Search

Het Adviescollege Stikstofproblematiek heeft de opdracht gekregen de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit te adviseren over hoe om te gaan met de stikstofproblematiek in Nederland. Na het uitbrengen van het eerste advies ‘Niet alles kan’, het tussentijdse advies over ‘Bemesten en beweiden in 2020’ en het ‘Advies Luchtvaartsector’ is het Adviescollege van start gegaan met de tweede fase van de opdracht. Opdracht voor deze tweede fase betreft het adviseren over een structurele aanpak van de stikstofproblematiek op de lange termijn. Dit advies is verwoord in deze eindrapportage.

Het Adviescollege Stikstofproblematiek heeft de opdracht gekregen de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit te adviseren over hoe om te gaan met de stikstofproblematiek in Nederland. Na het uitbrengen van het eerste advies ‘Niet alles kan’, het tussentijdse advies over ‘Bemesten en beweiden in 2020’ en het ‘Advies Luchtvaartsector’ is het Adviescollege van start gegaan met de tweede fase van de opdracht. Opdracht voor deze tweede fase betreft het adviseren over een structurele aanpak van de stikstofproblematiek op de lange termijn. Dit advies is verwoord in deze eindrapportage.

Met betrokkenen en experts uit de Veenkoloniën zijn een aantal boerderijvarianten besproken die kunnen bijdragen aan een meer klimaatbestendige akkerbouw. Vervolgens zijn enkele varianten die kansrijk worden geacht verder geanalyseerd en uitgewerkt. Voor deze varianten is een economische doorrekening en een inschatting van de effecten op broeikasgasemissie gemaakt. Op die manier kunnen varianten vergeleken worden op beide criteria, waardoor trade-offs in beeld gebracht kunnen worden. De geanalyseerde en uitgewerkte varianten zijn: de energieboerderij, met focus op zonnepanelen; de groenblauwe boerderij, waar aandacht is voor het dooraderen van het bedrijf met water en natuur; de circulaire boerderij, waar permanent grasland en/of een extensief beheer pakket een mogelijkheid is; de vezelboerderij met focus op natte teelten waarvan de producten input zijn voor de vezelindustrie; de eiwitboerderij om de veenkoloniën de eiwitschuur van Nederland te maken; en tot slot de internetboerderij, waarin met technologie de watersituatie van percelen wordt geoptimaliseerd voor gewassen en veenbehoud.

Nederland en de meeste andere landen willen het gebruik van koolstofhoudende fossiele grondstoffen zoals aardolie, steenkool en aardgas verminderen. De twee belangrijkste motivaties hiervoor zijn de klimaatproblematiek en de eindigheid van de voorraden van deze grondstoffen. Het gebruik van fossiele brandstoffen en kunststoffen die gemaakt zijn uit fossiele grondstoffen verandert het klimaat doordat na verbranding of na biologische afbraak koolstofdioxide vrijkomt dat zich ophoopt in de atmosfeer en daar het broeikaseffect versterkt. Een atmosfeer met een verhoogd gehalte aan koolstofdioxide houdt de warmte beter vast en verhoogt daardoor de temperatuur van de atmosfeer, zoals een broeikas dat doet. Sinds het jaar 1750, het begin van de industriele revolutie, is de koolstofdioxideconcentratie met 48% toegenomen en veel klimatologen gaan er vanuit dat dat de hoofdoorzaak is van de eveneens toegenomen temperatuur op aarde. Volgens hen zal deze temperatuursverhoging leiden tot een stijging van de zeespiegel en extremer weer (stormen, droogte, overstromingen).

