Search

Veel wijst er op dat de problemen van Europese akkervogels tenminste voor een deel worden veroorzaakt door voedselschaarste in de winter, als gevolg van een steeds efficientere landbouwpraktijk waarin onkruiden en oogstresten zeldzame verschijnselen zijn geworden. Als maatregel om deze bottleneck op te heffen valt te denken aan het inzaaien van kleine oppervlakten akkerland met gewassen die voor vogels geschikt wintervoedsel opleveren. In dit artikel worden de eerste, hoopgevende resultaten besproken van een experiment waarin dit in een aantal Nederlandse akkergebieden is gebeurd.

Graanstoppels vormen in najaar en winter een bron van voedsel voor vogels, met name als tijdens de voorafgaande graanteelt de inzet van herbiciden wordt beperkt, de stoppelvelden vanaf de nazomer bezet raken met onkruiden en ze niet te vroeg in de winter worden geploegd. In het Verenigd Koninkrijk is veel onderzoek gedaan naar de betekenis van graanstoppels voor overwinterende akkervogels. Dit artikel biedt een samenvatting van de inzichten die dit onderzoek heeft opgeleverd, met een doorkijkje naar kansen voor toepassing in Nederland

Nergens anders in Europa vinden we zulke grote aantallen ganzen als in Nederland. Zachte winters en de combinatie van geschikte voedselbronnen en veilige slaapplaatsen maken van Nederland een ideaal winterverblijf. Hoewel ganzen de naam hebben traditioneel te zijn, blijken ze flexibel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Aan de hand van de landelijke ganzentellingen wordt in deze bijdrage getoond hoe de verschillende populaties zich hebben ontwikkeld en wordt er ingegaan op de internationale context waarin dat is gebeurd. Een eerste bijdrage in een themanummer "Ganzen in Nederland en Vlaanderen"

Resultaten van onderzoek met kleurringen bij kokmeeuwen rond de Hofvijver in Den Haag in de winterperiodes van begin jaren zestig: aantalsverloop, leeftijdsverhouding, herkomst, terugvangsten, en waarnemingen op de ringplaats en elders. Uit dit onderzoek, en ander onderzoek in Nederlandse en Europese steden, blijkt grote plaatstrouw eerder regel dan uitzondering te zijn

Min of meer bij toeval is ontdekt dat akkerranden een zeer belangrijke rol spelen in de overwintering van op de bodem levende predatoren zoals loopkevers, kortschildkevers en spinnen. Deze ontdekking heeft veel onderzoek naar akkerranden gestimuleerd. In meerjarige randen overwinteren altijd veel meer predatoren dan in akkers. In percelen langs akkerranden heeft dit vaak tot gevolg dat bladluisplagen met meer dan de helft worden gereduceerd. Daarom vormen akkerranden als schuilplaats voor rovers - beetle banks - een belangrijk onderdeel van strategieën voor ‘functionele agrobiodiversiteit’ in de akkerbouw

Graanstoppels vormen in najaar en winter een bron van voedsel voor vogels, met name als tijdens de voorafgaande graanteelt de inzet van herbiciden wordt beperkt, de stoppelvelden vanaf de nazomer bezet raken met onkruiden en ze niet te vroeg in de winter worden geploegd. In het Verenigd Koninkrijk is veel onderzoek gedaan naar de betekenis van graanstoppels voor overwinterende akkervogels. Dit artikel biedt een samenvatting van de inzichten die dit onderzoek heeft opgeleverd, met een doorkijkje naar kansen voor toepassing in Nederland

Veel wijst er op dat de problemen van Europese akkervogels tenminste voor een deel worden veroorzaakt door voedselschaarste in de winter, als gevolg van een steeds efficientere landbouwpraktijk waarin onkruiden en oogstresten zeldzame verschijnselen zijn geworden. Als maatregel om deze bottleneck op te heffen valt te denken aan het inzaaien van kleine oppervlakten akkerland met gewassen die voor vogels geschikt wintervoedsel opleveren. In dit artikel worden de eerste, hoopgevende resultaten besproken van een experiment waarin dit in een aantal Nederlandse akkergebieden is gebeurd.

