Search

[Δε διατίθεται περίληψη / no abstract available]

Περιέχει βιβλιογραφία. Αριθμός δεδηλωμένων πηγών στη βιβλιογραφία: 215 Διατριβή (διδακτορική) -- Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, 2021. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Η παρούσα μελέτη εστιάζει σε δύο τομείς: (α) στη γλώσσα των ποιημάτων του Μανουήλ Φιλή και (β) στην αυτοκρατορική και εκκλησιαστική ιδεολογία. Στόχος της είναι να αναδειχθεί η σημασία και η λειτουργία της γλώσσας για ένα ποιητικό κείμενο, αλλά και να κατανοήσουμε καλύτερα τον τρόπο με τον οποίο συνέθετε τα ποιήματά του ο Μανουήλ Φιλής. Ως προς τον δεύτερο τομέα εστίασης, στόχος είναι να δώσει μια ξεκάθαρη εικόνα όσον αφορά την εξέλιξη της αυτοκρατορικής ιδεολογίας κατά την πρώιμη Παλαιολόγεια εποχή, αλλά και να την παραβάλει ταυτόχρονα με τον τρόπο που εκδηλώνεται η εκκλησιαστική ιδεολογία μέσα από τα ποιήματα προς τον πατριάρχη. Οι μεταφορικές εικόνες με τις οποίες εμφανίζεται τόσο ο αυτοκράτορας όσο και ο πατριάρχης, χρησιμοποιήθηκαν ώστε να φθάσουμε στον προαναφερθέντα στόχο. Για την παρουσίαση της γλώσσας, εξετάστηκαν όλα τα ποιήματα του Μανουήλ Φιλή, έτσι ώστε τα συμπεράσματα να είναι πιο εναργή. Η μελέτη εστιάζει σε διάφορες πτυχές της γλώσσας των ποιημάτων, όπως η μορφολογία, η σύνταξη και το λεξιλόγιο. Καταβλήθηκε προσπάθεια να παραδοθεί, αφενός, μια πρώτη εμπεριστατωμένη μελέτη της γλώσσας του Μανουήλ Φιλή, αφετέρου, να δοθεί ένας «ασφαλής» χαρακτηρισμός για τη γλώσσα του Φιλή. Κατά την ανάλυση των αυτοκρατορικών ποιημάτων, εντοπίζονται τόσο οι καινοτομίες, όσο και οι παραδοσιακές μορφές της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, οι οποίες παρατίθενται, αλλά και ερμηνεύονται με βάση την εποχή τους. Προηγουμένως, αναλύονται και παρουσιάζονται, άλλοι σύγχρονοι συγγραφείς του Φιλή, οι οποίοι έγραψαν κείμενα αυτοκρατορικής ιδεολογίας, ώστε να γίνει ως ένα σημείο εφικτή η σύγκριση και ο καθορισμός εν γένει μιας κοινής κατεύθυνσης, όσον αφορά τα θέματα της αυτοκρατορικής ιδεολογίας της εποχής. Η ανάλυση αυτή, φανερώνει ότι ο Φιλής ακολούθησε κάποιους «τόπους» της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, αλλά ταυτόχρονα εισήγαγε εικόνες, οι οποίες δεν είχαν άλλοτε χρησιμοποιηθεί. Επιπλέον, η μελέτη πραγματεύεται με την κατασκευή της εικόνας του ιδανικού πατριάρχη, όπως αυτή παρουσιάζεται μέσα από τα ποιήματα του Μανουήλ Φιλή προς τον πατριάρχη. Η εξέταση των ποιημάτων αυτών ανέδειξε την ύπαρξη κοινών μεταφορικών εικόνων με τα ποιήματα προς τον αυτοκράτορα, αλλά παράλληλα ανέδειξε και την αναβάθμιση της θέσης του πατριάρχη. The present study focuses on two areas: (a) the language of Manuel Philes’ poems and (b) the imperial and ecclesiastical ideology. Its aim is to highlight the importance that the function of the language has for a poetic text, but also to understand the way in which Manuel Philes composed his poems. Regarding the second area of ​​focus, the aim is to give a clear picture of the evolution of imperial ideology during the early Palaeologan era, but also to compare it with the way ecclesiastical ideology is manifested through the poems to the patriarch. The metaphorical images with which both the emperor and the patriarch appear, were mainly used to reach the aforementioned goal. For the presentation of the language, all the poems of Manuel Philes were examined for more clear conclusions. The study focuses on various aspects of the poetic language, such as morphology, syntax and vocabulary. An attempt was made to deliver, on the one hand, a first thorough study of the language of Manuel Philes, on the other hand, to give a "safe" characterization for the language that Philes used. In the analysis of the imperial poems, both the innovations and the traditional forms of the imperial ideology are identified, but also interpreted based on their historical and social circumstances. Previously, other contemporary writers of Philes, who wrote texts of imperial ideology, were analyzed and presented, in order to make possible the comparison and definition, in general, of a common direction, regarding the issues of the imperial ideology of the time. This analysis reveals that Philes followed some "topoi" of imperial ideology, but at the same time introduced images that had never been used before. In addition, the study deals with the construction of the ideal patriarch, as it is presented through the poems of Manuel Philes to the patriarch. The examination of these poems revealed the existence of common metaphorical images with the poems dedicated to the emperor, but also highlighted the status upgrade of the patriarch.

