Search

Viðfangsefni greinarinnar er þróun á skipulagi fyrirtækja á Íslandi fyrir og eftir fjármálahrunið árið 2008. Byggt er á rannsóknum í verkefninu Innform á Íslandi, annars vegar frá 2004 til 2007 og hins vegar frá 2010 til 2014. Einnig er gerður samanburður á milli fimm rannsókna sem gerðar hafa verið um skipulag fyrirtækja á Íslandi á árunum fyrir og eftir hrun. Markmið greinarinnar er að lýsa megineinkennum á stjórnskipulagi íslenskra fyrirtækja og gera grein fyrir þróun á skipulagi þeirra. Jafnframt er markmiðið að kanna hvort sjá megi breytingar á skipulagi íslenskra fyrirtækja eftir efnahagshrunið 2008 á ýmsum stjórnunarþáttum sem tengjast skipulagi. Helstu niðurstöður gefa vísbendingar um að stjórnskipulag íslenskra fyrirtækja hafi tekið nokkrum breytingum og að áhersla á innri ferla og skilvirkni sé meiri. Umboðsveiting hefur aukist og sú breyting tengist aukningu á fléttu- og verkefnaskipulagi. Rannsóknirnar sýna að flest stór íslensk fyrirtæki notast bæði við afurðaskipulag og starfaskipulag, sem gefur vísbendingu um blandað skipulag. Starfaskipulag er hins vegar ríkjandi skipulagsform þegar litið er til bæði smærri og stærri fyrirtækja. Það virðist hafa verið millibilsástand hjá fyrirtækjum á Íslandi varðandi stjórnskipulag fyrst eftir hrun þar sem áhersla æðstu stjórnenda á formlegt skipulag minnkaði tímabundið., This paper discusses the development of organizational structure in Icelandic enterprises before and after the economic crash in 2008. This is built on data compiled in the Innform research project in Iceland, first from the pre-crash years 2004 to 2007 and second the post-crash years 2010 to 2014. A comparison is also drawn up with an overview of the five published research results about the structure of Icelandic companies in the period of 2004-2016. The purpose of this article is to describe the main characteristics of the organizational structure of Icelandic companies and their evolution. At the same time the aim is to look for changes after the economic crash in 2008 on different management practices related to organizational structure. The main findings point to the direction that organizational structure has partly changed. Especially with more focus on effectiveness and internal processes. Empowerment has increased with correlation to matrix structure and project structure which are increasingly in use. Previous research shows that most big Icelandic companies are using both functional and divisional structure, that relates to a mixed structure. The functional structure is the overarching form in both the smaller and bigger companies. It looks like a flux period in the structure in the first years after the crash, where the focus of the directors on formal structure dwindled temporarily.

Birting umsækjendalista í opinberum ráðningum er umræðuefni sem heitar umræður skapast oft um. Grein þessi byggist á niðurstöðum úr rannsókn þar sem skoðuð var reynsla og upplifun stjórnenda og sérfræðinga á áhrifum birtingar lista yfir umsækjendur í opinberum ráðningum. Samkvæmt niðurstöðum rannsóknarinnar er ákveðinn fælingarmáttur fólginn í birtingunni. Tekin voru viðtöl við stjórnendur og sérfræðinga sem hafa reynslu af ráðningum og þekkingu á áhrifum birtingar umsækjendalista á umsækjendur í opinberum ráðningum. Leitast var við að öðlast frekari skilning á ferli opinberra ráðninga og hvort þessir sérfræðingar teldu að birtingin hefði fælingarmátt. Rannsóknargögnin voru túlkuð og greind samkvæmt fyrirbærafræðilegri aðferðafræði. Niðurstöður sýna fram á að þeir stjórnendur og sérfræðingar sem leitað var til í þessari rannsókn telja að fælingarmáttur í birtingu á umsækjendalistum í opinberum ráðningum sé afar mikill. Talið er að um 10-35% umsækjenda dragi umsókn sína til baka. Þetta getur haft mjög neikvæð áhrif á ráðningarferlið í heild. Nafnbirting getur því leitt til þess að hæfasti umsækjandinn sækir ekki um starfið. Í lokin gefa niðurstöður rannsóknarinnar einnig til kynna að kerfisbundin birting á listum yfir umsækjendur þarfnist endurskoðunar. Þannig má auka líkur á því að sá hæfasti verði ráðinn og að fagmennska ráði för í umsóknar- og ráðningarferli í opinberum ráðningum., In this study the researchers set out to gain insight into the experience and attitude of managers and specialists concerning display of applicant lists in governmental hiring. The study focused on whether publication of application lists would have repellent effect on applicants and consequently if public employees had the appropriate qualifications. Information was gathered with semi-structured interviews with managers in organizations, ministries, municipals and experts in recruitment and their experience on publication of applicant lists probed. The data were analyzed and interpreted according to phenomenological methodology. Highlights of the study are that publication of applicants have repellent effects and it is estimated that about 10-35% of applicants withdraw their application when it is clear that a disclosure will occur. The results indicate that the managers and specialists in this study believe that published application list in governmental hiring is very repellent for prospective applicants and that the publications cause them to withdraw their application. As the names of the applicants will be published, the applicants withdraw and as a result of that, the most qualified candidate for the job will not be hired. Therefore the employer will not get the most qualified applicant for the job. Finally, the results of this study indicate that systematic publication of the application lists need to be re-examined in order to increase the possibility that the best and most qualified candidate will be hired and professionalism will prevail in the application and hiring process in governmental hiring.