Graanstoppels vormen in najaar en winter een bron van voedsel voor vogels, met name als tijdens de voorafgaande graanteelt de inzet van herbiciden wordt beperkt, de stoppelvelden vanaf de nazomer bezet raken met onkruiden en ze niet te vroeg in de winter worden geploegd. In het Verenigd Koninkrijk is veel onderzoek gedaan naar de betekenis van graanstoppels voor overwinterende akkervogels. Dit artikel biedt een samenvatting van de inzichten die dit onderzoek heeft opgeleverd, met een doorkijkje naar kansen voor toepassing in Nederland

Nederland is internationaal gezien een belangrijk overwinteringsgebied voor ganzen en smienten. Naar schatting overwintert twee derde tot driekwart van de totale Europese populatie in ons land. Naast deze in de winter verblijvende ganzen is de populatie zomerganzen de afgelopen jaren zeer sterk toegenomen. Daarmee zijn tevens de kosten voor het huidige ganzenbeleid (foerageergebieden en het vergoeden van schade aan gewassen) toegenomen. Momenteel is er een voorstel van de Ganzen-7 (G-7), bestaande uit de twaalf Landschappen, de Federatie Particulier Grondbezit, de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland, Natuurmonumenten, stichting Agrarisch en Particulier Natuur- en Landschapsbeheer Nederland, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland voor een alternatief winter- en zomerganzenbeleid.

Onderzocht is hoe de landbouwschade door de in Nederland broedende Grauwe ganzen zich ontwikkelt, waarbij onderscheid is gemaakt in de zomer- en winterperiode. Met zogenaamde halsbandloggers en ringterugmeldingen is het ruimtegebruik in beeld gebracht. Hiermee is de afstand tussen slaap- en foerageerplekken bepaald. Tevens zijn de slaapplekken naar water- en begroeiingsstructuur gekarakteriseerd en is de voorkeur voor de diverse gewassen als voedselbron vastgesteld. Globale vuistregels zijn opgesteld voor ruimtelijke inrichting en beheer om de landbouwschade te beperken.

Nederland is internationaal gezien een belangrijk overwinteringsgebied voor ganzen en smienten. Naar schatting overwintert twee derde tot driekwart van de totale Europese populatie in ons land. Naast deze in de winter verblijvende ganzen is de populatie zomerganzen de afgelopen jaren zeer sterk toegenomen. Daarmee zijn tevens de kosten voor het huidige ganzenbeleid (foerageergebieden en het vergoeden van schade aan gewassen) toegenomen. Momenteel is er een voorstel van de Ganzen-7 (G-7), bestaande uit de twaalf Landschappen, de Federatie Particulier Grondbezit, de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland, Natuurmonumenten, stichting Agrarisch en Particulier Natuur- en Landschapsbeheer Nederland, Staatsbosbeheer, Vogelbescherming Nederland voor een alternatief winter- en zomerganzenbeleid.

Eikenprocessierupsen zijn niet gedeerd door de langdurige koude van deze winter. Bij het opensnijden van eipakketjes blijken de rupsjes springlevend naar buiten te komen. Het is nog te vroeg om nu al iets te zeggen over de mogelijke overlast later dit jaar. Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden in april, wanneer de rupsen normaalgesproken uit hun ei komen.

Nergens anders in Europa vinden we zulke grote aantallen ganzen als in Nederland. Zachte winters en de combinatie van geschikte voedselbronnen en veilige slaapplaatsen maken van Nederland een ideaal winterverblijf. Hoewel ganzen de naam hebben traditioneel te zijn, blijken ze flexibel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Aan de hand van de landelijke ganzentellingen wordt in deze bijdrage getoond hoe de verschillende populaties zich hebben ontwikkeld en wordt er ingegaan op de internationale context waarin dat is gebeurd. Een eerste bijdrage in een themanummer "Ganzen in Nederland en Vlaanderen"

Eikenprocessierupsen zijn niet gedeerd door de langdurige koude van deze winter. Bij het opensnijden van eipakketjes blijken de rupsjes springlevend naar buiten te komen. Het is nog te vroeg om nu al iets te zeggen over de mogelijke overlast later dit jaar. Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden in april, wanneer de rupsen normaalgesproken uit hun ei komen.

