Search

The Nature Base Map 2021 (Basiskaart Natuur 2021, or BKN2021) is a geodatabase of nature in the Netherlands. It is a raster database with a cell size of 25 x 25 metres. The database includes 13 land use classes, each with its own code and descriptor. The most important part of the database is the area of nature (natural and semi-natural ecosystems); according to the definition of nature used in BKN2021, the total area is 564,000 ha. This area includes the following land use classes: natural grassland (code 11), heath (30), forest (40), reed marsh (80), drift sand (90) and dune, beach and sand banks (91). BKN2021 has not yet been validated for use in monitoring. De Basiskaart Natuur 2021 (BKN2021) is een GIS-bestand waarin het areaal natuurgebied in Nederland opgenomen is. BKN2021 is een rasterbestand met een celgrootte van 25 bij 25 meter. In het bestand zijn dertien klassen opgenomen met een code en naam voor het betreffende grondgebruik. Het belangrijkste onderdeel van het bestand is het areaal natuur. Volgens de gebruikte definitie van natuur in BKN2021 is dit 564.000 ha. Dit omvat de klassen natuurgraslanden (11), heide (30), bos (40), rietmoeras (80), stuifzanden (90) en duinen, strand en zandplaten (91). BKN2021 is voor het gebruik bij monitoring nog niet gevalideerd.

Mede naar aanleiding van eerdere commotie over de afname van het bosare-aal in Nederland heeft het ministerie van LNV de bossenstrategie opgesteld, waarin gestreefd wordt naar 10% meer bos in 2030. Is daar al iets van te zien in de cijfers? In dit artikel bespreken we de stand van het bosareaal vanuit de nationale klimaatmonitoring van de sector landgebruik en bosbouw. Dit kan ook dienst doen als een ijkpunt voor de monitoring van de doelstelling voor de bossenstrategie.

Het winterbed van de grote rivieren in Nederland is een kansrijk milieu voor ontwikkeling van ooibos en struweel. Maar de ruimte die ooibos in het winterbed krijgt om tot ontwikkeling te komen, is door waterveiligheid sterk ingeperkt. Het Afwegingskader ooibossen is een online-instrument voor natuurplanners, natuurontwikkelaars en terreinbeheerders om de kansen voor ooibosontwikkeling in beeld te brengen. Het instrument laat zien waar potentiële ruimte is voor duurzame ooibosontwikkeling en welke ooibosgemeenschappen zijn te verwachten.

Op locaties waar geen hoogtemetingen beschikbaar zijn, bevat het AHN geen hoogtegegevens. Reden genoeg voor Alterra om een vlakdekkend bestand te maken met alle hoogten boven maaiveld: het bestand Object Hoogte Nederland (OHN). Met OHN is het mogelijk om de vraag te beantwoorden "hoe hoog is deze boom"

Bos beslaat 11% van het grondgebruik in Nederland. Het Nederlandse bos wordt gemiddeld ouder, meer gemengd en iets meer ongelijkjarig. De gemiddelde voorraad levend en dood hout blijft toenemen. De gemiddelde bijgroei is iets gedaald, bij ongeveer gelijkblijvende kap. Er is een duidelijke verschuiving gaande van naaldboomsoorten naar loofboomsoorten. Dat zijn resultaten uit de zesde bosinventarisatie (in opdracht van ministerie EZ).

De BES eilanden behoren sinds oktober 2010 tot de Nederlandse gemeenten. Het opstellen van natuurbeleidsplannen behoren tot de nieuwe taken. Gedetailleerde hoogtekaarten zijn daarbij van belang. Met name voor Saba en St. Eustatius, met een zeer gevarieerd en complex reliëf, zijn accurate hoogtekaarten van groot belang.

