13. Abydos – whereAlexander started his campaign against the PersiansBetween AD 177/8 and the reign of the emperor MaximinusThrax (235-238) the city of Abydos in the Troad (modern Çanakkale), situated onthe Asian shore of the Hellespont, minted five emissions of medallions with avery interesting reverse image. In the centre of this picture, that may haveused a painting as a template, an armoured man is shown with a spear in hisleft hand. Surrounded by two other combatants he stands on the deck of avessel, whose stem is decorated with the helmeted head of the goddess Athena.The central male figure waves with his right hand, probably as a command toother ships to follow him. Another significantly smaller vessel, manned by asingle warrior who represents the whole crew pars pro toto, isdepicted in front of the commander’s ship. We may conclude that the commander’sorder is obeyed. In the background of the coin image a trumpeter stands on atower, obviously giving the signal for departure.The interpretation of this coin image has been long debated.Friedrich Imhoof-Blumer, guided by the coin legends, which were misread asΛOVKOVΛΛΟC, considered that the coin might depict Sulla and Lucullus crossingthe Hellespont from Sestos to Abydos in the year 86 BC, but he was finallyunconvinced by this proposal. In 2001 Italo Vecchi, without discussingImhoof-Blumer’s interpretation, suggested that the scene on the Abydosmedallions should be interpreted as Alexander the Great crossing the Hellespontin 334 BC. His proposal was not accepted by Carsten Dahmen, who discussed the Abydoscoin image in his book on Greek and Roman coins depicting Alexander, althoughhe was unable to refute Vecchi’s interpretation.Arrian of Nikomedeia, our best source for Alexander’scampaign against the Persians, tells us that Alexander went from Sestos to thetop of the Thracian Chersonesos and crossed over from Elaious to the Asianshore. This may discourage us from accepting Italo Vecchio’s explanation, butArrian’s account includes the observation that different versions of the storyof Alexander crossing the Hellespont circulated, and that the story describingthe crossing from Elaious, which he followed himself, was the version mostcommonly adopted by Alexander’s historians. However, other traditions clearlyexisted, and we should conclude that one of them related the circumstanceswhich were depicted on the Abydos medallions. According to this versionAlexander and his army must have crossed the Hellespont from Sestos to Abydos.After leaving the harbour in Sestos, the expedition sailed southwards to thetower of Hero, where Strabo writes that the force of the stream directs theships to the opposite shore near Abydos. Alexander was the first to land andthrew his spear into Asian soil to claim it as his δορύκτητος χώρα (‘spear-wonterritory’). The people of Abydos may have decided to mint these medallions,illustrating their central role in this tradition, around/on the 500th anniversaryof Alexander’s crossing, in response to the publication of Arrian’s Anabasis.Abydos’ historical link with the start of Alexander’sPersian campaign in Asia was a very important aspect of the city’s identity.Other cities of Asia Minor, including Apollonia Mordiaion and Sagalassos, alsoclaimed a special relationship with the Macedonian king. Especially at times whenRoman emperors led campaigns against the Iranians (Persians?), identifyingthemselves as new Alexanders, it was beneficial for a city like Abydos toaccentuate its role as the point of departure for Alexander the Great’sworld-changing campaign. The traditional view of the Hellespont as the borderbetween Europe and Asia also served to define this military operation as ahistoric turning-point. Thus the image on the Abydos medallions should beinterpreted in the same way as paintings depicting Caesar crossing the Rubicon,Washington crossing the Delaware, Blücher crossing the Rhine, or Napoleon’straverse of the Alps