Nergens anders in Europa vinden we zulke grote aantallen ganzen als in Nederland. Zachte winters en de combinatie van geschikte voedselbronnen en veilige slaapplaatsen maken van Nederland een ideaal winterverblijf. Hoewel ganzen de naam hebben traditioneel te zijn, blijken ze flexibel in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Aan de hand van de landelijke ganzentellingen wordt in deze bijdrage getoond hoe de verschillende populaties zich hebben ontwikkeld en wordt er ingegaan op de internationale context waarin dat is gebeurd. Een eerste bijdrage in een themanummer "Ganzen in Nederland en Vlaanderen"

Deze studie laat zien wat de kosteneffectiviteit is van verschillende scenario’s en opties voor het winterganzenbeleid hebben. Vergeleken met voortzetting van het huidige beleid levert het afschaffen van de schadevergoeding voor ganzen buiten de foerageergebieden en het verminderen van ganzenpopulaties door afschot (populatieregulatie) de grootste besparingen op. Het stoppen met het huidige Beleidskader, dat wil zeggen geen foerageergebieden meer, geen verjaging door ondersteunend afschot en in het hele land de schade van ganzen vergoeden, levert ook aanzienlijke besparing op. Het draagvlak voor deze opties verschilt sterk tussen agrariërs, terreinbeheerders, wildbeheereenheden, dierenbeschermingsorganisaties en Vogelbescherming.

Deze studie laat zien wat de kosteneffectiviteit is van verschillende scenario’s en opties voor het winterganzenbeleid hebben. Vergeleken met voortzetting van het huidige beleid levert het afschaffen van de schadevergoeding voor ganzen buiten de foerageergebieden en het verminderen van ganzenpopulaties door afschot (populatieregulatie) de grootste besparingen op. Het stoppen met het huidige Beleidskader, dat wil zeggen geen foerageergebieden meer, geen verjaging door ondersteunend afschot en in het hele land de schade van ganzen vergoeden, levert ook aanzienlijke besparing op. Het draagvlak voor deze opties verschilt sterk tussen agrariërs, terreinbeheerders, wildbeheereenheden, dierenbeschermingsorganisaties en Vogelbescherming.

Eikenprocessierupsen zijn niet gedeerd door de langdurige koude van deze winter. Bij het opensnijden van eipakketjes blijken de rupsjes springlevend naar buiten te komen. Het is nog te vroeg om nu al iets te zeggen over de mogelijke overlast later dit jaar. Dat is afhankelijk van de weersomstandigheden in april, wanneer de rupsen normaalgesproken uit hun ei komen.

Dit rapport biedt inzicht in factoren die volgens boeren hun deelnamebereidheid bepalen aan de Provinciale Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer (PSAN) voor ganzen via Programma Beheer van Dienst Regelingen. Een enquête is gehouden onder 386 agrarische bedrijven in provincie Friesland

Dit rapport is een samenvatting van de belangrijkste resultaten van het beleidsondersteunend onderzoek ten behoeve van de evaluatie van het opvangbeleid ganzen en smienten zoals vastgelegd binnen het Beleidskader Faunabeheer. Het onderzoek is in opdracht van LNV uitgevoerd door Alterra met medewerking van o.a. Sovon, Altenburg & Wymenga, CLM en Bureau Waardenburg. Rapport over het beleid voor opvang van overwinterende ganzen. In opvanggebieden moeten ze in de winter met rust worden gelaten. Daarbuiten mogen ze worden verjaagd om landbouwschade te voorkomen

Dit rapport richt zich op de vraag of de sterk toegenomen dichtheden ganzen in bepaalde gebieden mede verantwoordelijk kunnen zijn voor de achteruitgang van de weidevogels ter plekke. Gebruik makend van data verzameld in de periode 1990-2005 in het kader van het weidevogelmeetnet en de watervogeltellingen in ganzentelgebieden werd onderzocht in hoeverre gebieden met hoge dichtheden ganzen overlappen met gebieden met hoge dichtheden weidevogels. De effecten van hoge dichtheden overwinterende ganzen op in Nederland broedende weidevogels lijken verwaarloosbaar of positief. Resultaten van onderzoek van SOVON en Alterra

