Search

Deze studie betreft de evaluatie van een publiekscampagne geïnitieerd door het Alzheimer Centrum Limburg. Het doel was inwoners uit de provincie Limburg van middelbare leeftijd bewust te maken van de invloed van een gezonde leefstijl op het verminderen van de kans op dementie. Het campagneteam gebruikte berichten via de massamedia en publieksactiviteiten, ondersteund met een campagnewebsite en mobiele applicatie (MijnBreincoach app). De gemeentes Roermond, Landgraaf en Brunssum voerden aanvullend een wijkgerichte campagne, waarbij lokale belanghebbenden werden betrokken bij de vormgeving en uitvoering. De campagne is geëvalueerd door middel van twee onafhankelijke steekproeven pre- en post-campagne. Op populatieniveau werd geen pre-post verschil geobserveerd in mate van bewustwording van het verminderen van het risico op dementie. In een aanvullende analyse bleek dat de groep mensen die na afloop van de campagne aangaven met de campagne in aanraking te zijn gekomen, zich meer bewust waren van het verminderen van het risico op dementie en vaker gemotiveerd rapporteerden te zijn voor gedragsverandering dan de groep mensen die niet in aanraking waren gekomen met de campagne. De wijkgerichte aanpak resulteerde in meer herkenning van campagnemateriaal en de mobiele applicatie. Gezonde voeding en fysieke activiteit werden vaker herkend na afloop van de campagne. Mentale activiteit werd zowel voor- als na de campagne het vaakst herkend als beschermend tegen dementie maar een toename werd niet geobserveerd na de campagne.

Welke diagnose geeft u aan een patient met luchtwegklachten waarbij u aan astma denkt: de ICPC-code R96 Astma of R29.02 Prikkelbare luchtwegen?

Background Except in the case of obsessive-compulsive disorder, deep brain stimulation (DBS) for psychiatric indications is an experimental treatment, reserved for the most severe and treatment resistant cases. Aim To discuss ethical aspects for the further development of DBS in psychiatry. Method Ethical reflection. Results The low number of patients and the experimental character of the treatment hamper the collection of scientific evidence and the safeguarding of patients being indicated for DBS. Apart from that, special care should be taken in assessing competency and the ability to provide informed consent. Conclusion Interest in the subjective experiences of patients being treated with DBS, proactive ethical reflection and an increase in the scale of research efforts are essential for the acceptance and further development of DBS for psychiatric indications.

In het Nederlandse zorgstelsel staat gereguleerde marktwerking centraal. Er is discussie over de voor- en nadelen van dit stelsel, ook in de eerste lijn. De respondenten van ons online Delphi-onderzoek bleken vooral nadelen te zien en verandering op een groot aantal punten wenselijk te vinden. Bij verdere uitwerking en optimalisering van het huidige zorgstelsel moet rekening worden gehouden met de gewenste veranderingen.

We report a case of severe radiation necrosis occurring after stereotactic radiation in a patient with breast cancer and brain metastases, during systemic T-DM1 treatment. Recently, there is an increasing interest in treatment interactions between (stereotactic) radiation therapy and new systemic therapies, such as tyrosine kinase inhibitors (TKIs), immunotherapy and antibody conjugates such as T-DM1. With the development and treatment of these new therapies, it is important to monitor and investigate possible interactions with radiation therapy.

Depressie is een wereldwijd gezondheidsprobleem. Echter zijn de mechanismen die kunnen lijden tot depressie nog onvoldoende duidelijk. Schade aan de kleine bloedvaten, de microcirculatie, en verhoogde bloedsuikerwaarde zouden een rol kunnen spelen bij depressie op latere leeftijd. Promotieonderzoek van psycholoog Anouk Geraets draagt bij aan een beter inzicht in deze biologische oorzaken van depressie.

OBJECTIVE: To systematically collect clinical data from patients with a proven COVID-19 infection in the Netherlands. DESIGN: Data from 2579 patients with COVID-19 admitted to 10 Dutch centers in the period February to July 2020 are described. The clinical data are based on the WHO COVID case record form (CRF) and supplemented with patient characteristics of which recently an association disease severity has been reported. METHODS: Survival analyses were performed as primary statistical analysis. These Kaplan-Meier curves for time to (early) death (3 weeks) have been determined for pre-morbid patient characteristics and clinical, radiological and laboratory data at hospital admission. RESULTS: Total in-hospital mortality after 3 weeks was 22.2% (95% CI: 20.7% - 23.9%), hospital mortality within 21 days was significantly higher for elderly patients (> 70 years; 35, 0% (95% CI: 32.4% - 37.8%) and patients who died during the 21 days and were admitted to the intensive care (36.5% (95% CI: 32.1% - 41.3%)). Apart from that, in this Dutch population we also see a risk of early death in patients with co-morbidities (such as chronic neurological, nephrological and cardiac disorders and hypertension), and in patients with more home medication and / or with increased urea and creatinine levels. CONCLUSION: Early death due to a COVID-19 infection in the Netherlands appears to be associated with demographic variables (e.g. age), comorbidity (e.g. cardiovascular disease) but also disease char-acteristics at admission.

