Search

Nederland krijgt steeds meer te maken met besmettelijke dierziektes die ook mensen ziek kunnen maken, zoals vogelgriep. Om daar goed onderzoek naar te doen is een lab gebouwd waarin levende, besmette landbouwhuisdieren gehouden worden. Geen virus kan eruit ontsnappen. ‘Zelfs het DNA wordt vernietigd.’

Ingegaan wordt op de belangrijkste ziekten van wilde en gehouden karper in Nederland. Daarbij gaat het zowel om al heel lang bekende als om één nieuwe ziekte, optredend in de diverse jaargetijden.

Eind september 2013 is de koikarperziekte 'Koi Sleepy Disease'(KSD) voor het eerst aangetoond in Nederland door het Vis-, schaal- en schelpdierziektelaboratorium van Central Veterinary Institute, onderdeel van Wageningen UR. De klinische verdenking werd bevestigd door het zusterlab CEFAS in Engeland. KSD wordt veroorzaakt door Carp Edema Virus (CEV), een pokkenvirus. Ziekteverschijnselen lijken erg op die van de al meerdere jaren aanwezige koi herpesvirusziekte (KHVD), veroorzaakt door koi herpesvirus (KHV). De klinische verschijnselen van beide ziekten zijn: enophthalmus, overmatige slijmproductie en kieuwnecrose. Een verschil vormt echter het onmiskenbare slaapgedrag waaraan de ziekte zijn naam dankt. Omdat Nederland vele hobbyvijvers telt en koikarpereigenaren hun dierenarts consulteren in verband met ziekte bij hun vissen is het belangrijk dat dierenartsen KSD en KHVD in het veld kunnen herkennen. Bij visziektelaboratorium kan vervolgens bevestigingsdiagnostiek plaatsvinden.

Schmallenbergvirus (SVB) werd in 2011 voor het eerst in Europa gezien en veroorzaakte een epidemie van aangeboren afwijkingen, vooral misvormde ledematen en hersenafwijkingen, bij kalveren en lammeren. Het ging om een niet eerder gevonden virus, dat om die reden aanvankelijk moeilijk onderkend kon worden. Sinds het begin van de uitbraak is veel onderzoek gedaan aan SVB en inmiddels zijn routine laboratoriumtests alom beschikbaar. Zowel gehouden als in het wild levende herkauwers zijn gevoelig voor het SVB, dat wordt overgedragen door knutten (Culicoides species). Deze vector heeft gezorgd voor een snelle verspreiding over heel Europa en nu verspreidt het virus zich ook buiten Europa. Op dit moment wordt de economische schade ten gevolge van SVB vooral bepaald door handelsbeperkingen. Levend vee en sperma voor export moeten getest worden om het SVB-vrij te kunnen verklaren. In de regio waar de uitbraak is begonnen, wordt de ziekte niet meer gezien, maar met de toename van het aantal seronegatieve dieren wordt het risico van herintroductie van het virus op bedrijven wellicht groter.

De laatste jaren zie je het weer: afgegraasd duingrasland met veel konijnenkeutels. De terreinbeheerders zijn blij met de terugkeer van het konijn, want deze dieren zijn belangrijke hulpkrachten bij het duinbeheer. Door ziekten waren er niet veel meer van over. Het herstel is nog wankel en de mogelijkheden van terreinbeheerders om wat aan de lage stand te doen, zijn vrij beperkt.

Voor veel sportvissers is karper de favoriete vissoort. Dankzij een doordacht water- en visstandbeheer kent ons land een gezonde karperpopulatie. Tocht treedt er af en toe sterfte op bij deze vissen. Mede op verzoek van Sportvisserij Nederland onderzoekt het Centraal Veterinair Instituut in Lelystad de oorzaak van deze sterftes.

At the end of August and the first two weeks of September 2011 dozens of veterinary practitioners reported to GD Veekijker (Animal Health Service) several dairy herds with cows with sudden decreased milk production, watery diarrhea and sometimes fever. In the beginning these reports came from the Eastern region of the Netherlands, after that also from the other three regions. The percentages of diseased herds per veterinary practice varied from a few till dozens per cent. Extensive bacteriological, virological and parasitological testing of the feces of sick cows did not reveal an infectious cause of the clinical problems. Recently, 50 stored blood samples of clinically diseased cattle were tested for the Schmallenbergvirus using a PCR, and 36% (18/50) tested positive. A large group of control cows (n=115) was also tested with the PCR and all cattle tested negative. Likely the Schmallenbergvirus was the primary cause of the clinical symptoms in the Dutch dairy herds. Further research will be done to confirm this.