Περιέχει βιβλιογραφία. Αριθμός δεδηλωμένων πηγών στη βιβλιογραφία: 160 Διατριβή (διδακτορική) -- Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, 2022. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Αντικείμενο της παρούσας διατριβής αποτελεί η πρόσληψη της σύγχρονης τέχνης στον Οδυσσέα Ελύτη. Η μέχρι τώρα έρευνα για την πρόσληψη του υπερρεαλισμού, και γενικά των σύγχρονων κινημάτων στην Ελλάδα, δεν φαίνεται να ασχολείται σε ικανοποιητικό βαθμό με την Τέχνη. Η σχέση του Ελύτη με τις εικαστικές τέχνες είναι παραδεκτή, καθώς ο ίδιος υπήρξε ταυτόχρονα και δημιουργός-καλλιτέχνης και κριτικός τέχνης. Έτσι, η λαϊκή και η σύγχρονη τέχνη αποτελούν δύο έλξεις που εμφανίζονται τόσο στην ποίησή του όσο και στο δοκιμιακό του έργο. Το πρώτο μέρος της διατριβής εστιάζει στη σύγχρονη ευρωπαϊκή τέχνη. Ο Pablo Picasso αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο, αφού είναι αυτός που, κατά τον Ελύτη, κατάφερε να απεγκλωβιστεί από τις, μέχρι τότε, αντιλήψεις για την έννοια της πραγματικότητας, να την υπερβεί και να φτάσει σε μια νέα υπερπραγματικότητα στην τέχνη. Κι άλλοι καλλιτέχνες που διεκδικούν σημαντική θέση στο έργο του Ελύτη εξετάζονται σ’ αυτό το μέρος, μεταξύ άλλων, οι Max Ernst, Henri Matisse και George Braque, ενώ έμφαση δίνεται και στον ελληνικό περιοδικό Τύπο της εποχής, ο οποίος αποτελεί σημαντική πηγή για το πώς οι λογοτέχνες της εποχής επηρεάζονται από την υπερρεαλιστική τέχνη, σε ποιους καλλιτέχνες δίνεται έμφαση και χώρος για να δημοσιευτούν έργα τους, αλλά και ποιες αναφορές υπάρχουν στην τέχνη από τους βασικούς εκπροσώπους της γενιάς που εξετάζουμε. Στο δεύτερο μέρος η διατριβή επικεντρώνεται στην παραδοσιακή και στη σύγχρονη ελληνική τέχνη. Ένα από τα βασικά θέματα που απασχόλησαν τον Ελύτη είναι η αφομοίωση των ζωντανών στοιχείων της ελληνικής παράδοσης και ο συνδυασμός τους με τα σύγχρονα μοντερνιστικά κινήματα. Έτσι, ο Ελύτης φαίνεται να έλκεται από την αθωότητα του Θεόφιλου, τον οποίο συχνά παρουσιάζει ως πιο υπερρεαλιστή από πολλούς σύγχρονούς του καλλιτέχνες, ενώ από τους σύγχρονους Έλληνες ζωγράφους ξεχωρίζει τους Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, Γιάννη Τσαρούχη, Γιάννη Μόραλη, Αλέκο Φασιανό κ.ά. Στο τρίτο και τελευταίο μέρος της διατριβής, και αφού κατανοήσουμε τις απόψεις του Ελύτη για τη σύγχρονη και λαϊκή τέχνη, επικεντρωνόμαστε στο εικαστικό έργο του Ελύτη, όχι τόσο για την προβολή και κριτική των κολάζ του, όσο για την κατηγοριοποίηση των έργων του και τη σύνδεσή τους, όπου αυτό είναι δυνατόν, με την ποίησή του, καθώς φαίνεται τις πιο πολλές φορές να απλοποιούνται στις εικόνες του τα μηνύματα των ποιημάτων του· γι’ αυτό, άλλωστε, και τα κολάζ του έχουν, τις περισσότερες φορές, συνοδευτικό ρόλο στα ποιήματά του. Τέλος, οι πίνακες της συχνότητας εμφάνισης των καλλιτεχνών στο σύνολο του έργου του Ελύτη, όπως και χρονολογικοί κατάλογοι με τα κολάζ του, που υπάρχουν στο Παράρτημα της διατριβής, μας δίνουν μια γενική εικόνα για την παρουσία της σύγχρονης τέχνης στο έργο του Ελύτη. This dissertation examines the reception of modern art in the work of Odysseus Elytis. The existing academic research on the Greek surrealist movement, or avant-garde literary movements in general, doesn’t seem to focus enough on their intricate connections to the visual arts. The relation between Elytis and the visual arts is well-established, since he was himself an art critic and a aspiring artist. In his poetic oeuvre as well as his essays, one can trace his attraction to both popular and modern art. The first part of the dissertation focuses on modern European art. It includes a chapter dedicated exclusively to Pablo Picasso since, according to Elytis, he made him reevaluate his views about the concept of reality. Picasso, claims Elytis, managed to transcend reality and achieve the representation of a hyper-reality in art. This part of the dissertation further examines the relation between Elytis and other painters, such as Max Ernst, Henri Matisse and George Braque. We also consider Greek periodicals of this period as an important source on the literary authors influenced by surrealism as well as on the artists who were most prominent during this time. The second part of the dissertation focuses on both folk and modern Greek art. One of our main concerns in this part is Elytis’s attempt to assimilate the living elements of the Greek tradition and combine them with modernist principles. Hence, Elytis seems to be attracted to Theophilos’ “innocence” and he often presents the folk artist as more surrealist than many contemporary artists. He also holds Nikos Hadjikyriakos-Gkikas, Yannis Tsarouhis, Yannis Moralis, and Alekos Phasianos in high regard. In the third and final part of this dissertation, after having explored Elytis’ views on modern and folk art, we will examine Elytis’ own art, focusing mostly on their categorization and their connection to Elytis’ poetry, as they sometimes resemble a simplified version of his poetic work. This is the reason why Elytis’ collages may work as supplementary material to his poems. Lastly, this dissertation includes an index which traces the frequency of all the artists referenced in Elytis’ works, as well as a list of all his collages (organized in chronological order). These tables might further assist the reader in ascertaining the importance of modern art in Elytis’ work.