De hoofddoelstelling van deze rapportage is het verkrijgen van de KwaliteitsStatus A voor het vervaardigen van de BN2004_v3.1 die vervaardigd is vanuit de Geodatabase Natuur (zie par. 2.9). Een belangrijk aspect hierbij is de vergelijkbaarheid van de nieuwe versie (3.1) met de oorspronkelijke versie BN2004_V2.0. De toegepaste techniek die gebruikt is bij de vervaardiging van beide bestanden verschilt namelijk. Om duidelijk te krijgen of het verschil in gebruikte techniek ook leidt tot verschil in resultaat is de het bestand BN2004_v2.1 aangemaakt. BN2004_v2.1 is vervaardigd vanuit de Geodatabase Natuur waarbij exact dezelfde bronbestanden en dezelfde combinatieregels gebruikt zijn als bij BN2004_v2.0. Dit was noodzakelijk omdat in BN2004_v3.1 meerdere wijzigingen zijn doorgevoerd ten opzichte van 2.0 waardoor deze niet direct vergelijkbaar was.

Dit werkdocument gaat in op de effecten van (openbaar) groen op het Urban Heat Island Effect (UHI). Voor vijftien wijken in Rotterdam is een relatie gelegd tussen het bedekkingspercentage van verschillende hoogteklassen groen en de grootte van het UHI-effect. Er worden hierbij grote verschillen tussen de wijken gevonden. Voorts is voor drie buurten in beeld gebracht welke effecten het opgaande groen heeft op de hoeveelheid zonne-instraling die het straatniveau bereikt. Deze laatste bepaalt het comfort op straatniveau gedurende de dag.

Dit werkdocument geeft een beschrijving van de achtergronden, het Natuurbeleidsplan 1990, de doelstelling en de afbakening (Hoofdstuk 1), de gebruikte bestanden (Hoofdstuk 2) en de gevolgde methodiek die geleid heeft tot het bestand BN1990rev (Hoofdstuk 3). De legenda, statistieken en validatie van het bestand worden beschreven in hoofdstuk 4. Tevens wordt in Hoofdstuk 4 een vergelijking gemaakt tussen de bestanden BN1990rev en het oude IBN1990t (oftewel BN1990) (par. 4.3) en tussen de bestanden BN1990rev en BN2004 (par. 4.4). Conclusies en aanbevelingen volgen in Hoofdstuk 5.

Het doel van dit project is een methode te ontwikkelen waarmee landsdekkend informatie over kleine groene landschapselementen in het landelijke gebied en over het groen in de stad c.q. bebouwd gebied verzameld wordt. Op basis van de beschikbare luchtfoto 2006 is voor Utrecht en Almere het groen in het stedelijk gebied verzameld. Voor het landelijk gebied is een deel van het Nationaal Landschap Het Groene Woud verwerkt.

Voor de periode rond 1990 is een gedetailleerd landelijk GIS-bestand ontwikkeld met historisch grondgebruik. De gegevens hier-voor zijn ontleend aan landsdekkende topografische kaarten die rond 1990 zijn verschenen. Deze kaartbladen van de topografische kaart 1:25.000 zijn gescand en geometrisch gecorrigeerd naar het RD-stelsel. Met een semi-automatische classificatie zijn van de gescande kaarten de kleuren omgezet naar tien klassen met grondgebruik. Voor een deel van Nederland zijn digitale topografische kaarten 1:10.000 (Top10Vector) volgens een vergelijkbare procedure omgezet naar de tien klassen grondgebruik. De volgende vormen van grondgebruik zijn onderscheiden: grasland, akker/kale grond, heide en hoogveen, bos, bebouwing en wegen, water, rietmoeras, stuifduinen en zandplaten, bebouwd gebied en kassen. Het resultaat is een landelijk GIS-bestand met dominant grond¬gebruik op basis van grids van 25 meter. Validatie laat zien dat de landelijke nauwkeurigheid circa 94% bedraagt. Het bestand is onderdeel van een te ontwikkelen reeks landsdekkende databestanden met Historisch Grondgebruik vanaf 1850.

