Search

The study concerns the homecoming story of a Jewish Holocaust survivor, Szlomo Himelfarb, who returned to his home town of Solec on the Vistula, and his murder by local policemen. It is based on the material of so-called sierpniówki [testimonies given in 1944–1946 before summary courts for the prosecution “of fascist crimes against the civilian population and traitors of the Polish Nation”]. In conclusion, the author points to other cases of murders committed immediately after the war in Iłża (Starachowice) County.

The rules of the reservation. On the book Jewish Poland Revisited by Erica Lehrer The paper offers a review of Erica Lehrer’s Jewish Poland Revisited, a publication presenting outcomes of an anthropological research on Jewish-Polish memory projects in Cracow's former Jewish district of Kazimierz. In a discussion of the book's theses, the author critically analyses Lehrer's postulate of 'ethnography of possibility' and the resultant strategy of approval for contemporary Kazimierz as a 'space of encounter' alongside with its rules of participation, imposed by the Polish proprietors of the district on its visitors. The article focuses on two such rules that condition a visitor’s possibility of participation in shrinking public spaces of Kazimierz. First of these laws is discussed as an imperative of abandoning the immediacy of district's physical space and its histories signified by the surviving built environment. Instead, Lehrer introduces a conceptual division of "social" and "physical" spaces, which leads to silencing of otherwise immediately present evidence of the violent past. The second rule is analyzed as a requirement of accepting the contemporary Polish owners’ role of 'brokers" and "purveyors" of Jewish heritage, consequential with an approval of a doubtful legal and moral title to the appropriated spaces. Through focusing on these rules of participation that determine and perpetuate the conditionality of Jewish presence in the space of Kazimierz, the author argues for a necessity of questioning and re-defining the traditional divisions of disciplines that establish conceptual separations of "social" and "built" spaces, as well as for a necessity of a critical outlook on contemporary Central European understandings of "heritage". Such an inquiry is discussed as conditional for overcoming the largely avoided yet still present "heritages" in the history of Polish-Jewish relations: the traditions of violence and exclusion, either social and spatial. Regulamin rezerwatu. O książce Jewish Poland Revisited Eriki Lehrer Artykuł stanowi recenzję książki Jewish Poland Revisited Eriki Lehrer, prezentującej wyniki antropologicznych badań na temat żydowsko-polskich projektów pamięci realizowanych w byłej dzielnicy żydowskiej na krakowskim Kazimierzu. Omawiając tezy pracy, autor poddaje krytycznej analizie proponowany przez Lehrer projekt etnografii możliwości i wynikającą z niego strategię akceptacji współczesnego Kazimierza jako przestrzeni spotkania, za którą idzie akceptacja zasad uczestnictwa narzuconych gościom przez polskich zarządców Kazimierza. W artykule rozpatrywane są dwie takie zasady, warunkujące możliwość uczestnictwa gościa w kurczącej się przestrzeni publicznej Kazimierza. Pierwszą z nich autor opisuje jako nakaz porzucenia bezpośrednio dostępnej, fizycznej przestrzeni dzielnicy i niesionych przez nią historii, których znakiem jest ocalała zabudowa. W to miejsce Lehrer wprowadza podział na przestrzeń społeczną i fizyczną, skutkiem czego stłumione zostają ślady brutalnej przeszłości, w przeciwnym razie bezpośrednio obecne. Drugą zasadę autor odtwarza jako wymóg akceptacji roli współczesnych polskich właścicieli jako brokerów i pośredników żydowskiego dziedzictwa, co w konsekwencji pociąga za sobą akceptację ich wątpliwych prawnie i moralnie roszczeń do zawłaszczonej przestrzeni. Skupienie uwagi na regulaminie uczestnictwa, który ustanawia i utrzymuje warunkowy charakter żydowskiej obecności w przestrzeni Kazimierza, prowadzi autora do wniosku o konieczności rewaluacji i redefinicji tradycyjnego rozdziału dyscyplin, który tworzy konceptualny podział na społeczne przestrzenie i architektoniczne obiekty, oraz do krytycznego namysłu nad obowiązującym obecnie w Europie Środkowo-Wschodniej rozumieniem pojęcia „dziedzictwo”. Tego rodzaju poszukiwanie uznaje autor za warunek przezwyciężenia ignorowanego zwykle, choć mimo wszystko obecnego w polsko-żydowskich stosunkach „dziedzictwa”: tradycji przemocy i wykluczenia, tak społecznego, jak i przestrzennego.

