Search

The study, in which we evaluated its publication value, includes the full text and detailed analysis of the Şem ü Pervâne Masnavi of Lâmi‘î Çelebi, one of the important names of the Masnavi literature of 16th century. The introduction of the study is a source that shows the development stages of Şem ü Pervâne Masnavis in Persian and Turkish literature comparatively. The first chapter of the study is devoted to Lâmî's life. This section is the part where extensive information is given about Lâmî's Şem ü Pervâne from the plotline to the motifs and detailed explanations are given about the case rings and content of the work. Afterward, the conclusion and bibliography are given, and the text of Lâmî's Şem ü Pervâne Masnavi, which was creating by considering three copies, is presented with footnotes and explanations. The work is not only considered belonging to Lâmî but also is regarded as an evaluation of Şem ü Pervâne Masnavis in classical Turkish and Persian literature. The work is also important because it emphasizes the basic philosophy and sources of love in this type of Masnavis., Yayın değerlendirmesini yaptığımız çalışma, 16. yüzyıl mesnevi edebiyatının önemli isimlerinden Lâmi‘î Çelebi’nin Şem ü Pervâne Mesnevisi’nin tam metni ve detaylı analizini içermektedir. Çalışmanın girişi, Fars ve Türk edebiyatında Şem ü Pervâne mesnevilerinin gelişim evrelerini mukayeseli gösteren bir kaynak niteliğindedir. Çalışmada birinci bölüm Lâmî’nin hayatına ayrılmıştır. Bu bölüm, Lâmî’nin Şem ü Pervânesi hakkında olay örgüsünden motiflere kadar geniş bilgi verilen ve eserin vaka halkaları ile içeriği hakkında ayrıntılı açıklamalar yapılan kısımdır. Sonrasında sonuç ve kaynakça verilmiş, Lâmî’nin Şem ü Pervâne mesnevisinin üç nüshası göz önünde bulundurularak oluşturulan metni dipnot ve açıklamaları ile sunulmuştur. Eser sadece Lâmî’nin değil klasik Türk ve Fars edebiyatlarındaki Şem ü Pervâne mesnevilerinin de değerlendirilmesi hükmündedir. Eser ayrıca, bu tarz mesnevilerdeki aşkın temel felsefesine ve kaynaklarına vurgu yaptığı için de önem arz etmektedir.

Bu çalışmanın amacı kim tarafından, nerede ve ne zaman yazıldığı kesin olarak tespit edilemeyen Gülizar ve İmam adlı hikâyeyi tanıtmaktır. Mesnevi nazım şekliyle yazılmış olan eserin tek nüshası, Edirne Selîmiye Yazma Eserler Kütüphânesi 22 Sel 2168/2 numarada kayıtlıdır. Eser, 147 varaklık bir mecmuanın içerisinde yer alan beş kitaptan ikincisi olup 18 varaktan ibaret küçük bir mesnevîdir. Klâsik mesnevilerdeki tertibe uymayan eserin tamamı 635 beyittir. Başlangıçta beşerî bir aşk hikâyesi görünümünde olan eser, hikâyenin sonuna doğru tasavvufu bir kılığa bürünmüştür. Bu çalışmada eserin çeviri yazılı metni verilerek şekil ve muhteva bakımından incelemesi yapılmıştır. Konusu ve işlenişi itibarıyla modern hikâyeye daha yakın olduğu tespit edilen bu eser hem tahkiye unsurları (olay, kişi, zaman ve mekân) açısından hem de dil ve üslup açısından değerlendirilmiştir., The purpose of this study is to introduce the story Gulizar and Imam, whose written, where and when is not certain. The only copy of the work, which was written in masnavi verse, is registered in Edirne Selimiye Manuscripts Library at 22 Sel 2168/2. The work is the second of the five books in this 147-page book collection and has 18 leaves. The whole of the work, which does not comply with the order in the classical masnavis, is 635 couplets. The work, which initially looked like a human love story, took on a mystical disguise towards the end of the story. In this study, the translated text of the work was given and analyzed in terms of form and content. This work, which was determined to be closer to the modern story in terms of its subject and processing, was evaluated both in terms of narration elements (event, person, time and place) and in terms of language and style.

The Qur’ān, which is the main source of classical Turkish literature, has been instrumental in the emergence of many literary genres. Poets have written various works inspired by suras, verses and stories. However, it has been cautious about converting the Qur’ān sūrahs directly into literary texts. However, some poets especially with sufi identity; he interpreted sūrahs such as Sūrat al-Yā sīn, Sūrat al-Mulk and Sūrat al-Ikhlāṣ in verse. Safāyī from Sinop is one of these poets. Safāyī who lived in the first quarter of the fifteenth century and the first quarter of the sixteenth century; In addition to activities such as maritime and shipping, it also has a well-known identity in the world of science, poetry and mysticism. In his Muʿcizāt-ı Aḥmediyye, he explained some religious subjects and the miracles of the prophets, and also included the verse interpretation of the chapter of Sūrat al-Ikhlāṣ. In the text, which can be described as tafsīr-nāme, the verses, sentences and words of the sūrah are explained in a simple style. The reason for the revelation of the sūrah is emphasized, and the views of various companions and scholars are included. Hadiths from imams such as Bukhari, Muslim and Tirmidhi were narrated about the virtue of Sūrat al-Ikhlāṣ. In this study, information about the tradition of verse tafsīr in our literature is given, Safāyī’s life and works are emphasized, and the verse commentary of the Sūrat al-Ikhlāṣ whose fifty-eight couplets is only found in the Muʿcizāt-ı Aḥmediyye masnavī, is examined in terms of its form and content features, and the translation of the tafsīr text is included. On this occasion, a new one has been added to the examples of verse tafsīr known in our literature., Kur’ân-ı Kerîm, klasik Türk edebiyatının temel kaynağı olduğu için birçok edebî türün ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Şairler sûre, âyet ve kıssalardan ilham alarak çeşitli eserler kaleme almıştır. Fakat Kur’ân sûrelerinin doğrudan edebî metne dönüştürülmesi hususunda temkinli davranılmıştır. Bununla beraber, özellikle mutasavvıf kimliği olan bazı şairler; Yâsin, Mülk, İhlâs gibi sûreleri nazmen tefsir etmiştir. Sinoplu Safâyî Efendi bu şairlerdendir. XV. yüzyılın ilk çeyreği ile XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşamış Safâyî; denizcilik, gemicilik gibi faaliyetlerin yanında ilim, şiir ve tasavvuf âleminde de maruf bir kimliğe sahiptir. Muʿcizât-ı Ahmediyye’sinde bazı dinî konuları ve peygamber mucizelerini anlatmakla beraber İhlâs sûresinin manzum tefsirine de yer vermiştir. Tefsir-nâme olarak nitelenebilecek metinde sûrenin âyet, cümle ve kelimeleri sade bir üslupla izah edilmiştir. Sûrenin sebeb-i nüzûlü üzerinde durulmuş, çeşitli sahâbe ve âlimlerin görüşlerine yer verilmiştir. İhlâs sûresinin fazileti hakkında Buhârî, Müslim, Tirmizî gibi imamlardan hadisler nakledilmiştir. Bu çalışmada, edebiyatımızdaki manzum tefsir geleneği hakkında bilgi verilmiş, Safâyî’nin hayatı ve eserleri üzerinde durulmuş ve elli sekiz beyitlik bölümü sadece Muʿcizât-ı Ahmediyye mesnevîsinde bulunan İhlâs sûresinin manzum tefsiri, şekil ve muhteva özellikleri bakımından incelenip tefsir metninin çeviri yazısına yer verilmiştir. Bu vesile ile edebiyatımızda bilinen manzum tefsir örneklerine bir yenisi daha ilave edilmiştir.

Birçok dinde ve inanışta olduğu gibi Hristiyanlık ve İslamiyet’te de Ashab-ı Kehf’le ilgili inançlara yer verilmiştir. Bunun neticesinde hem Doğu hem de Batı toplumları tarafından muteber kabul edilen kutsal kitaplarda, bazı dini metinlerde ve mitlerde Ashab-ı Kehf hadisesi konu olarak ele alınmış, işlenmiş ve günümüze kadar ulaştırılmıştır. İslamiyet’in etkisiyle özellikle dini eserlerde yer alan Ashab-ı Kehf kıssası, Türk kültürü içinde sadece dini eserlerde yer almamış aynı zamanda Türk dili ve edebiyatının önemli olay anlatan metinlerinden biri olmuştur. Ashab-ı Kehf anlatısı pek çok edebi esere kaynaklık etmiş, sözlü ve yazılı edebi eserin üretilmesine katkı sağlamıştır. Binlerce yıl önce yaşanan Ashab-ı Kehf hadisesi, Türk edebiyatının mensur eserlerinde oldukça fazla yer aldığı gibi Türk şiirine de kimi zaman telmih sanatı kimi zaman da müstakil bir eser olarak yansımıştır. Özellikle Ashab-ı Kehf olarak adlandırılan mağara arkadaşlarının isimleri şiirlerde geçmiş ve bu hadiseyi hatırlatarak telmih sanatı yapılmıştır. Daha çok divan şairleri tarafından konu olarak işlenen bu kıssa az da olsa halk şairleri tarafından da ele alınmıştır. XX. yüzyılda Kahramanmaraş’ın Kuzey ilçelerinden biri olan Elbistan’da yetişmiş halk şairlerinden Ahmet Çıtak’ın kaleme aldığı “Ashab-ı Kehf” mesnevisinde ve “Yediler” adlı semaisinde söz konusu kıssa, sanatçının kurgusuna göre anlatılmaktadır. Bu çalışmada “Yediler” adlı semai üzerinde bir inceleme yapılmamış sadece Çıtak’ın mesnevisi üzerinde durulmuş, bu mesnevi hakkında inceleme ve değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde konusunu Kur’an-ı Kerim alan Ashab-ı Kehf kıssasının Türk edebiyatına ve şiirine yansıması hususundaki görüş ve düşünceler dile getirilmiştir. Daha sonra Ahmet Çıtak’ın hayatı ve şiire başlamasında etkili olan hem babasının hem de kendinin görmüş olduğu rüyalara dikkat çekilmiştir. Sonra mesnevisinin oluşum bağlamı ve bu bağlamın Kur’an-ı Kerim kaynaklı olduğu yönündeki tespitler belirtilmiştir. Çalışmanın ilerleyen kısımlarında klasik metin inceleme yöntemi kullanılarak mesnevinin şekil ve muhteva bakımından metin analizi yapılmıştır. Çalışmanın amacı, Çıtak’ın Kur’an-ı Kerim kaynaklı Ashab-ı Kehf kıssasını konu edinen mesnevisini tanıtmak, bu mesnevi metninin incelemesini yapmak ve tarihi bir kıssanın XX. yüzyıl Türk halk şiirine yansımalarını ortaya koymaktır., As with many religions and faiths, beliefs regarding the Seven Sleepers have been included both in Christianity and Islam. As a result of this, the Seven Sleepers story has been adressed, discussed and reached the present day featured as a subject in books regarded as credible both by the Eastern and Western societies, some religious texts and myths. In the Turkish culture, the Seven Sleepers story which takes place especially in the religious works with the impact of Islam, does not take place only in the religous texts but also has become one of the texts descripting a significant scene of the Turkish language and literature. The Seven Sleepers narrative has formed the basis of many literature works and it has contributed in the production of verbal and written literary works. The Seven Sleepers event that took place thousands of years ago echoed in the Turkish poems incidentally as the art of reference and sometimes as a detached work as well as taking place very often in the Turkish literature’s prose works. Particularly, the names of the cave friends called the Seven Sleepers are seen in poems and the art of reference is thus done by recalling this event. Treated as a subject mostly by the Ottoman poets, this story is addressed by the minstrels even if just a little. In the mesnevi “Ashab-ı Kehf” and the “Yediler” semai written by Ahmet Çıtak who was a minstrel brought up in one of the Northern districts of Elbistan in the twentieth century, the story in question is told according to the artist’s fiction. This study doesn’t cover any research on the “Yediler” semai but rather emphasizes only on the Çıtak’s mesnevi and research and evaluations are made on the aforesaid mesnevi. In the introduction section of the study, opinions and thoughts on the reflection of the Seven Sleepers, which took its subject from the Quran, on the Turkish literature and poetry were expressed. Later, attention was drawn to the dreams seen by both Ahmet Çıtak and his father, which were influential on his life and his beginning to poetry. Then, the context of the formation of his mesnevi and identifications in the direction that this context stemmed from the Quran were emphasized. Text analysis was carried out in the later parts of the study in terms of form and content by using the classical text review method. The aim of the study is to demonstrate the Çıtak’s mesnevi mentioning the Seven Sleepers story originating from the Quran, to examine the mesnevi text and to reveal the reflections of an ancient story to the 20th century Turkish folk poetry.

In this article, it is aimed to introduce the manuscript by examining the masnavi titled Yûsufiyye, which is about the story of Yûsuf u Züleyhâ, registered in the Sivas Ziya Bey Manuscript Library.The manuscript begins with the dreaming of Yusuf. In the work, basmala, tahmid, tawhid, munajat etc. There are no subtitles that should be in the introductory part of the masnavi, such as poems and reason.Information about the reason for writing and the author of the work is not included in the copy. The copy date of the copy is stated as Muharrem 11 H 1213/M 1798. When the Yûsuf u Züleyhâ mesnevi, which was written in Turkish literature and was about the story of Yusuf, and the Sivas Ziya Bey copy were compared, it was seen that the copy was similar to Süle Fakîh's (d.). As a result of the examinations on the work, 17 copies of this manuscript were identified and it can be considered as another copy of this work, since it has many similarities with the Yûsuf and Zelîhâ mesnevi, which is stated to belong to Süle Fakîh. However, another point about the work is that the line “Yarluġasun writes Hakîrî/Hasîrî” at the end of the work brings to mind the idea that this work is a nazire or an addendum to Süle Fakîh's Yûsuf ve Zelîhâ mathnawi. The change in the font and not using gestures on the last two pages of the work also raises the possibility that these pages were written by another author and in a different century. The fact that these pages are written later and the expression Süle Fakih is not used strengthens the possibility that these last two pages of the work may be an appendix, using a different name. Apart from the name on the last page of this manuscript, there is no information about the author of the work. These unknown issues about the work are discussed in the article., Bu makalede Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde kayıtlı, Yûsuf u Züleyhâ hikâyesini konu alan Yûsufiyye başlıklı mesnevi incelenerek yazma eserin tanıtılması amaçlanmaktadır. Yazma eser, Yûsuf’un düş görmesi hadisesiyle başlamaktadır. Eserde besmele, tahmîd, tevhîd, münâcât vb. manzumeler ve sebeb-i te’lif gibi mesnevinin giriş bölümünde olması gereken alt başlıklar mevcut değildir. Nüshanın istinsah tarihi Muharrem 11 H 1213/M 1798 olarak belirtilmiştir. Türk edebiyatında yazılmış ve Yûsuf kıssasını konu alan Yûsuf u Züleyhâ mesnevileri ile Sivas Ziya Bey nüshası karşılaştırıldığında nüshanın Süle Fakîh’in (ö. ?) Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisine vezin ve içerik yönünden benzerlik gösterdiği görülmüş ve bu benzerlikler makalede tablolarla gösterilmiştir. Eser üzerine yapılan incelemeler sonucunda bu yazma eserin 17 nüshası tespit edilen ve Süle Fakîh’e ait olduğu belirtilen Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisiyle birçok benzerliğinin olması sebebiyle bu eserin diğer bir nüshası olarak düşünülmüştür. Ancak eser ile ilgili bir diğer husus ise metnin sonunda yer alan “Yarluğasun yazan Hakîrî diyesün” mısrası bu yazma eserin Süle Fakîh’in Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisine nazire olabileceğini de akla getirmektedir. Eserin son iki sayfasında yazı tipinin değişmesi ve hareke kullanılmaması bu sayfaların başka bir müellif tarafından ve farklı bir yüzyılda yazıldığı ihtimalini de doğurur. Bu sayfaların sonradan yazılması ve Süle Fakih ifadesinin geçmemesi farklı bir ismin kullanılması eserin bu son iki sayfasının zeyl olabileceği ihtimalini de güçlendirir. Yazma eser içerisinde son sayfada geçen isim dışında eserin müellifine dair herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Eser hakkındaki bilinmeyen hususlar bu makale içerisinde tartışılmıştır.

