinations, it is aimed to translate the work into Turkish and to make a comparative study in order to analyze over 4 different copies and to understand its position in the theoretical works. With this purpose, it is aimed to bring the work to today's music theory by using historical musicology, analysis, interpretation, systematic musicology, comparative musicology and literature reviewmethods. Thus, the theoretical ground of the work will be revealed by examining the current terminological and theoretical innovations and their originality, their value in the historical process on the theoretical ground, the meaning and perception problem of its own period and the details of the subjects. As a result of this study, it has been understood that al-Shirāzī wrote a work that has many original aspects with its structure far from being an Urmawi commentary. This work, in which calculative methods are intensely observed, has a structure that contains almost all of the advar subjects such as sound theory, intervals, frets, genres, scales, and rhythm (Īqāʿ). His style, which is critical of the theoretical views of al-Fārābī (d. 339/950), Ibn Sīnā (d. 428/1037) and Urmawī, and the detailed explanations of the use of concepts, which can be called the first time in many subjects, add value to the work. This work of al-Shirāzī has left an important trace in the history of theory, especially for many reasons such as intervals, scales, notation and use of nuances, introductory discourses on prosody, and describing the singing techniques of his period. The content of his work, which constitutes the core of today's music theory, is valuable in terms of showing the scientific aptitude of al-Shirāzī, who lived about 8 centuries ago.

İslâm’ın ilk yıllarından bugüne fıtrî bir olgusallık taşıyan mûsikî sanatı, hayatın tüm mecralarında varlığını göstermiştir. Râşid halifelerle beraber İslam Devleti sınırlarını genişletmiş, yeni kültürlerle tanışılmış ve ictimâî hayatta ilmî faaliyetler artmıştır. Mûsikî sanatı da ilk halifelerle birlikte ibtidâî olarak icra edilmekten ziyade bahsettiğimiz vesilelerle profesyonelliğe doğru evrilmeye başlamıştır. Emevîler döneminde bir sanat dalı olarak beliren ve devlet erkânı tarafından da ilgi gören ve dahi himaye edilen bir uğraşı halini almıştır. Ancak, Abbâsî devletinin geniş kapsamlı kültürel faaliyetleri ile birlikte mûsikî sanatı, ilimler sınıflandırmasında yer almış ve bu sanatın kâideleri belirlenerek nazariyesi oluşturulmaya başlanmıştır. Mûsikîşinaslık ise bir meslek olarak kabul edilmiş, mûsikî icracıları bu manada yaşam sürdürme kaygısı duymadan sanatını geliştirmeye teşvik edilmiştir. Abbasi döneminde önemli oranda gelişme gösteren mûsikî sanatı, devletin halifeleri ve halife çocukları tarafından da ilgi görmüştür. Hükmî ve siyasi bazı engellerin hanedan üyeleri üzerinde etkisi görülmüş olsa da, mûsikîye olan kabiliyetleri, onların bu sanatta faaliyet göstermelerine mani olamamıştır. IX. yüzyıldan günümüze ulaşan eserlerin en önemlilerinden kabul edilen Kitâbü’l-Egânî bağlamında ve tarihsel müzikoloji yöntemi kullanılarak ilk dönem Abbâsî hanedan üyelerinin mûsikî yaşantılarına, icra hayatlarına ve bestekârlıklarına dair rivayetlere yer verilecek olan bu çalışmada, 12 mûsikîşinas/bestekâr hanedan üyesi konu edinilecektir. Yine kaynak tarama yönteminin de temel alındığı bu makalede, Kitâbü’l-Egânî’de yer alan bu isimlerin örnek birer bestesinin güfteleri, usulü ve eserle ilgili var olan diğer bilgilere değinilecektir., The art of music, which has an inherent reality since the first years of Islam, has shown its presence in all areas of life. In the preiod of the Caliphs of Rashid' reign, the boundaries of the Islamic State expanded, new cultures were met with and scientific activities increased in the social life. While the art of music was performed primitively with the first caliphs, it started to evolve towards professionalism with the aforementioned developments. The Music emerged as a branch of art during the Umayyad period, attracted attention by state officials and became a protected. However, with the extensive cultural activities of the Abbasid state, the art of music was included in the classification of sciences and the rules of this art were determined and the theory started to be formed. Music-lover was accepted as a occupation, and music performers were encouraged to develop their art without worrying about living. The art of music, which developed significantly during the Abbasid period, was also attracted by the caliphs of the state and their children. Even though some legal and political obstacles had an effect on the members of the dynasty, their skills in this art did not prevent them from operating in this art. In the context of Kitâb al-Agânî, which is considered one of the most important works from the 9th century to the present day, and using the historical musicology method, in this paper, which will include rumors about the musical life, performance and composition of the first period members of the Abbasid dynasty, twelve music-lovers / composers will be the subject of the house. Also, which is also based on the source scanning method, in this paper, the lyrics, rhythms of their composition and other information about the book will be given.