De nieuwe aquacultuurrichtlijn 2006/88/EG, die in de herfst van 2006 is goedgekeurd door het Europese Parlement bevat een lijst van aangifteplichtige vis-, schaal- en schelpdierziekten. In dit artikel wordt ingegaan op drie virusziekten van salmoniden, te weten VHS, IHN en ISA, waarvan alleen VHS tot nu toe in Nederland is aangetoond. Alle drie de virussen zijn onschadelijk voor de mens

De nieuwe aquacultuurrichtlijn 2006/88/EG, die in de herfst van 2006 is goedgekeurd door het Europese Parlement bevat een lijst van aangifteplichtige vis-, schaal- en schelpdierziekten. In dit artikel wordt ingegaan op de in Nederland aanwezige (niet-exotische) visziekten KHV-ziekte van karper en koi en SVC van karperachtigen. Beide virussen ervan zijn onschadelijk voor de mens

Doelstellingen van het Actieplan “Minder virus in Tulp” zijn: Dit project organiseert de opstart en de uitvoering van een actieplan dat leidt tot minder virus in tulp in een economisch rendabele teelt. De aandacht ligt met name bij TBV, TVX, Augustaziek, ArMV en LSV. Uitvoering van het actieplan moet leiden tot enthousiasme en power in de sector waardoor ook nieuwe inspiratie voor innovaties ontstaat. De beoogde modulaire en stapsgewijze aanpak van dit project zorgt voor een duidelijke afbakening van doelstellingen, activiteiten en budget en maakt tussentijdse nadere invulling van activiteiten mogelijk. Dit verslag beschrijft een aantal onderzoeken die hebben plaatsgevonden vanaf de start van dit Actieplan.

Nederland krijgt steeds meer te maken met besmettelijke dierziektes die ook mensen ziek kunnen maken, zoals vogelgriep. Om daar goed onderzoek naar te doen is een lab gebouwd waarin levende, besmette landbouwhuisdieren gehouden worden. Geen virus kan eruit ontsnappen. ‘Zelfs het DNA wordt vernietigd.’

Doelstellingen van het Actieplan “Minder virus in Tulp” zijn: Dit project organiseert de opstart en de uitvoering van een actieplan dat leidt tot minder virus in tulp in een economisch rendabele teelt. De aandacht ligt met name bij TBV, TVX, Augustaziek, ArMV en LSV. Uitvoering van het actieplan moet leiden tot enthousiasme en power in de sector waardoor ook nieuwe inspiratie voor innovaties ontstaat. De beoogde modulaire en stapsgewijze aanpak van dit project zorgt voor een duidelijke afbakening van doelstellingen, activiteiten en budget en maakt tussentijdse nadere invulling van activiteiten mogelijk. Dit verslag beschrijft een aantal onderzoeken die hebben plaatsgevonden vanaf de start van dit Actieplan.

Met het stijgen van de watertemperatuur in het voorjaar komt ook het metabolisme van de vis op gang. Veel vissoorten paaien bovendien in het voorjaar of de vroege zomer, dus ook hormonaal verandert er van alles. Dit hoort bij een natuurlijke gang van zaken maar geeft ook stress aan de vis. Stress is een basis voor ziekte. Welke ziekten kunnen we zoal aantreffen in de buitenvijver met het stijgen van temperatuur naar zomerse waarden?

De koi sector is bekend met verschillende ziekten van koi, zoals koi herpesvirus (KHV) en columnaris disease door Flavobacterium columnare. Dit najaar is echter een in Nederland nog niet eerder aangetoonde ziekte aangetroffen in koi: het koi sleepy disease (KSD). We gaan in dit artikel in op deze ziekte

Resultaten van een onderzoek naar het voorkomen van virussen (EVEX, Eel Virus European X; HVA, Herpes Virus Anguillea; EVE, Eel Virus European) bij palingen afkomstig uit diverse landen (zowel wilde paling als paling van kwekerijen) en van een zwemexperiment met geïnfecteerde en niet-geïnfecteerde palingen. Na voltooiing van de zwemreis werd in beide groepen het bloedbeeld onderzocht op diverse parameters (o.a. op hematocriet, het aantal rode bloedcellen). De resultaten zijn zeer verontrustend, omdat ze een aanwijzing vormen dat virus-infectie ertoe leidt dat palingen hun migratie naar de paaigronden niet kunnen voltooien door bloedarmoede, een beschadigde lever en een tekort aan eiwitten. Dit kan mede een oorzaak zijn voor het wereldwijd teruglopen van de palingstand