Parkinson’s disease is a common neurodegenerative disorder. The disease is characterized by typical motor symptoms, but nowadays the non-motor symptoms are considered the major determinant of quality of life. In October 2020 the new national guideline was published that also deals with the treatment of these aspects. This article discusses a number of therapies that are mentioned in the new guideline and provides recommendations for daily practice.

Longfibrose is zeldzaam en wordt dikwijls pas laat herkend,wanneer er vaak al substantiële longschade opgetreden is.Het is belangrijk dat huisartsen longfibrose vroegtijdigherkennen, want nieuwe therapeutische mogelijkhedenkunnen achteruitgang van de longfunctie in een eerderstadium remmen. Aan de hand van een casus beschrijvenwij de diagnostiek van longfibrose.

Achtergrond Frontale epilepsie is een diagnose die gemakkelijk gemist kan worden, omdat de symptomen enorm variëren en kunnen lijken op psychogene stoornissen. Welke symptomen een patiënt heeft hangt af van de locatie van de epileptische activiteit in de frontaalkwab. Casus Bij een 48-jarige man werd de diagnose ‘frontale epilepsie’ die in eerste instantie was gesteld verworpen, op basis van het beeld op een 24-uurs-eeg. Met de diagnose ‘psychogene niet-epileptische aanvallen’ (PNEA) werd hij vervolgens naar de psychiater verwezen vanwege reactieve somberheidsklachten. Daar bleek echter dat er onvoldoende onderbouwing was voor de diagnose ‘PNEA’ en werd alsnog vastgesteld dat patiënt frontale epilepsie had. Behandeling met valproïnezuur gaf goed resultaat. Conclusie Om de diagnose ‘frontale epilepsie’ te stellen is een goede anamnese van groot belang. Bij een patiënt met epileptische aanvallen in de frontaalkwab kan de arts voor een diagnostisch dilemma komen te staan. De symptomen, die aanvalsgewijs voorkomen, vertonen namelijk veel gelijkenis met een gedragsstoornis of aanvallen van psychogene oorsprong. Naast de anamnese en een observatie van het gedrag zijn er geen andere diagnostische mogelijkheden die uitsluitsel kunnen geven. Het stellen van de diagnose ‘frontaalkwab-epilepsie’ (FE) vergt deskundigheid van de arts en soms ook moed. Het kan daardoor lang duren voor de diagnose vastligt, zoals bij de patiënt die wij hier beschrijven, of de diagnose wordt helemaal gemist.

Verslaving wordt vaak gelijkgesteld aan verlies van autonomie. Echter, waar dit verlies van autonomie uit bestaat, is vaak moeilijk te duiden omdat verslavingsgedrag zowel onvrijwillige als vrijwillige elementen heeft. Een beter begrip van hoe mensen met een verslaving controle over hun leven verliezen, geeft meer aanknopingspunten voor herstel.

Deep Brain Stimulation (DBS) is an effective intervention for Parkinson's disease if drug therapy with dopaminergic medication has become insufficient. Current post-operative care focuses on optimizing the neurostimulator in combination with medication. We believe that the success rate of DBS surgery can be enhanced if more attention is paid to the (psychosocial) adjustment problems of patients and their families. Finding a new balance after surgery, in the relationship, family and work, is not easy and can be complicated by postoperative non-motor changes. Care for psychosocial adjustment may improve the quality of life and as such increase the overall outcome after surgery. We present two cases to illustrate these psychosocial adjustment problems. One case describes the impact of stimulation-related behavioural changes on relationships, while the other case describes difficulties in resuming work despite successful surgery. Psychosocial support appeared helpful for both cases to find their new balance in life.

Antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen (ANCA) vormen een belangrijke bijdrage aan de diagnostiek van kleinevatenvasculitis. De betreffende vasculitiden worden samengevat als ANCA-geassocieerde vasculitis. Sinds 1999 bestaat een internationale consensus over de meest geschikte methode voor de detectie van ANCA in het laboratorium. Het uitgangspunt hierbij is screening met een indirecte immunofluorescentietest op een substraat van neutrofiele granulocyten, indien positief gevolgd door immunoassays specifiek voor antistoffen tegen myeloperoxidase en proteïnase 3. Gedurende de laatste twee decennia zijn de antigeen-specifieke immunoassays sterk verbeterd en is de positie van de indirecte immunofluorescentietest in het algoritme ter discussie komen te staan. Op basis van de resultaten van een multicentrische studie is in 2017 een nieuwe internationale consensus gepubliceerd. In dit artikel worden allereerst de opzet en de resultaten van de multicentrische studie beschreven. Vervolgens worden de nieuwe aanbevelingen weergegeven met onderbouwing uit de studie. Tenslotte wordt implementatie van de nieuwe consensus in Nederlandse laboratoria bediscussieerd.

Als automobilisten dementie krijgen, rijst de vraag of zij nog rijgeschikt zijn. Dit dient per patient onderzocht te worden met een rijtest van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR). De stap van de dementiediagnose naar de rijtest op de weg is echter groot, daarom is er recentelijk een klinisch rijgeschiktheidsonderzoek ontwikkeld. Met behulp van klinische interviews, verkeersneuropsychologisch onderzoek en rijsimulatorritten kan in een klinische setting voorspeld worden of iemand met de ziekte van Alzheimer de rijtest van het CBR zou halen. Deze aanpak is deels gevalideerd in een groep patienten met lichte cognitieve stoornissen (mild cognitive impairment; MCI). Voor mensen met andere vormen van dementie zijn echter nieuwe modellen nodig om hun rijgeschiktheid te kunnen voorspellen in een klinische setting.

Achtergrond en doel In deze pilotstudie is nagegaan in hoeverre het uitvoerbaar is om potentiële patiënten voor geriatrische revalidatiezorg (GRZ) in de thuissituatie te laten triëren door een specialist ouderengeneeskunde in plaats van een geriatrisch assessment door geriater of internist ouderengeneeskunde of na ziekenhuisopname met triage onder verantwoordelijkheid van een specialist ouderengeneeskunde. Methoden Patiënten die in de GRZ werden opgenomen 1) na triage in de thuissituatie door een specialist ouderengeneeskunde; 2) na geriatrisch assessment door klinisch geriater of internist ouderengeneeskunde; of 3) na ziekenhuisopname, werden vergeleken wat betreft leeftijd, geslacht, zelfstandigheid in dagelijks functioneren, opnamediagnose, ligduur en ontslaglocatie. Daarnaast werden er interviews uitgevoerd met doorverwijzende huisartsen en de betrokken specialist ouderengeneeskunde. Resultaten De drie groepen komen vrij goed overeen wat betreft patiëntkenmerken en uitkomstmaten. Huisartsen en specialisten ouderengeneeskunde zien meerwaarde in deze nieuwe manier van doorverwijzing. Conclusie Triage van potentiële GRZ-patiënten in de thuissituatie door een specialist ouderengeneeskunde lijkt uitvoerbaar. Geadviseerd wordt deze nieuwe triagevorm binnen een grotere onderzoekspopulatie te evalueren en verder te optimaliseren.

Bij patiënten met epilepsie kan een algemene cognitieve functie zoals de mentale verwerkingssnelheid aangedaan zijn, maar ook selectief één of enkele specifieke cognitieve domeinen. Zo komen er ook problemen met taal en aanverwante functies voor bij volwassenen met epilepsie. Deze taalproblemen kunnen een gevolg zijn van de epilepsie zelf, maar ook van de behandeling met anti-epileptica of het gevolg van epilepsiechirurgie. In deze bijdrage een kort overzicht van taalproblemen bij volwassen patiënten met epilepsie.

Deze folder is een uitkomst van het door ZonMW gefinancierde onderzoeksproject “Parents who are alcoholics: Towards a normative framework of integrative care and responsible parenting interventions”. Programma Ethiek en Gezondheid, projectnummer 7310100016.

Stil delier komt veel voor onder oudere ziekenhuispatiënten. Ongeveer 29 tot 64% van alle ouderen in het ziekenhuis ontwikkelt een delier; het merendeel van hen ontwikkelt een stil delier. Stil delier wordt vaak niet of laat herkend en de prognose is slechter dan bij een geagiteerd delier. Psychotische klachten, angst en lijden komen bij een stil delier even vaak voor als bij een geagiteerd delier. De richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap en de multidisciplinaire richtlijn van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie verschillen in hun advies over de medicamenteuze behandeling van stil delier. In onderzoeken naar de werking van antipsychotica werd tot nu toe geen onderscheid gemaakt tussen verschillende types delier. Antipsychotica dienen bij een patiënt met een stil delier slechts overwogen te worden wanneer alle niet-medicamenteuze opties geprobeerd zijn, er geen evidente en oplosbare oorzaak voor het delier gevonden wordt en de patiënt zichtbaar lijdt onder de psychotische klachten.

