Search

Om blauwalgenoverlast te bestrijden is in een natuurplas bij Bergen op Zoom een pakketverbetermaatregelen uitgevoerd, na een watersysteemanalyse. Doel was: helder water met waterplanten.

Om blauwalgenoverlast te bestrijden is in de Groote Melanen bij Bergen op Zoom in 2015-2016 eensamenhangend pakket verbetermaatregelen uitgevoerd, gebaseerd op een watersysteemanalyse.De maatregelen richtten zich op het verminderen van de externe en interne nutriëntenbelasting enhet realiseren van helder water met waterplanten. Na uitvoering van het maatregelenpakket is dewaterkwaliteit sterk verbeterd en is blauwalgenoverlast duurzaam bestreden. Het ecosysteemontwikkelt zich in de gewenste richting. De resultaten tonen de kracht van deze aanpak op basis vaneen diagnose.

Om blauwalgenoverlast te bestrijden is in een natuurplas bij Bergen op Zoom een pakketverbetermaatregelen uitgevoerd, na een watersysteemanalyse. Doel was: helder water met waterplanten.

Om blauwalgenoverlast te bestrijden is in de Groote Melanen bij Bergen op Zoom in 2015-2016 eensamenhangend pakket verbetermaatregelen uitgevoerd, gebaseerd op een watersysteemanalyse.De maatregelen richtten zich op het verminderen van de externe en interne nutriëntenbelasting enhet realiseren van helder water met waterplanten. Na uitvoering van het maatregelenpakket is dewaterkwaliteit sterk verbeterd en is blauwalgenoverlast duurzaam bestreden. Het ecosysteemontwikkelt zich in de gewenste richting. De resultaten tonen de kracht van deze aanpak op basis vaneen diagnose.

Wat zijn de aanpak en maatregelen of combinaties van maatregelen, die bijdragen aan het structureel bestrijden van overlast door blauwalgen? Dat is binnen het onderzoeksproject Kansrijke Innovatieve Maatregelen Bestrijding Blauwalgenoverlast onderzocht. Dit project heeft als belangrijkste doel om meer inzicht te krijgen in de kosteneffectiviteit van veelbelovende maatregelen om interne nalevering te beteugelen. Hiertoe zijn een aantal structurele, kansrijke maatregelen voor verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit in plassen en stedelijk water op praktijkschaal getest, zoals in zwemplas De Kuil (Prinsenbeek) met regelmatig blauwalgenoverlast, en in twee vijvers te Dongen en Eindhoven waarin verschillende compartimenten zijn aangelegd. Hierin zijn actief biologisch beheer (visstandbeheer, waterplanten uitzetten), baggeren (al dan niet met een vlokmiddel) en chemisch P-fixatie met lanthaan gemodificeerde klei (met en zonder vlokmiddel) onderzocht.

Zowel de fysische als de chemische en biologische toestand van oppervlaktewateren worden door klimaatverandering beïnvloed. Doordat verschillende klimaatfactoren verschillende effecten hebben, is de invloed van klimaatverandering op aquatische ecosystemen niet altijd eenduidig. Wat echter wel duidelijk is, is dat klimaatverandering eutrofiëring versterkt. Om deze negatieve effecten van klimaatverandering tegen te gaan zijn extra reducties in nutriëntenbelasting nodig. Ook is duidelijk dat hogere temperaturen leiden tot meer cyanobacteriën, met name in eutrofe wateren. Cyanobacteriën kunnen toxische stoffen produceren. De resultaten van onze studie bevestigen de aanwezigheid van een groot aantal eerder aangetroffen cyanobacteriële toxines in Nederlandse oppervlaktewateren.