Omdat de zeehondenpopulatie in de Waddenzee opnieuw bedreigd wordt door het zeehondenvirus stelt zich de vraag of menselijk ingrijpen in de vorm van grootschalige opvang van zieke dieren gewenst is. Daarbij spelen diverse overwegingen en randvoorwaarden een rol: nationale en internationale wetgeving m.b.t. natuurbescherming en natuurbeheer, zorgplicht voortvloeiend uit de Welzijnswet, en ecologische aspecten. Omdat het behoud van de populatie als geheel voorop staat en er ecologische risico's verbonden zijn aan opvang en weer vrijlaten van individuele dieren, moet de opvang tot een maatschappelijk aanvaardbaar minimum beperkt blijven

Nerine blijkt niet vatbaar te zijn voor het PlAMV-virus. Het onderzoek naar de vatbaarheid van Nerine geeft dan ook geen aanleiding om de bestaande teeltstrategie aan te passen. Nerine wordt veelal in vruchtwisseling geteeld met lelie. Lelie is de laatste jaren getroffen door het PlAMV (Plantago asiatica mosaic virus). Dit virus kan tijdens de teelt via de bodem verspreiden. Ook bij hergebruik van grond afkomstig van PlAMV-lelieteelt is er (tijdens de broei in de kas) een risico op infectie van de nieuwe lelieteelt. Omdat Nerinebollen vaak naast lelies worden geteeld en/of in vruchtwisseling met lelies plaatsvindt, is er een grote angst dat PlAMV mogelijk ook voor grote problemen kan zorgen bij dit gewas. Een besmetting van Nerine met PlAMV zou een decimering van de teelt betekenen. Er is een besmettingsproef uitgevoerd in de periode van augustus 2013 t/m januari 2014 met Nerine bowdeni ‘Favourite’ en ‘Van Roon’ om vast te stellen of Nerine vatbaar is voor een besmetting met PlAMV. Het virus is via verschillende methoden overgebracht op Nerine, maar vervolgens is bij geen enkele plant of bol besmetting aangetoond, terwijl dit wel het geval was bij controle leliebollen/planten. Op basis van dit onderzoek kan de conclusie worden getrokken dat Nerine niet vatbaar is voor PlAMV.

Eind september 2013 is de koikarperziekte 'Koi Sleepy Disease'(KSD) voor het eerst aangetoond in Nederland door het Vis-, schaal- en schelpdierziektelaboratorium van Central Veterinary Institute, onderdeel van Wageningen UR. De klinische verdenking werd bevestigd door het zusterlab CEFAS in Engeland. KSD wordt veroorzaakt door Carp Edema Virus (CEV), een pokkenvirus. Ziekteverschijnselen lijken erg op die van de al meerdere jaren aanwezige koi herpesvirusziekte (KHVD), veroorzaakt door koi herpesvirus (KHV). De klinische verschijnselen van beide ziekten zijn: enophthalmus, overmatige slijmproductie en kieuwnecrose. Een verschil vormt echter het onmiskenbare slaapgedrag waaraan de ziekte zijn naam dankt. Omdat Nederland vele hobbyvijvers telt en koikarpereigenaren hun dierenarts consulteren in verband met ziekte bij hun vissen is het belangrijk dat dierenartsen KSD en KHVD in het veld kunnen herkennen. Bij visziektelaboratorium kan vervolgens bevestigingsdiagnostiek plaatsvinden.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

De koi sector is bekend met verschillende ziekten van koi, zoals koi herpesvirus (KHV) en columnaris disease door Flavobacterium columnare. Dit najaar is echter een in Nederland nog niet eerder aangetoonde ziekte aangetroffen in koi: het koi sleepy disease (KSD). We gaan in dit artikel in op deze ziekte