Dit onderzoek evalueert de effectiviteit van de aanwijzing van foerageergebieden in en rond Natura 2000 gebieden. De beschikbare draagkracht van de foerageergebieden in Natura 2000 gebieden en binnen een afstand van 5, 10 en 15 km is vergeleken met de vereiste draagkracht van deze gebieden. De vergelijking laat zien dat de ganzen op regionaal niveau in staat moeten zijn voldoende foerageer- en rustgebied te vinden binnen de regio. Er is dus in theorie voldoende foerageergebied aanwezig. Dat blijkt uit onderzoek van Alterra, in samenwerking met NIOO

Dit rapport is een samenvatting van de belangrijkste resultaten van het beleidsondersteunend onderzoek ten behoeve van de evaluatie van het opvangbeleid ganzen en smienten zoals vastgelegd binnen het Beleidskader Faunabeheer. Het onderzoek is in opdracht van LNV uitgevoerd door Alterra met medewerking van o.a. Sovon, Altenburg & Wymenga, CLM en Bureau Waardenburg. Rapport over het beleid voor opvang van overwinterende ganzen. In opvanggebieden moeten ze in de winter met rust worden gelaten. Daarbuiten mogen ze worden verjaagd om landbouwschade te voorkomen

De wijze waarop het nieuwe Beleidskader Faunabeheer in 2005 is ingevoerd heeft geen effect gehad op de internationale verspreiding van ganzen in NW-Europa. De vier (Kolgans, Kleine Rietgans, Grauwe Gans en Brandgans) in dit rapport onderzochte ganzenpopulaties vertonen over de winters 2005-2006 t/m 2007-2008 hetzelfde internationale verspreidingspatroon als daarvoor. De koude in januari 2006 in landen ten oosten van Nederland gaf in de winter 2005-2006 een lichte verschuiving van ganzen naar Nederland te zien. Alle populaties nemen nog steeds in aantal toe, maar verschillen in groeisnelheid. De waarschijnlijk het zwaarst bejaagde populatie (Kolgans) groeit het langzaamst. Het is onvoldoende duidelijk welke rol jacht speelt of kan spelen bij het reguleren van de aantallen ganzen

De kosten van het opvangbeleid voor wintergasten, dat in 2005 is ingegaan, zijn in beeld gebracht en vergeleken met de kosten van de oude schaderegeling. Hierbij is aan alle aspecten aandacht geschonken. Behalve de basisvergoeding en variabele vergoeding, zoals die voor de opvang geldt, zijn ook meegenomen de schade-uitkeringen (buiten de opvanggebieden), de taxatiekosten, de organisatiekosten (door de Dienst Regelingen en het Faunafonds) en onderzoekskosten. Ook is gekeken naar regionale verschillen en naar verschillen tussen de diverse ganzensoorten en smienten. Tot slot is een verwachting voor de ontwikkeling van de kosten opgesteld

Deze modelstudie onderzoekt of de capaciteit van opvanggebieden voldoende is om de aantallen in Nederland overwinterende ganzen (vier soorten) en smienten te herbergen. Het model maakt gebruik van waargenomen aantallen per maand per provincie. Deze worden over de bekende slaapplaatsen verdeeld. In het model streven de vogels naar een energiebalans tegen zo laag mogelijke energetische kosten. De vogels vliegen dagelijks vanaf de slaapplaatsen naar de voor hen beste foerageerterreinen en putten geleidelijk het voedsel uit door er te foerageren. Daarnaast is er een afname van het voedsel door andere oorzaken dan ganzen- en/of smientenvraat. Een tekort treedt op als de vogels niet binnen de opvanggebieden in hun energiebehoefte kunnen voorzien. Het model voorspelt een realistische graasdruk en afname van grashoogte. De modeluitkomsten suggereren dat er bij de huidige aantallen slechts geringe tekorten (

Dit rapport richt zich op de vraag of de sterk toegenomen dichtheden ganzen in bepaalde gebieden mede verantwoordelijk kunnen zijn voor de achteruitgang van de weidevogels ter plekke. Gebruik makend van data verzameld in de periode 1990-2005 in het kader van het weidevogelmeetnet en de watervogeltellingen in ganzentelgebieden werd onderzocht in hoeverre gebieden met hoge dichtheden ganzen overlappen met gebieden met hoge dichtheden weidevogels. De effecten van hoge dichtheden overwinterende ganzen op in Nederland broedende weidevogels lijken verwaarloosbaar of positief. Resultaten van onderzoek van SOVON en Alterra