and the Neman (Memel).14. Antandros,a city at the southern foothills of Mt. Ida: a coin illustrating a scenefrom Virgil’s Aeneid and the city’s tutelary goddessAntandros was a small town in the southern foothills ofMount Ida in the eastern part of the Troad. The literary tradition about thecity is scarce, and only a few inscriptions have come down to us. We may hopethat the Turkish excavations, which started in 2001, will enhance ourknowledge. However, we can also gain new information about the city by bringinga nearly unexploited kind of evidence into the discussion, the city’s coins.This helps to create a sharper profile of Antandros and its identity inantiquity.Our literary sources repeatedly mention the city’s richtimber resources and ship-building based on timber brought down from Mt. Ida.The German philologist Klausen observed in 1839 that coins depicting a treeminted by Antandros and its neighbour city Skepsis, alluded to the abundance offorests and timber around these cities, and that the tree should be identifiedwith a significant local species, Klausen’s proposal was ignored by subsequentnumismatists and scholars who identified the tree as a palm. Correctionsof this misinterpretation by Friedrich Imhoof-Blumer and Louis Robert have notbeen heeded. We know now that the vegetation of Mt. Ida contains many endemicplants, and one of the most conspicuous is Abies nordmanniana ssp.equi-trojani, the Trojan fir (Turkish fir, Kazdağı fir). Originally the speciesonly grew in this region, but in the last decades it has been introduced tomany other parts of the world, especially to northern Germany and Denmark,where hundreds of thousands of examples are grown for sale as Christmas-trees.Homer referred to this particular fir in the Iliad, as it served as a hideawayfor Hypnos in the episode describing how hewas collected by Hera when she puther husband Zeus to sleep. Quintus Smyrnaios mentioned the Trojan fir in hisaccount of the building of the Trojan horse: the Greeks cut many specimens onMount Ida as timber to build that sinister beast.Around ten years ago, a large and very interestingmedallion, minted by Antandros in the time of Severus Alexander, was auctionedby the American auction house, the Classical Numismatic Group. The coin’sreverse depicts Aeneas leaving the Troad. He is shown pulling his young sonAskanios with his right hand, as he carries his old father Anchises on his leftshoulder. In the background we see the rear part of a ship. This coin imagerecalls the opening scene of Virgil’s Aeneid book 3, where Virgil mentionsAntandros by name as the place of Aeneas’ departure from the Troad. By drawingon this tradition, disseminated by the most widely read Latin author, Antandrosadvertised both its own importance and its affinity with Rome. AnotherVirgilian passage also illuminates Antandros’ self-promotion. Aeneid 9,80-92 relates that Aeneas was only able to build the ships that carried himLatium, with the help of a goddess, who provided the necessary timber fromconifers growing in her sanctuary. In Virgil calls the goddess Berecyntia, i.e.the Phrygian goddess. As she speaks of Mount Ida as ‘our mountains «montesnostri», she must be identified with the Mater Deum Magna Idaea, also namedKybele, Meter theon, Rhea, Adrasteia, and so forth. Virgil and other authorsshow that there was a sacred grove with altars of this goddess in themountainous and thickly wooded area forming part of Antandros’ territory. Thehead of a goddess, who is depicted on the classical silver coins of Antandrosand which until now has been regarded as Artemis Astyrene, should be identifiedwith the Mater Deum Magna Idaea. Her sacred tree was the Trojan fir, underwhich her lover Attis was killed by a wild boar. She was also venerated by thecitizens of Antandros’ neighbours, Skepsis and Skamandreia, and it is nosurprise that the Trojan fir, or one of its cones, is also shown on their citycoinage. The Antandrian, Skepsian