In 2015 hebben de Verenigde Naties de Duurzame Ontwikkelingsdoelen – beter bekend als de Sustainable Development Goals of kortweg SDGs – aangenomen als de weg waarlangs ze de meest urgente problemen op het gebied van armoede, honger, maar ook onderwijs, economie, en milieu en klimaat wil aanpakken. De ambities, geformuleerd in de 17 SDGs, zijn verstrekkend en hoog. In verschillende Nederlandse beleidsdocumenten1234567 wordt daarom aangegeven dat hiervoor serieuze maatschappelijke transities nodig zijn zoals op het gebied van energie en klimaat, voedselvoorziening en circulaire economie, mobiliteit en leefbare steden. Voor veel van deze transities is duurzaam gebruik en beheer van bodem, water en land een essentieel onderdeel. Dit opiniestuk heeft als doel de rol van duurzaam bodem- en landgebruik te benadrukken en de urgentie ervan agenderen voor de maatschappelijke transities waar Nederland voor staat. En laten zien dat de maatschappelijke opgaven te complex zijn voor een sectorale aanpak. Integrale benadering en goede samenwerking tussen alle stakeholders zijn nodig om te komen tot duurzame oplossingen. Het is raadzaam hier voortvarend werk van te maken; de bodem is een traag systeem, dus 2030 – het jaar waarin de SDGs moeten zijn gerealiseerd – is al morgen.

Met de resultaatmeting wil Groene Cirkels inzichtelijk maken wat er bereikt is ten aanzien van het bereiken van onze doelen en ambities. Met deze informatie wil Groene Cirkels effectief sturen op het behalen van de ambities en inzicht geven in de bijdragen en resultaten van de diverse thema-activiteiten en Groene Cirkels

Met de resultaatmeting wil Groene Cirkels inzichtelijk maken wat er bereikt is ten aanzien van het bereiken van onze doelen en ambities. Met deze informatie wil Groene Cirkels effectief sturen op het behalen van de ambities en inzicht geven in de bijdragen en resultaten van de diverse thema-activiteiten en Groene Cirkels

In 2015 hebben de Verenigde Naties de Duurzame Ontwikkelingsdoelen – beter bekend als de Sustainable Development Goals of kortweg SDGs – aangenomen als de weg waarlangs ze de meest urgente problemen op het gebied van armoede, honger, maar ook onderwijs, economie, en milieu en klimaat wil aanpakken. De ambities, geformuleerd in de 17 SDGs, zijn verstrekkend en hoog. In verschillende Nederlandse beleidsdocumenten1234567 wordt daarom aangegeven dat hiervoor serieuze maatschappelijke transities nodig zijn zoals op het gebied van energie en klimaat, voedselvoorziening en circulaire economie, mobiliteit en leefbare steden. Voor veel van deze transities is duurzaam gebruik en beheer van bodem, water en land een essentieel onderdeel. Dit opiniestuk heeft als doel de rol van duurzaam bodem- en landgebruik te benadrukken en de urgentie ervan agenderen voor de maatschappelijke transities waar Nederland voor staat. En laten zien dat de maatschappelijke opgaven te complex zijn voor een sectorale aanpak. Integrale benadering en goede samenwerking tussen alle stakeholders zijn nodig om te komen tot duurzame oplossingen. Het is raadzaam hier voortvarend werk van te maken; de bodem is een traag systeem, dus 2030 – het jaar waarin de SDGs moeten zijn gerealiseerd – is al morgen.