The Post-Jewish Space The paper offers a critical analysis of a prevalently used contemporary Polish design strategy of alteration and modification, practiced on the former Jewish districts in Poland. A majority of these districts’ urban substance consists of property once belonging to Polish Jews, and appropriated by non-Jewish Poles during the Holocaust and after 1945. Such property and its urban space are described in Polish language as a ‘post-Jewish’ ones (mienie pożydowskie). The article analyses two parallel cultural processes of contemporary adaptation of this urban space. First of these processes is focused on the concept of Jewish Space, a social idea proposed in 1999 by Diana Pinto. The Jewish Space, envisaged as a cultural and material space of an encounter between European Jews and non-Jews, in its Polish interpretation becomes free from any requirement of a Jewish presence. A social practice resulting from such interpretation differs radically from Pinto’s original idea. The second reviewed process concerns the physical construction of thus defined ‘space of encounter’. Its practice is analysed on an example of Oxygenator, an urban intervention by Joanna Rajkowska, installed in Warsaw in 2007. This work, one of first Polish attempts to create a physical space of encounter, despite of its altruistic principles could not fully go beyond the boundaries of the Polish discourse on the exclusivist ‘dialogue’. Consequently, a cultural vocabulary it allowed remains limited to meanings more likely to result with exclusion than with a possibility of participation. Przestrzeń pożydowska Artykuł zawiera krytyczną analizę współczesnych strategii zmian oraz modyfikacji w pożydowskich dzielnicach w Polsce. Większość substancji miejskiej w tych rejonach składa się z nieruchomości wcześniej należących do polskich Żydów, a później przywłaszczonych przez Polaków nieżydowskiego pochodzenia podczas Holokaustu oraz po roku 1945. Tego typu nieruchomości nazywa się obecnie „mieniem pożydowskim”. Autor analizuje dwa równolegle działające procesy adaptacji tej przestrzeni miejskiej. Pierwszy z nich zasadza się na koncepcji „przestrzeni żydowskiej”, przedstawionej w 1999 roku przez Dianę Pinto. „Przestrzeń żydowska”, pierwotnie zdefiniowana jako kulturalne i materialne miejsce spotkań europejskich Żydów oraz ludności pochodzenia nieżydowskiego, w polskim kontekście nie wymaga realnej obecności Żydów. Co za tym idzie, praktyki społeczne wynikające z tej interpretacji idei „przestrzeni żydowskiej” daleko odbiegają od pierwotnego zamysłu Pinto. Drugi proces opisany w artykule dotyczy fizycznej realizacji tak zdefiniowanego „miejsca spotkań”. Analizowany jest on na przykładzie Dotleniacza – instalacji miejskiej z 2007 roku autorstwa Joanny Rajkowskiej. Praca Rajkowskiej była jedną z pierwszych prób stworzenia fizycznego miejsca spotkań w Polsce. Pomimo altruistycznych założeń, które legły u podstaw projektu, nie mógł on w pełni wyrwać się z okowów dyskursu na temat „dialogu” ekskluzywistycznego. Tak więc kulturowa interpretacja Dotleniacza została zawężona do znaczeń, których owocem będzie raczej wykluczenie, a nie możliwość uczestnictwa.

Since October 2012, the “Landesbibliothekszentrum Rheinland-Pfalz/ Pfälzische Landesbibliothek Speyer" (PLB) has been investigating its inventory to identify books confiscated during the Nazi period. This provenance project - scheduled to last for one year - is supported by the Arbeitsstelle für Provenienzforschung (Post for Provenance Research) in Berlin. In the last six months, 28,000 acquisitions by purchase and 17,000 acquisitions by gift have been checked. As a result, ca. 50 books were found to have originally belonged to Jews from Speyer who were deported to the internment camp of Gurs in Southern France. The books were given to the PLB by the City of Speyer in 1941. [ABSTRACT FROM AUTHOR]