and Skamandreian coins depicting this treewere notdesigned to evoke the natural landscape of Mount Ida, but should beunderstood as a mark of homage to the Mater Deum Magna Idaea, who also had thefunction of a ‹potnia theron› and of an oracular goddess.Strabon indicates that the goddess’s cult was closely linkedwith that of Dionysos, who was widely venerated in the Troad. TImages of agoat, a bunch of grapes and an ivy leaf on the coins of Antandros are to be understoodas allusions to Dionysos worship in Antandros and its territory. Furtherimportant gods of Antandros were Apollon, his son Asklepios and Hephaistos,whose cultic significance had to do with iron mining and the prosperousblacksmith’s craft at Antandros, that may have produced weapons for the Romanarmy. According to local lore the Judgment of Paris (Iudicium Paridis) alsooccurred on Antandrian territory. Another Antandrian medallion refers to themyth that Apollo’s singing was audible near the source of riverSkamandros. The true background of this mythical story was revealed bythe great German physician Rudolf Virchow, who was unaware of this coin, butreported in his book on the Troad (1879) that both he and his companions hearda singing voice where the Skamandros comes out of the rock.In sum, the coins of Antandros reflect legends and phenomenathat instilled its citizens’ sense of the gods’ protection and favour to thecity as well as of their own self-worth. Especially under Roman rule suchfeelings were important in maintaining a small community’s autonomy and status., 13. Abydos -İskender’in Perslere karşı sefere başladığı yerHellespontos’un Asia kıyısına konumlanmış bir Troas kentiolan Abydos (bugünkü Çanakkale), İ.S. 177/8 ile imparator Maximinus Thraks’ınhükümdarlığı (235-238) arasındaki bir zamanda oldukça ilginç bir arka yüzresmine sahip olan 5 madalyon baskısı yapmıştır. Bir tabloyu model alan buresmin merkezinde sol elinde mızrağı olan zırhlı bir adam tasvir edilmektedir.İki başka savaşçıyla çevrelenmiş olan adam, pruvası tanrıça Athena’nın miğferlibaşıyla bezenmiş olan bir geminin güvertesinde ayakta durmaktadır. Ortadakierkek figürü, muhtemelen diğer gemilerin takip etmesi amacıyla sağ elinisallamaktadır. Oldukça küçük boyutlarda ve üzerinde sadece bir savaşçının parspro toto (bir bütünü açıklayan bütünün parçası) olarak konulduğu birbaşka gemi komutanın gemisinin önünde tasvir edilmiştir. Bundan dolayıkomutanın emrine itaat edildiğini düşünmeliyiz. Sikke resminin arka planındabir adamın üzerinde trompet çaldığı bir kule görünmektedir. Adam açık birşekilde hareket için bir işaret vermektedir.Sikkedeki bu resmin yorumlanması uzun bir süredirtartışılmaktadır. Friedrich Imhoof-Blumer sikkenin Sulla ve Lucullus’un İ.Ö. 86yılında Sestos’tan Abydos’a gitmek için Hellespontos’u geçişini betimlediğifikrini öne sürmüş, ancak sonuçta kendi önerisinden memnun kalmayarak onundoğruluğuna inanmamıştır. Ancak Imhoof-Blumer, ΛΟVΚΟVΛΛΟC olarak açık birşekilde yanlış okunmuş sikke lejantlarının kendisine başka bir seçenekbırakmadığından emindi. 2001 yılında Italo Vecchi, Abydos madalyonlarıüzerindeki sahne ile Büyük İskender’in İ.S. 334 yılında Hellespontos’ugeçmesini özdeşleştirmeye çalışmış, ancak Imhoof-Blumer’in yorumunu ve buyorumdan kaynaklı sorunları tartışmamıştır. Onun yerine bu gizemli sikkeresmini kendi yaptığı bu yeni yorumla açıklamanın yeterli olduğunu düşünmüştür.Bu yüzden İskender betimli Yunan ve Roma dönemi sikkeleri üzerine yazmış olduğukitapta Carsten Dahmen’i ikna edememiştir. Dahmen, Vecchi’nin yorumunu kabuletmemiş, ancak onu reddetmeye de muvaffak olamamıştır.