Nerine blijkt niet vatbaar te zijn voor het PlAMV-virus. Het onderzoek naar de vatbaarheid van Nerine geeft dan ook geen aanleiding om de bestaande teeltstrategie aan te passen. Nerine wordt veelal in vruchtwisseling geteeld met lelie. Lelie is de laatste jaren getroffen door het PlAMV (Plantago asiatica mosaic virus). Dit virus kan tijdens de teelt via de bodem verspreiden. Ook bij hergebruik van grond afkomstig van PlAMV-lelieteelt is er (tijdens de broei in de kas) een risico op infectie van de nieuwe lelieteelt. Omdat Nerinebollen vaak naast lelies worden geteeld en/of in vruchtwisseling met lelies plaatsvindt, is er een grote angst dat PlAMV mogelijk ook voor grote problemen kan zorgen bij dit gewas. Een besmetting van Nerine met PlAMV zou een decimering van de teelt betekenen. Er is een besmettingsproef uitgevoerd in de periode van augustus 2013 t/m januari 2014 met Nerine bowdeni ‘Favourite’ en ‘Van Roon’ om vast te stellen of Nerine vatbaar is voor een besmetting met PlAMV. Het virus is via verschillende methoden overgebracht op Nerine, maar vervolgens is bij geen enkele plant of bol besmetting aangetoond, terwijl dit wel het geval was bij controle leliebollen/planten. Op basis van dit onderzoek kan de conclusie worden getrokken dat Nerine niet vatbaar is voor PlAMV.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Virussen veroorzaken behoorlijk wat economische schade in cultuurgewassen. Een besmetting met komkommerbontvirus bijvoorbeeld levert al gauw 15% inkomstenderving op. Virusziekten zijn niet te bestrijden zoals schimmels en bacteriën, maar wel te beheersen. Virologe Ineke Stijger van Wageningen UR Glastuinbouw vertelt over de mogelijke wijzen van aanpak en het huidige onderzoek.

Ingegaan wordt op de belangrijkste ziekten van wilde en gehouden karper in Nederland. Daarbij gaat het zowel om al heel lang bekende als om één nieuwe ziekte, optredend in de diverse jaargetijden.

In april 2009 werden in Californië (VS) twee kinderen ziek met wat later een nieuw type griepvirus (influenza) zou blijken te zijn. Influenzaachtige verschijnselen waren in de maand daarvoor al opvallend veel waargenomen in Mexico. Deze bleken te zijn veroorzaakt door hetzelfde type griepvirus. Al snel werd deze influenzavariant bekend onder de naam Mexicaanse griep

Na een inleiding over de huidige aviaire leucoseproblematiek bij slachtkuikenmoederdieren veroorzaakt door de nieuwe J-variant, wordt met name ingegaan op de diagnostische mogelijkheden en beperkingen van aviaire leucose in het algemeen en op de aviaire leucose subgroep-J-virus in het bijzonder

Voor een praktijkgeval met een Boviene Virus Diarree-besmetting is de bedrijfseconomische schade bepaald. Toen er op het bewuste veebedrijf een BVD-drager geboren werd, hadden de kalveren van koppelgenoten, die ten tijde van de vermoedelijke infectie eveneens in de eerste 4 maanden van de dracht waren, ook onderzocht moeten worden op BVD. Aangezien dit is nagelaten ontstond er, naast schade die onvermijdelijk was, schade die voorkomen had kunnen worden

Net zoals een inseminator, een voorlichter, een dierenarts of willekeurig welke bezoeker is de loonwerker een mogelijke verspreider van smetstof. Hoe zit dat dan met smetstof en mest? Mest als een bron van mogelijke versleep van besmetting tussen bedrijven. Wat kun je er aan doen om die risico's te elimineren of op zijn minst te beperken? Dit artikel geeft u een aantal oplossingen

Koi Herpesvirus (KHV) komt niet alleen meer voor bij de siervis koi, maar is ook gevonden bij de consumptie- en hengelsportvis karper, beide Cyprinus carpio. In dit artikel wordt gekeken naar de geschiedenis, verspreiding, diagnostiek en preventie van dit virus

Een vrij nieuwe virusziekte onder konijnen wordt veroorzaakt door calici virussen, met als belangrijkste ziekte het Viraal Haemorrhagisch Syndroom (VHS). Er is nog weinig bekend over deze virusziekten. Op een congres in Portugal werd in dit verband gesproken over herintroductie

Het PIAM-virus in lelie is niet meer uit te roeien volgens de onderzoekers Maarten Kock en Casper Slootweg van PPO Lisse. Het hoogst haalbare is een beheersbaar niveau van besmetting, net als bij griep. Die situatie komt steeds dichterbij.