Περιέχει βιβλιογραφία (σ. 296-327) και ευρετήριο πρωτογενών πηγών. Αριθμός δεδηλωμένων πηγών στη βιβλιογραφία: 410 Διατριβή (Διδακτορική) -- Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, 2014. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη ρητορικότητα επιλεγμένων κειμένων του Μιχαήλ Ψελλού (Χρονογραφία, Λόγος εἰς τὸν βασιλέα τὸν Μονομάχον, Ἐπιτάφιος εἰς τὸν μακαριώτατον πατριάρχην κῦρ Ἰωάννην Ξιφιλῖνον). Στόχος της είναι να αναδείξει τον ρόλο του Ψελλού ως ‘σκηνοθέτη’ στα κείμενά του, ο οποίος στήνει και παρουσιάζει τους χαρακτήρες των κειμένων του και τούς ‘ζωντανεύει’ ρητορικά σε μια ‘θεατρική’ σκηνή. Η ανάλυση και η ερμηνεία των τριών προαναφερθέντων κειμένων στη διατριβή διεξάγεται μέσα από τις αφηγηματικές τεχνικές του Ψελλού στη βάση τριών επιτελεστικών εννοιών οι οποίες προσδιορίζουν, επίσης, τα ‘σκηνοθετικά’ εργαλεία του συγγραφέα: ο Λόγος, η Σκηνή και η Σκευή. Για την παρουσίαση της ρητορικής θεατρικότητας που χαρακτηρίζει τα υπό εξέταση κείμενα του Ψελλού και της σκηνοθετικής ιδιότητας του συγγραφέα, εξετάζονται κείμενά του που αφορούν τις θεωρητικές ‘λογοτεχνικές’ του απόψεις για παλαιότερους συγγραφείς και το συγγραφικό τους ύφος. Η μελέτη συνεχίζει με την εξέταση ενός αριθμού από τις μεθόδους που ο αφηγητής χρησιμοποιεί για να παρουσιάσει τα γεγονότα και να κατασκευάσει γυναικείους χαρακτήρες μέσα από ένα ευρύ φάσμα από ρητορικές τεχνικές. Επιπλέον, η μελέτη πραγματεύεται με την κατασκευή του ‘σκηνικού’, όπου οι χαρακτήρες, ως ‘ηθοποιοί’ υποδύονται τους ρόλους τους, και λειτουργεί ως δείκτης της κοινωνικής θέσης του ατόμου και της εξουσίας του. Την ανάλυση των εννοιών Λόγος και Σκηνή, ακολουθεί η εξέταση των ρητορικών μεθόδων κατασκευής του αφηγηματικού χώρου και της ρητορικής κατασκευής δύο μοναχών, του Ιωάννη και Ηλία, που εμφανίζονται σε άλλα κείμενα του Ψελλού (ένα εγκώμιο και επιστολές). Επιπρόσθετα, καταβάλλεται προσπάθεια για την εξέταση, αφενός, του τρόπου με τον οποίο τα ενδύματα καθορίζουν την κοινωνική θέση των χαρακτήρων και, αφετέρου, της ρητορικής λειτουργίας της αναπαράστασης του σώματος του αυτοκράτορα και της πολιτείας. Τέλος, η μελέτη ολοκληρώνεται με την εις βάθος ανάλυση δύο εκτενέστερων αφηγηματικών επεισοδίων του επιταφίου προς τον Ξιφιλίνο μέσα από την εφαρμογή των τριών επιτελεστικών εννοιών. Η παραπάνω αφηγηματολογική ανάλυση των κειμένων του Ψελλού αναδεικνύει έναν αφηγητή/συγγραφέα ο οποίος κατασκευάζει και προβάλλει τους χαρακτήρες των κειμένων του μέσα σε ένα συγκεκριμένο και προκαθορισμένο αφηγηματικό χώρο, δίνοντας στο κοινό του την εντύπωση μιας ρητορικοποιημένης κειμενικής ‘θεατρικής’ παράστασης. This thesis focuses on the rhetoricity of selected texts by Michael Psellos (Chronography, Oration to the emperor Monomachos, Funerary oration to the patriarch John Xiphilinos). The aim of this thesis is to show Psellos’ role as a ‘stage director’ who sets up and presents the characters of his texts and brings them to life through rhetoric in a ‘theatrical stage’. The analysis and the interpretation of the three aforementioned texts in the thesis is conducted through Psellos’ narrative techniques based on three performative concepts that also define Psellos’ “directorial” tools: Discourse (Logos), Stage (Skênê), Attire (Skeuê). In order to stress the rhetorical theatricality that characterizes Psellos’ texts and his trait as a director, some of his texts are being examined regarding his theoretical ‘literary’ viewpoints on other earlier writers and their authorial ‘character’. The thesis continues with the examination of a number of techniques that the narrator uses to present the events and to construct female characters by means of a broad spectrum of rhetorical techniques. Moreover, the thesis deals with the construction of the ‘setting’ wherein the characters, as ‘actors’, play their roles, and it functions as a marker of a person’s social status and authority. The analysis of ‘Discourse’ and ‘Stage’ is followed by the examination of the structure of narrative space and the rhetorical construction of two monks, John and Elias, who appear in other texts of Psellos (an ‘enkomion’ and letters). Furthermore, the examination of way in which garments define the social status of the characters as well as the rhetorical function of the representation of the body of the emperor or the state is being undertaken. Lastly, the thesis concludes with a thorough analysis of two lengthy narrative episodes from the funerary oration to Xiphilinos on the basis of all three performative concepts. The above narratological analysis of Psellos’ texts brings forth a narrator/author who constructs and presents the characters of his texts in a specific and predefined narrative space, giving his readers/listeners the impression of a rhetorically expressed “dramatic” performance captured in written discourse.