Tourism in Iceland has been growing incredibly fast during the past years; for example, the cruise industry has grown at a rapid rate, as Iceland continues to gain popularity as a cruise destination. Although a certain amount of research has been conducted in this sphere, it does not cover all of the important issues, including a better insight into clustering of cruise ship passengers, who differ from other tourists in a number of ways, and marketing communication towards them regarding product and services offered at the point of destination. The main objective of this research is to examine factors that have an impact on potential segmentation of cruise ship passengers coming to Iceland and learn about marketing communication practices used by local companies offering them products and services. Qualitative research was used as an approach and personal interviews chosen as a means of collecting information. Interviews were taken with 10 people from different companies who interact with cruise passengers on a regular basis at their workplace. The main findings reveal that participants note the strongest difference between cruise passengers of different nationalities, passengers coming on different ships (size and type), and passengers arriving at different times of the year. Concerning marketing communication towards cruise passengers, the results indicate that it is almost exclusively carried out through the Internet; a reliable website, search engine optimization and word-of-mouth. This research provides a contribution by deepening understanding of approaches that may be effective in market segmentation in this particular section of the tourism industry and identifying effective ways to reach potential customers. This research thus provides a significant addition to marketing knowledge for an increasingly important sector of the tourist industry.

Markmið greinarinnar er að kynna rannsókn á því hvernig íslensk orkufyrirtæki standa að yfirfærslu þekkingar eldri starfsmanna til þeirra yngri áður en þeir fyrrnefndu hætta störfum. Efnið hefur lítið verið rannsakað hér á landi og er rannsókninni ætlað að bæta við fræðilega umfjöllun á sviðinu, auka vitund fyrirtækja um mikilvægi yfirfærslu þekkingar og til að stjórnendur geti nýtt niðurstöðurnar í starfi sínu. Rannsóknin byggðist á hálfstöðluðum viðtölum við 18 verk- og tæknifræðinga og stjórnendur. Helstu niðurstöður eru að íslensk orkufyrirtæki hafa ekki mótað markvissa stefnu um yfirfærslu og varðveislu þekkingar, þó svo að sum þeirra hafi hafið undirbúning hennar. Viðmælendur voru sammála um að besta aðferðin við yfirfærslu þekkingar væri að eldri og yngri starfsemenn ynnu saman að verkefnum. Forsenda þess að þar takist vel til er vilji einstaklinga til að miðla, traust og gott samband á milli eldri og yngri starfsmanns og nálægð hvors við annan. Einnig þurfa stjórnendur að hvetja til miðlunar þekkingar. Helstu hindranirnar við miðlun þekkingar voru tímaskortur, verkefnaálag og skortur á markvissu verklagi. Ekki var mikill munur á viðhorfi eldra og yngra starfsfólks til þeirra þátta sem snúa að yfirfærslu þekkingar., Ritrýnt tímarit