Deze modelstudie onderzoekt of de capaciteit van opvanggebieden voldoende is om de aantallen in Nederland overwinterende ganzen (vier soorten) en smienten te herbergen. Het model maakt gebruik van waargenomen aantallen per maand per provincie. Deze worden over de bekende slaapplaatsen verdeeld. In het model streven de vogels naar een energiebalans tegen zo laag mogelijke energetische kosten. De vogels vliegen dagelijks vanaf de slaapplaatsen naar de voor hen beste foerageerterreinen en putten geleidelijk het voedsel uit door er te foerageren. Daarnaast is er een afname van het voedsel door andere oorzaken dan ganzen- en/of smientenvraat. Een tekort treedt op als de vogels niet binnen de opvanggebieden in hun energiebehoefte kunnen voorzien. Het model voorspelt een realistische graasdruk en afname van grashoogte. De modeluitkomsten suggereren dat er bij de huidige aantallen slechts geringe tekorten (

Dit onderzoek evalueert de effectiviteit van de aanwijzing van foerageergebieden in en rond Natura 2000 gebieden. De beschikbare draagkracht van de foerageergebieden in Natura 2000 gebieden en binnen een afstand van 5, 10 en 15 km is vergeleken met de vereiste draagkracht van deze gebieden. De vergelijking laat zien dat de ganzen op regionaal niveau in staat moeten zijn voldoende foerageer- en rustgebied te vinden binnen de regio. Er is dus in theorie voldoende foerageergebied aanwezig. Dat blijkt uit onderzoek van Alterra, in samenwerking met NIOO

De kosten van het opvangbeleid voor wintergasten, dat in 2005 is ingegaan, zijn in beeld gebracht en vergeleken met de kosten van de oude schaderegeling. Hierbij is aan alle aspecten aandacht geschonken. Behalve de basisvergoeding en variabele vergoeding, zoals die voor de opvang geldt, zijn ook meegenomen de schade-uitkeringen (buiten de opvanggebieden), de taxatiekosten, de organisatiekosten (door de Dienst Regelingen en het Faunafonds) en onderzoekskosten. Ook is gekeken naar regionale verschillen en naar verschillen tussen de diverse ganzensoorten en smienten. Tot slot is een verwachting voor de ontwikkeling van de kosten opgesteld

Dit rapport beschrijft het onderzoek naar het nachtelijk terreingebruik en verspreidingspatronen van foeragerende smienten in de Eempolders en Polder Arkemheen. De resultaten worden vergeleken met eerdere onderzoeksresultaten in Polder Demmerik en Waterland. Bij het onderzoek zijn twee groepen smienten onderscheiden die verschillende strategieën hebben: plassmienten, die overdag op open water slapen/rusten en ‘s nachts enkele kilometers vliegen om in de polder te gaan grazen en poldersmienten, die zowel overdag als ‘s nachts voornamelijk langs de oevers van relatief brede sloten grazen en dat regelmatig afwisselen met korte rust/drink-perioden op deze brede sloten. Afhankelijk van de omstandigheden zal elke smient zich als polder- of plassmient gedragen.

Conform het Beleidskader Faunabeheer zijn opvanggebieden voor overwinterende ganzen aangewezen. In akkerbouwgebieden met zware klei zijn de mogelijkheden voor beheerspakketten voor opvang beperkt. Gedurende drie winters (2005-'08) zijn in Zeeuws- Vlaanderen en West Brabant een vijftal experimentele beheerspakketten op hun geschiktheid onderzocht. Het pakketgebruik door ganzen is gemonitord door ganzentellingen en keuteltellingen. Resultaten van onderzoek van: CLM, SOVON en Alterra, op verzoek van LNV, Faunafonds en LTO