De leerstoelgroep Aquatische Ecologie en Waterkwaliteitsbeheer van Wageningen University is in 2006 begonnen met een inventarisatie van cyanobacteriënbloei in stedelijk water. De hoeveelheid cyanobacteriën, de soortensamenstelling, het voorkomen van drijflagen, de hoeveelheid gifstoffen en een aantal milieuvariabelen werden in kaart gebracht. Om een eerste indruk te verkrijgen van de cyanobacteriënbloei in oppervlaktewater in de woonomgeving, is in de zomer van 2006 (juli, augustus) een kleine selectie van 50 verschillende stadswateren in Noord-Brabant en Gelderland bemonsterd. Twee vijvers zijn gedurende 2006 intensiever bemonsterd om een indruk te verkrijgen van het verloop van de cyanobacteriënbloei in deze vijvers. De cyanobacteriën werden gekwantificeerd en onderscheiden van eukaryote algen met behulp van in vivo chlorofyl-a fluorescentie.

De laatste paar jaar waren de zomers niet zo heet, maar in de recordwarme zomers van 2003 en 2006 waren de signalen overduidelijk: op veel plaatsen werd intensieve bloei van cyanobacteriën (‘blauwalgen’) gesignaleerd. De laatste decennia is de temperatuur van het Nederlandse oppervlaktewater al een paar graden toegenomen en volgens de gangbare klimaatscenario’s zal de temperatuurstijging nog wel even doorgaan; ten gunste van de cyanobacteriën. Behalve visuele, geur- en stankoverlast zijn cyanobacteriën bekend om de productie van gifstoffen, die schadelijk zijn voor de gezondheid van mens en dier. Maar ook blijken de cyanobacteriën aan de basis van de evolutie van het leven op aarde te staan, met een voor zulke primitieve organismen opvallen rijkdom aan vormen. De verschillende soorten zijn aangepast aan het leven in een groot aantal, soms zeer verschillende milieus, van droge woestijnbodems tot in hete bronnen. In deze brochure wordt de achtergrondkennis over cyanobacteriën op een rijtje gezet, niet alleen ten behoeve van de bestuurders, de makers van het waterbeleid en de waterbeheerders, maar ook voor de onderzoekers. Gezamenlijk spannen deze groeperingen zich in diverse verbanden in om vat te krijgen op de precieze mechanismen die de bloei van cyanobacteriën veroorzaken, om de aard en werking van de gifstoffen te achterhalen en om voorspellingsmodellen voor cyanobacteriën te ontwikkelen. Dat om de gezondheidsrisico’s van de cyanobacteriën zoveel mogelijk het hoofd te bieden.

Na twee jaar intensieve voorbereiding, is in april 2008 strandbad De Rauwbraken bij Tilburg behandeld met een vlokmiddel en een gemodificeerde klei om een einde te maken aan de toenemende blauwalgenoverlast. Sinds 2000 wordt in de Rauwbraken een toenemende bloei van blauwalgen waargenomen. Door deze bloei treedt een overschrijding van de zwemwaterkwaliteitsnorm op. De behandeling was gericht op een sterke reductie van de hoeveelheid blauwalgen door het wegvangen van de belangrijkste voedselbron fosfaat.

Waternet is van plan om in het gebied Terra Nova een damwand aan te brengen tussen de delen Terra Nova Noord en Terra Nova Zuid om daarmee de overlast van blauwalgen in Terra Nova Noord tegen te gaan. Een groep bewoners van Terra Nova Zuid vreest echter voor negatieve gevolgen van deze maatregel op de waterkwaliteit van Terra Nova Zuid. Deze bewonersgroep heeft Wageningen UR gevraagd te beoordelen of de effecten van het aanbrengen van een dam op het watersysteem van Terra Nova Zuid goed zijn onderbouwd.

Er worden verschillende groepen van cyanotoxines onderscheiden, waarvan op basis van de werking de neurotoxines, cytotoxines en hepatotoxines de belangrijkste zijn. Dit document beschrijft de resultaten van een spoedanalyse van twee potten met drijflaagmateriaal uit de omgeving van Almere-Haven, met cyanobacteriënmateriaal op aanwezigheid van cyanotoxines. In opdracht van RWS en de gemeente Almere is het aangeleverde materiaal geanalyseerd op microcystines, saxitoxine en cylindrospermopsine.

