Search

The paper presents a set of glass fragments excavated at several different locations within and outside the late Roman fortified imperial residence Felix Romuliana (Gamzigrad, Serbia). This small group of eighteen fragments and mosaic glass tesserae are distinguished by their cobalt blue colour. The majority of the finds are mosaic tesserae (six pcs) and sheets of glass (five pcs), which could be related to architectural decoration (sectilia panels). Others are pieces left behind from secondary glass working (four pcs). There are also two fragments tentatively identified as window pane pieces, and only one find is a vessel sherd. The materials are dated to the 4th century. Significantly, some of the production debris and the two “window pane” fragments were found inside the destruction of a glass furnace. The analyses of the chemical glass composition of the finds confirmed that the blue colourant in all samples is cobalt, and antimony is also present at notable levels (except for one sample), likely to produce opacification of the glass. Regarding the origin of the raw glass, the data on almost all pieces suggests a Syro-Palestinian provenance, and a single sample could be related to Egyptian primary glass production. Importantly, the concentrations of the oxides added to the base glasses in order to modify the colour are positively correlated in certain samples, hinting at the makeup of the cobalt bearing ingredient and at a likely existence of particular production practices of the late Roman period.

Među fondom olovnih figurina božanstava u rimskom carstvu (Karta I), primerci iz oblasti jugoistočnog dela Donje Panonije i podunavskog dela Gornje Mezije zauzimaju posebno mesto. Izdvajaju se po specifičnim predstavama boginje Venere. U okviru grupe od 40-ak što celih, što fragmentovanih primeraka mogu se izdvojiti 5 tipova, koji se razlikuju prema stavu nage ženske figure kao i prema stilu izrade. Na osnovu toga se može zaključiti da je u ovoj oblasti postojala proizvodnja lokalnih radionica čiji proizvodi nisu bili zastupljeni u drugim delovima carstva. Takođe je uočeno da u istoj oblasti nema figurina iz drugih radionica. Ovo upućuje na pretpostavku da su olovne figurine boginje Venere rađene za potrebe lokalnih svetilišta. Moguće je da se jedno takvo svetilište nalazilo na lokalitetu 4 u Sremskoj Mitrovici, dok je lokalizacija drugog predložena u severnom delu naseobinskog dela Viminaciuma. Retki stratifikovani nalazi upućuju na mogućnost da se proizvodnja ovih figurina u oblasti izmeđ u Sirmijuma i Viminacijuma datuje u drugu polovinu III veka. Uočava se ista pojava i kod proizvodnje olovnih ikona podunavskih konjanika. Kako se tri najzastupljenija tipa figurina pojavljuju na lokalitetima gde su one najbrojnije, predložena je mogućnost da se proizvodnja odvijala u samim svetilištima., This paper deals with the occurrence of lead figurines of the goddess Venus in the area between the two cities of Sirmium and Viminacium. A classification into five types, based on stylistic and iconographic features, has been proposed. Although these types show features in common with products of other workshops in the Danubian basin, it has been observed that such products were not exchanged among the centres in the area. This paper puts forward the hypothesis that there were two centres of worship of the goddess Venus, in Sirmium and Viminacium, where these figurines could have been manufactured.

Nakon slučajnog otkrića kasnoantičkog sarkofaga, sprovedena su u Šidu zaštitna arheološka iskopavanja 1998. godine. Tom prilikom je otkrivena pravougaona podzemna građevina - kripta, u kojoj je bio smešten sarkofag. Kako su zidovi kripte u potpunosti bili devastirani, nije bilo moguće jasno razlučiti njen nekadašnji izgled. Pretpostavlja se da se ulaz u kriptu nalazio na severozapadnoj strani, nasuprot sarkofagu smeštenom kraj jugoistočnog zida. Takođe se pretpostavlja postojanje niše u jugozapadnom zidu. U šutu koji je ispunjavao prostoriju, pored fragmenata fresaka otkrivena je i jedna opeka na kojoj je neveštom rukom prikazana ljudska figura. Moguće je da je prikazivala naoružanu osobu sa šlemom na glavi i kopljem u desnoj, a štitom u levoj ruci. Sarkofag (G-1), načinjen od mermera iz istočno-alpskih rudnika, bio je bogato dekorisan. Izuzetno važnu informaciju o izgledu poznoantičkog oficira pruža nam predstava velikodostojnika na jednoj od niša frontalne strane sarkofaga. Prikazan je sa kopljem u levoj ruci, sagumom vezanim lukovičastom fibulom, oklopom sa pterigama, tunikom, mačem i bogato dekorisanim opasačem. Pretpostavlja se da je mač bio povezan remenom za opasač, dok se ušica nalazila na poleđini kanija. Kanija je ukrašena poludragim kamenom ili staklenom pastom. Celokupna predstava svedoči o identitetu visokog oficira, za čije potrebe je izrađen skupoceni sarkofag. U neposrednoj blizini kripte otkriven je slobodno ukopan grob pokojnice (G-2), koji je pored ogrlice od staklene paste i gvozdene britve, sadržavao i dve bronzane fibule otkrivene na ramenima. One su opredeljene u varijantu T fibula sa oprugom i šire datovane u IV vek. Otkriće dva groba i sepulkralne arhitekture upućuje na naseobinu koja se nalazila u neposrednoj blizini lokaliteta Beljnjača. Najverovatnije bi tu naseobinu predstavljalo imanje - vila čiji je vlasnik ili upravnik bio oficir prikazan na sarkofagu. Za sada nema jasnih indicija za preciznu lokalizaciju kasnoantičkog imanja u Šidu., After accidental discovery of the Late Roman sarcophagus in Šid there were conducted rescue archaeological excavations in 1998. On that occasion has been discovered underground rectangular structure - crypt where the sarcophagus had been placed. In the immediate vicinity has been discovered a grave of a female buried in simple burial pit. In this work we are discussing representations of soldiers on the sarcophagus, dating of the find and possibility of the villa existing in the immediate vicinity of the necropolis.