Het in dit rapport beschreven onderzoek richt zich op de optimalisatie van bescherming van lelie tegen de overdracht van Lelie mozaïekvirus (LMoV) en Symptoomloos lelievirus (LSV) door bladluizen. Het onderzoek is in de periode 2009-2012 uitgevoerd. Elk onderzoeksjaar had eigen specifieke vraagstellingen met de daarbij behorende proefopzet. In de eerste twee onderzoeksjaren is de bladluizenpopulatie wekelijks in detail via vangbakken en vangplaten bestudeerd. Gedurende het teeltseizoen zijn er in beide jaren 40-50 soorten bladluizen aangetroffen, waaronder ook veel bladluissoorten waarvan bekend is dat deze LMoV en/of LSV kunnen verspreiden. Qua populatiesamenstelling is er tussen de twee jaar vrij veel overlap, maar er zijn ook verschillen tussen de twee jaar zichtbaar. Zelfs wanneer er geen gewasbescherming werd uitgevoerd, werd vier jaar lang geen kolonisatie van bladluizen op de lelies waargenomen. Deze leliebollen waren ook niet behandeld met Admire. Blijkbaar is lelie geen geschikte waardplant voor bladluis of zijn er voldoende natuurlijke vijanden aanwezig. Verspreiding van LMoV en LSV vond gedurende het hele teeltseizoen van lelie plaats. Verspreiding van LMoV vond iets meer in de eerste helft van het seizoen plaats en werd in meerdere herhalingen van proefveldjes waargenomen. Daarentegen vond de verspreiding van LSV iets meer in de tweede helft plaats en was meer lokaal van aard in één of twee van de vier herhalingen. In periodes met ‘normale’ weersomstandigheden zonder extremen kan met een wekelijkse dosis minerale olie en pyrethroïden de virusverspreiding goed beheerst worden, ondanks dat er tijdelijk grotere aantallen bladluizen aanwezig zijn geweest. Het bleek dat in een relatief warme periode met hogere zonkracht/straling en in een periode met veel neerslag de toegepaste gewasbescherming minder effectief is geweest waardoor in deze periode extra virusverspreiding heeft kunnen plaatsvinden. De resultaten uit de eerste twee jaar van dit project (fase 1) hebben geleid tot een beter begrip voor het moment waarop virusverspreiding plaats kan vinden en op welke momenten gewasbescherming effectief moet zijn. Tevens heeft de monitoring van bladluizen meer inzicht gegeven in de bladluizen populatiedynamiek en de relatie met de virusverspreiding die tegelijkertijd kan optreden. In de tweede fase van dit onderzoeksproject is onderzocht wat het beste recept is voor optimale gewasbescherming tegen virusoverdracht door bladluizen waarbij tevens aandacht werd gegeven voor milieubelasting en de kosten van gewasbescherming. In twee opvolgende jaren is aangetoond dat wekelijkse toepassing van minerale olie een duidelijk positief effect had op de beheersing van virusoverdracht door bladluizen. Toevoeging van een pyrethroïde versterkte deze beheersing. De extra toevoeging van een insecticide resulteerde bij de lelies in de proefopzet niet in een extra reductie van virusoverdracht. Een insecticide heeft daarom op basis van deze resultaten geen toegevoegde waarde voor de beheersing van virusoverdracht door bladluizen. Negatieve effecten van een insecticide zijn ook niet waargenomen. Er wordt wel eens gesuggereerd dat toevoeging van een pyrethroïde of een insecticide het vluchtgedrag van bladluizen onrustiger zou maken wat een negatief effect zou hebben op virusverspreiding in een partij. Onderzoek heeft hiervoor geen aanwijzingen gevonden. Sinds enkele jaren is er een Luis/virus weerfax beschikbaar die op basis van weersverwachtingen advies geeft over het moment van gewasbescherming op de dag en de frequentie per week. Het tijdelijk verhogen van de frequentie van gewasbescherming in periodes met hogere temperaturen en veel zonkracht had geen effect op het viruspercentage. Grote meerwaarde van de Luis/virus weerfax zit hem in het inzicht in het optimale moment van gewasbescherming voor de eerstvolgende dagen. Met deze informatie kan een veel betere planning gemaakt worden. De frequentie van gewasbescherming tegen virusoverdracht door bladluizen kan vanaf half augustus gehalveerd worden tot 1x per twee weken. Onderzoek van twee opvolgende jaren toonde aan dat er bij dit recept niet extra virusinfectie optrad. Een belangrijk inzicht uit dit onderzoek is het feit dat gewasbescherming op de virusbron veel effectiever werkt dan gewasbescherming op de ontvangende plant. Van te voren was niet te verwachten dat de waargenomen verschillen zo groot zouden zijn. In de proefopzet moet hiermee dus rekening gehouden worden. In dit project is daarom in de loop van de tijd een steeds betere proefopzet ontwikkeld: - virusbron in de proefveldjes in netten geplant zodat deze bij het rooien apart te verwijderen zijn, - zones met bufferplanten die de proefveldjes met verschillende behandelingen voldoende van elkaar scheiden zodat naast elkaar gelegen behandelingen elkaar niet beïnvloeden. Er wordt geadviseerd deze indeling van een proefveld algemeen toe te gaan passen bij onderzoek naar effectiviteit van middelen. In het laatste deel van dit rapport wordt de achtergrond van functionele agrobiodiversiteit (FAB) beschreven en is er een analyse gemaakt in hoeverre de inzet van barrière planten een bijdrage kan leveren aan een verdere beheersing van virusoverdracht door bladluizen bij lelie. In de wetenschappelijke literatuur zijn diverse voorbeelden beschreven van een bijdrage van FAB bij de beheersing van virusverspreiding door bladluizen. Dit onderzoek is echter niet uitgevoerd onder teeltomstandigheden die in Nederland van toepassing zijn. Onderzoek naar FAB voor de beheersing van virusoverdracht onder Nederlandse teeltomstandigheden is zeker van belang vanwege de lokale populaties bladluizen en natuurlijke vijanden. Dit rapport somt een aantal aanbevelingen op die relevant zijn om te betrekken bij onderzoek naar functionele agrobiodiversiteit tegen virusoverdracht door bladluizen. Op basis van dit onderzoek zijn er diverse conclusies en aanbevelingen geformuleerd: o Voor een duurzame teelt van lelies wordt allereerst geadviseerd om zoveel als mogelijk met virusvrije of virusarme partijen lelie te werken. o Houd bij het maken van het teeltplan vooral ook rekening met de virusstatus van partijen en probeer virusvrije partijen apart te telen van partijen die besmet zijn met LMoV en/of LSV. o Een wekelijkse gewasbescherming met minerale olie en pyrethroïde is van groot belang wanneer men de lelies wil beschermen tegen virusinfecties door bladluizen. o Houdt bij het moment van gewasbescherming dan vooral ook rekening met het optimale moment van gewasbescherming. De Luis/virus weerfax is hierbij een zeer functionele hulpmiddel. o Dit onderzoek heeft geen additionele effecten van een insecticide aangetoond. o Daarentegen zijn er ook geen aanwijzingen gevonden dat pyrethroïden en insecticiden lokale virusverspreiding juist zouden stimuleren vanwege het onrustiger gedrag van bladluizen die worden blootgesteld aan pyrethroïden en insecticiden. o Het halveren van de frequentie van gewasbescherming vanaf half augustus levert geen extra risico op maar resulteert wel in een lagere milieubelasting en reductie in kosten voor gewasbescherming. Aanpassing van de frequentie vanaf half augustus is daarom zeker het overwegen waard wanneer de virusdruk in een partij/perceel laag is.