Περιέχει βιβλιογραφία (σ. 296-327) και ευρετήριο πρωτογενών πηγών. Αριθμός δεδηλωμένων πηγών στη βιβλιογραφία: 410 Διατριβή (Διδακτορική) -- Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών, 2014. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Η παρούσα μελέτη εστιάζει στη ρητορικότητα επιλεγμένων κειμένων του Μιχαήλ Ψελλού (Χρονογραφία, Λόγος εἰς τὸν βασιλέα τὸν Μονομάχον, Ἐπιτάφιος εἰς τὸν μακαριώτατον πατριάρχην κῦρ Ἰωάννην Ξιφιλῖνον). Στόχος της είναι να αναδείξει τον ρόλο του Ψελλού ως ‘σκηνοθέτη’ στα κείμενά του, ο οποίος στήνει και παρουσιάζει τους χαρακτήρες των κειμένων του και τούς ‘ζωντανεύει’ ρητορικά σε μια ‘θεατρική’ σκηνή. Η ανάλυση και η ερμηνεία των τριών προαναφερθέντων κειμένων στη διατριβή διεξάγεται μέσα από τις αφηγηματικές τεχνικές του Ψελλού στη βάση τριών επιτελεστικών εννοιών οι οποίες προσδιορίζουν, επίσης, τα ‘σκηνοθετικά’ εργαλεία του συγγραφέα: ο Λόγος, η Σκηνή και η Σκευή. Για την παρουσίαση της ρητορικής θεατρικότητας που χαρακτηρίζει τα υπό εξέταση κείμενα του Ψελλού και της σκηνοθετικής ιδιότητας του συγγραφέα, εξετάζονται κείμενά του που αφορούν τις θεωρητικές ‘λογοτεχνικές’ του απόψεις για παλαιότερους συγγραφείς και το συγγραφικό τους ύφος. Η μελέτη συνεχίζει με την εξέταση ενός αριθμού από τις μεθόδους που ο αφηγητής χρησιμοποιεί για να παρουσιάσει τα γεγονότα και να κατασκευάσει γυναικείους χαρακτήρες μέσα από ένα ευρύ φάσμα από ρητορικές τεχνικές. Επιπλέον, η μελέτη πραγματεύεται με την κατασκευή του ‘σκηνικού’, όπου οι χαρακτήρες, ως ‘ηθοποιοί’ υποδύονται τους ρόλους τους, και λειτουργεί ως δείκτης της κοινωνικής θέσης του ατόμου και της εξουσίας του. Την ανάλυση των εννοιών Λόγος και Σκηνή, ακολουθεί η εξέταση των ρητορικών μεθόδων κατασκευής του αφηγηματικού χώρου και της ρητορικής κατασκευής δύο μοναχών, του Ιωάννη και Ηλία, που εμφανίζονται σε άλλα κείμενα του Ψελλού (ένα εγκώμιο και επιστολές). Επιπρόσθετα, καταβάλλεται προσπάθεια για την εξέταση, αφενός, του τρόπου με τον οποίο τα ενδύματα καθορίζουν την κοινωνική θέση των χαρακτήρων και, αφετέρου, της ρητορικής λειτουργίας της αναπαράστασης του σώματος του αυτοκράτορα και της πολιτείας. Τέλος, η μελέτη ολοκληρώνεται με την εις βάθος ανάλυση δύο εκτενέστερων αφηγηματικών επεισοδίων του επιταφίου προς τον Ξιφιλίνο μέσα από την εφαρμογή των τριών επιτελεστικών εννοιών. Η παραπάνω αφηγηματολογική ανάλυση των κειμένων του Ψελλού αναδεικνύει έναν αφηγητή/συγγραφέα ο οποίος κατασκευάζει και προβάλλει τους χαρακτήρες των κειμένων του μέσα σε ένα συγκεκριμένο και προκαθορισμένο αφηγηματικό χώρο, δίνοντας στο κοινό του την εντύπωση μιας ρητορικοποιημένης κειμενικής ‘θεατρικής’ παράστασης. This thesis focuses on the rhetoricity of selected texts by Michael Psellos (Chronography, Oration to the emperor Monomachos, Funerary oration to the patriarch John Xiphilinos). The aim of this thesis is to show Psellos’ role as a ‘stage director’ who sets up and presents the characters of his texts and brings them to life through rhetoric in a ‘theatrical stage’. The analysis and the interpretation of the three aforementioned texts in the thesis is conducted through Psellos’ narrative techniques based on three performative concepts that also define Psellos’ “directorial” tools: Discourse (Logos), Stage (Skênê), Attire (Skeuê). In order to stress the rhetorical theatricality that characterizes Psellos’ texts and his trait as a director, some of his texts are being examined regarding his theoretical ‘literary’ viewpoints on other earlier writers and their authorial ‘character’. The thesis continues with the examination of a number of techniques that the narrator uses to present the events and to construct female characters by means of a broad spectrum of rhetorical techniques. Moreover, the thesis deals with the construction of the ‘setting’ wherein the characters, as ‘actors’, play their roles, and it functions as a marker of a person’s social status and authority. The analysis of ‘Discourse’ and ‘Stage’ is followed by the examination of the structure of narrative space and the rhetorical construction of two monks, John and Elias, who appear in other texts of Psellos (an ‘enkomion’ and letters). Furthermore, the examination of way in which garments define the social status of the characters as well as the rhetorical function of the representation of the body of the emperor or the state is being undertaken. Lastly, the thesis concludes with a thorough analysis of two lengthy narrative episodes from the funerary oration to Xiphilinos on the basis of all three performative concepts. The above narratological analysis of Psellos’ texts brings forth a narrator/author who constructs and presents the characters of his texts in a specific and predefined narrative space, giving his readers/listeners the impression of a rhetorically expressed “dramatic” performance captured in written discourse.