There are all kinds of subjects in the works of classical Turkish literature tradition. However, among these genres, there are many religious works. In these works, there are answers to the questions of how people will apply the doctrines, obligations, and beliefs of the religion they accept. The lives, lifestyles, and reactions of people who previously lived and stood out in this religion have become a subject of curiosity. Since people find answers to these questions in these works, they have always aroused more interest. In addition to moral doctrines and advice, it is not very common to write these works starting from the existence of human beings. Ibn Hayr, who has not been studied previously, is an artist who created his works in this direction. There are five masnavis, all of which belong to Ibn Hayr, in a manuscript with the quality of a journal. No study has been conducted on this writing to date, and there is no information about the poet's life in the sources. These five masnavis can be considered independent masnavis in terms of their titles and subjects. The last masnavi among these five masnavis was recorded without a title. The author of the work used İbn Hayr as a pseudonym in his fifth work. It is observed that the author used pseudonyms such as Hayroğlu, Hayrun oğlu (the son of Hayrun), and Ibn Hayr in his other masnavis.It is seen that the masnavi has the characteristics of old Anatolian Turkish due to the language features used. Subjects such as the introduction of masnavi, language and expression features, copy features, number of couplets, and the content will be discussed in this study. The subject of the fifth masnavi in the last part of the writing is about the purpose of the creation of human beings, their duties in the world, and the preparations they should make for their eternal life. This study aimed to introduce the fifth masnavi, which consists of a total of 2074 couplets and has not been studied to date. An analysis was made based on the author's views and thoughts on human creation in the masnavi. In this sense, the introduction of the current masnavi and the examination of a masnavi from it will contribute to the literature in terms of both examining the subject and introducing the masnavi. In his work written with aruz prosody, the author explained the things that people should do for the religion of Islam as well as moral doctrines. The author focused on the rewards people will receive when these things are done or the punishments they will face when they do not do such things. He explained the duties of a Muslim. The author especially wrote about salah (prayer) in detail. They are studies aiming to increase Islamic belief in society. Using the verses and hadiths in his work, the poet made the subject he wanted to explain more concrete and ensured that it gained quality. Concerning the subject that he wanted to exemplify, the author gave examples from the lives of Islamic elders and told parables. He wrote throughout the work that the main purpose of human beings and the purpose of coming into the world is to know and serve Allah. The poet instilled the awareness that people living for this purpose are true servants. It is also known that a person living with this consciousness will have the attribute of being the highest of created beings. It is the feature that distinguishes humans from other created beings. The fact that a person knows this responsibility and is aware of every moment will have positive effects on his life and will lead the society he lives into peace. Thus, people will have a life in which they will live happily in both worlds., Klasik Türk edebiyatı geleneği eserlerinde her türden konu bulunmaktadır. Bu türlerin içinde genel olarak bakıldığında dinî içerikli eserler fazladır. Dinî muhtevalı olan türlerde insanların kabul ettiği dinin öğretileri, inançları nasıl uygulayacağı sorularına cevap bulunmaktadır. İnsanların ihtiyaçları göz önüne alındığında din alanında eserlerin yazılmasının sebebi daha iyi anlaşılmaktadır. Eserlerde daha önce bu din üzerinde yaşamış ve öne çıkmış şahsiyetlerin hayatları, yaşayış şekilleri, olaylara tepkileri merak konusu olmuştur. İnsanların sorularına cevap bulduğu bu tarz eserler her zaman daha çok ilgi uyandırmıştır. Çalışmaya konu olan İbn Hayr, eserlerini bu doğrultuda oluşturmuş bir sanatçıdır. Mecmua niteliğindeki bir yazmanın içinde hepsi de İbn Hayr’a ait olan beş mesnevi bulunmaktadır. İbn Hayr’ın yazmasının üzerinde şimdiye kadar herhangi bir çalışma yapılmamıştır ve kaynaklarda şairin hayatına dair bir bilgiye de rastlanmamıştır. Yazmadaki beş mesnevi, başlıkları ve konuları itibarıyla birbirinden bağımsız eserler olarak değerlendirilebilir. Bu beş mesnevinin içinden en sonda bulunan mesnevi bir başlık verilmeden kaydedilmiştir. Eserin müellifi beşinci mesnevisinde mahlas olarak İbn Hayr’ı kullanmıştır. Hayroğlu, Hayrun oğlu, İbn Hayr gibi mahlasları da diğer mesnevilerinde kullandığı görülmektedir. Mesnevinin, dil özellikleri dolayısıyla eski Anadolu Türkçesi vasıflarını taşıdığı görülmektedir. Bu çalışmada mesnevinin tanıtımı, dil ve anlatım özellikleri, nüsha özellikleri, beyit sayısı, eserin muhtevası gibi konulara değinilecektir. Yazmanın en son kısmında bulunan beşinci mesnevinin konusu insanın yaratılış gayesi, dünyadaki görevleri ve sonsuz hayat için yapması gereken hazırlıkların neler olduğuna dairdir. Toplamda 2074 beyitten oluşan mesnevide yer alan insanın yaratılışı konusuyla ilgili müellifin görüş ve düşüncelerinden bir inceleme yapılmıştır. Bu anlamda mevcut mecmuanın tanıtımının yapılması ve içinden bir mesnevinin incelenmesi, gerek konunun anlaşılması gerekse mesnevinin tanıtılması açısından literatüre katkı sağlayacaktır. Şair, aruz vezni ile yazdığı eserinde ahlak öğretilerinin yanı sıra İslam dini için insanların yapması gereken dünyevî-uhrevî uğraşları anlatmıştır. Bu işler yapıldığında alacağı mükâfatlar ya da yapmadığı zaman göreceği cezalar üzerinde durmuştur. Şair, Müslüman bir bireyin üzerine düşen vazifelerini anlatmıştır. Özellikle namaz bahsi konusunu detaylı olarak yazmıştır. Bu da toplumda İslam inancını artırma gayretine yönelik çalışmalardır. Şairin eserinde kullandığı terimler, dinî konudaki bilgisini göstermektedir. Şair ayet ve hadisleri eserinde kullanarak anlatmak istediği konunun daha da somutlaşmasını ve nitelik kazanmasını sağlamıştır. Örnek vermek istediği konu ile alakalı olarak İslam büyüklerinin hayatlarından nakiller yaparak kıssalar anlatmıştır. İnsanın asıl gayesinin, dünyaya geliş amacının Allah’ı tanımak ve kulluk etmek olduğunu çoğunlukla eserinde vurgulamıştır. Böyle bir amaç için yaşayan insanların doğru kul olduğu bilincini aşılamıştır. Müellif, bu bilinç ile yaşayan bir insanın yaratılmışların en üstünü olma vasfını taşıyacağını belirtmiştir. Şaire göre insanı diğer yaratılan varlıklardan ayıran da bu özelliğidir. Ayrıca kişinin sorumluluğunu bilip her anının farkında olması gerekir. Çünkü bilinçli insan kendi hayatına olumlu etkiler sağlayacağı gibi içinde yaşadığı toplumu da huzura yöneltecektir. Böylelikle insanların her iki dünyada mutluluk içinde yaşayacağı bir hayatı olacaktır.

Kıyâfet-name is the science that deals with making predictions and determinations about a person's morals and character by looking at his organs and physical characteristics such as hair, eyes, hands and feet. Although the existence of determinations about personality traits, taking into account the physical structure of man, dates back to ancient times, as a literary type, kıyâfet-nâme has entered Turkish literature through Arabic and Persian sources. There are many examples of kıyâfet-names in Turkish literature, in which the subjects related to making judgments about the inner world of a person based on his outer appearance are handled. In the first example of the type in Turkish literature, the reason for copyright is mentioned as knowing the points to be considered in the purchase of male servants and concubines. In the kıyâfet-names written in the following periods, it is seen that the reason for copyright is mentioned as recognizing others and treating them according to their characters in this way, enabling one to act by knowing from whom good and evil will come, knowing the secrets of creation and learning to have eternal happiness. One of the poetic examples of kıyâfet-nâme in Turkish literature belongs to Murâdî, one of the poets of the Bayezid II period. In Murâdî's Kıyâfet-nâme, the physical characteristics of human beings are evaluated in twenty chapters. It is seen that the evaluations in the work are largely similar to the Kıyâfet-names of Hamdullah Hamdî, Erzurumlu İbrahim Hakkı and Şaban-ı Sivrihisarî, which are considered to be prominent examples of kıyâfe-nâme in Turkish literature. In this article, firstly, information about the examples of kıyâfet-names in Arabic, Persian and Turkish literature was given, then Murâdî's Kıyâfet-name was examined in terms of its form and content. The work, which is compared with other prominent examples of the type in terms of the provisions it contains, was published for the first time., Kıyâfet-nâme, bir kimsenin saç, göz, el ayak gibi organlarına ve fizikî özelliklerine bakarak onun ahlâkı ve karakteri hakkında tahmin ve tespitte bulunmayı konu edinen ilimdir. İnsanın fizikî yapısını dikkate alarak kişilik özellikleri ile ilgili yapılan tespitlerin varlığı çok eskilere dayanmakla birlikte, bir edebî tür olarak kıyâfet-nâme Türk edebiyatına, Arap ve Fars kaynakları üzerinden girmiştir. İnsanın dış görünüşünden yola çıkarak iç dünyası hakkında hüküm vermek ile ilgili konuların işlendiği kıyâfet-nâmelerin Türk edebiyatında birçok örneğine rastlanır. Türün, Türk edebiyatındaki ilk örneğinde telif sebebi, erkek hizmetçi ve cariye alımında dikkat edilmesi gereken hususların bilinmesi olarak zikredilir. Sonraki dönemlerde kaleme alınan kıyâfet-nâmelerde telif sebebinin, insanın başkalarını tanıması ve bu şekilde karakterlerine göre muamale etmesi, hayır ve şerrin kimden geleceğini bilerek amel etmesinin sağlanması, yaratılışın sırlarını bilmesi ve ebedî mutluluğa vakıf olmayı öğrenmesi olarak zikredildiği görülür. Kıyâfet-nâme türünün Türk edebiyatındaki manzum örneklerinden biri II.Bayezid devri şairlerinden Bursalı Murâdî’ye aittir. Murâdî'nin Kıyâfet-nâmesi’nde insana ait fizikî özellikler yirmi fasılda değerlendirilmiştir. Eserde yer alan değerlendirmelerin, Türk edebiyatında kıyâfetnâme türünün öne çıkan örnekleri olarak kabul edilen Hamdullah Hamdî, Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Şaban-ı Sivrihisarî'nin Kıyâfet-nâme'leriyle büyük ölçüde benzerlik gösterdiği görülmektedir. Bu makalede önce kıyâfet-nâmelerin Arap, Fars ve Türk edebiyatlarındaki örnekleri hakkında bilgi verilmiş, ardından Bursalı Murâdî’nin Kıyâfet-nâmesi şekil ve muhteva özellikleri açısından incelenmiştir. İçerdiği hükümler açısından türün öne çıkan diğer örnekleriyle mukayese edilen eser ilk kez neşredilmiştir.

Sanat, tarihin hemen her döneminde, toplumun bütün kesimlerini kucaklamayaçalışır; kültürel değerleri yansıtma, paylaşma, taşıma veaktarma görevini üstlenir. Gelenek farklı coğrafyaları birleştirirkeninanç ve düşünce sistemleri de toplumu birbirine bağlar. Bununlabağlantılı olarak uygarlık dokusundan topluma zengin olay, olgu vedurumların sözlü ve yazılı ürünlere farklı tür ya da şekillerde aksetmesinintespiti sıklıkla yapılmaktadır. Bu ortak değerlerin varlığı vekullanım şekli, edebî eserlerin aracılığıyla en mühim taşıyıcılar olarakvarlık gösterirler. Aileyi birleştiren ve huzur tesisine yardım edenmaddî varlık, sermaye ve hak paylaşımının önemi, gelenekten moderndünyaya doğru gündemini korumaktadır. Edebî eserler de, kendineözgü dil ve kavram kullanımıyla farklı türlerle kültürel taşıyıcılığınçok yönlülüğünü yansıtır. Edebî eserlerin hemen her türünde, doğrudanveya dolaylı olarak evlilik kurumunun başlangıcından itibarentörenleri, eğlenceleri, gelenekleri, dinî ve hukukî yönü farklı olay veolgular içinde ele alınabilmektedir. Evlenecek çiftler arasında kadınaveya kadının ailesine verilen kalın, başlık parası veya mehir de edebîmetinlerde yok sayılmaz; zamanı, şekli, azamî haddi gibi teknik bilgileride içerecek şekilde yer alabilmektedir. Türk - İslam kültüründemehir, evlenecek kadının malıdır ve onun inisiyatifinde dilediğitasarrufa da yetkisi vardır. Kendi içinde belli hukuksal kuralları veyaptırımları olan mehirin klasik Türk edebiyatının bütün nazım şekillerininanlatım özelliklerine uyum sağlayarak bilhassa kullanılmasıdikkat çeker. Klasik Türk edebiyatı metinlerinde kalın, başlık parasıyerine, mehir ve kabin kavramlarının, İslamî hükümleri öne çıkararakdeğer bulması önemlidir. Klasik Türk edebiyatında mehir, evlenecekkadının müstakil ve şahsî bir hakkı olarak toplumsal yaptırım kadar,mecaza ve teşbihe dayalı kullanımıyla da öne çıkar. Gazellerde toplumsallığınyanında bireyin iç huzurunu yakalaması için mehir, mazmunolarak yüceltilir. Gazellerde mehir; dünyayı, insanı, aşkı, sevgiyi,şefkati anlatmak için kullanılır. Şairler mehirin evlilikte maddî birgetirisi olmasına rağmen, duygu ve düşünce arasında çelişkiye sebepolmadığını ispatlarlar. Mehir, mesnevilerde iki sevgilinin kavuşmasında,temel değerlerdendir. Bu durum mehiri, bir tabu olmaktan çıkarır,toplumun olağan işleyişiyle alakasını önceler. Mesnevilerde gerçekveya metafizik yaklaşımlar, mehirin kadın ve erkek arasındaki evlilikakdi münasebetiyle uygulanma hakikatini ve paylaşım düzeyinideğiştirmez. Hukuksal bu olgunun aşk mesnevilerin varlığındaki süreklilik,mehirin toplum bilincini diri tutması açısından önem arz eder.Bu çalışmada toplumsal düzenden uzak olduğu düşünülen klasik Türkşairlerinin aile, kadın ve erkek arasında bir gereklilik olarak gördüklerimehire, insana ait bir değer olarak bakmaları gazel ve mesnevilerdenörnekler açıklanmaktadır. Beyitlerle mehir konusunun kültüreldeğerlerin taşıyıcısı ve ailenin teşekkülü, devamlılığı için tabii olarakele alınmasına da dikkat çekilmektedir., In every period of history, art embraces all segments of society; undertakesthe task of sharing, carrying and transferring cultural values.Tradition, belief and thought systems that unite different geographiesconnect all elements of society. It is frequently determined that the richevents, facts and situations in the civilizational fabric of the societyare reflected in oral and written products in different types or forms.The existence and usage of these common values become the mostimportant carriers through literary works. The importance of sharingmaterial assets, capital and rights, which unites the family and helpsto establish peace, maintains its agenda in the modern world. Literaryworks express the versatility of cultural carrier with their uniquelanguage and use of concepts. In almost all types of literary works,ceremonies, entertainments, traditions, religious and legal aspects canbe discussed in different events and phenomena, directly or indirectly,from the beginning of the institution of marriage. The dowry, brideprice and mehir given to the woman or the woman’s family amongthe married couples are also not ignored in the literary texts; It mustbe included in the figure, including technical information such astime, shape and maximum limit. In Turkish-Islamic culture, mehir isthe property of the woman to marry, and she has the authority to dowhatever she wishes on her initiative. It is noteworthy that the mehir,which has certain legal rules and sanctions in itself, is especially usedby adapting to the narrative features of all verse forms of classicalTurkish literature. It is noteworthy that in the texts of classical Turkishliterature, the concepts of kalın, mehir and kabin are used insteadof dowry, emphasizing Islamic values. In classical Turkish literature,mehir stands out as an independent and personal right of the womanto marry, as well as with its use based on a mazmum as well as asocial sanction. In ghazals, mahr is highlighted as a mazmun so thatthe individual can achieve inner peace as much as sociality. Mehir ingazalles; It is used to describe the world, people, love, affection andcompassion. The poets prove that although the mahr has a materialreturn in marriage, it does not cause a contradiction between feelingsand thoughts. Mahr is one of the leading values in the reunion of twolovers in masnavis. This removes mahr from being a taboo and revealsits relevance to the normal functioning of society. Real, metaphysicalapproaches in masnavis do not change the truth and sharing of mahrduring the marriage contract between men and women. The continuousexistence of this legal phenomenon in love masnavis is important interms of keeping the public consciousness of the mahr alive.In this study, examples from ghazals and masnavis are explained thatclassical Turkish poets, who are thought to be far from the social order,view the mahr as a necessity between the family, women and men,as a human value. Attention is drawn to the fact that the subject ofmahr is considered as the bearer of cultural values and the formationand continuity of the family with couplets.