Wat is het extra verspreidingsrisico van geïnfecteerde bedrijven naar niet-geïnfecteerde bedrijven als niet-commercieel gehouden dieren worden gevrijwaard van preventieve ruiming in de eerste week van bestrijding van Mond en Klauwzeer virus (MKZ) in Nederland?

Deze factsheet geeft de meest recente gegevens over het oesterherpesvirus bij Japanse oesters weer. Daarnaast zijn de recente innovaties voor het verbeteren van de overleving van oesters opgenomen.

Met het stijgen van de watertemperatuur in het voorjaar komt ook het metabolisme van de vis op gang. Veel vissoorten paaien bovendien in het voorjaar of de vroege zomer, dus ook hormonaal verandert er van alles. Dit hoort bij een natuurlijke gang van zaken maar geeft ook stress aan de vis. Stress is een basis voor ziekte. Welke ziekten kunnen we zoal aantreffen in de buitenvijver met het stijgen van temperatuur naar zomerse waarden?

Verfijndere toets- en detectiemethoden, meer kennis over de symptomen en verspreiding van het PlAM-virus, bedrijven die productie en verwerking van uitgangsmateriaal geheel scheiden van het leverbaar: er is in het lelievak een breed offensief gaande tegen het PLAM-virus. "De PlAMV-problematiek is in 2012 niet toegenomen", constateerde PPO-onderzoeker Maarten de Kock op een door de Hobaho georganiseerde bijeenkomst. Maar het vak dient nog duidelijker keuzes te maken.