Biomass combustion in combination with a cluster of greenhouses to provide heat, CO2 and electricity can provide a partly solution to the sustainability of the horticultural sector. A biomass gasification plant could also provide valuable biochar, the result of partial combustion of biocarbon. This was shown to have attractive characteristics to be used in high quality potting soil. Despite the high value of the biochar (contributing for 16% of the income from the plant), the economic feasibility of a biomass combustion plant depends heavily on governmental subsidies (SDE +). When the developed technology is used on a practical scale, a biomass plant of 8 MW thermal power and 1.4 MW of electrical power is a sound size. Such a plant fits well with a horticultural cluster of 15 hectares, consisting of 6 ha Tomato, 6 ha Pepper and 3 hectares of Chrysanthemum. The biomass plant produces over 91% of the heating and 95% of the CO2 requirement and 67% of the electricity counsumed. However during winter a lot of electricity will have to be bought, which is compensated with selling to the public grid in summer. The biomass combustion plant will mainly run on biomass is supplied from elsewhere. The biomass from the local cluster covers only 0.3% of the combusted amount. If all available biomass from Netherlands territory would be used to heat greenhouses about 20% of greenhouse industry could make use of system like described in this report. Biomassaverbranding in combinatie met een tuinbouwcluster is een reële mogelijkheid voor verduurzaming van de sector. Zo’n centrale kan behalve energie en CO2 ook waardevolle biochar opleveren. Bij verkoop levert dit een substantiële bijdrage aan de financiële haalbaarheid. Overigens is die voor een nog groter deel afhankelijk van de SDE+ subsidie. Wanneer de ontwikkelde technologie wordt ingezet op praktijkschaal dan zou een biomassacentrale met 8 MW thermisch vermogen en 1.4 MW elektrisch vermogen een goed hanteerbare grootte zijn. Deze zou een cluster van 15 ha kunnen bedienen (6 ha belichte Tomaat, 6 ha Paprika en 3 ha belichte Chrysant). De biomassacentrale levert dan 91% van de verwarming en 95% van de CO2-behoefte. De stroombehoefte wordt voor 67% door de centrale gedekt, maar die moet dan wel in de winter veel stroom bijkopen, die in de zomer wordt verdisconteerd met aan het net geleverde elektriciteit. De biomassacentrale zal vooral draaien op biomassa die van elders wordt aangevoerd. De biomassa uit het eigen cluster vult slechts 0.3% van de behoefte in. Als alle beschikbare biomassa in Nederland zou worden gebruikt voor de energievoorziening van de tuinbouw zou ongeveer 20% van het areaal met installaties zoals in dit rapport beschreven kunnen worden bediend.

Biomass combustion in combination with a cluster of greenhouses to provide heat, CO2 and electricity can provide a partly solution to the sustainability of the horticultural sector. A biomass gasification plant could also provide valuable biochar, the result of partial combustion of biocarbon. This was shown to have attractive characteristics to be used in high quality potting soil. Despite the high value of the biochar (contributing for 16% of the income from the plant), the economic feasibility of a biomass combustion plant depends heavily on governmental subsidies (SDE +). When the developed technology is used on a practical scale, a biomass plant of 8 MW thermal power and 1.4 MW of electrical power is a sound size. Such a plant fits well with a horticultural cluster of 15 hectares, consisting of 6 ha Tomato, 6 ha Pepper and 3 hectares of Chrysanthemum. The biomass plant produces over 91% of the heating and 95% of the CO2 requirement and 67% of the electricity counsumed. However during winter a lot of electricity will have to be bought, which is compensated with selling to the public grid in summer. The biomass combustion plant will mainly run on biomass is supplied from elsewhere. The biomass from the local cluster covers only 0.3% of the combusted amount. If all available biomass from Netherlands territory would be used to heat greenhouses about 20% of greenhouse industry could make use of system like described in this report.

Nederlandse bossen zijn aangelegd voor de houtproductie. Vanaf de jaren zeventig is deze functie wat naar de achtergrond geschoven. De overheid en veel beheerders vonden natuur en recreatie steeds belangrijker. Tegenwoordig komt er weer meer aandacht voor de productie van hout. In 2013 hebben Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de 12Landschappen, Federatie Particulier grondbezit het houtconvenant ondertekend, waarin ze aangeven meer stamhout te willen oogsten. Een ander doel is om meer energiehout uit bossen te halen, bijvoorbeeld door de oogst van tak- en tophout dat nu meestal blijft liggen. Deze oogst kan helpen om de ambitieuze doelen van het Energieakkoord te halen. Dergelijke oogst dient echter wel aantrekkelijk te zijn voor de boseigenaar.

In het verleden was er geen groenafval. Alle uit natuur en landschap vrijkomende productie werd gebruikt, of het nu om heideplagsel gaat, wilgentenen, of geriefhout uit houtwallen en houtsingels. In de huidige tijd neemt de vraag naar grondstoffen uit de land- en bosbouw fors toe. In 2007 heeft Wageningen UR twee onderzoeken uitgevoerd, waarin een schatting gemaakt is van de hoeveelheid biomassa die vrijkomt uit natuur en landschap in Nederland. Als energie een extra functie van het landschap wordt, wordt het een item voor landschapsontwerp en voor evaluatie van landschapsplannen

Bloembolresten zijn een goede aanvulling in het rantsoen van een vergister. De gasproductie liep uiteen van 100 m3 per ton vers voor lelieresten tot 250 m3 per ton vers voor tulpenresten. Dit blijkt uit proeven die zijn uitgevoerd met de vergister van ACRRES in Lelystad.