Makale, Kıyâfet-nâme, bir kimsenin saç, göz, el ayak gibi organlarına ve fizikî özelliklerine bakarak onun ahlâkı ve karakteri hakkında tahmin ve tespitte bulunmayı konu edinen ilimdir. İnsanın fizikî yapısını dikkate alarak kişilik özellikleri ile ilgili yapılan tespitlerin varlığı çok eskilere dayanmakla birlikte, bir edebî tür olarak kıyâfet-nâme Türk edebiyatına, Arap ve Fars kaynakları üzerinden girmiştir. İnsanın dış görünüşünden yola çıkarak iç dünyası hakkında hüküm vermek ile ilgili konuların işlendiği kıyâfet-nâmelerin Türk edebiyatında birçok örneğine rastlanır. Türün, Türk edebiyatındaki ilk örneğinde telif sebebi, erkek hizmetçi ve cariye alımında dikkat edilmesi gereken hususların bilinmesi olarak zikredilir. Sonraki dönemlerde kaleme alınan kıyâfet-nâmelerde telif sebebinin, insanın başkalarını tanıması ve bu şekilde karakterlerine göre muamale etmesi, hayır ve şerrin kimden geleceğini bilerek amel etmesinin sağlanması, yaratılışın sırlarını bilmesi ve ebedî mutluluğa vakıf olmayı öğrenmesi olarak zikredildiği görülür. Kıyâfet-nâme türünün Türk edebiyatındaki manzum örneklerinden biri II.Bayezid devri şairlerinden Bursalı Murâdî’ye aittir. Murâdî'nin Kıyâfet-nâmesi’nde insana ait fizikî özellikler yirmi fasılda değerlendirilmiştir. Eserde yer alan değerlendirmelerin, Türk edebiyatında kıyâfet-nâme türünün öne çıkan örnekleri olarak kabul edilen Hamdullah Hamdî, Erzurumlu İbrahim Hakkı ve Şaban-ı Sivrihisarî'nin Kıyâfet-nâme'leriyle büyük ölçüde benzerlik gösterdiği görülmektedir. Bu makalede önce kıyâfet-nâmelerin Arap, Fars ve Türk edebiyatlarındaki örnekleri hakkında bilgi verilmiş, ardından Bursalı Murâdî’nin Kıyâfet-nâmesi şekil ve muhteva özellikleri açısından incelenmiştir. İçerdiği hükümler açısından türün öne çıkan diğer örnekleriyle mukayese edilen eser ilk kez neşredilmiştir., Kıyâfet-name is the science that deals with making predictions and determinations about a person's morals and character by looking at his organs and physical characteristics such as hair, eyes, hands and feet. Although the existence of determinations about personality traits, taking into account the physical structure of man, dates back to ancient times, as a literary type, kıyâfet-nâme has entered Turkish literature through Arabic and Persian sources. There are many examples of kıyâfet-names in Turkish literature, in which the subjects related to making judgments about the inner world of a person based on his outer appearance are handled. In the first example of the type in Turkish literature, the reason for copyright is mentioned as knowing the points to be considered in the purchase of male servants and concubines. In the kıyâfet-names written in the following periods, it is seen that the reason for copyright is mentioned as recognizing others and treating them according to their characters in this way, enabling one to act by knowing from whom good and evil will come, knowing the secrets of creation and learning to have eternal happiness. One of the poetic examples of kıyâfet-nâme in Turkish literature belongs to Murâdî, one of the poets of the Bayezid II period. In Murâdî's Kıyâfet-nâme, the physical characteristics of human beings are evaluated in twenty chapters. It is seen that the evaluations in the work are largely similar to the Kıyâfet-names of Hamdullah Hamdî, Erzurumlu İbrahim Hakkı and Şaban-ı Sivrihisarî, which are considered to be prominent examples of kıyâfe-nâme in Turkish literature. In this article, firstly, information about the examples of kıyâfet-names in Arabic, Persian and Turkish literature was given, then Murâdî's Kıyâfet-name was examined in terms of its form and content. The work, which is compared with other prominent.

The theories of aesthetic schools of philosophical schools each have defined the concept of aesthetics and explained its perceptional process. In the aesthetic theories of the Western philosophical schools, by the epistemological analysis of the concept of beauty, have considered aesthetics as tangible and subjective. But in Islamic theology we see a distinct approach to the question of beauty and its perception. In the theological attitude, the truth and the existence of man and the world around him is regarded as the manifestation of goodness and divine glory. The unified universe is beautiful and beauty is not an epistemological and subjective matter, but an ontological and objective one. Art and beauty for the mystic poet like Rumi is an experience in which beauty is not a specific concept but a unique living truth that brings man closer to the essence of truth and a means of understanding and perceiving Rumi's truth, ideas and theories about beauty is merely a religious and Islamic; moreover, art and beauty are dominated by a divine theology.In this research, which has been accomplished via library method, by citing and quoting Masnavi and Shams Tabrizi's sonnets the mentioned feature is regarded upon and summarized. The results of the study imply that Rumi's perception of beauty is not sensual pleasure but a way to guide and connect to the source of existence, goodness, and aesthetical beauty. For him, the discussion of art and beauty is outshone by a divine theology. Also, Rumi makes it challenging for anyone with no humanity to be aware of the place of goodness and beauty in the universe, but also considers it impossible to know the true and aesthetic existence on an equal footing, which is in fact the indicator and manifestation of God in this worldly universe. Research aims: 1- The examination of Rumi's views on beauty in Masnavi and Shams' sonnets. 2- To Study the concept of beauty and its perception in Islamic theology. Research questions: 1. What are Rumi's conceptions and interpretations of the aesthetical beauty in Masnavi and Shams' sonnets? 2. How is the issue of beauty and its perception expressed in Islamic theology?

The classical poem has rules and it is a poem tradition that has aesthetic values and a world perspective. In this tradition, while speaking, the poet has to know the tradition he grew including even the smallest items. The poet both nourished from this tradition and also push the limits of this tradition constantly to reach better. The successful poets are the ones who can have the power of going beyond the tradition without crushing it with subject to stay within dimensions anesthetized by tradition. As the struggle of every poet to raise the bar a little more gives the impression of words coming to an end, the tradition occur to make the common content world poets perfect with fine dreams, untouched meanings and raw conversations. As poets struggle not to take place in stereotyped expressions and spent meaning world, determining how they perceive tradition and innovation have importance. Especially when the masnavi kind examined among the 17th century classical poems, we can witness the view of tradition of masnavi poets and the perception of innovation in poem in this century. Among the innovation emphasis that can be perceived classical in masnavi, it is remarkable to see the innovation request in terms of content. Especially having a different political, social and economic structure in this century than former centuries has also seen in the art and this has strengthened the request of drift to innovation. Important innovation progresses such as Sebk-i Hindî, Hikemî Poetry and Mahallileşme have been the point of question and that the masnavi literature had overflowed the classical subjects and had brought big innovations in this field. In this context, we can encounter a wide material presented by masnavi kind on determining the place of milestone of this poem tradition on this century classical poem.

Yûsuf ve Züleyhâ anlatıları her ne kadar dinî ve ahlaki bir görünümde olsa da Yûsuf peygamber ve Züleyhâ arasındaki masum bir aşkın tahkiyesini de ele alan anlatılardır. Bu hikâyenin birincil kaynaklarını kutsal kitaplar (Tevrat, Zebur, İncil Kur’ân) oluşturmaktadır. Hikâye, Türk edebiyatının yanı sıra Arap, Fars, Afgan ve Urdu edebiyatlarında da kaleme alınmıştır. Bu çalışma, kaynağını semavi kitaplardan alan Yûsuf ve Züleyhâ anlatılarının Anadolu sahası Türk edebiyatında kaleme alınmış manzum örneklerinin olay örgüsü bağlamında semavi kitaplardan ne ölçüde yararlandığı ve hikâyenin kutsal metinlerdeki hâlinin edebî metinlere aktarılması esnasında ne ölçüde farklılıklar oluştuğu sorunsalını tespit etme amacına yöneliktir. Bu itibarla Türk edebiyatında mesnevi olarak kaleme alınıp metinleri günümüze ulaşmış bütün Yûsuf ve Züleyhâ anlatıları; Tevrat, Kur’ân, Giritli Sırrı Paşa’nın Ahsenü’l-Kasas, Süyûtî’nin edDürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr adlı tefsir eserleri, Taberî’nin Târîhu’l-Ümem ve’l-Mülûk adlı tarih eseri ve Molla Câmî’nin Yûsuf u Züleyhâ adlı mesnevisi ışığında mukayeseye dayalı olarak incelemeye tabi tutulmuştur. Yapılan bu çalışma sonucunda, Türk edebiyatında yazılan ve metinleri günümüze ulaşan Yûsuf ve Züleyhâ mesnevilerinin olay örgüsü bağlamında ilahi metinlerden ne ölçüde ve nasıl yararlandıkları, ilahi metinlerdeki anlatıyla edebî metinlerdeki anlatıların birbirlerine ne ölçüde benzeyip birbirlerinden ne ölçüde farklılaştığı hususu tespit edilmeye çalışılmıştır. Although the Yusuf and Züleyha narratives have a religious and moral appearance, they are also narratives that deal with the story of an innocent love between the prophet Yusuf and Züleyha. The primary sources of this story are the holy books (Torah, Psalm, Bible, Quran). The story has been written in Arabic, Persian, Afghan and Urdu literatures as well as Turkish literature. This study aims to determine the problematic of how Yusuf and Zuleyha narratives, which take their source from the heavenly books, benefit from the heavenly books in the context of the plot of the poetic examples written in Turkish literature, and to what extent there are differences during the transfer of the story from the sacred texts to the literary texts. In this respect, all Yusuf and Zuleyha narratives written as masnavi in Turkish literature and whose texts have survived to the present day The Torah, the Quran, the tafsir works of Giritli Sırrı Pasha's Ahsenü'l-Kasas, Süyûtî's edDürrü'l-Mensûr fi't-Tafsîr bi'l-Me'sûr, Taberî's Târîhu'l- Ümem ve'l-Mülûk in the light of his historical work named and Molla Câmî's masnavi named Yûsuf u Züleyhâ, analyzed based on comparison. As a result of this study, it has been revealed to what extent and how Yûsuf and Zuleyhâ masnavis, which were written in Turkish literature and whose texts have survived, benefited from divine texts in the context of plot. In addition, it has been tried to determine to what extent the narratives in the divine texts and the narratives in the literary texts resemble each other and to what extent they differ from each other.

Anlatma esasına dayalı edebî metinler belirli bir konu çerçevesinde var olan birden fazla olayın anlam bakımından birbirini tamamlayacak şekilde ardı ardına gelmesi suretiyle oluşur. Neden-sonuç ilişkisiyle birbirine bağlanan bu olay parçaları hem kendi başına bir anlam ifade etmekte hem de metnin bütünlüğü içerisinde bir anlam taşımaktadır. Özellikle halk hikâyesi incelemelerinde metnin birbirinden ayrılabilen bu parçaları epizot olarak adlandırılmakta ve muhtelif birçok hikâyede epizotların genel olarak ortak olduğu görülmektedir. Genelde uzun soluklu maceraların hikâye edilmesinde başvurulan mesneviler, kendine has düzeni olan ve temelde giriş, asıl hikâyenin anlatıldığı bölüm ve sonuç olarak üç bölümden oluşan bir anlatı formudur. Kendine özgü bu düzeninin yanında özellikle asıl hikâyenin anlatıldığı bölümün şekil yapısının destan, efsane, masal, halk hikâyesi gibi farklı anlatı türleriyle ortaklık taşıdığı, hatta bir kısmında hikâyeyi oluşturan bölümlerin bu türlerle büyük oranda benzeştiği görülmektedir. Bu çalışmada Cem Sultan’ın Cemşîd ü Hurşîd mesnevisinin epizot yapısı ortaya konulacak ve geleneksel anlatı formlarından olan mesnevilerin halk hikâyeleri ile ortak epizotlar barındırdığı, bu örnek üzerinden gösterilmeye çalışılacaktır. Literary texts based on narrative are formed by the succession of more than one event that exists within the framework of a certain subject in a way that complements each other in terms of meaning.These fragments of events, which are connected to each other by a cause-effect relationship, both make a sense on their own and have a meaning within the integrity of the text. Especially in folktale studies, these parts of the text that can be separated from each other are called as episode and it is seen that the episodes are generally common in many various stories. The masnavis, which are generally used to tell the stories of long-term adventures, have their own order and they are basically a narrative form that consist of three parts as introduction, the part where the main story is told, and the conclusion.In addition to this unique order, it is seen that the shape structure of the section in which the main story is told has commonality with different narrative genres such as epic, legend, fairy tale, and folk tale, and even in some parts, the parts that make up the story are largely similar to these genres. In this study, the episode structure of the Cem Sultan’s Cemşîd ü Hurşîd masnavi will be revealed and it will be tried to show through this example that masnavis, which is one of the traditional narrative forms, has common episodes with folk tales.

The importance of Masnavi on the one hand, and the increasing tendency for writing academic articles on the other hand has led to the creation of numerous and varied articles on this work. Each of these articles, from a particular point of view, seeks to analyze and explain some of Masnavi's aspects. Many of these articles seek to elaborate on the verses of Masnavi, their understanding of the text, and the comparative study of Masnavi with other works. It is clear that the understanding of Masnavi, the explanation of the verses and expressing the poetry of Mowlavi without a well-defined and profound knowledge of Mowlana’s mystical tradition and practice can be either impossible or incomplete. Unfortunately, despite the compilation of numerous and useful articles written on Masnavi, most of these articles ignored Mowlana's mystical disposition. This article checked academic articles about Masnavi published in 36 journals from 2011 to 2016 and it has been argued that out of the total of 486 articles in 36 journals, it was necessary to pay attention to Mowlavi’s mystical style. Out of these 36 articles, only 11 articles have been taken into account in this regard, and out of 11 articles, in seven articles, it has been explained in a non-humanistic and incoherent manner that Mowlavi’s disposition is different from that of Ibn Arabi. In all of the articles on Masnavi field of study, Mowlavi’s mystical disposition has not been constructed and his mystical principles have been ignored in order to fulfill the research goals.