Περιέχει βιβλιογραφία και ευρετήριο. Διατριβή (διδακτορική). Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντικών και Νεοελληνικών Σπουδών, Δεκέμβριος 2007. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος υπήρξε ο σημαντικότερος συγγραφέας της υστεροβυζαντινής περιόδου της Κύπρου με πολλά αξιόλογα συγγράμματα. Η παρούσα διδακτορική διατριβή περιλαμβάνει την κριτική έκδοση, ανάλυση και εκτενή υπομνηματισμό και σχολιασμό του τελευταίου έργου του Νεοφύτου, που ήταν η Τυπική Διαθήκη. Στην αρχή διέγραψα την πορεία της ζωής του, βασιζόμενος στα πολλά βιογραφικά στοιχεία που μας παρέχει ο ίδιος σποραδικά σε διάφορα κείμενά του, παρουσιάζοντας ταυτοχρόνως το πολιτικό, κοινωνικό και εκκλησιαστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε και έδρασε. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσα στο πνευματικό του ιδεώδες και μάλιστα το μοναστικό, το οποίο, όπως έδειξα, τον κατεύθυνε στη ζωή του. Επιπλέον συνέδεσα το ιδεώδες αυτό τόσο με τα συγγράμματά του και κυρίως με την Τυπική Διαθήκη, όσο και με το συγκρότημα της Εγκλείστρας. Παρουσίασα συνολικά το συγγραφικό του έργο, του οποίου σώζεται λιγότερο από το μισό, για να ερμηνευτεί καλύτερα το ΙΒ΄ κεφάλαιο της Τυπικής Διαθήκης, και κυρίως για να αναδείξω τη συγγραφική του ικανότητα μέσα από πολλά αποσπάσματα διαφόρων έργων του. Με πρωταρχικό σκοπό την πνευματική οικοδομή των πιστών και προπαντός των μοναχών, ο Νεόφυτος συγγράφει πολλά κείμενα με αξιόλογες επιδόσεις σε διάφορα λογοτεχνικά είδη. Το πνευματικό και μάλιστα το ησυχαστικό ιδεώδες είναι το υπόβαθρο και για την κατανόηση του κτιριακού συγκροτήματος της Εγκλείστρας (αρχιτεκτονική-ζωγραφική). Έδειξα επίσης την αλληλοσύνδεση και το «διάλογο» μεταξύ της ΤΔ και άλλων κειμένων του Νεοφύτου από τη μια, και της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης και προπαντός των απεικονίσεων από την άλλη. Όσον αφορά τη σχέση της Τυπικής Διαθήκης με τα προγενέστερα Κτητορικά Τυπικά, αφού ασχολήθηκα πρώτα με ορισμούς και κατηγοριοποιήσεις, ακόμα μία ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη των κειμένων αυτών, που φαίνονται κάποιες επιδράσεις άμεσες ή έμμεσες, αφού δεν είναι πάντοτε εύκολη η εξακρίβωση των άμεσων πηγών. Εντοπίσθηκαν για πρώτη φορά κάποιες πηγές της Τυπικής Διαθήκης, οι οποίες δεν ήταν γνωστές μέχρι τώρα, χωρίς να είναι πάντοτε εφικτές ο προσδιορισμός τους ως άμεσων η έμμεσων, αφού ο συγγραφέας μας πολλές φορές γνωρίζει τα κείμενα-πηγές του από συλλογές και florilegia ή τα παραθέτει από μνήμης. Η πλήρης ανάλυση του περιεχομένου στην ενότητα αυτή και τα εκτενή ερμηνευτικά σχόλια συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου και ρίχνουν φως σε κάποια δυσνόητα σημεία. Όσον αφορά τη δομή της Τυπικής Διαθήκης, η οποία αποτελεί αναθεώρηση της Α΄ Διαθήκης, καταβλήθηκε προσπάθεια, πως εντοπισθεί και διακριθεί το περιεχόμενο της προγενέστερης αυτής Διαθήκης· με διάφορα επιχειρήματα προσπάθησα να δείξω ότι η Α΄ Διαθήκη εκτεινόταν στα πρώτα δώδεκα κεφάλαια της σημερινής Τυπικής Διαθήκης, τουλάχιστον, ότι στα κεφάλαια αυτά ενυπάρχει ο αρχικός πυρήνας του κειμένου. Επιπλέον, έδειξα ότι η Τυπική Διαθήκη είναι ένα συμπίλημα διαφόρων και ειδολογικά διαφορετικών κειμένων, αλλά ομογενών ως προς το περιεχόμενο· και με την έννοια αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «συλλογή», παρά τη μικρή έκτασή της. Γενικότερα και πέραν της Τυπικής Διαθήκης, παρατήρησα ότι, όπως στην περίπτωση της Ευεργέτιδος και του Στουδίου, έχουμε και στην περίπτωση του Νεοφύτου μία ολοκληρωμένη μοναστική συλλογή, την οποία συνθέτουν: ένα κτητορικό Τυπικό (Τυπική Διαθήκη) και ένα απωλεσθέν λειτουργικό Τυπικό, μία συλλογή κατηχήσεων και άλλα ασκητικά έργα, καθώς επίσης και η Εγκλείστρα. Τέλος, συγκροτήθηκε ένα πιο αξιόπιστο κριτικό κείμενο, σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκδόσεις, με εκτενή φιλολογικά, ερμηνευτικά και