Het Dynamisch Input Advies Systeem (Dynamisch Vergisten) voor biogasinstallaties maakt gebruik van bedrijfsspecifieke procesgegevens voor de dagelijkse bijsturing van de input naar een biogasinstallatie. Het adviessysteem bestaat uit een methodiek die dagelijks de actuele invloed bepaalt van de input op de biogasproductie en een control algoritme die op basis van de relatie tussen de input en de biogasproductie de optimale input bepaalt. Op basis hiervan wordt de input bijgesteld in de richting van de optimale input. Het control algoritme kan worden ingesteld om de input voor de maximaal haalbare biogasproductie te bepalen of om de input te bepalen waarbij het voersaldo (energieopbrengst minus voerkosten) maximaal is. Het doel van het onderzoek was het vaststellen van het “proof of principle” van de methodiek van Dynamisch Vergisten onder praktijkomstandigheden. Het onderzoek heeft plaatsgevonden op een melkveeproefbedrijf en een praktijkbedrijf. Uit de resultaten blijkt dat het principe van Dynamisch Vergisten in staat was om de input zo te sturen dat de biogasproductie toe nam zonder dat het vergistingsproces nadelig werd beïnvloed. De toename in biogasproductie leidde tot hogere voersaldo’s. De methodiek van Dynamisch Vergisten biedt perspectief om het financiële rendement van biogasinstallaties te verbeteren.

Het Dynamisch Input Advies Systeem (Dynamisch Vergisten) voor biogasinstallaties maakt gebruik van bedrijfsspecifieke procesgegevens voor de dagelijkse bijsturing van de input naar een biogasinstallatie. Het adviessysteem bestaat uit een methodiek die dagelijks de actuele invloed bepaalt van de input op de biogasproductie en een control algoritme die op basis van de relatie tussen de input en de biogasproductie de optimale input bepaalt. Op basis hiervan wordt de input bijgesteld in de richting van de optimale input. Het control algoritme kan worden ingesteld om de input voor de maximaal haalbare biogasproductie te bepalen of om de input te bepalen waarbij het voersaldo (energieopbrengst minus voerkosten) maximaal is. Het doel van het onderzoek was het vaststellen van het “proof of principle” van de methodiek van Dynamisch Vergisten onder praktijkomstandigheden. Het onderzoek heeft plaatsgevonden op een melkveeproefbedrijf en een praktijkbedrijf. Uit de resultaten blijkt dat het principe van Dynamisch Vergisten in staat was om de input zo te sturen dat de biogasproductie toe nam zonder dat het vergistingsproces nadelig werd beïnvloed. De toename in biogasproductie leidde tot hogere voersaldo’s. De methodiek van Dynamisch Vergisten biedt perspectief om het financiële rendement van biogasinstallaties te verbeteren.

Op verzoek van de ministeries van Economische Zaken en van Infrastructuur & Milieu heeft de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, de Technische commissie bodem (TCB) en diverse instellingen van de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu een studie uitgevoerd naar het nut en de risico’s van covergisting van mest in Nederland. Deze studie levert de bouwstenen om het overheidsbeleid voor covergisting door het kabinet en de Tweede Kamer te evalueren. De studie is in het bijzonder gericht op de volgende aspecten: • de meerwaarde van covergisting voor duurzame energie, het gebruik van reststoffen, de reductie broeikasgassen en het verminderen van het mestoverschot; • de risico’s van covergisting voor de gezondheid en veiligheid van mens, dier en het milieu; • de maatregelen waarmee deze risico’s zouden kunnen worden beperkt; en • de handhaafbaarheid van regels, en maatregelen om de handhaafbaarheid te verbeteren. De ministeries hebben in totaal 48 vragen gesteld. Deze 48 vragen zijn in dit rapport beantwoord mede op basis van rapportages van betrokken instellingen. Het rapport bevat ten slotte de synthese, conclusies en aanbevelingen.