Conform het Beleidskader Faunabeheer zijn opvanggebieden voor overwinterende ganzen aangewezen. In akkerbouwgebieden met zware klei zijn de mogelijkheden voor beheerspakketten voor opvang beperkt. Gedurende drie winters (2005-'08) zijn in Zeeuws- Vlaanderen en West Brabant een vijftal experimentele beheerspakketten op hun geschiktheid onderzocht. Het pakketgebruik door ganzen is gemonitord door ganzentellingen en keuteltellingen. Resultaten van onderzoek van: CLM, SOVON en Alterra, op verzoek van LNV, Faunafonds en LTO

De wijze waarop het nieuwe Beleidskader Faunabeheer in 2005 is ingevoerd heeft geen effect gehad op de internationale verspreiding van ganzen in NW-Europa. De vier (Kolgans, Kleine Rietgans, Grauwe Gans en Brandgans) in dit rapport onderzochte ganzenpopulaties vertonen over de winters 2005-2006 t/m 2007-2008 hetzelfde internationale verspreidingspatroon als daarvoor. De koude in januari 2006 in landen ten oosten van Nederland gaf in de winter 2005-2006 een lichte verschuiving van ganzen naar Nederland te zien. Alle populaties nemen nog steeds in aantal toe, maar verschillen in groeisnelheid. De waarschijnlijk het zwaarst bejaagde populatie (Kolgans) groeit het langzaamst. Het is onvoldoende duidelijk welke rol jacht speelt of kan spelen bij het reguleren van de aantallen ganzen

Vanaf 2005 zijn in Nederland foerageergebieden aangewezen waarin ganzen worden geconcentreerd teneinde schade aan landbouwgewassen buiten deze gebieden te verminderen. Binnen de foerageergebieden wordt zo veel mogelijk rust en voldoende voedsel aangeboden, buiten deze gebieden worden ganzen verjaagd, al dan niet ondersteund door afschot. De randen van de aangewezen foerageergebieden zijn soms grillig en rafelig, en binnen de aangewezen foerageergebieden kunnen enclaves voorkomen omdat individuele boeren niet meedoen aan de regeling. Dit leidt mogelijk tot een niet optimaal gebruik van de foerageergebieden door ganzen. Daarom is de opvangcapaciteit in relatie tot de grootte, de vorm en de ligging van de foerageergebieden onderzocht.

De toenemende schade aan landbouwgewassen die de foeragerende vogels veroorzaken waren aanleiding om nieuw beleid te ontwikkelen ten aanzien van de opvang van de overwinterende populaties. In deze studie wordt onderzocht hoe de populatie overwinterende ganzen en smienten zich heeft ontwikkeld sinds de invoering van het nieuwe beleid en in hoeverre van de aangewezen foerageergebieden en natuurgebieden gebruik wordt gemaakt. Gedurende drie evaluatiewinters bevond 57 tot 60% van de in Nederland overwinterende ganzen en Smienten populaties zich binnen foerageeren natuurgebied. Daarmee is de doelstelling van het beleid vrijwel alle vogels op te vangen nog niet gehaald.

De toenemende schade aan landbouwgewassen die de foeragerende vogels veroorzaken waren aanleiding om nieuw beleid te ontwikkelen ten aanzien van de opvang van de overwinterende populaties. In deze studie wordt onderzocht hoe de populatie overwinterende ganzen en smienten zich heeft ontwikkeld sinds de invoering van het nieuwe beleid en in hoeverre van de aangewezen foerageergebieden en natuurgebieden gebruik wordt gemaakt. Gedurende drie evaluatiewinters bevond 57 tot 60% van de in Nederland overwinterende ganzen en Smienten populaties zich binnen foerageeren natuurgebied. Daarmee is de doelstelling van het beleid vrijwel alle vogels op te vangen nog niet gehaald.