Door uitwisseling van nutriënten en deeltjes beïnvloedt het Gooimeer in grote mate de waterkwaliteit in Almere-Haven. Doordat de totale biomassa van ‘s zomers in het Gooimeer drijvende blauwalgen hoog is, kan er opeenhoping van grote hoeveelheden blauwalgen in de havenkom van Almere-Haven plaatsvinden. Dit gebeurde in 2006 en in mindere mate in 2007, ondanks allerlei in 2007 getroffen effectgerichte maatregelen. De opeenhopingen van blauwalgen zijn onwenselijk vanwege de mogelijke overlast (stank) en gezondheidsrisico’s. Aanvullende maatregelen lijken gewenst. Om inzicht te krijgen in de effectiviteit, het werkingsmechanisme en eventuele neveneffecten van één van de in 2007 vooralsnog afgevallen mogelijke bestrijdingsmethodes van overmatige blauwalgenbloei, de Effectieve Micro-organismen (EM) modderballen is gericht onderzoek gedaan door middel van laboratoriumexperimenten met de EM-modderballen

In the new European bathing water directive, 2006/7/EG, two microbiological indicators, i.e. intestinal enterococci and Escherichia coli, are used to assess the state of the official outdoor bathing waters. In this directive also cyanobacteria are included, being a cause of insufficient bathing water quality. Climate change will affect bathing water quality with respect to both the number of pathogens and cyanobacteria, as well as their impact on human health. It is to be expected that by 2050, compared to 1990, the winters in The Netherlands will be milder and wetter, the summers will be warmer, with less frequent, but more intensive showers, thus increasing the chance for flooding and the growing season will be longer. It is most probable that these changes in climate will have effects on the health risk for bathing in surface waters. Therefore, a literature study was made to investigate the impact of climate change on bathing water quality and the applicability of the new European bathing water directive for The Netherlands

The type of food given during short chronic assays with the rotifer Brachionus calyciflorus might be one of the sources of variation in the reproductive rate of the rotifers. Ten green algal species were supplied as monospecific diets to examine variability in rotifer growth rate. In addition, rotifers were fed cyanobacteria as monospecific food and in mixtures with the green alga Scenedesmus obliquus to test the hypothesis that cyanobacteria are a valuable supplement in combination with food items such as Scenedesmus. The population growth rate of B. calyciflorus was influenced significantly by the different green algal food species. S. obliquus promoted the highest growth in B. calyciflorus (1.6per day), while growth on Desmodesmus abundans was the lowest (0.3 per day). As percentage of maximal growth on S. obliquus, the sequence of green algal food species is: Desmodesmus subspicatus (88%), Chlorella vulgaris (83%), Monoraphidium minutum (77%), D. quadricauda (74%), S. falcatus (71%), S. acuminatus (69%), S. pectinatus (64%), Chlamydomonas reinhardtii (57%) and D. abundans (19%). The growth differences were not explained from size differences of the algae. The cyanobacteria Microcystis aeruginosa and Synechococcus elongatus depressed growth of B. calyciflorus not only as monospecific food but also in mixed diets with the good food source S. obliquus. The detrimental effect appeared not related to microcystins. The results do not support the hypothesis that nontoxic cyanobacteria are a valuable supplement in combination with other green algal food species. The variation in growth rates observed in current study underlines the influence food species might have on the growth of B. calyciflorus and potentially on the outcome of toxicity tests

We studied the occurrence of colony formation within 40 different strains of Scenedesmaceae (Chlorococcales, Chlorophyta) in response to grazing-released infochemicals from the herbivorous zooplankters Brachionus calyciflorus Pallas (Rotifera) and Daphnia magna Strauss (Cladocera). With the exception of two strains, all strains showed similar responses to both B. calyciflorus and D. magna infochemicals, either no response or inducible colony formation. Colony size was found to increase with B. calyciflorus infochemical concentration and could be described by a sigmoid function. The increase in colony size was more pronounced in the Scenedesmus species tested than in Desmodesmus species, which was probably due to higher threshold infochemical concentrations for colony induction in Desmodesmus. Therefore, the adaptivity of colony formation to the herbivory threat only holds above the threshold concentration for colony induction and as long as maximum colony size has not been attained. Taking this into account, our results suggest that inducible colony formation is a common adaptive response of many Scenedesmaceae to the threat of herbivory. [KEYWORDS: Brachionus calyciflorus; Daphnia magna; Desmodesmus; herbivory; inducible defences; infochemicals ; Scenedesmus]