Het is twijfelachtig of het klimaat gebaat is bij biobrandstof of bij het meestoken van hout in kolencentrales. Dat blijkt uit het visiedocument ‘Biobrandstof en hout als energiebronnen’ van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Van diverse kanten is kritisch op de bevindingen gereageerd. Ten onrechte. Biomassa inzetten voor energiewinning is alleen zinvol in de allerlaatste fase van hergebruik.

Op verzoek van de ministeries van Economische Zaken en van Infrastructuur & Milieu heeft de Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) samen met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant, de Technische commissie bodem (TCB) en diverse instellingen van de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu een studie uitgevoerd naar het nut en de risico’s van covergisting van mest in Nederland. Deze studie levert de bouwstenen om het overheidsbeleid voor covergisting door het kabinet en de Tweede Kamer te evalueren. De studie is in het bijzonder gericht op de volgende aspecten: • de meerwaarde van covergisting voor duurzame energie, het gebruik van reststoffen, de reductie broeikasgassen en het verminderen van het mestoverschot; • de risico’s van covergisting voor de gezondheid en veiligheid van mens, dier en het milieu; • de maatregelen waarmee deze risico’s zouden kunnen worden beperkt; en • de handhaafbaarheid van regels, en maatregelen om de handhaafbaarheid te verbeteren. De ministeries hebben in totaal 48 vragen gesteld. Deze 48 vragen zijn in dit rapport beantwoord mede op basis van rapportages van betrokken instellingen. Het rapport bevat ten slotte de synthese, conclusies en aanbevelingen.

Bloembolresten zijn een goede aanvulling in het rantsoen van een vergister. De gasproductie liep uiteen van 100 m3 per ton vers voor lelieresten tot 250 m3 per ton vers voor tulpenresten. Dit blijkt uit proeven die zijn uitgevoerd met de vergister van ACRRES in Lelystad.

In Brazilië wordt op grootschalige wijze suikerriet geteeld voor de alcoholproductie om zo minder afhankelijk te zijn van import van fossiele olie. Shell richt zich op aanwending van niet-voedselgewassen als energiegewassen. De auteur zet vraagtekens achter het nut van dit soort ontwikkelingen in Europa

Biodiesel, ethanol, plastics en heilzame stoffen. Wageningse onderzoekers brengen biomassa tot waarde voor de biobased economy

Door stimuleringsprogramma's voor duurzame energiebronnen en de aandacht voor milieuvriendelijke producten neemt de vraag naar biomassa als grondstof toe. Welke mogelijkheden biedt dit om bijproducten en afval onder die noemer af te zetten? Een inventarisatie

Bio-energie kan een bijdrage leveren aan een duurzamere energievoorziening. Grootschalige export van biomassa voor energieproductie, uit vooral tropische landen, gaat echter gepaard met de export van nutriënten en organische stof, en heeft uitputting van de bodem tot gevolg. Bij lokale productie van bio-energie kunnen nutriënten en organische stof wellicht teruggewonnen worden.

In V-focus van februari 2011 zijn de resultaten van teelt, oogst en opslag van olifantsgras bij witvleeskalverhouder Henken in Rhenen besproken. Warmteopwekking door verbranding in een biomassaketel is het uiteindelijke doel van deze grasteelt. De resultaten van verbranding en de milieu- en energievoordelen voor de hele keten worden in dit artikel besproken.

Energie wordt steeds duurder. Al een aantal jaren wordt op vooral intensieve veebedrijven gezocht naar alternatieven. Eén van die alternatieven is olifantsgras telen. Hoe die teelt en oogst het best zijn uit te voeren, wordt in dit artikel verteld. Een volgend artikel zal gaan over verbrandingstechnieken en milieuvoordelen.