Deze studie onderzoekt op welke wijze de tijdsbesteding van broedende weidevogels en de vegetatie van de broedhabitat wordt beïnvloed door de aanwezigheid overwinterende en in Nederland broedende Brandganzen. De nabijheid van Brandganzen werd door weidevogels als bedreigend voor hun eieren ervaren. Begrazing door Brandganzen had een negatief effect op hoogte en drooggewicht van de vegetatie vlak voor en tijdens de broedperiode van weidevogels waardoor mogelijk de nestplaatskeuze van weidevogels kan worden beïnvloed. Het effect van Brandganzen op de vestiging van weidevogels is in deze studie onderbelicht gebleven en ook is niet gekeken naar het effect op kuikenoverleving. De resultaten moeten daarom met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Aldus resultaten van Alterra in samenwerking met Altenburg & Wymenga

Deze studie evalueert de effectiviteit van de eerste drie jaar van het Beleidskader Faunabeheer. Met behulp van terugmeldingen van met kleurringen individueel herkenbaar gemaakte Kolganzen Anser albifrons en Brandganzen Branta leucopsis wordt onderzocht of deze soorten zich met behulp van verjaging op gangbaar boerenland en rust in opvanggebieden laten concentreren in reservaten, Vogelrichtlijngebieden en nieuw ingestelde foerageergebieden op gangbaar boerenland. De verdeling van individueel herkenbare ganzen over de verschillende gebieden werd niet noemenswaardig beïnvloed door de invoering van het Beleidskader Faunabeheer. De foerageergebieden werden in de periode tussen de winters van ‘02/’03 en ‘07/’08 wel in toenemende mate benut door de Kolgans. Dit lijkt vooral te worden gestuurd door buffer effecten als gevolg van voortgaande populatiegroei en concurrentie om voedselbronnen tussen Kolgans en Brandgans

Deze studie evalueert de effectiviteit van de eerste drie jaar van het Beleidskader Faunabeheer. Met behulp van terugmeldingen van met kleurringen individueel herkenbaar gemaakte Kolganzen Anser albifrons en Brandganzen Branta leucopsis wordt onderzocht of deze soorten zich met behulp van verjaging op gangbaar boerenland en rust in opvanggebieden laten concentreren in reservaten, Vogelrichtlijngebieden en nieuw ingestelde foerageergebieden op gangbaar boerenland. De verdeling van individueel herkenbare ganzen over de verschillende gebieden werd niet noemenswaardig beïnvloed door de invoering van het Beleidskader Faunabeheer. De foerageergebieden werden in de periode tussen de winters van ‘02/’03 en ‘07/’08 wel in toenemende mate benut door de Kolgans. Dit lijkt vooral te worden gestuurd door buffer effecten als gevolg van voortgaande populatiegroei en concurrentie om voedselbronnen tussen Kolgans en Brandgans

Deze studie onderzoekt op welke wijze de tijdsbesteding van broedende weidevogels en de vegetatie van de broedhabitat wordt beïnvloed door de aanwezigheid overwinterende en in Nederland broedende Brandganzen. De nabijheid van Brandganzen werd door weidevogels als bedreigend voor hun eieren ervaren. Begrazing door Brandganzen had een negatief effect op hoogte en drooggewicht van de vegetatie vlak voor en tijdens de broedperiode van weidevogels waardoor mogelijk de nestplaatskeuze van weidevogels kan worden beïnvloed. Het effect van Brandganzen op de vestiging van weidevogels is in deze studie onderbelicht gebleven en ook is niet gekeken naar het effect op kuikenoverleving. De resultaten moeten daarom met enige voorzichtigheid geïnterpreteerd worden. Aldus resultaten van Alterra in samenwerking met Altenburg & Wymenga

Vanaf 2005 zijn in Nederland foerageergebieden aangewezen waarin ganzen worden geconcentreerd teneinde schade aan landbouwgewassen buiten deze gebieden te verminderen. Binnen de foerageergebieden wordt zo veel mogelijk rust en voldoende voedsel aangeboden, buiten deze gebieden worden ganzen verjaagd, al dan niet ondersteund door afschot. De randen van de aangewezen foerageergebieden zijn soms grillig en rafelig, en binnen de aangewezen foerageergebieden kunnen enclaves voorkomen omdat individuele boeren niet meedoen aan de regeling. Dit leidt mogelijk tot een niet optimaal gebruik van de foerageergebieden door ganzen. Daarom is de opvangcapaciteit in relatie tot de grootte, de vorm en de ligging van de foerageergebieden onderzocht.