One of Molana’s techniques in Masnavi is the use of new derivatives compounds in the rhyme. The aim of Molana in using of these derivatives compounds in the end-rhyme, is affecting the audience. In this essay derivatives compounds such as: Affixes compounds, pseudo-affixes compounds, and short compound adjectives nominative, adjectival compounds, infinitival words have been analyzed. These derivatives compounds in the end-rhyme of Masnavi, created the literariness of his poem, so that we can say that this technique is result of the poetic genius. Our aim in this essay is studying the music function of derivatives compounds in the end-rhyme of Masnavi. Function of rhythmic compounds in Masnav 1. Affixes compounds: Persian language is an analytical language that affixes with another simple or compound word to create numerous derivatives compounds. In Masnavi we can see well-made and newAffixes compounds in the rhyme of poem that increase the music of copulates. 2. Pseudo affixes compounds: Another compound that we can see in Masnavi is Pseudo affixes compounds that aesthetic function in Molana poems is very important. 3. Short compound adjectives nominative: these compounds are very widespread in Masnvi, because these compounds are very prolific in Persian language and poetry. The benefit of these compounds, in addition to aesthetic role, is the language economic function of them. 4.Adjectivalcompounds: these compounds constructed in different forms such as: noun + noun attribute + noun, attribute + attribute. 5. Infinitival compounds: the structure of infinitival compounds is consisting essentially Short compound adjectives nominative that a suffix added to them. 6. Hybrid combinations of words: These compound words are of another type of derivative compounds in Masnavi that they are often used colloquially known as "common components".

One of the most important philosophical, theological and mystical issues which has an effective training function, especially in monotheistic training, is the effect of non-cognitive factors such as will, spiritual dispositions, behavioral patterns, desires, affections, and intentions on the process of man's perceptions including his anthropological, theological, cosmological attitudes, and his understanding of the meaning of life and the pure life, etc. The issue is regarded as a bridge between epistemology and ethics. The aim of present paper is to review the claim more carefully and find out Mawlawi's view in this regard. The most important point of the paper is that Mawlawi also believed in the effect of non-ideological realms on the realm of ideas and beliefs. Therefore, the most important instances of non-cognitive factors that cause the transparency or opacity of human cognition are introduced and the importance of non-cognitive factors in man's cognitive foundations is discussed, having understood Mawlawi's views in this regard.

Yüksek Lisans Tezi, Mevlânâ'nın ulûhiyet ve nübüvvet anlayışını incelediğimiz bu çalışmamız giriş kısmından ayrı olarak iki bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında yaşadığı dönem itibariyle fikri-siyasi yapının kelâm ilmine tesirleri ve Mevlânâ'nın çağının düşünce dünyasına eleştiri ve önerileriyle birlikte kelâmcılığı üzerinde durduk. Birinci bölümde Allah inancı etrafında şekillenen tartışmalara Mevlânâ perspektifinden yaklaşarak onun ulûhiyet anlayışını ortaya koymayı hedefledik. İkinci bölümde ise Allah'a iman başta olmak üzere tüm inanç esaslarının üzerinde kurulduğu nübüvvet müessesesine dair Mevlânâ'nın düşüncelerini inceledik. Çalışmamız boyunca ele aldığımız konularda Mevlânâ'nın fikirlerini değerlendirmeden önce kelâm ekollerinin ve konuyla alakaları nispetinde tasavvuf ve felsefenin görüşlerine ana hatlarıyla temas ettik. Böylece Mevlânâ'nın meseleye yaklaşımı ile başta kelâmcılar olmak üzere ilgili görüşlerin ulaşılan sonuç ve yöntem açısından benzerliklerini ve farklılıklarını mukayese etme imkânı bulduk., This study which we studied divinity and prophethood understanding of Mavlana is composed of two parts separately from the introduction part. In the introduction we emphasized on influences of intellectual-political structure on Kalam as of the period he lived and Mawlana's Kalamcılıg with his criticism and suggestions to his era's world of thought. In the first chapter, we aimed to put forth of Mawlana's divinity understanding by approaching from his perspective to the discussions evolving around the belief in God. In the second chapter we examined Mawlana's views relating to divinity which built on all principles of faith. In the subjects we dealt with throughout our study, we touched upon to Kalam schools and related views of Sufism and philosophy with the outlines before we evaluate the ideas of Mawlana. Thus we had the opportunity to compare similarities and differences in terms of achieved result and the method between Mawlana's approaching to the issue and related views primarily including Kalamcılar.

Bu çalışmada, Mevlana'nın Mesnevi'sinden seçmelerin yer aldığı farklı yayınevi tarafından hazırlanmış çocuk kitaplarının çocuk eğitimi ve çocuk edebiyatı açısından incelenip değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yapılan çalışma betimsel bir çalışma olup betimsel tarama modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çocuklar için hazırlanan 12 adet Mesnevi'den seçmeler çocuk kitabı, içerisinde yer alan toplam 243 metin ile birlikte çalışmanın örneklemini oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri belgesel tarama yöntemiyle toplanmış, verilerin çözümlenip yorumlanması sürecinde de içerik analizi metodundan yararlanılmıştır. Çalışmada ilk olarak çocuk edebiyatı ve çocuk eğitimi hakkında genel bilgilere yer verilmiş; Mevlâna, hayatı, Mesnevi'si, düşünce yapısı ve eğitim anlayışıyla anlatılmaya çalışılmıştır. Ardından çalışmanın amacı doğrultusunda örneklemi oluşturan çocuk kitaplarında yer alan metinler, çocuk eğitimi yönüyle ve çocuk edebiyatının ilkeleri göz önünde bulundurularak incelenmiştir. Bulgular, Mevlana'nın Mesnevi'sinden seçmelerin yer aldığı çocuk kitaplarının genel olarak çocuklara kazandırılmak istenen pek çok değeri içinde barındıran zengin bir kaynak olduğunu ve çocuk edebiyatı niteliklerine büyük ölçüde uygun özellikler taşıdığını göstermektedir. Buna karşın bazı metinlerin, öncelikle Mesnevi'nin çocuklar için yazılmış bir eser olmaması ve bu metinleri çocukların düzeyine uyarlarken gerekli hassasiyetin gösterilmemesi sebebiyle çocuklar için uygun olmadığı saptanmıştır. Bu açıdan yayınevleri arasında da bazı farklılıklar görülmüştür. Bundan hareketle Mevlana'nın Mesnevi'sinden seçmelerin yer aldığı çocuk kitaplarının, çocuklar için gerekli hassasiyetle düzenlenip hazırlandığı takdirde değerler eğitiminin verilebileceği bir araç ve Türkçe eğitimi materyali olacağı sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar sözcükler: Çocuk edebiyatı, çocuk kitapları, değerler, eğitimi, Mevlana, Mesnevi, Türkçe eğitimi In this study, it is intended to examine and evaluate the children's books that include selections from Rumi's Masnavi prepared by different publishers in terms of children's education and children's literature. The study is a descriptive study and it has been carried out using descriptive survey model. 12 Selections from Rumi's Masnavi books that adapted for children and the 243 texts within them form the sample group of the study. The data of the study is collected through documentary reviewing method and content analysis method was used in the process of analysing and interpreting the data. In the study, firstly general information about children's literature and children's education is included. Rumi, including his life, his Masnavi, his mindset and his conception of education are aimed to be explained. Then, in accordance with the purpose of the study, the texts in the children's books, which constitute the sample of the study, have been examined considering the children's education and the principles of children's literature.The findings suggest that the children's books, which include selections from Rumi's Masnavi, are a rich source of many values that are desirable to be acquired by children in general, and they are highly suitable for the characteristics of children's literature. However, some texts have been found inappropriate for children primarily due to Masnavi not meant to be for children intrinsically and the lacking of essential sensitivity while adapting the texts at children's level. In this regard, some distinctions have also been seen among different publishers. Thus, it has been concluded that children's books which include selections from Rumi's Masnavi would be a tool of values education and a material for the education of Turkish language, as long as they are prepared and edited with the required precision for children.Keywords: Children's literature, children's books, values education, Rumi, Masnavi, Turkish language education 333

Study and analytical comparision of works of the nobles shows their impressions to each other, in addition to can be useful to ranking of thinking progresses of culture.” Naserkhosro” and “Molavi” create rich works that were imitated several times. Purpose of this article is showing similarities of” Masnavi” of “Molavi “ and “Wajhi din” of “Naserkhosro”.These cases include two groups worldviews and parables. Some similarities : necessity of obedience of authorities, importance of inner part and sense, high rank of knowledge,…

Yüksek Lisans Tezi, Arapça "beş unsurdan meydana gelen şey" anlamındaki hamse, edebiyat terimi olarak beş mesnevîden oluşan mecmualara verilen isimdir. Zaman içerisinde ilk örneklerini İran Edebiyatında gördüğümüz hamse yazma geleneği, Türk Edebiyatında da şairler tarafından ilgi görmüştür. Türk şairler için hamse sahibi olmak önem kazanmıştır. Bu çalışmada Türk edebiyatındaki hamse sahibi şairler ile Anadolu sahasında yazılmış olan hamselerin özetleri ele alınmıştır. Çalışma iki bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde mesnevilerin özellikleri ve tarihi gelişimi, hamsenin tanımı ve özellikleri, hamsenin tarih içindeki gelişimi hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca bu bölümde Türk edebiyatındaki hamse sahibi şairler ve hamseleri hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde Türk edebiyatında yazılmış olan hamselerin özetleri antolojik ve mufassal olarak incelenmiştir. Çalışma Anadolu sahasında yazılmış hamseler ile sınırlandırılmıştır. Hamselerde bulunan mesnevilerin özetleri verilmeden önce bu eserler hakkında bilgi verilmiştir. Bu hamse özetleri daha önce yapılan çalışmalarda verilen transkripsiyon metinleri esas alınarak hazırlanmıştır. Transkripsiyon metni bulunmayan eserler hakkında yalnızca bilgi sunulmuş, özeti verilmemiştir., Hamse means a thing that consists of five factors in Arabic. It is the name given to writings composed of five masnavis as literary term. The first examples of hamse writing tradition have occurred in Iranian literature by the time of progress. Turkish poets also have drawn considerable interest in hamse writing tradition in Turkish literature. Thus, hamse has gained a substantial place in Turkish literature as well as for Turkish Poets. In this study, the poets writing hamses in Turkish literature and the summaries of the hamses written in Anatolia, are handled. This study composed of two chapters. In the first chapter, the historical development and features of masnavis, as well as description, the historical development, and features of hamses, are explained. In addition to these, there is information about the poets who had hamse and them hamses in Turkish literature. In the second chapter, the summaries of the hamses written in Turkish literature are studied as detailed and anthological, which are limited to Hamses written Anatolia. In the first place, there is information about masnavis in the relevant hamses, and then the summaries of these masnavis that have been prepared based on the transcription texts given in previous studies are handled. This study involves information provided about the works without the transcription text. However, there are no summaries of these in this study.

`VARKA VE GÜLŞÂH` MESNEVİSİ'NİN `LEYLÂ VÜ MECNÛN` MESNEVİSİ VE `ASLI İLE KEREM` HİKÂYESİYLE KARŞILAŞTIRILMASIYusuf-ı Meddâh'ın yazmış olduğu Varka ve Gülşâh mesnevîsi ile Fuzûlî'nin yazmış olduğu Leylâ vü Mecnûn mesnevîlerinin ikisi de Arap Edebiyatı kaynaklı olup aralarında azımsanmayacak benzerlikler bulunmaktadır. Bunların yanı sıra Kerem ile Aslı Hikâyesi bir halk hikâyesi olmasına rağmen biçim bakımından değilse bile kahramanlar ve kahramanların başından geçen olaylar bakımından bahsi geçen eserlerle birtakım ortak nitelikler taşır.Bu çalışmada söz konusu iki mesnevî ve halk hikâyesi ayrıntılı olarak incelenmiş ve karşılaştırılmıştır. Çalışma üç bölüm halinde ele alınmıştır. Birinci bölümde eserlerin yazıldığı nazım ve nesir türlerinden bahsedilmiş ve eserlerle ilgili Türk Edebiyatında yapılmış araştırmalara değinilmiştir. İkinci bölümde yazarların hayatları ve ele alınan eserlerin özetleri verilmiştir. Üçüncü bölümde eserlerin karşılaştırması maddeler halinde ele alınıp devamında benzerlik ve farklılıklara değinilmiştir. Kerem ile Aslı Hikâyesinin mesnevîlere benzerliği kısıtlı olduğundan bu hikâye için her maddeye başlık açılmayıp karşılaştırmaya değer bulunan maddelere başlık açılmıştır. Bu bölümün sonunda ise çalışmadan elde edilen sonuçlar `Sonuç` başlığı altında belirtilmiştir. Anahtar Kelimeler: Mesnevî, Halk Hikâyesi, Leylâ vü Mecnûn, Varka ve Gülşâh, Kerem ile Aslı COMPARISON OF `VARKA AND GÜLŞÂH` MASNAVI WITH `LEYLÂ VÜ MECNÛN` MASNAVI AND `ASLI AND KEREM` STORYThe Varka and Gülşâh masnavi written by Yusuf-ı Meddâh and the Leylâ vü Mecnûn masnavi written by Fuzûlî are both from Arabic literature and there are similarities between them that are not underestimated. In addition, although Kerem and Aslı Story is a folk tale, it has some common qualities with the works mentioned in terms of the characters and the events that happen to them.In this study, the two masnavi and folk stories in question are studied and compared in detail. The study consists of three parts. In first part, the kinds of verse and prose in which the works were written are mentioned and the studies in Turkish literature related to these works are examined. In the second part, the lives of the authors and the summaries of the works discussed are given. In the third chapter, the comprasions of the works are specified and the similarities and differences are discussed. Since the similarity of Kerem and Aslı story to mesnevi was limited, not every title given for each substance for this story but the substances that are worth to be compared are given with titles. At the end of this part, the results obtained from the study are stated under the heading `Results`.Keywords: Masnavi, Folk Tale, Leylâ vü Mecnûn, Varka and Gülşâh, Kerem and Aslı 120

"Mesnevi'nin 1. Defteri'ndeki İnsan Haklarının Veda Hutbesi Açısından Değerlendirilmesi" konulu tez çalışması giriş, üç bölüm ve sonuçtan ibarettir. Giriş kısmında; tezin yazılma amacı, izlenen yöntem ve belli başlı bazı kaynaklar hakkında bilgi yer alır. Birinci bölümde kısaca hak ve insan hakları kavramlarının tanımları yer almaktadır. Veda Hutbesi'nde yer alan insan hakları başlıklarının, İslam'ın kaynakları açısından özet bilgilerine yer verilmektedir. İkinci bölümde Veda Hutbesi'nin mevcut kaynaklardaki metinleri ve Veda Hutbesi'nde geçen insan haklarının günümüz haklarından hangileriyle bağlantılı olduklarına dair tespitler mevcuttur. Üçüncü bölümde Mesnevi'nin 1. Defteri'ndeki bazı hikâye ve beyitlerindeki insan haklarının Veda Hutbesi açısından tespiti vardır. Sonuç kısmında konu ile ilgili genel değerlendirilmeler yer alır., The thesis titled Evaluation of Human Rights in First Book of the "Masnavi" according to the Farewell Sermon. The content consist of introduction, three chapters and conclusion. In the introduction part: an information about the purpose of writing this thesis, the method followed and the main sources are included. In the first chapter: the concepts of rights and human rights are briefly defined. A special information about the human rights mentioned in the Farewell Sermon according to the sources of Islam. In the second chapter: the texts of the Farewell Sermon from the available sources, an identification of the human rights mentioned in the Farewell Sermon and their relation to the legal rights of today. In the third chapter: an identification of human rights, according to the Farewell Sermon, in the stories and in some couplets of the First Book of "Masnavi". In the conclusion: general evaluations related to the subject are presented.