Wageningen UR heeft in nauwe samenwerking met tien andere landenvertegenwoordigers en in opdracht van het Internationaal Energie Agentschap (IEA Bioenergy Task42) een uitgebreid rapport gepubliceerd over duurzame en synergetische raffinage van biomassa. Dat biedt een overzicht van de status en uitdagingen bij toepassing van efficiënte bioraffinaderijen voor de duurzame valorisatie van biomassa, zowel voor voedsel als nietvoedsel toepassingen. Doel is verbetering van de co-productie van vermarktbare, humane voedings- en veevoeringrediënten, chemicaliën, materialen, brandstoffen, elektriciteit en warmte. Fluids Processing vroeg René van Ree van Wageningen UR naar het hoe en wat.

Deze studie is opgezet om na te gaan of de extra opbrengst aan biogas opweegt tegen de extra kosten die moeten worden gemaakt om een Thermische Druk Hydrolyse (TDH) proces te koppelen aan een vergister. Er is berekend hoe hoog de te verwachten extra investeringskosten en operationele kosten zijn, en ook hoe hoog de te verwachten extra baten zijn. Bij de baten zijn verschillende scenario’s doorgerekend, uitgaande van verschillende niveaus van extra gasopbrengst, waarde van het geproduceerde methaan en warmteterugwinning. Van de beoogde scenario’s wordt alleen in het uiterste geval een klein positief resultaat behaald. De conclusie is dat het THD proces onder de bestudeerde omstandigheden als niet-rendabel moet worden beoordeeld. Hoewel de hoge operationele kosten (35%) zeker niet onbelangrijk zijn, zijn met name de kapitaalskosten te hoog.

Op 20 augustus 2014 is het weer Aardappeldemodag (ADD) in Westmaas. Een geheel nieuw onderdeel dat straks op deze sectorbeurs zal verrijzen is het Energieplein. Hier zal alles in het teken staan van energiebesparende en -leverende maatregelen in en rondom de aardappelteelt. Coördinatrice Maureen Schoutsen van WUR-PPO vertelt alvast wat er te zien en te doen valt.

De biobased economy staat aan het begin van haar ontwikkeling. Het is noodzakelijk en uitdagend om juist in deze fase de ontwikkelingen in kaart te brengen. Dat kan alleen als er een goede afstemming is over de definities, uitgangspunten en methode van monitoring. Voor u ligt het eerste monitoringsprotocol voor de biobased economy. Dit protocol bouwt voort op de vele monitoringsactiviteiten die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. Dit protocol zet een stap in het ontwikkelen van een eenduidige manier van volgen van deze nieuwe sector.

In opdracht van de Provincie Gelderland werd in het kader van het Ambitieprogramma Betuwse Bloem 2012-2015 door Wageningen UR Food & Biobased Research een verkennende studie uitgevoerd naar de kansen voor valorisatie van bestaande biomassareststromen ter versterking van de economische positie van het regionale tuinbouwcluster. Vijf voorbeeldcases zijn onderzocht: champost – scheiden van fosfaat & andere componenten; houtige reststromen uit de boom- en fruitteelt – hout chips verwerken in vezelboards; reststromen van paprikateelt – stengels verwerken als vezelgrondstof; reststromen van chrysantenteelt – inhoudsstoffen winnen; groenteresten van Veiling Zaltbommel – vergisting.

In opdracht van de Provincie Gelderland werd in het kader van het Ambitieprogramma Betuwse Bloem 2012-2015 door Wageningen UR Food & Biobased Research een verkennende studie uitgevoerd naar de kansen voor valorisatie van bestaande biomassareststromen ter versterking van de economische positie van het regionale tuinbouwcluster. Vijf voorbeeldcases zijn onderzocht: champost – scheiden van fosfaat & andere componenten; houtige reststromen uit de boom- en fruitteelt – hout chips verwerken in vezelboards; reststromen van paprikateelt – stengels verwerken als vezelgrondstof; reststromen van chrysantenteelt – inhoudsstoffen winnen; groenteresten van Veiling Zaltbommel – vergisting.