Dit rapport behandelt de verkenning naar de mogelijkheid om de vegetatieklassen van de Basiskaart Natuur (BKN) verder onder te verdelen op basis van vegetatiestructuurtypen. De verkenning heeft geleid tot de ontwikkeling van een methode om met behulp van segmentatie van luchtfoto’s en het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) de duingebieden in Nederland verder onder te verdelen. Kaal duingebied, begroeid duingebied onderverdeeld naar drie vegetatiehoogteklassen en water in het duingebied zijn te onderscheiden. De onderverdeling van de BKN-klasse duinen, strand en zandplaten in meer subklassen is met gedetailleerde vegetatiekaarten voor drie deelgebieden gevalideerd. Verder geeft het rapport aan welke mogelijkheden er liggen om met het AHN de andere BKN-klassen bossen, heide, stuifzanden en rietmoerassen verder te verfijnen. Trefwoorden: vegetatiestructuurtypen, remote sensing, Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN), duinen, Basiskaart Natuur (BKN), segmentatie luchtfoto’s

Eerder Nederlands onderzoek toonde relaties aan tussen de hoeveelheid nabij groen en de (zelfgerapporteerde) gezondheid. In deze studie worden een viertal mogelijke mechanismen nader beschouwd: (a) verbeteren luchtkwaliteit door fijnstoffiltering, (b) reduceren stress en aandachtsmoeheid, (c) stimuleren lichamelijke activiteit, (d) faciliteren positieve contacten met buurtgenoten. Een eerste vraag is welk mechanisme in welke mate verantwoordelijk is voor de eerder gevonden relaties. Hierbij gaat het om de causaliteit van de relatie en de omvang van de effecten. De tweede vraag is welk groenaanbod de grootste gezondheidsbevorderende effecten zou hebben. De studie laat zien dat er nog weinig echt bekend is. Vooralsnog is het niet aannemelijk dat fijnstoffiltering en, voor volwassenen, stimulatie van lichamelijke activiteit in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de gevonden relaties. Verder lijkt het optimale groenaanbod voor het ene mechanisme niet altijd samen te vallen met dat voor het andere. Er worden voorstellen gedaan voor vervolgonderzoek. Trefwoorden: natuur, groen, gezondheid, fijnstoffiltering, stressreductie, lichamelijke activiteit, sociale cohesie

Het bestand Bestaande Natuur 1990 (IBN1990t) is een weergave van het areaal natuurgebied in Nederland in 1990. Het bestand is in 1997 in korte tijd ontwikkeld voor de Eerste Natuurverkenning (NVK97) op basis van bestanden die toen direct beschikbaar waren. In de audit van de Task Force Modellen en Databestanden (Jansen, 2004) is geconstateerd dat de documentatie van dit bestand niet voldoet aan het gewenste kwaliteitsniveau en dat er behoefte is aan een bestand met het actuele areaal natuurgebied in Nederland. In dit rapport wordt het bestand Bestaande Natuur 1990 beschreven. Tevens wordt een opzet gegeven voor het vervaardigen van een actueel bestand Bestaande Natuur.

De specifieke opgaven voor dit project zijn: • Verkennen van de mogelijkheden, die nieuwe gedetailleerde luchtfoto’s bieden voor de object georiënteerde classificatie en monitoring van kleine landschapselementen (voornamelijk opgaande beplanting). • Bepalen welke mogelijkheden de inzet van vrijwilligers (MKLE) biedt voor de veldcontrole van een nulmeting (en herhalingsmetingen) op basis van landelijke en provinciale databestanden met betrekking tot aardkunde en cultuurhistorie.

Dit rapport heeft tot doel de procedures en methodologie, die geleid hebben tot het bestand BN2004, te documenteren. Het bestand moet voor elk jaar opnieuw volgens dezelfde methodiek gemaakt kunnen worden opdat veranderingen in het areaal natuur gemonitord kunnen worden. Het bestand geldt als een geactualiseerde en verbeterde versie van het bestand Basiskaart Natuur 1990. Gebruik wordt gemaakt van de bestanden: TOP10vector (TDN); Subsidieregeling Natuur (LNV); Staatsbosbeheer (SBB); Fysisch Geografische Regio's - plus (ECN-LNV), BBG2000 (CBS)