Sinds 2010 kampt de leliesector met een relatief nieuw virus, Plantago asiatica mosaic virus (PlAMV). Praktijkgericht onderzoek is destijds spoedig opgestart om kennis te verkrijgen over mogelijke infectie- en besmettingsroutes en om mogelijkheden voor beheersing van dit virus te onderzoeken. Vijf onderzoeksvragen stonden centraal in dit onderzoek. Naast antwoord op deze vragen, heeft het onderzoek ook aanvullende informatie over PlAMV en lelie opgeleverd. Dit rapport beschrijft onderzoek dat in de periode zomer 2011 t/m zomer 2012 is uitgevoerd

Ruim twee jaar werken de PPO-onderzoekers Maarten de Kock en Casper Slootweg nu aan het PlAM-virus in lelie. Die tijd heeft veel inzichten opgeleverd, vinden beide onderzoekers. Meest recent is het gegeven dat het virus zich ook door de grond van de ene naar de andere lelieplant verplaatst, en dat waarschijnlijk zonder hulp van een ander bodemorganisme. Hoe kan een teler uit het virus blijven?

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Tulpenmoza¿ekvirus (TBV) in tulp veroorzaakt veel schade in de teelt. Om virusverspreiding door bladluizen te voorkomen moet de teler in een korte periode deze bronnen van infectie verwijderen. Een tijdrovende bezigheid, die ook specifieke deskundigheid vergt. Verder bespaart dit verwijderen ook het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om de luizen te bestrijden. Echter, experts die dit kunnen zijn schaars. Om het gebrek aan goede ziekzoekers te compenseren, werkt Wageningen UR samen met een groep tulpentelers aan een oplossing. Gerobotiseerd ziekzoeken moet in een vroeg stadium symptomen van ziekten (TBV) in het gewas (in dit geval tulp) kunnen herkennen. Het streven is dat dit minimaal even goed gebeurt als door de experts.

Deze factsheet geeft de meest recente gegevens over het oesterherpesvirus bij Japanse oesters weer. Daarnaast zijn de recente innovaties voor het verbeteren van de overleving van oesters opgenomen.

Schmallenbergvirus (SVB) werd in 2011 voor het eerst in Europa gezien en veroorzaakte een epidemie van aangeboren afwijkingen, vooral misvormde ledematen en hersenafwijkingen, bij kalveren en lammeren. Het ging om een niet eerder gevonden virus, dat om die reden aanvankelijk moeilijk onderkend kon worden. Sinds het begin van de uitbraak is veel onderzoek gedaan aan SVB en inmiddels zijn routine laboratoriumtests alom beschikbaar. Zowel gehouden als in het wild levende herkauwers zijn gevoelig voor het SVB, dat wordt overgedragen door knutten (Culicoides species). Deze vector heeft gezorgd voor een snelle verspreiding over heel Europa en nu verspreidt het virus zich ook buiten Europa. Op dit moment wordt de economische schade ten gevolge van SVB vooral bepaald door handelsbeperkingen. Levend vee en sperma voor export moeten getest worden om het SVB-vrij te kunnen verklaren. In de regio waar de uitbraak is begonnen, wordt de ziekte niet meer gezien, maar met de toename van het aantal seronegatieve dieren wordt het risico van herintroductie van het virus op bedrijven wellicht groter.

Wat is het extra verspreidingsrisico van geïnfecteerde bedrijven naar niet-geïnfecteerde bedrijven als niet-commercieel gehouden dieren worden gevrijwaard van preventieve ruiming in de eerste week van bestrijding van Mond en Klauwzeer virus (MKZ) in Nederland?

At the end of August and the first two weeks of September 2011 dozens of veterinary practitioners reported to GD Veekijker (Animal Health Service) several dairy herds with cows with sudden decreased milk production, watery diarrhea and sometimes fever. In the beginning these reports came from the Eastern region of the Netherlands, after that also from the other three regions. The percentages of diseased herds per veterinary practice varied from a few till dozens per cent. Extensive bacteriological, virological and parasitological testing of the feces of sick cows did not reveal an infectious cause of the clinical problems. Recently, 50 stored blood samples of clinically diseased cattle were tested for the Schmallenbergvirus using a PCR, and 36% (18/50) tested positive. A large group of control cows (n=115) was also tested with the PCR and all cattle tested negative. Likely the Schmallenbergvirus was the primary cause of the clinical symptoms in the Dutch dairy herds. Further research will be done to confirm this. Eind augustus en in de eerste helft van september 2011 kwamen bij de GD Veekijker tientallen meldingen binnen van praktiserende dierenartsen over meerdere melkveebedrijven in hun praktijk met koeien met plotselinge melkproductiedaling, waterdunne diarree en soms ook koorts. In het begin kwamen deze meldingen vooral uit het oosten van Nederland, later ook uit andere regio's. De schattingen van percentages aangetaste bedrijven per praktijk liepen uiteen van enkele tot tientallen procenten. Uitgebreid bacteriologisch, virologische en parasitologisch onderzoek van de feces van zieke koeien leverde geen ziekteverwekker op. Later zijn vijftig bewaarde serumbloedmonsters van klinisch zieke koeien met behulp van een PCR getest op het Schmallenbergvirus. Bij 36 procent (18/50) van deze monsters is dit virus aangetoond, bij een grote groep controle-dieren (n=115) werd dit virus niet aangetoond.