İskender’in Pers seferi hakkında açıkça en iyi kaynağımızolan Nikomedeia’lı Arrianus, İskender’in Sestos’tan Trakya Khersonesos’unun üstkısmına gittiğini ve Elaious’tan Asia kıyısına geçtiğini aktarmaktadır. Budurum bizi, Vecchio’nun Abydos sikke resmiyle ilgili yaptığı açıklamayı kabuletmekten alıkoyabilir. Ancak Arrianos’un bunu naklettiği pasajının dahayakından okunması tarihçi tarafından öylesine yapılan ek bir açıklamaya dikkatçekmemizi sağlamaktadır. Arrianus, İskender’in Hellespontos’u geçişi konusundafarklı versiyonların dolaşımda olduğunu ve İskender’in Elaious’u ziyareti vehemen ardından oradan geçiş yaptığı versiyonun çok yaygın bir şekildetarihçiler tarafından ve ayrıca kendisi tarafından da kullanılan versiyonolduğunu belirtmektedir. Öte yandan bu, diğer versiyonların da var olduğuanlamına gelir ve bunlardan birinin tam da Abydos madalyonlarındabetimlenenlerden birisi olduğu açıktır: İskender ordusuyla birlikte Sestos’tanAbydos’a giderek Hellespontos’u geçmiştir. Önce Sestos’taki limandan ayrılmış,ardından da biraz daha güneye Hero kulesine doğru yelken açmıştır. BurasıStrabon’un bize aktardığı gibi, akıntının gücünün gemileri zorlayarak onlarıAbydos yakınındaki karşı kıyıya sürüklediği yerdir. Oraya ilk olarak İskenderayak basmış ve mızrağını Asia toprağına fırlatarak oranın kendi δορύκτητος χώρα’sıolduğunu iddia etmiştir. Hem Arrianus’un bu aktarımı hem de İskender’ingeçişinin 500. yıldönümü Abydos’luları kentin bakış açısının vurgulamayayardımcı olacak bu madalyonları basmasına sebep olmuştur.Abydos’un İskender’in Pers seferinin başlangıcıyla kurduğutarihi bağ kentin kimliği açısından oldukça önemli bir yere sahipti. ApolloniaMordiaion ve Sagalassos gibi Makedonyalı kral ile özel bir ilişkiye sahipolduğunu iddia eden başka Küçük Asya kentleri de vardır. Özellikle Romaimparatorları İranlılara karşı sefere çıkıp kendilerini yeni İskender gibihissettikleri zamanlarda, Abydos gibi bir kent için Büyük İskender’in dünyayıdeğiştiren seferinin başlangıç noktası olarak kendi rollerini vurgulamasıyararlı olabilirdi. Avrupa ve Asya arasındaki sınırın Hellespontos tarafındançizilmesi geleneği bu askeri operasyonu tarihsel bir dönüm noktası olaraksimgelemek için geriye kalanı ziyadesiyle yapmış olabilir. Bu yüzden Abydosmadalyonları üzerindeki resim Caesar’ın Rubicon çayını, Washington’unDelaware’yi, Napolyon’un Alp’leri ve Neman Nehri’ni ya da Blücher’in RenNehri’ni geçişini gösteren tablolar ile doğrudan bağlantılıdır.14. Antandros –İda Dağı’nın güney eteklerinde bir kent: Vergilius’un Aineas destanındaki birsahnenin bir sikke üzerinde resmedilmesi ve kentin koruyucu tanrıçasıAntandros, Troas’ın doğusunda İda Dağı’nın güney eteklerindeoldukça küçük bir kenttir. Kent hakkındaki edebi aktarımlar oldukça sınırlıdırve yalnızca birkaç yazıt günümüze ulaşabilmiştir. 2001 yılında başlayan Türkkazılarının Antandros hakkındaki bilgilerimizi artırmasını umuyoruz. Öteyandan, hemen hemen hiç kullanılmamış bir belge türünü, yani kent tarafındanbasılan sikkeleri tartışmaya açarak kent hakkında yeni bilgiler edinebiliriz.Makalenin bu bölümünün amacı Antandros’un ve Antik Dönem’deki kimliğinin dahabelirgin bir profilini oluşturmaktır.Edebi metinler tekrar tekrar kentin zengin kerestekaynaklarından ve İda Dağı’ndan indirilen keresteye dayalı gemi inşasındanbahsetmektedirler. Henüz 1839 yılında Alman filolog Klausen, Antandros vekomşusu Skepsis kenti tarafından basılan ve üzerinde ağaç betimi olan bazısikkelerin bu kentler civarında ormanların ve kerestenin bolluğunu işaretettiğini ve bu ağacın orada yetişen bir ağaçla özdeş olması gerektiğinigözlemlemiştir. Fakat nümizmatlar ve bazı diğer bilim insanları Klausen’in bukeşfini kabul etmemişler ve bu sikkeler üzerindeki ağacı bir palmiye ileözdeşleştirmişlerdir. Friedrich Imhoof-Blumer ve Louis Robert tarafından buyanlış yorumlamaya yapılan sonraki düzeltmeler sonuçsuz kalmıştır. Bugün İdaDağı’ndaki bitki örtüsünün pek çok endemik bitki ile karakterize edildiğinibiliyoruz. Bunlar arasından en göze çarpanlarından birisi Troia köknarı (Türkköknarı, Kazdağı köknarı)- Abies nordmanniana ssp. equi-trojani’dir. Bu ağaçaslen sadece orada bulunabilmekteydi fakat son on yıllık zaman dilimlerinde,özellikle kuzey Almanya ve Danimarka’da Noel ağacı olarak kullanılmak üzereyüzbinlerce köknar yetiştirilmiştir. Bu özel köknardan