Hemen hemen her alandaatılıma geçilen ülkemizde, raylı sistemler alanında da büyük gelişmelergöstermektedir. Dünya çapında mega projelerinin yanında, şehirler arasıulaşımda yüksek hızlı ve hızlı tren projeleri; kentsel ulaşımda, metro, hafifraylı sistem, monoray ve tramvay projeleri hayata geçirilmektedir. Bugelişmeler yerli üretimi hareketlendirmekte ve verilen teşviklerle çeşitlialanlarda yerli üretimler söz konusu olmaktadır. Birçok şehirde yeni tramvayhatları yapılmakta ve projelendirme süreçleri devam etmektedir. Bu hatlardayerli üretim oranına dikkat edilmek üzere tramvay setleri alımı yapılmaktadır.Bu çalışmada %100 yerli üretim olan tramvay da ele alınarak kentsel raylıulaşım için 4 farklı set arasından Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) ve bulanıkAHP yöntemleri kullanılarak seçim yapılmıştır. Yerli üretim tramvayın datanıtıldığı bu çalışmada, kullanan yöntemlerin sonuçları karşılaştırılmış vedeğerlendirmelerde bulunulmuştur., Nowadays, it has been realized many breakthroughs in many sectors, also, major developments are seen in the field of rail systems. The high-speed train projects in the intercity transport; metro, light rail system, monorail and tram projects in the urban transport, alongside the mega-projects in the worldwide, are put into practice. New tramway lines are being built in many cities and their projecting process are ongoing. In these lines, tramway sets are purchased to pay attention to the domestic production rate. In this study, a tramway which is domestic production was taken into consideration and it is made seleciton for urban transport among the 4 different sets by using AHP and fuzzy AHP methods. At last, it was introduced the domestic production tramway in this study, then the most appropriate system is selected, and the results of the used methods were compared and evaluated for analyze.

Türk Mûsikîsi Tarihi yazımı, geçmişten günümüze her dönem varolagelmiş bir ilmî çalışma alanı olmuştur. Fakat tarih yazıcılığı zor vekarmaşık bir süreçtir. Genel olarak mûsikî tarihi kitaplarına bakıldığında gözeçarpan en önemli mesele içeriğin yetersizliğidir. Bu yetersizlik alana hâkimolmanın ve anlatımının zorluğuyla alakalıdır. Dolayısıyla Türk Mûsikîsi’nin Tarihi’ninyazılması gereksinimi hâlihazırda hâlâ gerekli olan fakat uzmanlarınca gerçekleştirilmesigereken bir durum olarak belirginleşmektedir. Tanıtmaya gayret edeceğimiz, Doç.Dr. Mehmet Tıraşçı tarafından kaleme alınan “Türk Mûsikîsi Nazariyat Tarihi”adlı bu çalışma, Türk Mûsikîsi’nin bir kolu olarak ele alınan nazariyat tarihiyazıcılığına hizmet edecek bir çalışma olması bakımından önem arz eden bireserdir., Mehmet Tıraşcı, "History of Turkish Music History" (Istanbul: Kayıhan Publications, 2017)

bookPresentation Türk Mûsikîsi Tarihi yazımı, geçmişten günümüze her dönem var olagelmiş bir ilmî çalışma alanı olmuştur. Fakat tarih yazıcılığı zor ve karmaşık bir süreçtir. Genel olarak mûsikî tarihi kitaplarına bakıldığında göze çarpan en önemli mesele içeriğin yetersizliğidir. Bu yetersizlik alana hâkim olmanın ve anlatımının zorluğuyla alakalıdır. Dolayısıyla Türk Mûsikîsi’nin Tarihi’nin yazılması gereksinimi hâlihazırda hâlâ gerekli olan fakat uzmanlarınca gerçekleştirilmesi gereken bir durum olarak belirginleşmektedir. Tanıtmaya gayret edeceğimiz, Doç. Dr. Mehmet TIRAŞCI tarafından kaleme alınan “Türk Mûsikîsi Nazariyat Tarihi” adlı bu çalışma, Türk Mûsikîsi’nin bir kolu olarak ele alınan nazariyat tarihi yazıcılığına hizmet edecek bir çalışma olması bakımından önem arz eden bir eserdir.