Markmið þessarar greinar er að skoða hvort efnahagssveiflur hafi áhrif á skipulagsform (skipurit) íslenskra fyrirtækja. Bornar eru saman kannanir höfunda frá árinu 2007 og árið 2016 og greint hvort efnahagssveiflur hafi haft áhrif á skipulagsform viðkomandi fyritækja. Spurt var í síðari könnuninni hvort einhverjar skipulagsbreytingar hefðu orðið á undanförnum fimm árum, eða til ársins 2011, áður en uppsveifla hófst að nýju í íslensku efnahagslífi. Greinin byggir á niðurstöðum netkannana sem framkvæmdar voru af Rannsóknar- og þróunarmiðstöð Háskólans á Akureyri árið 2007 og af Viðskiptafræðideild Háskóla Íslands árið 2016. Svör bárust frá stjórnendum 222 fyrirtækja árið 2007 og stjórnendum 120 fyrirtækja árið 2016. Svarhlutfall var því 46,15% árið 2007 og 24,4% árið 2016. Samanburður kannananna bendir til þess að hagsveiflur, bæði uppsveiflur og samdráttur í efnahagslífi, hafi ekki haft mikil áhrif á stjórnskipulag þeirra fyrirtækja sem tóku þátt í rannsókninni. Þó er þess að geta að 36,4% fyrirtækja gripu til samruna við önnur fyrirtæki, yfirtöku á öðru fyrirtæki eða annarra skipulagsbreytinga eftir efnahagshrunið árið 2008, en stjórnendur voru beðnir að greina frá skipulagsbreytingum sem orðið hefðu síðastliðin fimm ár. Fyrirtækin hafa fleira starfsfólk hin síðari ár, stjórnendur þeirra eru með meiri menntun og fleiri konur eru við stjórnvölinn nú en voru fyrir hrun. Stærð fyrirtækjanna hefur áhrif á ýmsa þætti í skipulaginu. Stærri fyrirtæki hafa meiri formfestu, sérhæfingu og hafa frekar samþykkt stjórnskipulag, þau hafa þrjú eða fleiri stjórnþrep og eru frekar skipulögð í anda fléttuskipulags. Þá kemur í ljós að eftir því sem rekstrarumhverfi fyrirtækjanna er stöðugra, þeim mun meiri líkur eru á því að starfaskipulag sé við lýði., The aim of this article is to compare the organisational structure (organisational charts) of Icelandic companies in the period 2007-2016. Surveys by the authors from 2007 and 2016 are compared and an analysis carried out of whether economic fluctations affected the companies’ organisational structure. The article is based on the results of an online survey administered by the University of Akureyri Research Centre in 2007 and the Faculty of Business Administration at the University of Iceland in 2016. The managers of 222 companies responded to the survey in 2007 and 120 companies responded to the survey in 2016 and the response rate was 46,15% in 2007 and 24,4% in 2016. The comparison of the surveys indicate that economic fluctations do not have much influence on the organisational structure of the companies that participated in the research. However, it needs to be mentioned that 36.4% of the firms did merge with other firms, did take over other companies or made other organisational changes after the financial crisis in 2008. The companies have more employees after the collapse, their managers are more educated, and more women are in positions of power than (there were) prior to the collapse. The size of the companies influences various aspects of their organisation. Larger companies are more formal and have more specialisation and a defined organisational structure, have three or more management levels and are more likely to be organised in accordance to a matrix structure. Also, it is revealed that a more stable operational environment increases the probability that functional structure is in place., Ritrýnt tímarit