Nederlandse bossen zijn aangelegd voor de houtproductie. Vanaf de jaren zeventig is deze functie wat naar de achtergrond geschoven. De overheid en veel beheerders vonden natuur en recreatie steeds belangrijker. Tegenwoordig komt er weer meer aandacht voor de productie van hout. In 2013 hebben Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de 12Landschappen, Federatie Particulier grondbezit het houtconvenant ondertekend, waarin ze aangeven meer stamhout te willen oogsten. Een ander doel is om meer energiehout uit bossen te halen, bijvoorbeeld door de oogst van tak- en tophout dat nu meestal blijft liggen. Deze oogst kan helpen om de ambitieuze doelen van het Energieakkoord te halen. Dergelijke oogst dient echter wel aantrekkelijk te zijn voor de boseigenaar.

In het Energieakkoord is afgesproken dat meestook van biomassa in kolencentrales niet meer wordt dan 25 PetaJoule. Als onderdeel van de totale biomassa is zo’n 3,5 miljoen ton hout nodig. De mee te stoken biomassa zal aanvullend op de NTA8080-eisen moeten voldoen aan ‘duurzaamheidseisen voor koolstofschuld, indirecte landgebruikseffecten (ILUC) en duurzaam bosbeheer (FSC)’. In dit rapport wordt verkend, in hoeverre de duurzaamheidseisen genoemd in het Energieakkoord, risico’s op een carbon debt al uitsluiten en welke biomassa-stromen additioneel uitgesloten worden door een carbon debt eis. Ook zijn mogelijke procesrisico’s geïdentificeerd die discussie over carbon debt kan opleveren voor de verdere uitwerking van de afspraken uit het Energieakkoord.

In het Energieakkoord is afgesproken dat meestook van biomassa in kolencentrales niet meer wordt dan 25 PetaJoule. Als onderdeel van de totale biomassa is zo’n 3,5 miljoen ton hout nodig. De mee te stoken biomassa zal aanvullend op de NTA8080-eisen moeten voldoen aan ‘duurzaamheidseisen voor koolstofschuld, indirecte landgebruikseffecten (ILUC) en duurzaam bosbeheer (FSC)’. In dit rapport wordt verkend, in hoeverre de duurzaamheidseisen genoemd in het Energieakkoord, risico’s op een carbon debt al uitsluiten en welke biomassa-stromen additioneel uitgesloten worden door een carbon debt eis. Ook zijn mogelijke procesrisico’s geïdentificeerd die discussie over carbon debt kan opleveren voor de verdere uitwerking van de afspraken uit het Energieakkoord.

Deze studie is opgezet om na te gaan of de extra opbrengst aan biogas opweegt tegen de extra kosten die moeten worden gemaakt om een Thermische Druk Hydrolyse (TDH) proces te koppelen aan een vergister. Er is berekend hoe hoog de te verwachten extra investeringskosten en operationele kosten zijn, en ook hoe hoog de te verwachten extra baten zijn. Bij de baten zijn verschillende scenario’s doorgerekend, uitgaande van verschillende niveaus van extra gasopbrengst, waarde van het geproduceerde methaan en warmteterugwinning. Van de beoogde scenario’s wordt alleen in het uiterste geval een klein positief resultaat behaald. De conclusie is dat het THD proces onder de bestudeerde omstandigheden als niet-rendabel moet worden beoordeeld. Hoewel de hoge operationele kosten (35%) zeker niet onbelangrijk zijn, zijn met name de kapitaalskosten te hoog.

Op 20 augustus 2014 is het weer Aardappeldemodag (ADD) in Westmaas. Een geheel nieuw onderdeel dat straks op deze sectorbeurs zal verrijzen is het Energieplein. Hier zal alles in het teken staan van energiebesparende en -leverende maatregelen in en rondom de aardappelteelt. Coördinatrice Maureen Schoutsen van WUR-PPO vertelt alvast wat er te zien en te doen valt.

Uit eerder onderzoek naar monovergisting van drijfmest is gebleken dat de kosten te hoog zijn ten opzichte van de opbrengst (groene stroom of Groen Gas). Natuurmelkerij heeft daarom in samenspraak mat andere partners een ‘basic’ vergister ontwikkeld om de kosten zo laag mogelijk te houden. Deze vergister wordt de Manure Power genoemd. De vergister is in 2013 op VIC Sterksel geplaatst en geoptimaliseerd. Dit verslag is een weergave van de ervaringen met het testen van de Manure Power monovergister op Varkens Innovatie Centrum Sterksel in de zomer en najaar van 2014.