4-5 Mayıs 2018 tarihinde Karabük Üniversitesi’nde düzenlenmiş olan II. Türk Din Mûsikîsi Anabilim Dalı Koordinasyon toplantısında sözlü bildiri olarak sunulan metnin genişletilmiş hâlidir. Çalışmamızda, İlahiyat Fakülteleri’nde Türk Din Mûsikîsi alanında derse giren kadın öğretim elemanlarının öğrencilerin nezdinde dersin seçilmesi cihetindeki rolü başta olmak üzere, bu dersin kadın ve ya erkek öğretim elemanı tarafından veriliyor olması ile ilgili görüşleri, kadın öğretim elemanının İlahiyat Fakültesi mezunu olup olmamasının Dînî Mûsikî dersinin seçilmesindeki etkisi gibi birtakım konu başlıkları ele alınacaktır. Bu alanda çalışan kadın öğretim elemanı sayısının ülkemizdeki tüm İlahiyat ve İslâmî İlimler Fakülteleri’nde 10’u bulmaması ve bu öğretim elemanlarından yalnızca 3’ünün derse girebilecek unvana sahip olması, bu çalışmayı yapmamızda önemli bir etken olmuştur. Bu araştırmada, Türk Din Mûsikî Anabilim Dalı’nda bir kadın ve bir erkek öğretim elemanının bulunduğu Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ndeki belli sayıda öğrenci üzerinde bir anket çalışması yapılmış ve bunun sonuçları çalışmamızın konu başlıkları bağlamında değerlendirilmiştir. In this paper, whether the Religious Music courses given by female academicians has an effect on course selection of students, opinions of students on classes thought by female and/or male academicians, and possible influence of whether Religious Music academicians are graduates of a Faculty of Theology or not on the course selection of students are going to be analysed. The main factor that encouraged us to conduct this study is the fact that the number of female academicians working in this field at Theology and Islamic Sciences Faculties are five, and only three of them have the responsibility of teaching classes. In this paper, a questionnaire will be performed with some students of Hitit University that employ one female and one male academician in the Turkish Religious Music Department and responses to the questionnaire will be analysed.

İnsanlık tarihininbaşlangıcından bu yana hayatın daima içinde ve her anında olan mûsikî, İslâm’ınyayılmasından bu yana her dönem icra ve var oluş yönüyle tartışmalara zeminhazırlayan bir mesele olmuştur. Dinî ya da lâ dinî sahada var olan mûsikî,günümüze değin birçok kez kitaplar yazılması ve hakkında çalışmalar yapılmasıgerekli görülen mevzular arasında yerini almıştır. Fakat nice müellifler mûsikîkonusundaki dile getirilmesi gereken İslâmî ve fakat rasyonel fikirsel alanı, aynızamanda da fetva verme hususunu tam olarak doldurulamamış bir saha olarakbırakmışlardır. Kaleme alınan eserler içerisinde mûsikîyi ilmî yöntemlerleinceleyip çeşitli sonuçlara ulaşanlar olduğu gibi, tam aksine müziği aşırı bir şekildekötüleyenler de olmuştur. Bunun yanında henüz kütüphanelerde bulunan ve tetkikedilmeyi bekleyen eserler de mevcuttur. Yapılan tüm bu tartışmalar ise ya tamolarak konuyu açıklığa kavuşturamamış ya da duygusal yaklaşımlarla açıklanmayaçalışılan bir hüviyete bürünmüştür. Bu durum da insanların zihinlerinde mûsikînindinî hükmünün halen netlik kazanmamasının, bir takım ayrılıkçı görüşlerindevamının, dolayısıyla da şiddetli tartışmaların ve kendinden farklı düşünenkişilere yöneltilen çeşitli ithamların müsebbibi olmuştur. Süleyman Uludağ’ınmüellifi olduğu İslâm ve Musiki adlı bu kitap, çağın gereklerini dikkatealarak ve mûsikînin yeniden değerlendirilmesi gerekli görülerek hazırlanmış,ilmî temellere oturtulmuş ve rasyonel bakış açısıyla tüm imkânlar kullanılarakkaleme alınmıştır. Müellifin zikredilen eserinin konusu ise kendi ifadesiyle;“sadece, mûsikînin dinî hükmü nedir ve ne olmalıdır?” sorularınıncevabıdır. Bu çalışma 1976 yılında ilk baskısı yayımlanan “İslâm AçısındanMusiki ve Semâ” adlı eserin de genişletilmiş halidir., This article is review of the book (Süleyman Uludağ, İslâm Ve Musiki, Dergâh Yayınları, İstanbul2015, 348 s.)