Óhófleg skuldsetning getur haft alvarleg áhrif á rekstur fyrirtækja eins og berlega kom í ljós hérlendis í efnahagshruninu. Markmiðið með þessari rannsókn er að draga upp skýra mynd af fjármagnsskipan og fjárhagslegri stöðu íslenskra fyrirtækja og sérstaklega að bæta úr skorti á rannsóknum á stöðu smærri fyrirtækja. Rannsóknarniðurstöður skiptast í þrjá hluta. Í fyrsta hluta er fjárhagsleg staða og fjármagnsskipan fyrirtækja af mismunandi stærð greind með því að bera saman gögn úr innlendum ársreikningum árin 2005 til 2014. Í öðrum hluta eru algengar kennitölur reiknaðar til að gefa skýrari mynd af þróun milli ára. Áhersla er lögð á skuldsetningu en einnig eru reiknaðar kennitölur um greiðsluhæfi og arðsemi. Í þriðja hluta er kannað með fjölbreytu aðhvarfsgreiningu hvaða ólíku þættir kunna að hafa áhrif á skuldsetningu svo sem stærð, aldur, efnislegar eignir, arðsemi og afskriftir. Niðurstöður sýna að skuldsetning er ráðandi fjármögnunarkostur hjá íslenskum fyrirtækjum og var skuldastaða árið 2014 svipuð því sem hún var árin fyrir efnahagshrun. Aðstæður sem upp komu í efnahagshruninu urðu til þess að hreinar skuldir fyrirtækja jukust um tæplega 50% árið 2008. Í lok þess árs var nær helmingur fyrirtækja í landinu með neikvætt eigið fé. Staða eignaminni fyrirtækja versnaði mun meira en þeirra eignameiri. Tengsl þátta komu að einhverju leyti á óvart, en stærð og arðsemi drógu úr skuldsetningu á meðan aldur, efnislegar eignir og afskriftir juku hana. Brýnt virðist að reyna að draga úr hvötum til skuldsetningar og leggja kapp á að styrkja eiginfjárstöðu til að bæta rekstur fyrirtækja og auka fjárhagslegt svigrúm til að mæta áföllum í efnahagslífinu., An excessive level of debt can be very detrimental for companies as the financial crash in Iceland clearly showed. The goal of this project is to analyze the capital structure and financial position of Icelandic companies and in particular address the lack of research into the finances of small firms. The analysis is in three parts. First we look at the finances of companies, categorized by size, by analyzing financial reports from year 2005 to 2014. Then we look at various often quoted financial indicators and analyze trends and changes over time. The emphasis is on measures related to debt but we also look at indicators on solvency and profitability. Finally, we use multi-variable regression analysis to determine what factors can explain debt levels, including size, age, tangible assets, profitability and depreciation and amortization. We find that debt is the prevailing method of financing for Icelandic companies and that debt levels in 2014 were similar to those seen before the crash of 2008. The crash led to an increase of net debt of Icelandic companies by almost 50% in 2008. At the end of the year almost half of Iceland’s companies had negative equity. Asset poor companies were hit harder than their counterparts that had more substantial assets, showing well how vulnerable companies with little equity are in a downturn. The regressions returned some surprising results. Large size and profitability seemed to lead to lower debt levels while a longer life span, substantial tangible assets and high levels of depreciation and amortization seemed to lead to increased debt. We conclude that it is vital for the Icelandic economy to reduce incentives to debt financing, replacing it with higher equity levels to improve the health of Icelandic companies and prepare them better for economic shocks in a shock-prone economy., Ritrýnt tímarit