Voor de periode rond 1900 is een gedetailleerd landelijk GIS bestand ontwikkeld met historisch grondgebruik. De gegevens hiervoor zijn ontleend aan landsdekkende topografische kaarten die rond 1900 zijn verschenen. Deze zogenaamde Bonnekaarten 1:25.000 zijn gescand en geometrisch gecorrigeerd naar het RD-stelsel. Met een semi-automatische classificatie zijn van de gescande kaarten de kleuren omgezet naar 10 klassen met grondgebruik. De volgende vormen van grondgebruik zijn onderscheiden: grasland, akker/kale grond, heide en hoogveen, loofbos, naaldbos, bebouwd gebied en wegen, water, rietmoeras, stuifduinen en zandplaten en overig. Het resultaat is een landelijk GIS bestanden met dominant grondgebruik op basis van 50 meter grids. Validatie laat zien dat de landelijke nauwkeurigheid circa 96% bedraagt. Het bestand is onderdeel van een te ontwikkelen reeks landsdekkende databestanden met Historisch Grondgebruik vanaf 1800. Door de situatie rond 1900 te vegelijken met het huidige grondgebruik blijkt dat er enorme veranderingen zijn opgetreden in de afgelopen 100 jaar. Deze dynamiek blijkt niet alleen uit verandering in arealen, maar vooral ook uit veranderde patronen. Er zijn grote verschillen in ruimtelijke dynamiek tussen regio¿s.

Op basis van topografische kaarten rond 1900 is een GIS-bestand net historisch grondgebruik voor Nederland ontwikkeld, het HGN-1900. Veranderingen in het Nederlandse grondgebruik over de laatste honderd jaar kunnen hiermee ruimtelijk in beeld worden gebracht

De ontwikkeling van een driedimensionale computerapplicatie ten behoeve van de landschapsarchitectuur wordt beschreven. De applicatie, een voorbeeld van virtual reality, wordt zowel functioneel als naar implementatie besproken. Ingegaan wordt op de digitale weergave van beplantingen, het beplantingsplan als de specifieke geo-informatie van beplantingen, de groeisimulatie van beplantingen, het onderscheid tussen beplantingsobjecten en landschapsarchitectonische objecten alsmede de transformatie van die beplantingsobjecten in architectonische objecten en natuurlijk de wijze waarop een gebruiker van deze applicatie in deze virtuele wereld kan navigeren. De technische bouw van deze applicatie door middel van Java, Javascript, Vrml en Access wordt besproken alsmede de wijze waarop een gebruiker de applicatie kan bedienen.

Voor toepassing in landelijke modellen bij het Milieuplanbureau is voor de periode rond 1970 een GIS-bestand met grondgebruik ontwikkeld met een resolutie van 500-metergrids. De basisgegevens hiervoor zijn ontleend aan de topografische kaarten die rond 1970 zijn verschenen. Met een automatische classificatie zijn kaartkleuren omgezet naar tien legenda-eenheden. Onderscheiden zijn akker, gras, heide en hoogveen, bos, bebouwd gebied en wegen, zoet en zout water, kassen, vliegvelden en kale grond. Het resultaat is een landsdekkend bestand van Nederland met dominant grondgebruik rond 1970. Validatie laat zien dat de nauwkeurigheid van het bestand circa 98¿edraagt. Het bestand HGN 1970 sluit aan bij een reeks gegevensbestanden met historisch grondgebruik vanaf 1800 en een 50-meterresolutie.

Voor de periode 1850-1990 zijn voor de regio Midden- en Oost-Nederland en het grensgebied van Duitsland tijdreeksen met historisch grondgebruik ontwikkeld. De gegevens hiervoor zijn ontleend aan landsdekkende topografische kaarten die vanaf 1850 zijn verschenen. Er zijn 5 tijdstappen onderscheiden: 1850, 1900, 1930, 1960 en 1990. De Nederlandse en Duitse kaarten zijn gescand en geometrisch gecorrigeerd naar het RD-stelsel. Met een semi-automatische classificatie zijn van de gescande kaarten de kleuren omgezet naar 10 klassen met grondgebruik. Voor Duitsland zijn voor de periode 1900 en 1930 alleen zwart-wit kaarten beschikbaar. Deze zijn grotendeels handmatig bewerkt. De volgende vormen van grondgebruik zijn onderscheiden: grasland, akker/kale grond, heide en hoogveen, loofbos, naaldbos, bebouwd gebied en wegen, water, rietmoeras, stuifduinen en zandplaten en overig. Het resultaat is een tijdserie van GIS bestanden met dominant grondgebruik op basis van 50 meter grids. Validatie laat zien dat de nauwkeurigheid van de bestanden circa 95-99% bedraagt. De tijdreeks voor dit gebied is onderdeel van de ontwikkeling van een reeks landsdekkende databestanden met Historisch Grondgebruik vanaf 1800 op basis van 50 meter grids.