Veiligheid staat bij Duikteam De Kaaiman hoog in het vaandel. Duiken in troebel water kan gevaarlijk zijn en is dus ongewenst. Ook verhoogt helder water het duikgenot. In het meer de Berendonck bij Wijchen, de vaste duikstek van De Kaaiman, ligt op een diepte van 17 meter een onderwaterhuis. Vooral rondom dit huis is sprake van slecht zicht. Waardoor komt dit en wat is er aan te doen?

Harmful effects of the common bloom-forming cyanobacterium Microcystis aeruginosa on the grazer Daphnia have been explained from morphological features, nutritional insufficiency, and the production of toxins called microcystins. The effects of four M. aeruginosa strains, including one free of microcystins, on the growth of Daphnia magna were examined. Population growth was measured in Daphnia fed each M. aeruginosa strain alone and fed mixtures of each strain with the green alga Scenedesmus obliquus to avoid nutritional deficiency. The presence of Microcystis in the food resulted in decreased Daphnia population growth rates. A significant correlation (P

Gravel and sand are essential for construction and are therefore mined continually around the world. These mining activities have resulted in the creation of numerous gravel or sand quarry lakes. In the Netherlands alone, over 500 quarry lakes can be found. In-depth research towards understanding the ecology of these man-made small deep (quarry) lakes is still lacking. Often located near or in residential areas, quarry lakes are in many instances the primary aquatic system people interact with. The ecosystem services these man-made lakes can provide are rarely quantified or qualified, however, local citizens ask various services to be supplied of these systems. Which services can be provided by a freshwater ecosystem depends to a large extent on the ecological quality of that ecosystem. In this thesis we propose a framework to enable water managers to assess the ability of a specific quarry lake to provide specific services based upon their ecological quality. For each ecosystem service we determined threshold values based upon available scientific literature, an extensive field survey or expert knowledge. This system can also be used to determine the bandwidth of specific environmental parameters needed to supply a specific service. Furthermore, we focused on the biodiversity of macrophytes which can be found in quarry lake ecosystems. We compared the macrophyte diversity and water quality of 51 quarry lakes in the Province of Noord-Brabant (the Netherlands) to the surrounding shallow water bodies. Quarry lakes are clearer, nutrient poorer and contain macrophyte species not found in the surrounding shallow waterbodies. Oligotrophic quarry lakes contribute disproportionality to the regional macrophyte species pool and should therefore be protected from anthropogenic activities that can impact these unique novel ecosystems. In the second part of this thesis we focus on the importance of including stakeholders in water management and aquatic environmental research. We describe the results for a questionnaire distributed among European citizens about water awareness. Our results showed that the amount of daily water use and effect of climate change and detrimental habits such as feeding ducks, were greatly underestimated among respondents. However, 85% of our participants indicated an interest in participating in research to understand and improve their local water quality. One effective way of including stakeholders in local water management is to start citizen science projects. To exemplify this, we adapted the TBI, a highly standardized methodology for determining soil decomposition, for use in lakes. A citizen science project was organized to test the aquatic TBI in 40 European natural and quarry lakes, located in four climate zones, ranging from oligotrophic to hypereutrophic systems. By providing standardized protocols, a website, as well as meetings, we show that collecting scientifically relevant data can go hand in hand with increasing scientific and environmental literacy in participants. Active participation by all stakeholders in the process of addressing viable options for quarry lakes is vital for inclusive water management. The lessons learned from quarry lakes can be applied in the decision process concerning the use, quality and services to be demanded from aquatic systems worldwide.