Skjalastjórnun er einn þeirra stjórnunarþátta sem stuðla að skipulegri stjórnun fyrirtækja og stofnana þannig að starfsemin sé rekin á hagkvæman og ábyrgan hátt. Án skjalastjórnunar er hætta á að skjöl glatist og eyður myndist í rekstrarsamfellu fyrirtækisins. Þá styður skjalastjórnun við stjórnun áhættu með tilliti til upplýsingaöryggis, veitir frumkvæði í gæðaog umhverfismálum, gerir auðveldara að mæta kröfum löggjafar og reglugerða, óskum viðskiptavina og þörfum starfsfólks. Aukin hætta er á að skjöl rati í rangar hendur eða eyðileggist sé kerfisbundin skjalastjórnun ekki fyrir hendi auk þess sem hún stuðlar að gegnsæi og rekjanleika í rekstrinum. Á síðustu árum hefur mikið verið hugað að stjórnun rafrænna skjala innan stofnana og fyrirtækja. Áhersla hefur verið lögð á kerfisbundna vistun þeirra með það fyrir augum að bæta þjónustu og rekstur. Skjalastjórnun sem starfsgrein er tiltölulega ný af nálinni og hugtakið kom ekki til sögunnar fyrr en upp úr miðri síðustu öld. Sú tækni sem nefnd er rafrænt skjalastjórnunarkerfi (RSSK) auðveldar að stýra upplýsinga- og skjalaflæði innan fyrirtækja og stofnana. Áhersla á vandaða og gegnsæja stjórnsýslu sem og krafa almennings um aðgengi að opinberum gögnum hefur skapað nauðsyn þess að stofnanir taki í notkun RSSK. Gagnagrunnar svo sem RSSK stuðla að altækri og hagkvæmri skjalastjórnun. En breytingar eins og að koma á skipulegri skjalastjórnun geta reynst erfiðar. Þessi rannsókn veitir innsýn í viðhorf og þátttöku skjalastjóra í því breytingarferli sem innleiðing RSSK er. Spurningalisti var lagður fyrir íslenska skjalastjóra sem voru aðilar að Félagi um skjalastjórn og höfðu tekið þátt í að innleiða RSSK. Spurningalistinn innihélt m.a. 19 spurningar sem byggðu á hinum átta þrepum Kotters varðandi innleiðingu breytinga. Helstu niðurstöður voru að skjalastjórar bera ekki fullt traust til æðstu stjórnenda til þess að viðhalda breytingum, millistjórnendur studdu innleiðinguna ekki sem skyldi en það gerðu hins vegar æðstu stjórnendur. Skortur var á fræðslu og þjálfun til handa skjalastjórum vegna innleiðingarinnar. Um þriðjungur skjalastjóra sagði að innleiðingin hefði mætt andstöðu meðal starfsmanna og um 40% upplifðu innleiðinguna sem tækifæri fremur en ógnun. Sama hlutfall skjalastjóra sagði að viðbrögð starfsmanna við innleiðingunni hefðu verið jákvæð. Loks benda niðurstöðurnar til þess að upplýsingamiðlun til starfsmanna hafi ekki verið ægilega góð. Til þess að yfirvinna andstöðu starfsmanna þarf að virkja þá í breytingaferlinu, halda þeim upplýstum um ferlið og umbuna þeim fyrir að taka þátt í nýja kerfinu., Records management is one of the functions that contribute to more efficient and responsible management within organizations. Without records management there is a risk that documents get lost and gaps are being formed in the operations of the organization. It supports risk management with respect to information security, provides initiatives in quality management and environmental issues thus making it easier to meet demands of legislation and regulations as well as meeting the wishes of customers and the needs of employees. Without systematic records management there is an increased risk that records get into the wrong hands or get destroyed. In addition it promotes transparency and traceability in operations. In recent years the management of electronic records within organizations has been given a lot of thought. An emphasis has been placed on systematic capture of these records with the aim of improving both the service and the operations. Records management as a profession is relatively new. The concept did not come to the scene until in the middle of the 20th century. The technology which has been called electronic records management systems (ERMS) helps to manage information and flow of records within organizations. Emphasis on good and transparent governance as well as public demand for access to official records has created the need for organizations to implement ERMS. Data bases such as ERMS can promote total and efficient records management. Changes such as implementing systematic records management can prove to be difficult. This research provides insight into the views and participation of records managers in the change process of implementing ERMS. A questionnaire was sent to Icelandic records managers that were members of the Icelandic Records Management Association and had experience in implementing ERMS. The questionnaire contained 19 questions based on the Kotter‘s eight steps regarding the implementation of change. The main findings were that the records managers did not have full confidence that top management would preserve the change. Middle management did not fully support the implementation which, however, enjoyed the full support of top management. There was a lack in education and training for the records managers regarding the implementation process. About one third of the records managers said that the implementation had met with resistance among employees and 40% experienced the implementation as an opportunity rather than a threat. The same proportion of records managers said that the reaction of employees to the implementation was positive. Finally, the results indicate that the dissemination of information to employees during the implementation process was not sufficient. One of the key factors in dealing with employee resistance is to involve them in the change process, keep them informed and reward them for participating in the new system., Ritrýnt tímarit