Nederlandse bossen zijn aangelegd voor de houtproductie. Vanaf de jaren zeventig is deze functie wat naar de achtergrond geschoven. De overheid en veel beheerders vonden natuur en recreatie steeds belangrijker. Tegenwoordig komt er weer meer aandacht voor de productie van hout. In 2013 hebben Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, de 12Landschappen, Federatie Particulier grondbezit het houtconvenant ondertekend, waarin ze aangeven meer stamhout te willen oogsten. Een ander doel is om meer energiehout uit bossen te halen, bijvoorbeeld door de oogst van tak- en tophout dat nu meestal blijft liggen. Deze oogst kan helpen om de ambitieuze doelen van het Energieakkoord te halen. Dergelijke oogst dient echter wel aantrekkelijk te zijn voor de boseigenaar.

Wageningen UR heeft in nauwe samenwerking met tien andere landenvertegenwoordigers en in opdracht van het Internationaal Energie Agentschap (IEA Bioenergy Task42) een uitgebreid rapport gepubliceerd over duurzame en synergetische raffinage van biomassa. Dat biedt een overzicht van de status en uitdagingen bij toepassing van efficiënte bioraffinaderijen voor de duurzame valorisatie van biomassa, zowel voor voedsel als nietvoedsel toepassingen. Doel is verbetering van de co-productie van vermarktbare, humane voedings- en veevoeringrediënten, chemicaliën, materialen, brandstoffen, elektriciteit en warmte. Fluids Processing vroeg René van Ree van Wageningen UR naar het hoe en wat.

Uit eerder onderzoek naar monovergisting van drijfmest is gebleken dat de kosten te hoog zijn ten opzichte van de opbrengst (groene stroom of Groen Gas). Natuurmelkerij heeft daarom in samenspraak mat andere partners een ‘basic’ vergister ontwikkeld om de kosten zo laag mogelijk te houden. Deze vergister wordt de Manure Power genoemd. De vergister is in 2013 op VIC Sterksel geplaatst en geoptimaliseerd. Dit verslag is een weergave van de ervaringen met het testen van de Manure Power monovergister op Varkens Innovatie Centrum Sterksel in de zomer en najaar van 2014.

De biobased economy staat aan het begin van haar ontwikkeling. Het is noodzakelijk en uitdagend om juist in deze fase de ontwikkelingen in kaart te brengen. Dat kan alleen als er een goede afstemming is over de definities, uitgangspunten en methode van monitoring. Voor u ligt het eerste monitoringsprotocol voor de biobased economy. Dit protocol bouwt voort op de vele monitoringsactiviteiten die de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. Dit protocol zet een stap in het ontwikkelen van een eenduidige manier van volgen van deze nieuwe sector.

Het doel van de prijsvraag was, om tegen de achtergrond van de opgave om Nederland in 2030 10 % van onze energiebehoefte uit duurzame bronnen te halen, de energieteelt een passende plaats in het Nederlandse landschap te geven. De prijswinnende inzendingen zijn onder meer geselecteerd op hun kans op realisatie. Het geheel van de 20 inzendingen laat zien dat de juiste combinaties van disciplines de meeste kans op succes hebben

Uitleg en cijfers over de koolstofvoorraden en koolstofvastlegging in het Nederlandse bos, de mogelijkheden om de CO2 uitstoot te compenseren via bosaanplant, de kosteneffectiviteit van dergelijke maatregelen, en het gewenste bostype en bosbeheer om CO2 vast te leggen en de CO2 emissie te reduceren

Besproken wordt "switch on", de winnende inzending van de ontwerp-prijsvraag levende energie

Het is twijfelachtig of het klimaat gebaat is bij biobrandstof of bij het meestoken van hout in kolencentrales. Dat blijkt uit het visiedocument ‘Biobrandstof en hout als energiebronnen’ van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Van diverse kanten is kritisch op de bevindingen gereageerd. Ten onrechte. Biomassa inzetten voor energiewinning is alleen zinvol in de allerlaatste fase van hergebruik.