Türk edebiyatında dört halife övgüsü için manzum ve mensur pek çok eser yazılmıştır. Bu eserlerden biri de dört halifenin ele alındığı Hacı Abdî'nin 16. yüzyılda yazdığı Feżâil-i Ḫulefâ-i Râşidîn ve Ḫaṣâil-i Çehâr-Yâr-i Güzîn adlı mesnevisidir. Mesnevide Hz. Peygambere övgü manzumelerinden sonra dört halifenin faziletlerinin anlatıldığı hikâyeler, onların güzel sıfatları ve isimlerinin yer aldığı bölümler bulunmaktadır. Bu çalışmada, Türk edebiyatında ve Abdi’nin eserinde çâr-ı yâr-ı güzînin daha çok hangi özellikleriyle ön plana çıkarıldığı tespit edilerek, onlara verilen isim ve sıfatlar ortaya konulmaya çalışılmıştır

ÖZET16. yüzyıl Azerbaycan şairlerinden Fedâyî ve Bahtiyâr-nâme mesnevisi adlıçalışmamızda Tebriz Milli Kütüphanesi’nde bulunan Fedâyî’ye ait Bahtiyâr-nâmemesnevisi incelenmiştir. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır.Birinci bölümde, Bahtiyâr-nâme geleneğinin kaynağı, doğuşu, gelişmesi, mensurve manzum Bahtiyâr-nâmeler ele alınmıştır.İkinci bölümde Fedâyî’nin hayatı ve edebi kişiliği üzerinde durulmuştur. Aynızamanda Bahtiyâr-nâme mesnevisinin dil ve üslup, şekil özellikleri, muhteva özellikleritanıtılmıştır.Üçüncü bölümde ise yazma nüshaların tasnifi, metnin kuruluşunda takip edilenyol açıklanmış, transkripsiyonlu metne, metnin sözlüğü ve metinden yer alan sözlükdizinine, kaynakçaya yer verilmiştir.Fedâyî’nin Bahtiyâr-nâme mesnevisi Azerbaycan sahası metinlerinden olupBahtiyâr-nâme geleneği açısından önemli yere sahiptir. Aynı zamanda muhtevaaçısından o dönemin kültürünü barındırması, içerdiği atasözleri ve deyimler açısındandönemin örf, adet ve inancını dile getirmesi itibariyle Türk kültürü açısından önemli biryere sahiptir.ABSTRACTİn our research which we called 16’th Fedâyî one of the Ajerbaican’s poet lived16th Century and His Bahtiyarnama Masnavi (Examination and Translation in TurkeyTurkish) we researched Fedayi’s Masnavi that we got from the Tabriz library. Ourresearch consists of three main parts.İn the firsht part we talked aboud the source of tradition of Bahtiyar-name, hisorigin and development, verse and prose froms of Bahtiyar-name.İn the second part we talked about Fedayi’s life and his literary personality. Alsowe explained Bahtiyar-name’s language, sitylistic, form and content features.İn the third part we worked on manuscripts and method. This part consist oftranscribed texti,, dictionary and bibliography.This work which related to Azerbaijan is very important. Also it is very importantin terms of Turkish culture. Because of his content about culture of that period, pioverbaand idioms, customs and traditions.

Yüksek Lisans Tezi, Ayna, insanın çok eski zamanlardan beri kullanmakta olduğu bir süslenme aracıdır. Dünya dinlerine ve kültür birikimine baktığımızda aynaya estetik yönünden ziyade birçok farklı anlamın da yüklenmiş olduğunu görmekteyiz. Metafizik âlemle, sihir ve büyü gibi işlerle irtibatlandırılması; ayna ile ilgili inanç ve uygulamaların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Aynanın tarihteki serüvenini elbette edebiyat sahnesinde de izlemek mümkündür. Fakat ayna; şiire daha çok gerçekleri olduğu gibi yansıtması, pürüzsüz ve parlak olması özellikleriyle konu olmuştur. Aşk mesnevîleri Türk-İslam edebiyatının kurgu, macera ve aşk dolu hikâyeleridir. Bu mesnevîlerde beşeri ve tasavvufî aşk, mazmun sanatıyla hem kolayca ifade edilmiş hem de şiir bu sayede sanat değeri yüksek bir üslup kazanmıştır. Ayna, aşk mesnevîlerinde sıklıkla karşılaştığımız bir mazmundur. Bazen gerçek bazen de mecaz anlamlarıyla ayna, şiirde birçok kavramla bağ kurmaktadır. Bu kavramlardan gönül ve yüz ayna ile sıkı bir ilişki içerisindedir. Öyle ki bu iki kavram, başka kavramların da aynaya benzetilmesini sağlamaktadır. 16. yüzyıl edebiyatın verimli geçtiği bir dönemdir. Bu asra damgasını vuran aşk mesnevîlerinde şiirde ki mesaj örüntüsüne göre ayna, kimi zaman özneyi kimi zaman bir nesneyi kastederek kullanılmaktadır. Nitekim sevgili aynayı temsil ederken, sevgilinin üstün vasıfları da ayna olabilmektedir. Tezimizin amacı bu asrın aşk mesnevîlerinde aynanın şairler tarafından nasıl ele alındığını ortaya çıkarmaktır. Aynanın en çok hangi kavramlarla bağının olduğunu tespit etmek ve bu doğrultuda ilgili beyitleri gün yüzüne çıkarmaktır., Mirror is a decorating tool used by people since ancient times. When we look at the world and cultural accumulation, we see the mirror is loaded with many different meanings rather than aesthetics. The connection with metaphysical realms, magic and magic Works has created to the mirror. It is also possible to see this adventure of the mirror in the history of literature. But the mirror has become the subject of poetry with its features that reflect more and more realities as well ws being smooth and brigt. Love masnavis stories fiction, adventure and loving of Turkish- Islamic literature. In these masnavis, human and mystical love are easily expressed with mazmun art and poetry has gained a high artistic value. The mirror is a mazmun we often encounter in love masnavis. Mirror sometimes connects with many concepts in poetry. Heart and face are in close relation with the mirror from these concepts. In fact, these two concepts provide a mirror to other concepts. 16th century literature is a period of productive. According to the message in the poem. The mirror is sometimes as a subject sometimes as an object. In fact, while the beloved represents the mirror, the superior qualities of the beloved can also be the mirror. The aim of our theis is to find out how the mirror ise handled by poets in the love masnavis of this century. To determine the most relevent concepts of the mirror and to reveal the related couplets.

The Fall of Oppositions and the Originality of Relative Attitude in the Thought System of Molavi Abstract The unconventional and beautiful structure of Masnavi requires that the reader in order to understand deeper and to get more artistic enjoyment of Molavi’s words, does not encounter the Masnavi’s text world with his lingual and mental conventional familiar patterns. Also the semantic schema of Masnaviremains ignored and hidden without considering the semantic grounds and organic link of pieces and components of the textin reductionist reading. Accordingly, the present study by considering one of the epistemological and ontological approaches of Molavi explains the manner and reason of the fall of oppositions and the originality of relative attitudeand the cohesion in Masnavi. The present study shows that how Molavi goes beyond the closed and repetitive fence of this structure in spite of the presence of binary oppositions in Masnavi. Avoiding making definite and final conclusion and seeing the concepts in coherence and spectral view are among Molavi’s infrastructure principles in thinking throughout Masnavi which is transferred to the reader through expressions like “from the viewpoint”, “different directions”. “from perspective”, “in relation to”, “towards you”, “on one hand”, etc. This article by re-reading some of the stories of Masnavi –which are outlined with this fundamental idea-, shows that how concepts in slippery and fluid form join together in the universality of Masnavi. Also by looking closely the outlining of some of these concepts for several times; this fact would be highlighted that in Masnavi no concept is defined once and for all but each of them is outlined many times - from a specific perspective and angle- so that the reader would not consider any meaning as the final one and awaits another aspect of that in another line, story or volume. Keywords: Binary Oppositions, Relative Attitude, Multiplicity of Meaning, Molavi, Masnavi. __________________________________________________

Anadolu coğrafyasına uzak bir bölgede bulunan Doğu Türkistan toprakları, tarih boyunca Türk kültürünün ve edebiyatının şekillendiği ve geliştiği önemli merkezlerden biri olmuştur. Uygur Türklerinin yaşadığı bu coğrafyada gerek “halk edebiyatı” gerekse “klasik Türk edebiyatı” alanında birçok şair yetişmiş ve bu şairler sayısız eser kaleme almışlardır. Bu bölgede yetişmiş klasik Türk edebiyatı şairlerinden biri de Hoca Cahan Arşî’dir. 17. yüzyılda yaşamış olan Arşî, dönemin İslam kültür merkezlerinden olan Buhara ve Semerkand gibi önemli şehirlerde ve çeşitli edebî meclislerde bulunmuş, Arapça ve Farsçayı iyi derecede öğrenmiştir. Müderris olması sebebiyle de tasavvufla yakinen ilgilenmiş, bu konudaki düşünce ve bilgisini şiirlerinde işlemiştir. Bu çalışmada, ilk olarak 17. yüzyılda yaşamış bir Uygur Türkü olan Hoca Cahan Arşî’nin hayatı, sanatı ve eserleri hakkında ana hatlarıyla bilgi verildikten sonra onun Dîvânında yer alan 76 beyitlik mesnevisi üzerinde durulacaktır.

On the basis of analyzing the system of the characters of the poem written by Mir Ali Fanai in Urdu in the first half of the XIX century, the author of the paper has come to the conclusion that the narration of the martyrdom of Muzaffar-khan Saddozai, the last muslim ruler of Multan (1818), was told according to the model of describing the martyrdom of Prophet’s grandson, Imam Hussain, which took place in Karbala in the year of. 680. Besides, the analysis of this poem has confirmed the fact that there are war ballads in Urdu literature, which were named jang-naamaa .

In classical Turkish literature, masnavi poetry has a significant place. Husrev ü Şirin is a popular masnavi in both Turkish and Persian literatures. Husrev ü Şirin is the first masnavi written by Celilî who has works in both types of ghazal and masnavi in 16th century. This masnavi tells the story of Husrev-i Perviz who was one of the Sassanid monarchs and Şirin whose there are different narratives about her in literary sources, there is also a third character named Ferhad. Celilî prefers to construct the story by highlighting the love between Husrev and Şirin. There have been three discovered copy of the masnavi of Celilî; when a copy of Husrev ü Şirin is reconnoitred during the researches for cataloguing of “Millet Yazma Eser Kütüphanesi Türkçe ve Farsça Yazma Eserlerin Yeniden Kataloglanması Projesi” it is revealed that the text is a new copy of Celilî’s work. This copy draws attention by the reason of the fact that it is a new copy of Husrev ü Şirin and also, example of different copying style. Additionally, one of its important feature is that the masnavi is copied by a female copiest named Şerife Kâmile binti Mehmed Ataullah. In this article, firstly some information about Celilî and his works are going to be given and some features are going to be expressed by comparing studies about Husrev ü Şirin and this new discovered copy.The acquired information about the female copyist, Şerife Kâmile binti Mehmed Ataullah is also going to be given. Klasik Türk edebiyatında mesnevi nazım şekli önemli bir yer tutar. 16. yüzyılda hem mesnevi hem de gazel nazım şekliyle şiirler kaleme almış Celilî’nin ilk mesnevisi Husrev ü Şirin’dir. Bu mesnevi, İran ve Türk edebiyatında sevilen bir mesnevidir. Sasani hükümdarlarından Husrev-i Perviz ve kaynaklarda hakkında farklı rivayetler bulunan Şirin’in aşk hikâyesinin anlatıldığı bu mesnevide üçüncü bir kahraman olarak Ferhad da vardır. Celilî, bu konuyu ele alırken hikâyesini daha çok Husrev ve Şirin’in aşkı üzerinden anlatmayı seçmiştir. Celilî’nin bu eserin bilinen üç nüshasına ek olarak “Millet Yazma Eser Kütüphanesi Türkçe ve Farsça Yazma Eserlerin Yeniden Kataloglanması Projesi” sırasında karşılaşılan müellifi bilinmeyen bir Husrev ü Şirin incelendiğinde bunun Celilî’nin eserinin yeni bir nüshası olduğu ortaya çıkmıştır. Bu nüsha, hem Husrev ü Şirin’in yeni bir nüshası olması hem de istinsah tarzı bakımından dikkat çekicidir. Ayrıca diğer önemli bir özelliği de Şerife Kâmile binti Mehmed Ataullah adlı bir kadın müstensih tarafından istinsah edilmiş olmasıdır. Bu çalışmada öncelikle Celilî ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilip Husrev ü Şirin üzerine yapılmış mevcut çalışma ile bu nüsha karşılaştırılarak nüshanın hususiyetleri ortaya konulacak, bu yazmanın “müstensihe”si Şerife Kâmile binti Şeyhülislam-ı esbak Mehmed Ataullah hakkında ulaşılabilinen bilgiler verilecektir.

The first products of Turkish Literature developed in Anatolia are literary works originating from religion. These literary works, which are very important elements in the Turkification and Islamization of Anatolia, provided for the Turks to adopt Anatolia as homeland. In the beginning, the service that had started with translation and commentary of Koran and the sections of the Koran continued with the religious, sufistic and moral poetic works. One of the periods that thesepoetic works are mostly seemed is XIV. century. In this century literaryworks that are appealing to the religious, moral and Islamic heroismfeelings of folk have been written in the form of short masnavis likeDeer, Limbless Head, Pigeon, Dragon. The authors of these works aremostly unknown. In some of them, the issue that the name whichappeared in the works is whether belong to the author or the narrator isambiguous. Kirdeci Ali is one of these poets who is assummed to havelived in the XIV. century. Kirdeci Ali has the well-known three shortmasnavi in the history of literature, which are the Epic of LimblessHead, the Epic of Pigeon and the Epic of Dragon. Except for these,there are some epics, which are ascribed to Kirdeci Ali, like the Hikâye-iDelletü’l-muhtel and the Legend of Deer. But it is doubtful whetherthese epics are belong to Kirdeci Ali. This article focuses on the KirdeciAli’s short and unknown masnavi, called as Dâstân-ı Ömer İbni Hattâb,including fifteen verses and written in the form of ”fâ’ilâtün fâ’ilâtünfâ’ilün”. The subject of this masnavi is the story between Omar and aJewish person. The short mathnawi tells the apostasy of a Jewishsociety to the Islam by the providence of God and through the Omar’sacts. Anadolu’da gelişen Türk edebiyatının ilk ürünleri dinî kaynaklı eserlerdir. Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli unsurlardan olan bu eserler, aynı zamanda Türklerin Anadolu’yu yurt olarak görmelerinde de dikkat çekici işlevler üstlenmiştir. Başlangıçta Kur’an ve surelerin çeviri ve tefsiri ile başlayan hizmet, daha sonra dinî, tasavvufî ve ahlakî manzum eserlerle devam etmiştir. Bu manzum eserlerin en çok görüldüğü dönemlerden biri XIV. yüzyıldır. Bu yüzyılda konuları dinî, ahlakî ve İslam kahramanlığı olan, küçük mesneviler şeklinde Geyik, Kesikbaş, G��vercin, Ejderha, gibi halkın dinî, ahlakî ve kahramanlık duygularına hitap eden eserler yazılmıştır. Bu eserlerin birçoğunun yazarı belli değildir. Bazılarının ise, eserin içinde geçen ismin yazar mı, yoksa söyleyen mi olduğu konusu belirsizdir. XIV. yüzyılda yaşadığı kabul edilen Kirdeci Alî de böyle şairlerden biridir. Kirdeci Alî’nin bugün elimizde edebiyat tarihinde yerini almış Kesikbaş Destanı, Güvercin Destanı ve Ejderha Destanı olmak üzere bilinen üç kısa mesnevisi vardır. Bunlar dışında Kirdeci Alî’ye izafe edilen Hikâye-i Delletü’l-muhtel, Geyik Destanı gibi mesneviler varsa da bunların ona aidiyeti şüphelidir. Kirdeci Alî’nin bugüne kadar kaynaklarda adı geçmeyen, bu çalışmada tanıtılacak olan Dâstân-ı Ömer İbni Hattâb adlı mesnevisi on beş beyitlik kısa bir mesnevidir. “fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün” kalıbıyla yazılan mesnevinin konusu Hz. Ömer ile bir “Yahudi” arasında geçen hikâyedir. Bu kısa mesnevide Hz. Ömer vasıtası ve Tanrı’nın takdiriyle bir Yahudi topluluğunun Müslümanlığı kabul etmesi olayı anlatılmaktadır.