Achtergrond en doel Op basis van een uitgebreide literatuurstudie naar verschillende deprescribing strategieën is een impliciet algoritme ontwikkeld ter bevordering van deprescribing bij ouderen in het verpleeghuis. Methode Met behulp van literatuuronderzoek zijn 816 artikelen geïdentificeerd en beoordeeld. Op basis van abstract vielen 775 artikelen af. Tweeëntwintig artikelen beschreven (een deel van) het deprescribingproces en werden geïncludeerd. Resultaten Op basis van de bestudeerde literatuur is een impliciet algoritme voor deprescribing in het verpleeghuis opgesteld. Het algoritme omvat vijf stappen: het verkrijgen van de medische voorgeschiedenis, het identificeren van potentieel onjuiste medicatie, het opstellen van een deprescribingplan, overleg met patiënt, familie en verpleging en monitoring en documentatie. Beschouwing Er bestaan voldoende literatuurstudies over deprescribing, maar het ontbreekt nog aan gedegen interventieonderzoek binnen het Nederlandse taalgebied. Het door ons gepresenteerde impliciete algoritme biedt daar een goede basis voor, omdat het niet productspecifiek is.

Inleiding: Sinds 2010 zijn eerstelijns ketenzorgprogramma's voor mensen met (een risico op) hart- en vaatziekten (HVZ) geo ¨ntroduceerd in Nederland. Onduidelijk is welke kwaliteit van zorg hiermee wordt geleverd. Ook patientervaringen met deze zorg zijn onbekend. Beoogd werd hier inzicht in te krijgen en eventuele verschillen tussen primaire (hoog risicopa- tienten) en secundaire preventie (reeds gediagnosticeerde patienten) te onderzoeken. Methoden: Uitkomst- en procesindi- catoren werden retrospectief in kaart gebracht aan de hand van data (ncohort=1183 patienten) uit het regionale ketenin- formatiesysteem in Maastricht-Heuvelland over 2010 (nulmeting) en 2012 (nameting). Patientervaringen werden cross- sectioneel in kaart gebracht met de PACIC-vragenlijst (n=402 patienten). Resultaten: Op beide meetmomenten werd bij patienten die op consult kwamen de zorg conform protocol in kaart gebracht. De regulatie van bloeddruk, LDL-cholesterol en rookstatus verbeterden. De gemiddelde BMI-waarde verslechterde. Geen evidente verschillen werden gevonden tussen primaire en secundaire preventie. Patienten rapporteerden gemiddeld een 2,7 (range 1-5) voor de mate waarin zij op dit moment de ketenzorg ervaren. Het construct 'opzet-van-het-zorgsysteem' scoorde het hoogst (gemiddeld 3,4, range 1-5). De constructen 'zorg-op-maat' (gemiddelde 2,6) en 'coordinatie-en-nazorg' (gemiddeld 3,3) scoorden het laagst. Conclusie: De resultaten laten zien dat de eerste stappen ter verbetering van de kwaliteit van zorg zijn gezet. Een aantal uitkomstmaten lijkt te zijn verbeterd en de registratie van procesmaten is hoog bij patienten die op beide meetmomenten aanwezig waren, zowel voor primaire als secundaire preventie. Nader onderzoek naar de lange termijn impact van ketenzorg en de kenmerken en beweegredenen van patienten die niet (meer) op controle kwamen wordt aanbevolen.

De medische zorg voor ouderen heeft zich in ons land vanuit een geëchelonneerde gezondheidszorg nogal fragmentarisch ontwikkeld. Van oudsher was er de huisarts voor thuiswonende ouderen en kwamen er later klinisch geriaters en/of internisten ouderengeneeskunde bij voor ouderen opgenomen in het ziekenhuis. Voor ouderen in het verpleeghuis kwam er in 1990 officiële beroepserkenning voor verpleeghuisartsen, nu specialisten ouderengeneeskunde genoemd. Anatomisch is daarmee in ons land eigenlijk al langer een gezondheidszorgbrede ‘medische as voor ouderen’ aanwezig waarvan ook fysiologisch verwacht zou mogen worden dat er sprake is van een echelon overstijgende, integrale ouderengeneeskundige zorgverlening.