In deze studie is nagegaan in hoeverre zeer hoge-resolutie satellietbeelden (ZHRS), lees IKONOS, een toegevoegde waarde kunnen hebben ten opzichte van luchtfoto¿s en de Top10-vector in het Meetnet Landschap. Alle aandacht binnen deze studie was gericht op kleine landschapselementen. Voor twee studiegebieden zijn IKONOS satellietbeelden vergeleken met kleurenluchtfoto¿s en de informatie in de Top10-vector. Daarnaast is er gekeken naar de temporele dynamiek van kleine landschapselementen en naar de actualiteit en nauwkeurigheid van de Top10-vector voor deze landschapselementen. Uit deze studie is gebleken dat IKONOS satellietbeelden en luchtfoto¿s, naast de Top10-vector, belangrijke informatie kunnen verschaffen voor monitoring van kleine landschapselementen. Het bleek zelfs dat panchromatische IKONOS satellietbeelden zich beter lenen voor het detecteren van opgaande beplantingen dan de gebruikte (true color) kleurenluchtfoto¿s met een 1m resolutie. Dit komt door het feit dat de panchromatische IKONOS beelden ook in het nabij-infrarood meten. Ten tweede kunnen structuurparameters (bv. breedte, continuïteit, homogeniteit en exacte begrenzingen) uit de ZHRS en /of luchtfoto¿s worden gehaald die niet in de Top10-vector aanwezig zijn. Ten derde blijkt dat de Top10-vector vaak te onbetrouwbaar was wat betreft kleine landschappelijke elementen. Er moet dus voor veldwerk en/of regionale studies ook gebruik worden gemaakt van ZHRS en/of luchtfoto¿s. Als actualiteit een belangrijke voorwaarde is dan is dit een extra argument om gebruik te maken van recente IKONOS satellietbeelden en/of luchtfoto¿s. Dit ook omdat uit deze en andere studies is gebleken dat de dynamiek (lees achteruitgang) van vele kleine landschapselementen zeer hoog is. Uit deze studie is verder gebleken data visuele interpretatie nu gedeeltelijk kan worden vervangen door semi-automatische classificatie m.b.v. het softwarepakket eCognition. Objectgerichte classificatie m.b.v. eCognition en IKONOS satellietbeelden gaf in deze studie goede resultaten voor het vastleggen van kleine landschapselementen (hier in het geval van bomen). Echter voor verdere inbedding is een goed satellietbeeldenarchief nodig waaruit gebruikers snel data kunnen downloaden. Bovendien is een gunstiger prijsbeleid een essentiële voorwaarde voor het succes van IKONOS satellietbeelden.

Alterra heeft een begin gemaakt met de digitalisering van historische kaarten. Het HGN, Historisch Grondgebruik Nederland, vind z'n toepassing bij de ruimtelijke ontwikkeling, inclusief het herstel van oorspronkelijk landschap

De ontwikkelingen op het gebied van milieu, waterbeheer en ruimtelijke ordening vragen om actuele gegevens over het grondgebruik. Het tweede landelijke grondgebruiksbestand van Nederland (LGN2) is vervaardigd uit satellietbeelden van 1990, 1992 en 1994 gecombineerd met het Basisbestand Ruimtelijke Structuren (BARS) van de Rijksplanologische Dienst, ondersteund met topografische kaarten, luchtfoto's, landbouwstatistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek en referentiegegevens uit het veld. Deinformatie is opgeslagen in rastervorm met cellen van 25 m x 25 m. De nauwkeurigheid en betrouwbaarheid van de 5 hoofdklassen is 90 en van de 25 subklassen 70-90.