bookPresentation İnsanlık tarihinin başlangıcından bu yana hayatın daima içinde ve her anında olan mûsikî, İslâm’ın yayılmasından bu yana her dönem icra ve var oluş yönüyle tartışmalara zemin hazırlayan bir mesele olmuştur. Dinî ya da lâ dinî sahada var olan mûsikî, günümüze değin birçok kez kitaplar yazılması ve hakkında çalışmalar yapılması gerekli görülen mevzular arasında yerini almıştır. Fakat nice müellifler mûsikî konusundaki dile getirilmesi gereken İslâmî ve fakat rasyonel fikirsel alanı, aynı zamanda da fetva verme hususunu tam olarak doldurulamamış bir saha olarak bırakmışlardır. Kaleme alınan eserler içerisinde mûsikîyi ilmî yöntemlerle inceleyip çeşitli sonuçlara ulaşanlar olduğu gibi, tam aksine müziği aşırı bir şekilde kötüleyenler de olmuştur. Bunun yanında henüz kütüphanelerde bulunan ve tetkik edilmeyi bekleyen eserler de mevcuttur. Yapılan tüm bu tartışmalar ise ya tam olarak konuyu açıklığa kavuşturamamış ya da duygusal yaklaşımlarla açıklanmaya çalışılan bir hüviyete bürünmüştür. Bu durum da insanların zihinlerinde mûsikînin dinî hükmünün halen netlik kazanmamasının, bir takım ayrılıkçı görüşlerin devamının, dolayısıyla da şiddetli tartışmaların ve kendinden farklı düşünen kişilere yöneltilen çeşitli ithamların müsebbibi olmuştur. Süleyman Uludağ’ın müellifi olduğu İslâm ve Musiki adlı bu kitap, çağın gereklerini dikkate alarak ve mûsikînin yeniden değerlendirilmesi gerekli görülerek hazırlanmış, ilmî temellere oturtulmuş ve rasyonel bakış açısıyla tüm imkânlar kullanılarak kaleme alınmıştır. Müellifin zikredilen eserinin konusu ise kendi ifadesiyle; “sadece, mûsikînin dinî hükmü nedir ve ne olmalıdır?” sorularının cevabıdır. Bu çalışma 1976 yılında ilk baskısı yayımlanan “İslâm Açısından Musiki ve Semâ” adlı eserin de genişletilmiş halidir.

Tez (yüksek lisans) -- Ondokuz Mayıs Üniversitesi, 2016 Libra Kayıt No: 116879 …

Bu çalışmanın amacı, Batılı müzikologların Türk müziğinin çeşitli alanları hakkında dile getirdikleri eleştirileri ele almaktır. Bununla birlikte çalışmada, söz konusu eleştirilerin ve dile getirilen tartışmaların hangi boyutlarda olduğu ve Batılıların Türk müziğine yaklaşımlarının nasıl şekillendiği irdelenerek onların Türk müziğine dair tasavvurları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Çalışmanın ilk bölümünde Türk müziğinin kökeni ve gelişimi konusunda dile getirilen iddialar belli başlıklar altında incelenerek Batılıların, Türk müziğinin kaynağına dair görüş ve düşünceleri zikredilecektir. İkinci bölümde Türk müziğinde kullanılan ses sistemine dair Batılı müzikologların ileri sürdükleri fikirler gündeme getirilecek ve bu husustaki tartışmaların mahiyetine yönelik bilgiler paylaşılacaktır. Çalışmanın son bölümünde ise Türk müziğinde kullanılan makam ve usullere dair tartışmalar, Batılıların ortaya attıkları görüşler çerçevesinde incelenecek ve bu tartışmaların seyrine ilişkin bazı tespitler dile getirilecektir.Anahtar Sözcükler: Türk müziği, Batılı müzikologlar, Batılı kaynaklar, Türk müziğinin kökeni, İran müziği. The subject of this thesis study is to handle the criticisms that the Western musicologists voice in various areas of Turkish music. Besides, in this study, by scrutinising the extent of these mentioned criticisms and voiced arguments and how the attitude of Westerns to Turkish music is shaped, their envisions on Turkish music will be presented. In the first chapter, the assertions mentioned on the origin and development of Turkish music will be analyzed under certain topics and the views and thoughts of Westerns about the origin of Turkish music will be cited. In the second chapter, the ideas that theWestern musicologists put forward about the sound system used in Turkish music will be revived and data on the nature of the discussions on this subject will be shared. As for the last chapter, the discussions about the maqâm and tempos used in Turkish music will be analyzed within the scope of the views brought up by the Westerns and some evaluations about the progress of these discussions will be put into words.Key words: Turkish music, Western musicologists, Western sources, The origin of Turkish music, Persian music. 89