The marketing of electricity is an increasingly significant issue following the liberalization of electricity markets. Substantial emphasis has been placed on green electricity, but the concept is vague to many consumers. In this paper, the focus is on defining green electricity from a consumer perspective and using the understanding gained to provide input for public energy policy and to improve the marketing activities of energy companies. The paper draws on findings from a qualitative study of focus groups that gathered consumer insights from five European countries. The authors argue that although defining green electricity from a consumer perspective is a complex process, several constructs, including sustainability/corporate social responsibility, local production, visual impact and saving energy, are key. The definition is strongly affected by other constructs, including scepticism, marketing, price, and the fact it does not matter who provides it as electricity looks the same to the consumer., Markaðssetning rafmagns skiptir nú meira meira máli eftir að rafmagnsmörkuðum hefur verið skipt upp. Sér í lagi hefur áhersla á grænt rafmagn aukist en það er þó svo að hugtakið er fremur óljóst í huga neytenda. Í greininni er sjónum beint að því hvaða þættir skipta þá þátttakendur máli, sem tóku þátt í rannsókninni, við skilgreiningu á grænu rafmagni. Ennfremur er skoðað hvernig nota má skilgreininguna til að bæta árangur markaðsstarfs orkufyrirtækja og auka skilning þeirra opinberu aðila sem koma að reglugerðum á orkumarkaði. Niðurstöður eru byggðar á rýnihópum sem voru framkvæmdir í fimm Evrópulöndum. Í greininni er komist að þeirri niðurstöðu að þótt það sé fremur flókið að skilgreina grænt rafmagn út frá skynjun viðskiptavina þá eru nokkrir þættir sem skipta lykil máli í því samhengi. Þeir eru meðal annars sjálfbærni/ábyrgð fyrirtækja, framleiðsla í heimabyggð, sjónræn áhrif og orkusparnaður. Skilgreiningin eru undir sterkum áhrifum frá nokkrum öðrum þáttum svo sem tortryggni, markaðssetningu, verði og þeirri staðreynd að burt séð frá því hver framleiðir rafmagnið þá er það alltaf eins þegar það berst til viðskiptavina., Ritrýnt tímarit

Þessi grein fjallar um áhrif uppgangs íslenska útrásarhagkerfisins og hruns fjármálakerfisins í kjölfarið á ýmsa eignamarkaði og eigna- og tekjuskiptingu í landinu. Dregið er fram að áhrifin af eignaverðsbólunni eru um margt svipuð og í Ponzi-leik þar sem hreinn hagnaður rennur til þeirra sem byrja snemma og hætta snemma en aðrir tapa. Vegna þess hve stór hluti hagkerfisins var fjármagnaður með erlendu lánsfé lendir stærstur hluti tapsins á endanum á erlendum lánardrottnum en innlendir aðilar, þ. á m. hið opinbera koma að meðaltali furðuvel út. Meðaltölin segja þó ekki alla söguna því að einstakir hópar innlendra aðila koma afar illa út., This paper analyses the effects of the rise of the Icelandic bubble economy and the subsequent collapse of the financial sector on several asset markets and the domestic wealth and income. It is shown that the effects of the asset price bubble are in many ways similar to those of a Ponzi scheme, where net profits accrue to those that enter and exit early but others lose. Since the Icelandic economy was to a large extent financed by foreign creditors they end up with the bulk of the losses but domestic parties, including the government, escape on average surprisingly well. Such averages do however not tell the whole story since several segments of Icelandic society sustain heavy losses., Ritrýnt tímarit

Inflation was a growing problem during the 1960’s and the 1970’s in Iceland. Inflation represents a problem for any entity that tries to write up a budget, whether an individual, a company or a governmental entity. Many governmental entities do not have right to spend money unless what has been prescribed in the budget. The purpose of this paper is to map out how inflation affected different parts of municipality budgets in Iceland during the 1960’s and the 1970’s. Furthermore, to look at how well budget makers in the Icelandic municipality sector managed the task of forecasting inflation during the high inflation period of the 1970s., Ritrýnt tímarit

Economists usually sing with the same nose when they answer questions about the role of technology in economic growth. They generally agree that sustained long-term growth in productivity, which began in Western Europe some two centuries ago, could not have been maintained in an environment of stagnant production technologies. Whether we consult Karl Heinrich Marx, Joseph Alois Schumpeter or Robert Merton Solow, the answer is the same: new technologies are the source of long-term economic growth. Economists, as we know, usually argue that the production and utilization of new technologies depend critically on appropriate social institutions, such as competition, decentralized markets, secure property rights, enforceable contracts, and norms of trust and reciprocity. Yet virtually no one argues that long-term growth in output per worker is possible in an economy with stationary production techniques., Ritrýnt tímarit