De laatste jaren zien we in de bollenteelt en broei van Eucomis een toename in problemen van verminderde groei en bloei en afwijkende bladsymptomen waardoor de sierwaarde ernstig wordt verstoord. De problemen werden in verband gebracht met een virusbesmetting, maar tot nu toe was echter niet bekend welk virus daarbij een rol speelde. Met PCR-technieken en toetsplantenonderzoek is nader onderzoek gedaan. In zieke planten kon steeds het Ornithogalum-mozaïekvirus worden aangetoond. Dit is de laatste aflevering van de serie Ziek en zeer.

De teelt van tulpen kampt met aantasting door verschillende virussen, met name door het mozaïekvirus (Tulip Breaking Virus of TBV). Virusaantasting uit zich in de vorm van vaak subtiele strepen, vlekken in het blad en kleurafwijkingen in de bloemen. De aanwezigheid van het virus in de tulpenbol verlaagt de opbrengst en de kwaliteit en is een belemmering voor de export. Bij een hoge besmetting worden hele partijen afgekeurd. om economische, arbeid technische én milieukundige redenen gewenst virusaantasting zoveel mogelijk te voorkomen. Een consortium van kwekers, WUR-PPO, Agro-Syntens met steun van de sector (KAVB) heeft als doelstelling om het percentage viruszieke tulpen in de gehele keten terug te dringen door middel van het ontwikkelen en testen van een autonoom werkend prototype apparaat voor detectie en verwijdering van virus besmette (tulpen) planten in het open veld.

IHN (infectieuze haematopoietische necrose) is een ernstige en aangifteplichtige ziekte van forel. Sinds eind maart 2008, toen het eerste IHN geval in Nederland werd gediagnosticeerd zijn er 8 nieuwe positieve IHN virus detecties geweest bij forel. Dit is zorgelijk want dit virus veroorzaakt veel sterfte onder kleine en grote forel. In 2011 was er tevens een VHS-uitbraak (virale haemorrhagische septicaemie) in forel, de meest recente uitbraak van VHS daarvóór was in 1992.

De teelt van tulpen kampt met aantasting door verschillende virussen, met name door het mozaïekvirus (Tulip Breaking Virus of TBV). Virusaantasting uit zich in de vorm van vaak subtiele strepen, vlekken in het blad en kleurafwijkingen in de bloemen. De aanwezigheid van het virus in de tulpenbol verlaagt de opbrengst en de kwaliteit en is een belemmering voor de export. Bij een hoge besmetting worden hele partijen afgekeurd. om economische, arbeid technische én milieukundige redenen gewenst virusaantasting zoveel mogelijk te voorkomen. Een consortium van kwekers, WUR-PPO, Agro-Syntens met steun van de sector (KAVB) heeft als doelstelling om het percentage viruszieke tulpen in de gehele keten terug te dringen door middel van het ontwikkelen en testen van een autonoom werkend prototype apparaat voor detectie en verwijdering van virus besmette (tulpen) planten in het open veld.

De laatste jaren zie je het weer: afgegraasd duingrasland met veel konijnenkeutels. De terreinbeheerders zijn blij met de terugkeer van het konijn, want deze dieren zijn belangrijke hulpkrachten bij het duinbeheer. Door ziekten waren er niet veel meer van over. Het herstel is nog wankel en de mogelijkheden van terreinbeheerders om wat aan de lage stand te doen, zijn vrij beperkt.

Voor veel sportvissers is karper de favoriete vissoort. Dankzij een doordacht water- en visstandbeheer kent ons land een gezonde karperpopulatie. Tocht treedt er af en toe sterfte op bij deze vissen. Mede op verzoek van Sportvisserij Nederland onderzoekt het Centraal Veterinair Instituut in Lelystad de oorzaak van deze sterftes.