Search

RESEARCH OBJECTIVE: The purpose of the paper is to analyse the impact ageism may have on providing healthcare to elderly people. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The article investigates the consequences of ageism in medical settings, where the elderly are particularly vulnerable to discrimination, distinguishing ageism from appropriate practice variation as well as giving suggestions to improve the situation. The paper analyses research published worldwide on selected issues connected with ageism with special attention to medical professionals’ attitudes and ageist behaviours of the elderly’s environment in a situation of their disability or illness. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Firstly, the relation of ageism to other forms of stereotyping is outlined. Then, the threats of positive ageism are elaborated. The next section is devoted to self-stereotyping of the elderly and its impact on their functioning. Then, the paper discusses medical professionals’ attitudes and ways to measure them, as well as educational interventions that may alter them. Finally, the article refers effective ways of adjusting health promotion messages to the needs of older adults. RESEARCH RESULTS: Ageism bases on mechanisms similar to sexism and racism, but there are some remarkable differences. Positive ageism may be compassionate, however, might be harmful when intruding into an elderly person’s decisions. Self-stereotyping may be described with a model of a vicious cycle. Contact with the elderly is found to be useful in changing medical staff’s attitudes. Family-centred messages are most effective when it comes to health promotion among older adults. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: Studies on ageism prove that negative convictions about the elderly are harmful and affect their functioning. Inclusion of the elderly should be applied in social contexts as well as in science, as the elderly are often missed out in research samples.

CEL NAUKOWY: Celem niniejszego artykułu jest odniesienie wyników badań naukowych dotyczących formowania wrażeń na temat osobowości i roli efektu halo w tym procesie do klasycznej serii badań Solomona Ascha z 1946 r. doty­czącej tego tematu. W artykule Ascha przedstawiającym te badania uwzględnio­ne są teorie i pojęcia cytowane oraz rozszerzane współcześnie przez psycholo­gów poznania społecznego. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Opracowanie stanowi krytyczny przegląd raportów z badań naukowych dotyczących zagadnienia formowania wrażeń na temat osobowości. Wyniki analizy tych prac pozwoliły na przedstawienie w niniej­szym artykule teorii Solomona Ascha w zaktualizowanym świetle. PROCES WYWODU: W pierwszej części artykułu omówiono wpływ cech cen­tralnych, w szczególności „ciepła” i „chłodu”, odpowiadających za całościową ocenę człowieka. W części drugiej poruszono temat czynników zewnętrznych, na przykład kolejności poznawania cech, wpływu afektywnego i czasu trwania znajomości z ocenianą osobą na uformowane wrażenie. W części trzeciej opi­sano zjawisko zmian znaczeniowych cech osobowości w zależności od współ­występujących z nimi charakterystyk. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przedstawione w pracy eksperymenty po­twierdzają obserwacje Ascha oraz wspierają tezę, że ogólne wrażenie o osobie wpływa na percepcję jej poszczególnych cech. Ludzie nie zdają sobie na ogół sprawy z występowania tego zjawiska. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Wyniki badań omówionych w ar­tykule mają szereg implikacji praktycznych dla osób wykonujących zawody zwią­zane z ocenianiem, takich jak nauczyciele, rekruterzy czy jurorzy, a także dla osób poddawanych ocenie. Warto, by osoby te zdawały sobie sprawę ze znie­kształceń, jakie niesie z sobą automatyczne formowanie wrażeń na temat oso­bowości czy kompetencji innych osób, i miały świadomość, że uleganie takiemu mechanizmowi często łączy się z odpowiedzialnością za los ocenianej osoby, np. w kontekście jej kariery szkolnej czy pracy zawodowej.