Diepe hersenstimulatie van de voorste thalamuskern is mogelijk een effectieve therapie voor refractaire epilepsie. De effectiviteit is echter zeer wisselend. Een probleem dat nog opgelost moet worden is bijvoorbeeld de instelling van de stimulatieparameters voor een optimaal effect. Wij pleiten dan ook voor gedegen dierexperimenteel wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van diverse stimulusparameters bij epilepsie.

In het nieuwe voorstel voor classificatie van epilepsiesyndromen ligt de nadruk op het concept van epilepsie als netwerkaandoening. Epilepsie kan bijdragen aan het ontwikkelen van cognitieve stoornissen. In deze bijdrage wordt aan de hand van een casus de wisselwerking tussen epilepsie en cognitie als netwerkaandoening in het bredere perspectief van de nieuwe syndroomclassificatie geplaatst.

De initiële registratiestudies van perampanel zijn inmiddels opgevolgd door ‘klinische’ studies die in essentie de registratiestudies lijken te bevestigen. Het aantal studies bij patiënten met een verstandelijke beperking is beperkt. In deze studie wordt het effect van perampanel bij patiënten met epilepsie en een verstandelijke beperking onderzocht, waarbij ook aandacht is voor het optreden van somatische en gedragsmatige bijwerkingen.

ACHTERGROND Diepe hersenstimulatie (deep brain stimulation; dbs) kan bij patiënten met een therapieresistente obsessieve-compulsieve stoornis (ocs) leiden tot verbetering van de kwaliteit van leven. Voor andere psychiatrische indicaties moet dbs nog als experimentele behandeling gezien worden. DOEL Bespreken van ethische aspecten van dbs voor psychiatrische indicaties. METHODE Ethische bespiegeling. RESULTATEN In een behandelcontext zijn de ethische aspecten van dbs bij psychiatrische aandoeningen niet wezenlijk anders dan die welke zich voordoen bij psychotherapeutische of medicamenteuze behandelingen. Gezien de meer ingrijpende en invasieve aard van dbs is wel extra zorgvuldigheid vereist bij de indicatiestelling en het eventuele staken van deze therapie. Bij indicaties anders dan ocs is sprake van een experimentele context. Dit vereist dat men expliciet rekening houdt met onderzoeksethische aspecten en met name ook met wilsbekwaamheid. CONCLUSIE De medisch-ethische basisprincipes geven voldoende houvast voor klinische beslissingen over dbs voor psychiatrische aandoeningen. Bij de verdere ontwikkeling van dbs voor psychiatrische indicaties is proactieve reflectie op dergelijke ethische implicaties geboden.

Binnen NeurolabNL zal in de komende drie jaar onderzoek worden gedaan naar neurobiologische factoren die van invloed zijn op het ontstaan en het beloop van antisociaal gedrag bij kinderen en jongeren. Dit onderzoek roept echter ook ethische vragen op, die in een ethisch subproject van NeurolabNL worden onderzocht. Drie kwesties staan daarbij centraal. Hoe verhouden maatschappelijke veiligheidsbelangen en individuele welzijnsbelangen zich tot elkaar? Wat gebeurt er met jongeren met ernstige gedragsproblemen en/of afwijkingen van hun hersenontwikkeling in tijden dat er (nog) geen werkzame interventies bestaan? Welke positieve en negatieve effecten heeft toegenomen kennis over hun hersenen op kinderen en jongeren zelf? Dit artikel verscheen in het thema-nummer over hersenwetenschap, grensverlegging en ethiek.

In deze studie (n = 121) werd terugkeer naar werk en werktevredenheid één jaar na het CVA in kaart gebracht. Daarnaast zijn mogelijk voorspellende factoren (CVA-gerelateerde en [neuro]psychologische variabelen gemeten twee maanden na het CVA) bepaald. De helft van de patiënten was in staat om volledig terug te keren naar het aantal werkuren van voor het CVA. Echter, 28% keerde niet terug naar werk. Van de fulltime werkenden (meer dan 35 uur per week) na het CVA was 90% tevreden met de werksituatie, terwijl dit 36% was bij de niet-werkende patiënten. Het cognitief functioneren en de depressieve klachten twee maanden na het CVA bleken geassocieerd met terugkeer naar werk één jaar na het CVA. Alleen het cognitief functioneren was een onafhankelijke voorspellende factor. Aangezien neuropsychologische factoren een belangrijke rol spelen in terugkeer naar werk dient hier aandacht aan besteed te worden tijdens de nazorgspreekuren en revalidatiebehandeling.