Homer Ilias destanındazaten bahsetmektedir. Ağaç, Hera’nın, kocası Zeus’u uyutmak için gelip aldığıHypnos için bir saklanma yeri olarak kullanılıyordu. Quintus Smyrnaios Troiaatının yapımıyla bağlantılı olarak Troia köknarından bahsetmektedir: Yunanlılarİda Dağı’na gitmişler ve bu uğursuz yaratığın inşası için gerekli keresteyielde etmek üzere pek çok köknarı kesmişlerdir.Yaklaşık 10 yıl önce Antandros tarafından Severus Alexanderzamanında basılan büyük ve oldukça ilginç bir madalyon Amerikan müzayede evi“Classical Numismatic Group” tarafından müzayedeye çıkarıldı. Bu sikkenin arkayüzünde Aineas’ın Troia’dan nasıl ayrıldığı resmedilmiştir. Sağ eliyle gençoğlu Askanios’u sürüklemekte, sol omuzunda da babası Ankhises’i taşımaktadır.Arka planda bir geminin kıç kısmı görünmektedir. Sikke üzerindeki bu resimVergilius’un Aineas destanının 3. kitabının açılış sahnesine dayanmaktadır.Orada Vergilius, Aineas’ın Troia’dan ayrıldığı yer olarak Antandros’u ismenzikretmektedir. En çok okunan Latin yazar tarafından yayılan bu aktarımlaAntandros hem Roma için olan öneminin hem de onunla olan yakın ilişkisininreklamını yapabilmiştir. Ancak Antandros’un kendi algılayışını aydınlatmak içinVergilius’un Aineas destanının 9. kitabının da göz önüne alınmasıgerekmektedir. Orada 80-92. arasındaki mısralarda Aineas’ın kutsal alanınınkozalaklı ağaçlarını gerekli keresteyi elde edebilmesini için kendisine bırakanbir tanrıçanın yardımıyla Latium’a gidecek gemiyi inşa edebildiğiniöğrenmekteyiz. Vergilius’un mısralarında Tanrıça Berecyntia, yani bir Frigtanrıçası olarak adlandırılmaktadır. Bu tanrıça İda Dağı’nı “montes nostri” olaraktanımladığı için, onun Kybele, Meter theon, Rhea, Adrasteia olarak daadlandırılan Mater Deum Magna Idaea olduğu tamamen kesindir. Vergilius ve diğeredebi belgeler Antandros teritoryumunu oluşturan dağlık ve yoğun ağaçlı alandabu tanrıçanın sunaklarıyla birlikte kutsal bir alana sahip olduğunugöstermektedir. Antandros’un klasik gümüş sikkelerinde betimlenen ve bugünekadar Artemis Atyrene olarak kabul edilen bir tanrıça başı Mater Deum MagnaIdaea ile özdeşleştirilmelidir. Altında aşığı Attis’in vahşi bir boğatarafından öldürüldüğü Troia köknarı onun kutsal ağacıdır. Onun, ayrıcaAntandros’un komşu kentleri Skepsis ve Skamandreia tarafından da tapınımgörmesinden dolayı, Troia köknarının ya da onun kozalağının bu kentlerinsikkeleri üzerinde betimlenmeleri hiç şaşırtıcı değildir. Troia köknarınıbetimleyen Antandros, Skepsis ve Skamandros sikkeleri İda Dağı etrafındakimanzarayı ve doğayı tasvir etmek amacıyla basılmamış olup ve bir kehanet tanrıçası özelliği bulunan Mater Deum Magna Idaea’ya gösterilenhürmet olarak anlaşılmalıdır.Strabon’un bize aktardığına göre, onun kültü Troas’ta genişçaplı bir tapınım gören Dionysos kültü ile yakın bir ilişki içindeydi. Buyüzden Antandros sikkeleri üzerindeki keçi, üzüm salkımı ve sarmaşık yaprağıtanrının Antandros ve teritoryumundaki tapınımına bir gönderme olarakanlaşılmalıdır. Antandros’un diğer önemli tanrıları Apollon, oğlu Asklepios vekültle ilgili olan önemi Roma ordusu için silah üretmiş olabilecek Antandrosdemircilik sanatının gelişimi ve demirin çıkarılmasıyla ilgili olması gerekenHephaistos’tur. Yerel bilgiye göre Iudicium Paridis Antandros kentiteritoryumunda vuku bulmuştur. Bir diğer Antandros madalyonu tarafındanatfedilen başka bir efsaneye göre Apollon’un söylediği şarkı SkamandrosNehri’nin kaynaklarının yakınlarında duyulmuştur. Bu efsanenin gerçek arkaplanı, yani hem onun hem de yoldaşlarının Skamandros’un kayadan çıktığı yerdeşarkı sesini duymuş olması, söz konusu sikkeyi tanımayan ama Troas hakkındakikitabında rapor etmiş olan büyük Alman fizikçi Rudolf Virchow tarafından ortayaçıkarılmıştır.Özetle; Antandros sikkeleri vatandaşlarının kendinialgılamalarında, öz saygı, kutsal koruma ve seçim algısını aşılayabilen öğeleriyansıtmaktadır. Özellikle Roma hâkimiyeti sırasında böylesi duygular nispetenküçük bir kentin otonomisi için önemli olmalıydı.