πραγματολογικά σχόλια. Τα σχόλια αυτά μαζί με τη λεπτομερή ανάλυση του περιεχομένου στο (ελλειπή στοιχείο) κεφάλαιο συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου της Τυπικής Διαθήκης, η οποία αποτέλεσε για πρώτη φορά μοναδικό αντικείμενο μιας διδακτορικής διατριβής. The interest for the Byzantine Foundation Monastic Typika has increased in the last few years especially after the publication (in English) of all the surviving Founder's Typika and Testaments, undertaken by the Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. My doctoral thesis is focused on one of these documents, the Testamentary Rule (Τυπικc Διαθήκη, written in 1214) of Saint Neophytos the Recluse (1134-ca. 1220), founder of the monastery of Holy Cross in Paphos. I have prepared a critical edition of the text that has survived in one but original manuscript, Edinburgh Univers. Libr. MS 224, ratified by the author with his own signature. The introductory chapters which precede the text and the others that follow give a full and in depth analysis of the work. In the beginning, I examined the social and ecclesiastical situation of Neophytos’s times, in order to understand the text in its historical context. I presented in detail the spirituality of St. Neophytos especially his monastic ideal with numerous passages from his works and some other patristic texts. This ideal and in particular the ideal of hesychastic life is behind his Testamentary Rule; the understanding of this ideal is necessary for the interpretation of the text. As a commentary to the 12th Chapter of the Testamentary Rule, which gives a list of his works, I presented his writing skills exercised in various genres. In particular I analysed the language of the Testamentary Rule and dealt with the question (raised for all Typika by M. Angold), whether it can be considered as literature. I responded rather positively, considering the Testamentary Rule as a piece of literature, not by its nature but given the fact it contains a lot of literary potential. After presenting the evolution of the foundation monastic documents, I compared the Testamentary Rule of Neophytos with other texts of the same genre, especially those of the Evergetian Reform tradition. Although these texts shared a lot of common values, I believe that these are rather common loci and therefore do not justify any direct relation of Neophytos Testamentary Rule with the Evergetian family. One of the contributions of my dissertation is the complete structural analysis of the text. In this framework I tried to trace the original Testament of Neophytos. I identified roughly the first twelve chapters of the Testamentary Rule with the original Testament of 1177, which were slightly altered by the author in order to be incorporated in the new revised text of 1214. The content of the Testamentary Rule is also thoroughly presented in this section. In this chapter I discussed the problems of some gaps of the text, which are also dealt with in the chapter of the codex description but from another perspective. I decided to prepare a new critical edition of the text, because of many (but not all substantial) differences with the previous editions, certainly with an apparatus criticum and testimonia, mainly biblical but also patristic. The text is followed by two commentaries. In the first commentary, I discuss some problems pertaining to the restitutio textus and various approaches by the previous editors, explaining at the same time my decision to choose this or that word. The second commentary (notes) is an interpretation of the text with particular emphasis on the sources that Neophytos had or could have used, or at least some parallel phrases found in other Byzantine texts, especially ascetic. I dedicated one chapter to the relation between the Testamentary Rule and the hermitage (the Enkleistra) of St. Neophytos, especially the frescoes. I emphasised in particular the relation between the text and the ascetic figures depicted on the walls of the hermitage of St. Neophytos. I also gave a response to some false interpretations of the personality of St. Neophytos in relation with some frescoes, especially the famous fresco where he is portrayed with the two archangels Michael and Gabriel. Finally I consider my thesis as a contribution to the study and interpretation of a Foundation Monastic Tyikon and the monastic literature in general, but also to the study of an author in the Byzantine periphery of the 12th and early 13th century.

