Search

The article traces the historical development of environmental regulation in Czechoslovakia, and subsequently Slovakia, highlighting the transition from fragmented legal frameworks to comprehensive legislation, notably Act no. 17/1992 Coll. on Environment. It explores theoretical debates on whether environmental law constitutes an independent legal branch, examining criteria, such as subject matter, objectives, distinct principles, regulatory methods, and international dimensions. While advocating for environmental law’s recognition as a distinct branch, the article acknowledges ongoing debates and emphasizes the need for continued inquiry to reach consensus. Overall, it provides insights into environmental law’s evolution, challenges, and potential role within legal theory and practice.

Działalność gospodarcza w wielu przypadkach ingeruje w środowisko. Niekiedy polega na eksploatowaniu jego zasobów naturalnych, co pociąga za sobą m.in. konieczność ponoszenia różnorodnych opłat. Przepisy, które je wprowadzają, mogą być jednak w różnym stopniu niejasne dla przedsiębiorców. Z kolei niedopełnienie obowiązków ustawowych grozi negatywnymi konsekwencjami, w tym administracyjnoprawnymi i finansowymi. Istotne jest więc zrozumienie poszczególnych regulacji, by podmioty prowadzące działalność gospodarczą mogły wypełnić wszystkie obowiązki, które na nich spoczywają. Usystematyzowanie i rozpowszechnienie wiedzy o interpretacjach indywidualnych dokonywanych przez właściwe organy i państwowe jednostki organizacyjne niewątpliwie zabezpieczy przedsiębiorców przed niepożądanymi skutkami uchybienia normom nakazującym ponoszenie danin publicznych.

W opracowaniu przedstawiono przekrojowo zagadnienie kontroli gospodarowania wodami. Autor sięgnął do genezy obecnych rozwiązań, a także przeanalizował obowiązujący stan prawny i kierunki zmian wynikające z ustawy o rewitalizacji rzeki Odry, w szczególności te związane z utworzeniem Inspekcji Wodnej i powierzeniem jej określonej kategorii zadań. Drobiazgowo omówił pojawiające się wątpliwości i mankamenty nowo wprowadzonych przepisów oraz wskazał najważniejsze kwestie, które jego zdaniem wymagają uwzględnienia, a które dotychczas pomijano w toku prac legislacyjnych.

Niniejsze opracowanie ma na celu zidentyfikowanie problemów prawnych związanych z obowiązkiem raportowania zrównoważonego rozwoju, które wynikają z unormowań zawartych w aktach prawnych Unii Europejskiej w zestawieniu z ograniczeniem prawa do informacji o środowisku i jego ochronie na podstawie przepisów krajowych. Omówiono treść obowiązku raportowania, wskazano, które podmioty mu podlegają, oraz streszczono generalne zasady sprawozdawczości zgodnie z dyrektywą CSRD. Następnie przeanalizowano prawo do informacji o środowisku i jego ochronie pod kątem zakresu przedmiotowego i podmiotowego, odwołując się do Konstytucji RP, a także do ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. W tym kontekście odpowiedziano na pytanie o wpływ ograniczenia prawa do informacji o środowisku i jego ochronie na realizację obowiązku raportowania dotyczącego zrównoważonego rozwoju.

Związki między ochroną środowiska a ustrojem współczesnego państwa demokratycznego można opisać za pomocą koncepcji zielonego konstytucjonalizmu, która obrazuje obowiązki władz publicznych i skorelowane z nimi prawa podmiotów indywidualnych na tle transformacji życia społeczno-ekonomicznego w kierunku zrównoważonego rozwoju. System prawny nie może pozostawać neutralny wobec tego procesu, szczególnie gdy wyzwania w tym zakresie wynikają z zobowiązań międzynarodowych i unijnych przyjętych przez państwo polskie, zwłaszcza w ramach konwencji z Aarhus i prawa praw człowieka. W ich świetle można obecnie uznać, że ochrona środowiska jako zadanie państwa stanowi tzw. pozytywny obowiązek i w relacji do niego ocenia się możliwość korzystania przez członków społeczeństwa z praw indywidualnych, wśród których należy wyodrębnić prawa środowiskowe (materialne i proceduralne). Gdy państwo narusza wymóg ustanowienia właściwych ram prawnych i ich egzekwowania, może to narażać członków społeczeństwa na kontakt ze zdegradowanym środowiskiem (np. na ekspozycję na powietrze złej jakości, czyli smog). Z uwagi na gwarancje wynikające ze zobowiązań państwa polskiego powinni oni móc uzyskać ochronę prawną także w obszarze prawa prywatnego. Na tym tle uchwała Sądu Najwyższego z 2021 r. w sprawie o sygnaturze III CZP 27/20 obrazuje aktualny stopień „zazielenienia” koncepcji dóbr osobistych w prawie polskim. Artykuł ma na celu nakreślenie kontekstu owego rozstrzygnięcia SN z perspektywy prawa ochrony środowiska i ocenę odnośnej argumentacji – zarówno tej wyłaniającej się z uzasadnienia uchwały, jak i prezentowanej przez glosatorów. W rezultacie nasuwa się postulat stosowania interdyscyplinarnego podejścia badawczego, by nadać debacie nad „zazielenianiem” art. 23–24 k.c. bardziej konstruktywny charakter.