Naim, one of the Divan poets, lived in the seventeenth century. He was born in Üsküdar and worked as a district clerk and as a teacher. The poet passed away in 1694 where he was born. There are two known works of Naim that are Divan and Gülzar-ı Naim masnavi. However, there is no knowledge about the Poet’s divan. Gülzar-ı Naim is a masnavi based on narration. An exemplary story is told in this work. A voluminous sakiname is written in an appropriate section of the Gülzar-ı Naim masnavi. It is clear that Naim followed the fashion of writing a sakiname that was very popular in the seventeenth century. Sakiname, which drew little attention as it was included in the Gülzar-ı Naim masnavi, has a significant place in our literature because of its contentand volume. Because the sakiname includes all the necessary featuresa sakiname should have and it is the sixth largest written work in theTurkish literature regarding its volume. Although a mysticalatmosphere was tried to be created by using terms of mysticismoccasionally, it is seen that the worldly side dominates the work. Themost intriguing feature of the sakiname is the classification trial of thecontent. The poet classified the topics under four main headings,addressed the saki first in each heading, and then tells about othertopics under subheadings. Sakiname is written in masnavi verse style.“Mef’ûlü Mefâ’ilün Fe’ûlün” bahri hecez aruz pattern was used in thework. The total number of verses in the sakiname is 589. There are also6 rubais written appropriately about the topic told. The number of theverses increases up to 601 with these rubais. Divan şairlerinden Na’îm, 17. yüzyılda yaşamıştır. Üsküdar’da doğmuş, mahkeme kâtipliği ve müderrislik yapmıştır. Şair, doğduğu yerde 1694 yılında vefat etmiştir. Na’îm’in Divan ve Gülzâr-ı Na’îm mesnevisi olmak üzere iki eseri bilinmektedir. Şairin divanı hakkında bilgi bulunmamaktadır. Gülzâr-ı Na’îm anlatıya dayalı bir mesnevidir. Eserde ibret verici bir öykü anlatılmaktadır. Gülzâr-ı Na’îm mesnevisinin uygun bir yerinde de hacimli bir sâkînâme kaleme alınmıştır. Sâkînâme yazmanın bir moda haline geldiği 17. yüzyılda Na’îm’in de bu modaya uyduğu anlaşılmaktadır. Gülzâr-ı Na’îm mesnevisi içinde yer aldığından çok fazla dikkat çekmeyen sâkînâme, edebiyat tarihimizde muhteva ve hacim bakımından önemli bir yere sahiptir. Çünkü sâkînâme, içerik açısından bir sâkînâmede bulunması gereken bütün özellikleri taşıdığı gibi, hacim bakımından da Türk edebiyatında yazılanlar arasında 6. sırada yer almaktadır. Sâkinâmede, zaman zaman bazı tasavvuf terimleri kullanılarak tasavvufî bir hava verilmeye çalışılsa da, eserin dünyevî yanı ağır bastığı görülmektedir. Sâkînâmede en dikkat çekici yön, muhtevada yapılan tasnif denemesidir. Şair, konuları dört ana başlık altında toplamış; her başlıkta ilk önce sâkîye hitap etmiş; daha sonra ise alt başlıklar altında diğer konulara yer vermiştir. Sâkînâme, mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmıştır. Eserde aruzun hezec bahrinin “Mef’ûlü Mefâ’ilün Fe’ûlün” kalıbı kullanılmıştır. Sâkînâmenin toplam beyit sayısı 589’dur. Sâkînâmede, anlatılan konuya uygun olarak yazılmış toplam 6 rubai de bulunmaktadır. Rubailerle birlikte beyit sayısı 601’e çıkmaktadır.

One of the issues which draw attraction in the studies that have been conducted on Mevlana’s Mesnevi up to now is that quite rich symbolical language was used in Mesnevi. Mevlana was attracted by the smybolical narration included in various religious and literary works which had been written before him – being Koran in the first place - and tried to express many issues, notably narrations, through symbolical language. Symbolical language and narration is the kind of narration whichcan be found and referred to nearly at all religions and literature.Although such kind of discourse false/lacking understandings;expressing feelings and thoughts implicitly but not directly, in otherwords conveying them through some symbolical values enablesexpressions to be more attractiv and readers to think creatively.This paper is basically composed of three sections. In the firstsection, based on the meanings of terms such as symbol, allegory,metaphore and figure of speeches, their similarities and differences willbe discussed; in the second section it will be expressed throughexamples that symbolical language or similar usages were used invarious religious and literary texts before Mesnevi; in the third and lastsection some of the symbolical elements of the first 18 couplets ofTurkish paraphrase of Mesnevi which were especially emphasized andexplained by the commentators will be discussed. Geçmişten günümüze Mevlânâ’nın Mesnevî’si üzerine yapılan çalışmalarda dikkat çekilen hususlardan biri de Mesnevî’de oldukça zengin bir sembolik dilin kullanılmış olmasıdır. Mevlânâ, başta Kur’ân-ı Kerîm olmak üzere, kendisinden önce kaleme alınmış birçok dinî ve edebî eserdeki sembolik anlatımı, kendisi de benimsemiş ve başta hikâyeler olmak üzere dile getirmeye çalıştığı birçok konuyu sembolik dil aracılığıyla ifade etmeye çalışmıştır. Sembolik dil veya anlatım, hemen hemen bütün dinlerde ve edebiyatlarda var olan ve başvurulan bir anlatım yöntemidir. Bu tür bir söylem her ne kadar yer yer yanlış/eksik anlamalara yol açsa da, yine de duygu ve düşüncelerin doğrudan değil de örtük bir biçimde, daha doğrusu birtakım sembolik değerler üzerinden dile getirilmesi anlatılanların daha ilgi çekici olmasına ve okuyucunun yaratıcı düşünmesine vesile olmaktadır. Bu makale ana hatlarıyla üç bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde sembol, alegori, metafor ve istiare/eğretileme gibi terimlerin anlamlarından yola çıkılarak birbirleriyle olan benzerlik ve farklılıkları üzerinde durulacak; ikinci bölümde sembolik dilin ya da benzeri bir kullanımın Mesnevî’den önce dinî ve edebî birçok metinde kullanıldığı örneklerle ortaya konulacak; üçüncü ve son bölümde ise Mesnevî’nin ilk 18 beytinin Türkçe şerhlerinde şârihlerin özellikle üzerinde durdukları ve açıklamaya çalıştıkları bazı sembolik unsurlardan bahsedilecektir.

ÖzetNeylî, 18.Yüzyılda yaşamış, kendisini iyi yetiştirmiş, bilgi ve kültür bakımından birikimli klasik edebiyat şairlerindendir. Çeşitli devlet görevlerinde bulunmuştur. Şiirleri ilgi çekicidir. Divanında yer alan “Hôşâ Hikâye-i Manzûme-i Dil-cû Âzmâyiş-i Tab‘-ı Nâdire-gû” adlı hikâyesi, yapı itibariyle kısa olmasına rağmen “kilisede görevli bir rahibin Müslüman oluşunu tahkiye eden” konusu ilgi çekicidir. Klasik edebiyatımızın hayattan kopuk olduğu yönünde yaygın bir kanaat bulunsa da, bu mesnevide toplum yaşantısının ve toplumsal olayların yansıtıldığını müşahede etmek mümkündür. Neylî’nin mesnevisi alışılmış, hatta tekrar mahiyetindeki konular dışında bir konuya yer vermesi bakımından önem taşımaktadır. Eserin daha iyi anlaşılabilmesi için Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisi, Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk mesnevisi ve halk hikâyeciliğimizin önemli örneklerinden olan Kerem ile Aslı hikâyesiyle karşılaştırma yapılmıştır.AbstractNeyli, who lived in 18th Century, is one of the most sophisticated, well-informed and self-improved poets in the classical literature. He took part in various official jobs. His poems are interesting. His poem, Hôşâ Hikâye-i Manzûme-i Dil-cû Âzmâyiş-i Tab‘-ı Nâdire-gû, is one of those with an interesting storylines. In his Masnavi, he shows that our classical literature, contrary to popular opinion, is not unconnected from social life, and also it reflects social life and events. In order to understand and explain the story better, his story compared with the folktale of “ Kerem and Asli” and with the masnavis of “Leylâvü Mecnûn” written by Fuzûlî and “Hüsn ü Aşk” written by Şeyh Gâlib.RésuméNaylî, qui a vécu au 18ème siècle, est un des poètes de la littérature classique. Il était un poète empreint de culture et de connaissance et a de surcroît eu des fonctions gouvernementales. D’ailleurs ses poèmes étaient intéressants et attiraient l’attention du monde littéraire. Le récit de ‘Hôşâ Hikâye-i Manzûme-i Dil-Cû Âz Mâyiş-i Tab‘-ı Nâdire-Gû’ qui se trouve dans le dîvan de Naylî est intéressant du point de vue de son contenu et nous permet de voir, contrairement aux idées reçues sur notre littérature classique, que cette dernière n’est pas détachée de la vie quotidienne et qu’elle reflète la vie et les faits de la société. Afin de mieux comprendre cette œuvre, nous l’avons comparée avec les Mathnawî de ‘Leylâ et Mecnûn de Fuzûli et Hüsn ü Aşk de Şeyh Gâlip et avec le récit populaire s’intitulant ‘Kerem et Aslı’.ملخص:نيْلي من الشعراء الكلاسيكيين (الديوان). عاش في القرن الثامن عشر. وهو صاحب معرفة وثقافة واسعة. عمل في وظائف رسمية مختلفة. أشعاره جذابة. قصته الموجودة في ديوانه المسمى بـ "خوشا حكايه منظومه دلجوآزمايش طبع نادره كو" مثيرة للاهتمام. ومن الممكن أن نشاهد فيها أن أدبنا الكلاسيكي ليست بعيدة عن الحياة الاجتماعية كما يُظَنّ، وهو أيضًا يعكس حياة الشعب والأحداث الشعبية. قد قارننا هذه القصة مع مثنوي ليلى ومجنون لفضولي، وحسن وعشق للشيخ غالب وقصة "كرم إيله آصلي" التي هي من أهم النماذج الأدب الشعبي

Abdi, who is one of the famous Divan poets in the XVI th centruy. This article studies Niyaz-name-i Sa’d u Huma which is a true love story with two heroes was written by Abdi. Difference in the classical masnavis which is the hero is to have three. This other lover, the story takes place as an element of excitement. There is no telling of the events of any complexity. Fiction of the story is realistic at which there isn’t the mythic properties of people and places. Subject of the story relates to Shiraz but this masnavi is not translated works. The poet wrote his masnavi as an original work. Masnavi which is the subject of our article on with the transcribed text of this mesnevi had been published previously by Phd. Adnan İnce. This study will include a structural analysis and textual analysis on this transcribed text. Bu çalışmada XVI. asır Divan şairlerinden Abdî’nin Niyâz-nâme-i Sa’d u Hümâ adlı mesnevisi incelenmiştir. Kısa bir mesnevi olan Niyâznâme-i Sa’d u Hümâ iki kişi arasındaki aşk hikâyesini anlatmakla birlikte, iki kahramanlı aşk hikâyesi konulu klasik mesnevilerden, üçüncü bir âşık kahraman bulundurmasıyla farklılık göstermektedir. Bu diğer âşık, hikâyede heyecan unsuru olarak yer almaktadır. Olayların anlatımında herhangi bir giriftlik yoktur. Hikâyenin kurgusu, masalsı özellikleri olan kişi ve mekânlarla kurulmadığı için gerçekçidir. Konusu Şiraz’da geçmesine rağmen, tercüme bir mesnevi değildir. Şair, bu eserini özgün bir eser olarak kurgulamış olup telif bir eser ortaya koymuştur. Bu çalışmaya konu olan mesnevinin transkripsiyonlu metni daha önce Adnan İnce tarafından yayımlanmıştı. Aşağıdaki yazı bu transkripsiyonlu metin üzerinde yapılan bir tahlil denemesidir.

Masnavi’s narrations are not as Linear narration. In regards this aspect, the significant question is that what are the methods that applied by Molavi- narrator in order to make relationship between separated events and sepuences? In general, these methods can be divided into three groups: The use of these formulas represents the narrator’s awareness of delicate and detailed points of storytelling including spoken narrative and several narrative levels. He intentionally efforts to apply such techniques to preserve the Cohesion of Plats and recall the naratee to setting of interrupted story.

Since 8th century, a number of commentaries have been written on Masnavi and each commentator has explained this valuable book on the basis of his own manner. To know how much the commentators have solved the problems of Masnavi and how much they have been successful in this way, the commentaries of Nicholson, Estelami, Zamani and Shahidi, which are among the most famous ones, have been selected and compared with the beginning of the Third Book of Masnavi. In this essay, the text of Masnavi has been investigated without any kind of interpretations and the attempts of commentators for giving the exact meaning of words and idioms and solving the problems of verses and stanzas have been studied.

Divan Edebiyatı İslam dinini referans alan bir edebiyattır. Bu edebiyatta şiir, sadece sanat için kaleme alınmaz. Dini bir çok konu.da insanları bilgilendirmek amacıyla şiir formuyla yazılmıştır. İbadetlerle ilgili yazılan manzum eserler içerisinde Namaz konusuyla ilgili olanlar da ·bulunmaktadır. Bunlara "Şurutü's-Salah" adı verilir. Bu makalemizde müellifı bilinmeyen bir "Şurutü's-Salah" mesnevisi ele alınmıştır. Söz konusu mesnevide namazla birlikte, abdest ve gusül de manzum olarak anlatılmaktadır.

Fenniyye-i Eş’âr is a single work written in masnavi style related to poem, poet and literary rules at Turk literature. It was written by Enderunlu Hasan Yaver, in 1796. There are 429 couplets in the work. The work was written “müfte’ilün müfte’ilün fâ’ilun” meter in Aruz. Special futures of composing poem and the rules which poets obey were explaned in this work. Also, the literary rules’ definations was done, their function was explaned and explanatory examples of the subject were given in the work. Fenniyye-i Eş’ar, Türk edebiyatında şiir, şair ve edebi kurallara dair yazılmış mesnevi şeklindeki tek eserdir. Enderunlu Hasan Yâver tarafından 1796 tarihinde kaleme alınmıştır. Toplam 429 beyittir. Mesnevilerin genel planına uyulmuştur. Aruzun serî bahrinin “müfte’ilün müfte’ilün fâ’ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Şiir yazmanın incelikleri ve şairin dikkat etmesi gereken kurallar anlatılmıştır. Edebi kuralların tanımları yapılmış, işlevleri dile getirilmiş ve konuyu açıklayıcı örnekler verilmiştir.