Het doel van deze studie is het samenvatten van de momenteel beschikbare kennis over de (effecten van) verschillende verjaagmethoden die gebruikt kunnen worden om ganzen te concentreren in foerageergebieden. Daarbij zal speciale aandacht worden gegeven aan verjaging met ondersteunend afschot. Daarnaast heeft de studie tot doel te inventariseren welke zogenaamde nevenactiviteiten plaatsvinden binnen foerageergebieden die verstorend kunnen werken op foeragerende ganzen en daarmee de concentratie van ganzen in foerageergebieden tegen kunnen gaan maar ook mogelijk negatieve effecten kunnen hebben op de draagkracht van opvanggebieden.

Min of meer bij toeval is ontdekt dat akkerranden een zeer belangrijke rol spelen in de overwintering van op de bodem levende predatoren zoals loopkevers, kortschildkevers en spinnen. Deze ontdekking heeft veel onderzoek naar akkerranden gestimuleerd. In meerjarige randen overwinteren altijd veel meer predatoren dan in akkers. In percelen langs akkerranden heeft dit vaak tot gevolg dat bladluisplagen met meer dan de helft worden gereduceerd. Daarom vormen akkerranden als schuilplaats voor rovers - beetle banks - een belangrijk onderdeel van strategieën voor ‘functionele agrobiodiversiteit’ in de akkerbouw

Conform het Beleidskader Faunabeheer zijn opvanggebieden voor overwinterende ganzen aangewezen. In akkerbouwgebieden met zware klei zijn de mogelijkheden voor beheerspakketten voor opvang beperkt. Gedurende drie winters (2005-'08) wordt in Zeeuws-Vlaanderen en West Brabant een vijftal experimentele beheerspakketten op hun geschiktheid onderzocht. Onderzoek in samenwerking met SOVON en CLM

Conform het Beleidskader Faunabeheer zijn opvanggebieden voor overwinterende ganzen aangewezen. In akkerbouwgebieden met zware klei zijn de mogelijkheden voor beheerspakketten voor opvang beperkt. Gedurende drie winters (2005-'08) wordt in Zeeuws-Vlaanderen en West Brabant een vijftal experimentele beheerspakketten op hun geschiktheid onderzocht. Onderzoek in samenwerking met SOVON en CLM

Dit rapport beschrijft het resultaat van twee vliegtuigtellingen, die in november 2004 en februari 2005 werden uitgevoerd om de aantallen en verspreiding vast te stellen van de in Nederland overwinterende Eidereenden Somateria mollisima, Zwarte Zee-eenden Melanitta nigra en Grote Zee-eenden Melanitta fusca. De Voordelta, alleen geteld door het RIKZ in januari 2005 is in deze rapportage buiten beschouwing gelaten. In november 2004 werden 84.950 Eidereenden, 4784 Zwarte Zee-eenden en 36 Grote Zee-eenden geteld. In februari 2005 werden 55.000 Eidereenden, 32.497 Zwarte Zee-eenden en 249 Grote Zee-eenden geteld. Het blijkt dat de aantallen Eidereenden sterk kunnen wisselen in de loop van de winter. Dit betekent dat één telling per winter onvoldoende is om een goede schatting te krijgen van het gebruik, gemeten in vogeldagen, dat de populatie maakt van de Waddenzee.

Dit rapport beschrijft het resultaat van twee vliegtuigtellingen, die in november 2004 en februari 2005 werden uitgevoerd om de aantallen en verspreiding vast te stellen van de in Nederland overwinterende Eidereenden Somateria mollisima, Zwarte Zee-eenden Melanitta nigra en Grote Zee-eenden Melanitta fusca. De Voordelta, alleen geteld door het RIKZ in januari 2005 is in deze rapportage buiten beschouwing gelaten. In november 2004 werden 84.950 Eidereenden, 4784 Zwarte Zee-eenden en 36 Grote Zee-eenden geteld. In februari 2005 werden 55.000 Eidereenden, 32.497 Zwarte Zee-eenden en 249 Grote Zee-eenden geteld. Het blijkt dat de aantallen Eidereenden sterk kunnen wisselen in de loop van de winter. Dit betekent dat één telling per winter onvoldoende is om een goede schatting te krijgen van het gebruik, gemeten in vogeldagen, dat de populatie maakt van de Waddenzee.