Περιέχει βιβλιογραφία και ευρετήριο. Διατριβή (διδακτορική). Πανεπιστήμιο Κύπρου, Φιλοσοφική Σχολή, Τμήμα Βυζαντικών και Νεοελληνικών Σπουδών, Δεκέμβριος 2007. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή. Ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος υπήρξε ο σημαντικότερος συγγραφέας της υστεροβυζαντινής περιόδου της Κύπρου με πολλά αξιόλογα συγγράμματα. Η παρούσα διδακτορική διατριβή περιλαμβάνει την κριτική έκδοση, ανάλυση και εκτενή υπομνηματισμό και σχολιασμό του τελευταίου έργου του Νεοφύτου, που ήταν η Τυπική Διαθήκη. Στην αρχή διέγραψα την πορεία της ζωής του, βασιζόμενος στα πολλά βιογραφικά στοιχεία που μας παρέχει ο ίδιος σποραδικά σε διάφορα κείμενά του, παρουσιάζοντας ταυτοχρόνως το πολιτικό, κοινωνικό και εκκλησιαστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έζησε και έδρασε. Ιδιαίτερη έμφαση έδωσα στο πνευματικό του ιδεώδες και μάλιστα το μοναστικό, το οποίο, όπως έδειξα, τον κατεύθυνε στη ζωή του. Επιπλέον συνέδεσα το ιδεώδες αυτό τόσο με τα συγγράμματά του και κυρίως με την Τυπική Διαθήκη, όσο και με το συγκρότημα της Εγκλείστρας. Παρουσίασα συνολικά το συγγραφικό του έργο, του οποίου σώζεται λιγότερο από το μισό, για να ερμηνευτεί καλύτερα το ΙΒ΄ κεφάλαιο της Τυπικής Διαθήκης, και κυρίως για να αναδείξω τη συγγραφική του ικανότητα μέσα από πολλά αποσπάσματα διαφόρων έργων του. Με πρωταρχικό σκοπό την πνευματική οικοδομή των πιστών και προπαντός των μοναχών, ο Νεόφυτος συγγράφει πολλά κείμενα με αξιόλογες επιδόσεις σε διάφορα λογοτεχνικά είδη. Το πνευματικό και μάλιστα το ησυχαστικό ιδεώδες είναι το υπόβαθρο και για την κατανόηση του κτιριακού συγκροτήματος της Εγκλείστρας (αρχιτεκτονική-ζωγραφική). Έδειξα επίσης την αλληλοσύνδεση και το «διάλογο» μεταξύ της ΤΔ και άλλων κειμένων του Νεοφύτου από τη μια, και της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης και προπαντός των απεικονίσεων από την άλλη. Όσον αφορά τη σχέση της Τυπικής Διαθήκης με τα προγενέστερα Κτητορικά Τυπικά, αφού ασχολήθηκα πρώτα με ορισμούς και κατηγοριοποιήσεις, ακόμα μία ιστορική αναδρομή στην εξέλιξη των κειμένων αυτών, που φαίνονται κάποιες επιδράσεις άμεσες ή έμμεσες, αφού δεν είναι πάντοτε εύκολη η εξακρίβωση των άμεσων πηγών. Εντοπίσθηκαν για πρώτη φορά κάποιες πηγές της Τυπικής Διαθήκης, οι οποίες δεν ήταν γνωστές μέχρι τώρα, χωρίς να είναι πάντοτε εφικτές ο προσδιορισμός τους ως άμεσων η έμμεσων, αφού ο συγγραφέας μας πολλές φορές γνωρίζει τα κείμενα-πηγές του από συλλογές και florilegia ή τα παραθέτει από μνήμης. Η πλήρης ανάλυση του περιεχομένου στην ενότητα αυτή και τα εκτενή ερμηνευτικά σχόλια συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου και ρίχνουν φως σε κάποια δυσνόητα σημεία. Όσον αφορά τη δομή της Τυπικής Διαθήκης, η οποία αποτελεί αναθεώρηση της Α΄ Διαθήκης, καταβλήθηκε προσπάθεια, πως εντοπισθεί και διακριθεί το περιεχόμενο της προγενέστερης αυτής Διαθήκης· με διάφορα επιχειρήματα προσπάθησα να δείξω ότι η Α΄ Διαθήκη εκτεινόταν στα πρώτα δώδεκα κεφάλαια της σημερινής Τυπικής Διαθήκης, τουλάχιστον, ότι στα κεφάλαια αυτά ενυπάρχει ο αρχικός πυρήνας του κειμένου. Επιπλέον, έδειξα ότι η Τυπική Διαθήκη είναι ένα συμπίλημα διαφόρων και ειδολογικά διαφορετικών κειμένων, αλλά ομογενών ως προς το περιεχόμενο· και με την έννοια αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως «συλλογή», παρά τη μικρή έκτασή της. Γενικότερα και πέραν της Τυπικής Διαθήκης, παρατήρησα ότι, όπως στην περίπτωση της Ευεργέτιδος και του Στουδίου, έχουμε και στην περίπτωση του Νεοφύτου μία ολοκληρωμένη μοναστική συλλογή, την οποία συνθέτουν: ένα κτητορικό Τυπικό (Τυπική Διαθήκη) και ένα απωλεσθέν λειτουργικό Τυπικό, μία συλλογή κατηχήσεων και άλλα ασκητικά έργα, καθώς επίσης και η Εγκλείστρα. Τέλος, συγκροτήθηκε ένα πιο αξιόπιστο κριτικό κείμενο, σε σύγκριση με τις προηγούμενες εκδόσεις, με εκτενή φιλολογικά, ερμηνευτικά και πραγματολογικά σχόλια. Τα σχόλια αυτά μαζί με τη λεπτομερή ανάλυση του περιεχομένου στο (ελλειπή στοιχείο) κεφάλαιο συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του κειμένου της Τυπικής Διαθήκης, η οποία αποτέλεσε για πρώτη φορά μοναδικό αντικείμενο μιας διδακτορικής διατριβής. The interest for the Byzantine Foundation Monastic Typika