Love Masnavies (masnavi is a kind of poem in classic Turkish literatutre) have a different place among masnavies with their fictional and narrative features. There is a fictive world fixed by tradition in these masnavies. There is a stimulating power in the form of a voice which begins the loves of the lovers or which sorts out a problematic love and voiced generally by a master, sheikh, prophet, parent or heard divinely in these fictional world formed with certain ideals. In time, the world of spirit and thinking of the persons who remain under the influence of this power transforms, and each becomes the ideal hero of an ideal love. In Love Masnavies, there are elements preparing the ideal world, some of which are under the influencing power, and some outside this power, but placed in the fictive world of tradition. These elements are love, mature human, the conflict between good and bad, moralizing-islamizing, advice, outside the globe, helping friends and pray Aşk mesnevileri kurgusal ve anlatı özellikleriyle mesneviler içinde ayrı bir yer tutarlar. Bu mesnevilerde gelenek tarafından belirlenen bir kurgusal dünya vardır. Bazı ideal özelliklerle biçimlenen bu kurgusal dünyada rol alan âşıkların aşklarını başlatan veya aşk düğümünü çözen, genellikle pir, şeyh, peygamber, anne-baba veya gaipten duyulan bir ses olan yönlendirici bir güç bulunur. Bu gücün etkisindeki âşıkların zamanla ruh ve düşünce dünyaları değişir ve her biri ideal bir aşkın ideal kahramanları olurlar. Aşk mesnevilerinde bir kısmı yönlendirici gücün etkisinde bir kısmı da bu gücün dışında ama gelenek çerçevesindeki kurgusal dünyanın içinde olan ve ideal dünyayı hazırlayan unsurlar bulunur. Bu unsurlar; aşk, insan-ı kamil, iyi-kötü çatışması, ahlakileştirme-İslamileştirme, nasihat, dış alem, yardımcı dostlar ve duadır.

Âsafî is a poet statesman who lived in the sixteenth century. He started his career in the state as a scribe during the reign of Sultan Murad the third, and later continued as a combatant soldier, and eventually he advanced in the rank of grand seignior. Beside his successful service in the state, he was especially known with his Şecâat-nâme masnavi. The theme of Şecâat-nâme, which is one of the important examples of gazavatname, is the Ottoman’s travel to the Orient between the years 1578-1585. Şecâat-nâme, which has a considerable place among the works containing Islamic features in the Turkish war literature, is a remarkable masterpiece since it has many historical documentary and literary significance. In this study, Şecâat-nâme masnavi is examined from literary perspective, and information is given on Âsafî’s life and his literary characteristics are evaluated through his works. Âsafî, XVI. yüzyılda yaşamış şair bir devlet adamıdır. Sultan III. Murad’ın saltanat yıllarında kâtiplik ile başladığı devlet görevini muharip bir asker olarak sürdürmüş, sonrasında beylerbeyliğe kadar yükselmiştir. Başarılı devlet hizmetlerinin yanında özellikle Şecâat-nâme mesnevisi ile şair olarak da tanınmaktadır. XVI. yüzyılın önemli gazavatname örneklerinden biri olan Şecâat-nâme, 1578-1585 yılları arası Osmanlı Şark seferlerini konu etmektedir. Türk savaş edebiyatının İslami nitelikli ürünleri içerisinde önemli bir yere sahip olan Şecâat-nâme, tarihî pek çok bilgiyi ihtiva etmekle birlikte edebî kıymeti yönüyle de kayda değer bir eserdir. Bu çalışmada Şecâat-nâme mesnevisi edebî açıdan incelenmiş, Âsafî’nin hayatı hakkında bilgi verilerek eserlerinden hareketle edebî kişiliği değerlendirilmiştir.

Biz bu çalışmamızda Mevlana'nın Mesnevi'sinde dört halifeyi ele aldık. Mevlana'nın onları hangi konularla işlediğini ortaya koymaya çalıştık. Mevlana, söz konusu eserinde dört halife içerisinde en çok Hz. Ali ve Hz. ömer'e değinmektedir. Onlardan sonra. da Hz. EbO Bekir ile Hz. Osman'ı zikretmektedir. Mevlana'nın ele aldığı .konular, daha çok ahlak ve tasavvuf ağırlıklıdır. Yoksa Mevlana dört halife hakkında bizim bildiğimi.z siyasi, sosyal ve askeri olaylara neredeyse hiç değinmemektedir. Dört halife konusunda ortak nokta, Mevlana'nın onlara de- ğer vermesidir. Mevlana Mesnevi'sinde Hz. EbO Bekir'i Mi'rac olayı ve sıddik lakabını alışı; Hz. ömer'i devlet başkanı olmasına rağmen sade yaşamı ve adil oluşu; Hz. Osman'ı bir yerde Resulullah'ın çıktığı minbere oturuşu ve Hz. Ali'yi ise Allah'a bağlılığı, savaşçı ve ilmin kapısı oluşu gibi konularla zikretmektedir.

O presente artigo pretende traçar alguns aspectos concernentes à importância do conceito de coração na mística Islâmica (sufismo), tendo como base a obra de Rumi, intitulada Masnavi. O coração, como conceito técnico no sufismo, possui uma gama vasta de significados que compõem como que um mosaico para a apreensão do conhecimento místico. Purificar o coração é torná-lo órgão de recepção dos mistérios do Amado, é purgá-lo de tudo aquilo que obscureça o conhecimento.Palavras-chave: Masnavi; Rumi; Coração; Teofania; Metaconhecimento; Mística islâmica; Sufismo.ABSTRACTThe present article aims at tracing some aspects on the importance of the concept of heart in Mystical Islamism (Sufism), using as the foundation the work of Rãm§, entitled Masnavi. The heart, as a technical concept in Sufism, possesses a vast range of meanings which compose it as a mosaic to be apprehended in mystical knowledge. Through the purification of the heart, it becomes the organ for receiving the mysteries of the Loved One, and it is purged of all that darkens knowledge.Key words: Masnavi; Rumi; Heart; Theophany; Aim knowledge; Mystical islamism; Sufism.

Mir’ât-ı Cünûn of Avni bey, which is not known when written, is anunfinished masnavi including both sociological criticisms about 19th centuryOttoman society and psychological analysis of some human types chosenfrom the society. The work is important with regard to comprising suchcomponents as literature, sociology and psychology. Poet emphasizes that hiswork was formed by conversation with mad people, and taken individualsinto consideration based on observation and experience.Mehmet Çavusoğlu is the one who introduced Mir’ât-ı Cünûn to theworld of Science. He outlined the work in a symposium held in 1965, andpresented the Masnavi script based on just one copy. This study composes anew comparative text by comparing two copy of the Mir’ât-ı Cünûn that wecould have obtained and Çavusoğlu’s publication. While Çavusoğlu’s text iscomposed of 486 couplets, the text we composed is 665 couplets.

Rumi was a renowned Sufi, spiritual teacher, and poet who has attracted both scholarly and non-scholarly attention all over the world. This paper aims to present Rumi’s life and his works and contributions in the fields of thought and spirituality within themes of potential importance for both general and spiritually oriented counseling by providing some biographical details to further the understanding of his personal development as well as his approaches and contributions regarding human nature, Sufism, asceticism, love, “nothingness” within unity, and death. A biographical analysis of Rumi’s own psychological transformation by Arasteh has also been presented. This paper also discusses the possibility of benefitting from Rumi texts as a resource for both spiritually oriented counseling and counseling in general, especially in the form of bibliotherapy, and attempts to outline the prospects and challenges of benefitting from Rumi and Sufi resources in general for psychotherapy and counseling, Bu çalışmada Mevlana’nın hayatı, eserleri ve düşünce ve maneviyat alanlarındaki katkıları, gerek genel anlamda psikolojik danışmanlık; gerekse manevi yönelimli psikolojik danışmanlık süreçleri açısından dikkate değer bulunabilecek temalar altında sunulmaya çalışılmaktadır. Yaşam öyküsü Mevlana’nın kişisel bağlamının anlaşılmasına katkı sağlayacak şekilde aktarılmaya çalışılmıştır. Mevlana’nın insan doğasına bakışı, tasavvuf anlayışı, aşk, birlik içinde yok olma, zühd ve ölüm kavramına ilişkin yaklaşımları sunulmaktadır. Ayrıca Mevlana’nın kendi psikolojik dönüşümüne ilişkin Arasteh tarafından yapılmış olan bir biyografik çözümlemeye yer verilmiştir. Mevlana metinlerinin manevi danışmanlık ve genel anlamda danışma ve psikoterapi süreçlerinde bir kaynak olarak ele alınmasının imkânı tartışılmaktadır.

WOS: 000398067700014, Many poets in Eastern literature have used masnavis and many works have been written in this genre. Because of being the most extensively read book of this genre, the Masnavi of Jalal ad-Din Rumi became famous by the genre of masnavi. In this study, a poet who is known to have lived in Ottoman Empire in 15th century under the alias Khalili and his masnavi, Tuhfatu'l-Ushaq is analyzed. Tuhfatu'l-Ushaq is a Persian manuscript book and it is a reply in kind and written in the same style (nazire) to Masnavi of Rumi. The fact that it was written in nazire form can be inferred from the poet's partial and full references of some verses from Masnavi of Rumi. This Persian manuscript, which have many copies in libraries in Turkey, consists of 82 sections and 775 verses. Tuhfatu'l-Ushaq is a Persian manuscript book which describes mystical subjects, similar to Masnavi of Mevlana in general. Among the titles of Tuhfatu'l-Ushaq, kinds of murshids, orders of dhikr, mirroring, parts of tawhid and prophethood can be counted. Tuhfatu'l-Ushaq is a Persian manuscript book which describes mystical topics, similar to Masnavi of Mevlana.

WOS: 000376597900006, Death is one of the main obsessions of man and ranks among his most sophisticated mental and spiritual enigmas. It is hard to accept that there will come a day when we will have to abandon all our mundane attachments to set out a journey to an unknown world. Islamic mystics and sophis even went farther. They regarded death not only as a beginning of a new life but also as a means to reunite with the Eternal Beloved from whom they had been detached by their mundane life. Therefore they consider death as an auspicious event which they always welcome cheerfully and the arrival of which they long for. In this essay, writer constitutes the main topic of the conversation as Mawlana's opinion about death who is one of most famous intellectual and mystic of Islam history. By doing this, he uses Mawlana's most notorious compositions 'Masnawi' and 'Fihi Ma Fih'. In the essay, from the opinion of Mawlana as "death is not an annihilation but a door which anybody has to pass for a new and brighter start" influenced strongly.

Mesnevîler Doğu edebiyatlarında birçok şair tarafından sıkça kullanılmış ve birçok eser bu edebî tür kullanılarak yazılmıştır. Bu türün en çok okunan eseri olması nedeniyle Hz. Mevlânâ’nın mesnevî türündeki eserinin ismi de Mesnevî olarak şöhret bulmuştur. Bu çalışmada XV. yüzyılda Osmanlı Devleti bünyesinde yaşamış olduğu bilinen Halîlî mahlaslı şairin Tuhfetu'l-Uşşâk adlı Mesnevî’si incelenmeye çalışılmıştır. Tuhfetu’l-Uşşâk, Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’sine nazîre olarak yazılmış Farsça manzum bir eserdir. Nazîre olması, Mesnevî’nin bazı beyitlerinin olduğu gibi, bazılarının da kısmen aktarılmasından anlaşılmaktadır. Türkiye Kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan Tuhfetu’l-Uşşâk, seksen iki bölüm ve yedi yüz yetmiş beş beyitten oluşmaktadır. Hz. Mevlânâ’nın Mesnevî’sine benzer şekilde genel olarak dînî ve tasavvufî konuları işleyen Tuhfetu’l-Uşşâk’ın başlıkları arasında Kâmil ve Nâkıs Mürşit, Ehl-i Taklîd, Ehl-i İstidlâl ve Ehl-i Keşf, Tevhîdin Kısımları, Küçük ve Büyük Âlem, Velâyet ve Nübüvvet sayılabilir., Many poets in Eastern literature have used masnavis and many works have been written in this genre. Because of being the most extensively read book of this genre, the Masnavi of Jalal ad-Din Rumi became famous by the genre of masnavi. In this study, a poet who is known to have lived in Ottoman Empire in 15th century under the alias Khalili and his masnavi, Tuhfatu'l-Ushaq is analyzed. Tuhfatu'l-Ushaq is a Persian manuscript book and it is a reply in kind and written in the same style (nazire) to Masnavi of Rumi. The fact that it was written in nazire form can be inferred from the poet’s partial and full references of some verses from Masnavi of Rumi. This Persian manuscript, which have many copies in libraries in Turkey, consists of 82 sections and 775 verses. Tuhfatu'l-Ushaq is a Persian manuscript book which describes mystical subjects, similar to Masnavi of Mevlana in general. Among the titles of Tuhfatu'l-Ushaq, kinds of murshids, orders of dhikr, mirroring, parts of tawhid and prophethood can be counted. Tuhfatu'l- Ushaq is a Persian manuscript book which describes mystical topics, similar to Masnavi of Mevlana.

In a general sense, the poems about the beauties and beautiful people of a city are called ‘şehrengiz’. Those beautiful ones are mostly – except from the work of Azîzî, written for Istanbul – the men who are the craftsmen and also distinguished people in the public. The early samples of this kind of poems, in the first half of the 16th century, are the works written for Edirne by Mesîhî and Zâtî. Following those samples, many other works were written about different cities by various poets.In this paper, the studies about the genre of şehrengiz in the Classical Ottoman Poetry are discussed and listed alphabetically under the tittles of ‘Books, Thesis, Articles, Encyclopedic Topics and the Symposium Papers.

15. yüzyıl Tasavvuf edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Dede Ömer Rûşenî köklü bir aileye mensuptur. Aydın’da başladığı eğitimini Bursa’da sürdürmüş, daha sonra Larende’ye ağabeyi Alâeddin Ali’nin yanına gitmiş, ağabeyinin teşvikiyle Bakü’ye giderek Şeyh Yahya Şirvânî’ye intisâb etmiştir. Tasavvufî tahsilini kısa sürede tamamlayarak Şirvânî’nin halife olmuştur. Dede Ömer Rûşenî’nin tasavvufî düşüncelerini anlatmak için yazdığı şiirlerinde sade bir Türkçe ve samimi bir anlatım göze çarpar. Derin bir Allah aşkı, Peygamber sevgisi, dünyanın geçiciliği, iyi ahlâk sahibi olmak ve ibadetlere dair yazdığı lirikdidaktik şiirleriyle ünü Azerbaycan sınırlarını aşıp İstanbul’a kadar uzanmıştır. Dede Ömer Rûşenî’nin hayatı ve eserlerinin tenkitli metni ile ilgili pek çok çalışma yapılmış olmasına rağmen Rûşenî’nin Dîvân’ı tasavvufî perspektiften tahlile tabi tutulmamıştır. Çalışmamız Dede Ömer Rûşenî Dîvân’ının tasavvufi muhtevası üzerinedir. Dede Omar Rushani, he was the one of important name of 15th century Sufi Literature. He was belonged to a family of well-established. He started to his education from Aydın and continued in Bursa. After that he went to his brother, Aleaddin Ali in Larende town. With his brother encouragement, he went to Baku town for being a disciple of Sheikh Yahya Shirvani. He completed his Sufi training. He aimed in his poems to tell about simple thoughts on Sufi Literature. A deep love of God, the Prophet's love in the world impermanence, to have good morals and worship of the reputation of his lyric-didactic poems extended to overcome the limits of Azerbaijan in Istanbul. Although there has been lots of Works about Dede Omar Rushani's lief and works, his Divan hasn't been analyzed thorougly from the perspective of Sufizm. The aim of our work is to study the Mystic content of Dede Omar Rushani's Divan as much as passible. İÇİNDEKİLER ÖZET--i ABSTRACT--ii İÇİNDEKİLER-- iii KISALTMALAR-- x ÖNSÖZ--xi GİRİŞ--…1 1-TEZİN ÖNEMİ ve METODU--1 2-TEZİN KAYNAKLARI-- 1 3-DEDE ÖMER RÛŞENÎ’NİN YAŞADIĞI DÖNEME GENEL BAKIŞ… 2 3.1.SİYASİ DURUM-- 3 3.2.İLMÎ-EDEBÎ DURUM--… 5 3.2.1.İlmî Durum-- 5 3.2.2. Edebî Durum--… 8 3.3. DİNÎ-TASAVVUFÎ DURUM--. 10 BİRİNCİ BÖLÜM DEDE ÖMER RUŞENİ’NİN HAYATI, ŞAHSİYETİ VE TESİRLERİ 1. HAYATI--… 14 1.1.Çocukluk ve Gençlik Devri--… 14 1.2 İlmi serüveni-- 17 1.3.Tarikatı-- 18 1.3.1.İntisabı ve Müridliği--……19 1.3.2. Hilafeti ve Tarikat Silsilesi 22 1.4. Hizmet Dönemi ve Vefatı--23 2. ŞAHSİYETİ ve TESİRLERİ 27 2.1. Şahsiyeti--27 2.1.1. Edebî şahsiyeti-- 27 2.1.2.Tasavvufi Şahsiyeti--…32 iv 2.2. Halifeleri-- 33 2.2.1.İbrahim Gülşenî--. 34 2.2.2. Şeyh Muhammed Demirtaş--… 35 2.2.3.Şeyh Şâhin-i Mısrî-- 35 2.3. Eserleri--. 35 2.3.1. Manzum Eserleri--… 36 2.3.1.1. Divan--. 36 2.3.1.2. Mesneviler--. 36 2.3.1.2.1. Çoban-nâme--36 2.3.1.2.2. Miskinlik Kitabı (Miskin-nâme)--… 37 2.3.1.2.3. Ney-nâme--…37 2.3.1.2.4. Kalem-nâme--… 38 2.3.1.3. Silsile-nâme-i meşâyıh--… 38 2.3.2.Arapça Mensur Eserleri--… 38 2.3.2.1. Hâşiye alâ Envârü’t-Tenzil ve Esrâri’t-Te’vîl--… 38 2.3.2.2 Tarikat-nâme--… 39 2.3.2.3. Risâle fi’t-tecvîd ve fi’t-tasavvuf-- 39 2.3.3. Diğer Eserleri--… 39 2.3.3.1. Âsâr-ı Aşk--. 39 2.3.3.2.Pend-nâme--. 39 2.3.3.3. Terceme-i Kand-i Nebât--…40 2.3.3.4. Kitâb-ı Mevlânâ--… 40 2.3.3.5. Kıssa-nâme-- 40 2.3.4. Dede Ömer Rûşenî’ye Atfedilen Eserler-- 40 2.3.4.1. Kitâb-ı Dil-güşâ-yı Rûşenî--40 2.3.4.2. Âgâz-ı Kitâb-ı Merâtib-i Seb’a--. 40 2.3.4.3. Terceme-i Ferâ’izü’s-Secâvendî-- 40 2.3.4.4. Gülşen-i Tevhid--… 41 2.3.4.5. Tuhfe-i Gevher-nizâm-- 41 2.3.4.6. Gülşenî’nin Şiirleri--… 41 2.3.4.7. Bülbül-nâme-- 41 v İKİNCİ BÖLÜM DEDE ÖMER RUŞENİ’NİN DÎVÂNI’NDA TASAVVUF 1. TASAVVUF--… 42 1.1 Seyr ü Sülûkun Temel Unsurları--… 44 1.1.1. Dört Kapı (Şerîat, Tarîkat, Marifet, Hakîkat)--… 46 1.1.2. Nefs-- 48 1.1.3. Akıl-- 51 1.1.4. Mürşid, Pir, Şeyh-- 52 1.1.5. Tâlib, Derviş, Kalender--… 55 1.1.6. Miskîn--… 60 1.1.7. Âşık-- 62 1.1.8. Zâhid--65 1.1.9. Hâl-- 67 1.2. Sâlikin Vasıfları--… 68 1.2.1. Hedeflenen Vasıflar--… 69 1.2.1.1. Tezellül-- 69 1.2.1.2. Takvâ-- 69 1.2.1.3. Atâ (Cömertlik)--71 1.2.1.4. Fazl-- 73 1.2.1.5. Hilm-- 74 1.2.1.6. Vefâ-- 76 1.2.1.7. Vakar--. 77 1.2.1.8. Kana’at--… 77 1.2.1.9. Emaneti Gözetmek--… 79 1.2.1.10. Kimseye Yük olmamak--80 1.2.1.11. Söz Söyleme Adabı--. 81 1.2.2. Sâlikin Kaçınması Gereken Vasıflar-- 85 1.2.2.1. Kibir-- 85 1.2.2.2. Hased-- 88 1.2.2.3.Tembellik-- 89 1.2.2.4.Yalancılık--. 90 1.2.2.5. Kîl u Kâl--… 91 vi 1.2.2.6. Riyâ--… 93 1.2.2.7. Hırs--… 94 1.2.2.8. Cevr ü Cefâ-- 95 1.2.2.9. Kin-- 96 1.2.2.10. Ayıp Gözetmek--98 1.2.2.11. Vesvese--… 99 1.2.2.12. Gönül Yıkmak-- 100 1.2.2.13. Hışm, Kavga (cidâl)--101 1.3 Tasavvufî Mertebeler--… 102 1.3.1. Seyr ü Sülûkun Başlangıç ve Giriş Mertebeleri--. 102 1.3.1.1. Tevbe--102 1.3.1.2. Mücâhede ve Riyâzet--… 104 1.3.1.3. Zühd-- 109 1.3.1.4. Halvet ve Uzlet--… 111 1.3.1.5. Ubûdiyet--. 114 1.3.1.6. İstikâmet--. 115 1.3.1.7. Huşû-- 116 1.3.1. 8. Tevekkül--. 117 1.3.1.9. Havf ve Recâ--…120 1.3.1.10. Semâ--… 122 1.3.2. Ahlâka Dair Mertebeler--. 123 1.3.2.1. Sabır-- 124 1.3.2.2. Rızâ--. 126 1.3.2.3. Şükür--… 129 1.3.2.4. Tevâzu--… 131 1.3.3. Usûl ve Hâl Mertebeleri-- 134 1.3.3.1. Yakîn--… 134 1.3.3.2. Zikir-- 135 1.3.3.3. Fakr--. 140 1.3.3.4. Hayret-- 143 1.3.3.5. Aşk ve Muhabbet--… 144 1.3.3.6. Vecd ve İstiğrâk--… 152 vii 1.3.3.7. Cezbe--… 154 1.3.3.8. Firâk- Vuslat--155 1.3.4. Velâyet Mertebeleri--157 1.3.4.1. Safâ--. 157 1.3.4.2. Vakit-- 158 1.3.4.3. Sır- Esrâr--. 160 1.3.4.4. Telvîn- Temkîn--… 166 1.3.4.5. Gaybet ve Huzur-- 172 1.3.5. Hakîkat Mertebeleri--… 174 1.3.5.1. Tecellî-- 174 1.3.5.2. Sekr ve Sahv-- 176 1.3.5.3. Kabz ve Bast-- 181 1.3.5.4. Üns ve Heybet--182 1.3.5.5. Mahv ve İsbat--184 1.3.5.6. Muhâdara ve Müşâhede--… 186 1.3.6. Nihâyet Mertebeleri--… 189 1.3.6.1. Marifet ve İrfan--… 189 1.3.6.2. Fenâ- Bekâ-- 195 1.3.6.3. Terk-- 199 1.3.6.4. Cem’ ve Fark--… 201 1.3.6.5. Tecrid--… 203 1.4 Marifet ve Bilgi Kavramları-- 204 1.4.1. Gönül - Kalp-- 204 1.4.2. Fetih--207 1.4.3. Feyiz--207 1.4.4. Keşf ve Mükâşefe--209 1.4.5. Kerâmet-- 210 1.4.6. Tasarruf-- 213 1.4.7. Mânâ--… 214 1.4.8. Hicâb--… 215 1.4.9. Bûy – Koku--… 216 1.4.10. Telkîn--… 218 viii 1.5. Yaratılış ve Varlıkla İlgili Kavramlar--… 219 1.5.1. Vahdet-i Vücûd ve Tevhîd-- 219 1.5.2. Vahdet- Kesret--…221 1.5.3. Merâtib-i Vücûd-- 223 1.5.4. Bî-Nişân, Lâ- Mekân-- 228 1.5.5. İlm-i Ledün-- 228 1.5.6. Anâsır-ı Erbaa--. 230 1.5.7. Rü’yet-- 231 1.5.8. Cân--… 235 1.5.9. Bezm-i Ezel (Bezm-i Elest)--…236 1.5.10. Yaradılış-- 238 1.5.11. Âlem-- 239 1.5.12. Masivâ-- 240 1.6. Velî ve Velâyet--… 241 1.6.1. Evliyâ, Er, Eren--… 242 1.6.2. Sûfî--… 244 1.6.3. Ricâlu’l- Gayb-- 247 1.7. Tarikat Cihazları--… 250 1.7.1. Saç- Sakal--… 250 1.7.2. Hırka- Cübbe- Destâr-- 251 1.7.3.‘Asa- Keşkül (Rekve)--… 252 1.7.4.Sûf (sof)-- 252 1.7.5. Tâc--… 253 1.7.6. Seccâde- Tesbîh-- 253 1.7.7. İbrik- Misvâk--. 254 1.8. Tasavvufla İlgili Diğer Kavramlar--254 1.8.1. İkrâr--254 1.8.2. Dua--255 1.8.3. Münâcât-- 256 1.8.4. Tevessül--. 258 1.8.5. Ayîn--259 1.8.6. Melâmet--. 259 ix 1.8.7. Harâbât-- 261 1.9. Mutasavvıflar-- 261 1.9.1.İbrahim Edhem ( 96/714 – 162 /779)-- 261 1.9.2.Bâyezîd-i Bistâmî (190/804- 261/874)--262 1.9.3. Ebû Bekir Şiblî (247/861- 334/946)--264 1.9.4. İbn Arabi ( 560/1165- 638/1240)--… 265 1.9.5. Mevlâna Celâledîn-i Rûmî (616/1207- 672/1273) 268 SONUÇ--274 KAYNAKÇA-- 281

Kaynağını Arap edebiyatından alan Varka ve Gülşâh hikâyesi ilk kez, İran edebiyatında Ayyukî tarafından yazılmıştır. Bu hikâye Türk edebiyatında ise ilk olarak Yûsuf-ı Meddâh tarafından, Ayyukî'nin Varka ve Gülşâh mesnevîsini ele alarak ortaya konmuştur. Yûsuf-ı Meddâh'ın eseri Ayyukî'nin eserine kıyasla yeni olaylar ve motifler barındırdığı için telif eser özelliğini taşımaktadır.Çalışmamızda bu iki mesnevî ayrıntılı bir şekilde beş bölüm hâlinde incelenip karşılaştırılmaktadır. Birinci bölümde iki şairin hayatı ve mesnevîlerinin özetleri yer almaktadır. İkinci bölümde ise Ayyukî'nin Varka ve Gülşâh ile Nizamî'nin Leylâ ve Mecnun mesnevîlerinin benzerliklerine yer verilmektedir. Bu iki mesnevînin hikâyeleri birçok açıdan birbirine benzemektedir. Üçüncü bölümde ise Varka ve Gülşâh hikâyesinin kaynağı olan Urvat ve Afrâ hikâyesi, Ayyukî ve Yûsuf-ı Meddâh'ın mesnevîlerinin hikâyeleri ile karşılaştırılmaktadır. Bu bölümde Ayyukî ve Yûsuf-ı Meddâh'ın mesnevîleri genel hatlarda birbirlerine benzedikleri ve aynı noktalarda Urvat ve Afrâ hikâyesinden ayrıldıkları tespit edilmektedir. Tezimizin dördüncü bölümünde Varka ve Gülşâh hikâye kurgusunun incelenmesi yer almaktadır. Bu bölümde hikâye kurgusunun kaynağı, hikâyede aşk ile kahramanlığın birleştirilmesi ve hikâyenin olay bütünlüğünde kullanılan yöntemler açıklanmaktadır. Son bölümde ise iki mesnevînin başlıklarının ve bölümlendirmelerinin değerlendirilmesi, konu açısından karşılaştırılması, kahraman kadrosu ve eserin içinde kullanılan vezin, nazım şekli ve nazım türlerinin incelenmesi yer almaktadır. Beşinci bölümden sonra çalışmada elde edilen sonuçlar yazılmaktadır.Anahtar Sözcükler: Ġran edebiyatı, Türk edebiyatı, Ayyukî, Yûsuf-ı Meddâh, Varka ve GülĢâh, KarĢılaĢtırma, Mesnevî. Kaynağını Arap edebiyatından alan Varka ve Gülşâh hikâyesi ilk kez, İran edebiyatında Ayyukî tarafından yazılmıştır. Bu hikâye Türk edebiyatında ise ilk olarak Yûsuf-ı Meddâh tarafından, Ayyukî'nin Varka ve Gülşâh mesnevîsini ele alarak ortaya konmuştur. Yûsuf-ı Meddâh'ın eseri Ayyukî'nin eserine kıyasla yeni olaylar ve motifler barındırdığı için telif eser özelliğini taşımaktadır.Çalışmamızda bu iki mesnevî ayrıntılı bir şekilde beş bölüm hâlinde incelenip karşılaştırılmaktadır. Birinci bölümde iki şairin hayatı ve mesnevîlerinin özetleri yer almaktadır. İkinci bölümde ise Ayyukî'nin Varka ve Gülşâh ile Nizamî'nin Leylâ ve Mecnun mesnevîlerinin benzerliklerine yer verilmektedir. Bu iki mesnevînin hikâyeleri birçok açıdan birbirine benzemektedir. Üçüncü bölümde ise Varka ve Gülşâh hikâyesinin kaynağı olan Urvat ve Afrâ hikâyesi, Ayyukî ve Yûsuf-ı Meddâh'ın mesnevîlerinin hikâyeleri ile karşılaştırılmaktadır. Bu bölümde Ayyukî ve Yûsuf-ı Meddâh'ın mesnevîleri genel hatlarda birbirlerine benzedikleri ve aynı noktalarda Urvat ve Afrâ hikâyesinden ayrıldıkları tespit edilmektedir. Tezimizin dördüncü bölümünde Varka ve Gülşâh hikâye kurgusunun incelenmesi yer almaktadır. Bu bölümde hikâye kurgusunun kaynağı, hikâyede aşk ile kahramanlığın birleştirilmesi ve hikâyenin olay bütünlüğünde kullanılan yöntemler açıklanmaktadır. Son bölümde ise iki mesnevînin başlıklarının ve bölümlendirmelerinin değerlendirilmesi, konu açısından karşılaştırılması, kahraman kadrosu ve eserin içinde kullanılan vezin, nazım şekli ve nazım türlerinin incelenmesi yer almaktadır. Beşinci bölümden sonra çalışmada elde edilen sonuçlar yazılmaktadır.Keywords: Iranian literature, Turkish literature, Ayyuki, Yusuf-i Meddah, Varka & Gulshah,Comparison, Masnavi. 565