has increased in the last few years especially after the publication (in English) of all the surviving Founder's Typika and Testaments, undertaken by the Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. My doctoral thesis is focused on one of these documents, the Testamentary Rule (Τυπικc Διαθήκη, written in 1214) of Saint Neophytos the Recluse (1134-ca. 1220), founder of the monastery of Holy Cross in Paphos. I have prepared a critical edition of the text that has survived in one but original manuscript, Edinburgh Univers. Libr. MS 224, ratified by the author with his own signature. The introductory chapters which precede the text and the others that follow give a full and in depth analysis of the work. In the beginning, I examined the social and ecclesiastical situation of Neophytos’s times, in order to understand the text in its historical context. I presented in detail the spirituality of St. Neophytos especially his monastic ideal with numerous passages from his works and some other patristic texts. This ideal and in particular the ideal of hesychastic life is behind his Testamentary Rule; the understanding of this ideal is necessary for the interpretation of the text. As a commentary to the 12th Chapter of the Testamentary Rule, which gives a list of his works, I presented his writing skills exercised in various genres. In particular I analysed the language of the Testamentary Rule and dealt with the question (raised for all Typika by M. Angold), whether it can be considered as literature. I responded rather positively, considering the Testamentary Rule as a piece of literature, not by its nature but given the fact it contains a lot of literary potential. After presenting the evolution of the foundation monastic documents, I compared the Testamentary Rule of Neophytos with other texts of the same genre, especially those of the Evergetian Reform tradition. Although these texts shared a lot of common values, I believe that these are rather common loci and therefore do not justify any direct relation of Neophytos Testamentary Rule with the Evergetian family. One of the contributions of my dissertation is the complete structural analysis of the text. In this framework I tried to trace the original Testament of Neophytos. I identified roughly the first twelve chapters of the Testamentary Rule with the original Testament of 1177, which were slightly altered by the author in order to be incorporated in the new revised text of 1214. The content of the Testamentary Rule is also thoroughly presented in this section. In this chapter I discussed the problems of some gaps of the text, which are also dealt with in the chapter of the codex description but from another perspective. I decided to prepare a new critical edition of the text, because of many (but not all substantial) differences with the previous editions, certainly with an apparatus criticum and testimonia, mainly biblical but also patristic. The text is followed by two commentaries. In the first commentary, I discuss some problems pertaining to the restitutio textus and various approaches by the previous editors, explaining at the same time my decision to choose this or that word. The second commentary (notes) is an interpretation of the text with particular emphasis on the sources that Neophytos had or could have used, or at least some parallel phrases found in other Byzantine texts, especially ascetic. I dedicated one chapter to the relation between the Testamentary Rule and the hermitage (the Enkleistra) of St. Neophytos, especially the frescoes. I emphasised in particular the relation between the text and the ascetic figures depicted on the walls of the hermitage of St. Neophytos. I also gave a response to some false interpretations of the personality of St. Neophytos in relation with some frescoes, especially the famous fresco where he is portrayed with the two archangels Michael and Gabriel. Finally I consider my thesis as a contribution to the study and interpretation of a Foundation Monastic Tyikon and the monastic literature in general, but also to the study of an author in the Byzantine periphery of the 12th and early 13th century.