Przedmiotem rozważań zawartych w opracowaniu jest próba ustalenia, czy przy formułowaniu treści art. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska wykorzystano jako wzorzec rozwiązania dotyczące korzystania z wód zawarte w ustawie Prawo wodne. Pogląd taki bowiem można dość często napotkać w literaturze przedmiotu. Przeprowadzona analiza dowodzi, że nie znajduje on dostatecznego uzasadnienia, na co wskazują przede wszystkim istotne różnice pod względem metody regulacji zastosowanej w art. 4 oraz w ustawie Prawo wodne.

Artykuł jest poświęcony rozwojowi regulacji prawnej dotyczącej uczestnictwa społeczności, konkretnie stowarzyszeń ekologicznych zajmujących się ochroną przyrody i krajobrazu, w postępowaniach, w których może zostać naruszony interes publiczny polegający na ochronie przyrody i krajobrazu. Typowo chodzi o pozwolenia na zamierzenia budowlane na obszarach cennych krajobrazowo. Autor tekstu pokazuje, że pierwotnie szeroka koncepcja udziału społeczeństwa w postępowaniach prowadzonych na podstawie ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu oraz innych ustaw z zakresu prawa środowiska stopniowo została ograniczona za sprawą ustawodawców. Ograniczeniem prawa udziału w postępowaniach zajmował się niedawno także Sąd Konstytucyjny, który bardzo małą większością głosów (8 : 7) zaaprobował regulację prawną ograniczającą uczestnictwo społeczności w postępowaniach administracyjnych nawiązujących do postępowania na podstawie ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu. Autor artykułu zajmuje się też odmiennymi zapatrywaniami na ten wyrok Sądu Konstytucyjnego. Celem tekstu jest więc przedstawienie rozwiązań dotyczących dostępu organizacji ekologicznych do sprawiedliwości w ochronie środowiska z perspektywy czeskiej na przykładzie tzw. postępowań następczych. Może ono stanowić interesujący wkład do dyskusji na temat wyzwań ogólnounijnych w tym przedmiocie, gdyż opracowanie prezentuje pogłębiony kontekst przydatny do celów prawnoporównawczych.

The Aarhus Convention guarantees several procedural rights which the concerned public can actively use as long as it is involved in the environmental impact assessment procedure. This international treaty assumes that the affected public uses its procedural rights with the intention of ensuring the protection of the environment. In practice, however, this may not be the case. Using a specific example from Slovakia, the author points to a case where there was a suspicion that a non-governmental organization was using its subjective rights pursuing a goal other than it is required by the Aarhus Convention. The administrative authorities believed that such behavior could be an abuse of the procedural rights guaranteed by the Convention and therefore they sought legal tools within the administrative law, the use of which would not be in conflict with the Aarhus Convention. This article addresses the issue of legal limits that prevent parties from restricting the procedural rights of the concerned public guaranteed by the Aarhus Convention.

Zdając sobie sprawę ze znaczenia, jakie ma usuwanie dwutlenku węgla dla realizacji globalnych i unijnych celów klimatycznych, Komisja Europejska we wniosku ogłoszonym 30 listopada 2022 r. zaproponowała ramy prawne certyfikacji dobrowolnego usuwania dwutlenku węgla (CDR). Starania Unii Europejskiej o stworzenie systemu certyfikacji CDR są ważną inicjatywą w tym zakresie, ale wiążą się z kluczowymi wyzwaniami, które powinny zostać pokonane w trakcie trwających procesów legislacyjnych. Cel opracowania stanowi ocena treści rzeczonego projektu rozporządzenia z punktu widzenia jego skuteczności jako narzędzia klimatycznego.

Ciągły rozwój lotnictwa cywilnego, a co za tym idzie – infrastruktury lotniczej, stawia przed ustawodawcą wyzwania związane z potrzebą zminimalizowania negatywnego wpływu działalności lotniczej na środowisko naturalne. W artykule wskazano, że istnieje wiele regulacji, które zapewniają ochronę środowiska przed skutkami działalności lotniczej. Ponadto zwrócono uwagę na dynamikę liczby operacji lotniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z prognozami do 2040 r. W konsekwencji podkreślono, iż działania organów międzynarodowych, europejskich oraz ustawodawcy krajowego powinny się skupiać na zwiększaniu obostrzeń dotyczących ochrony środowiska w związku z rozwojem działalności lotniczej.

Konwencja z Aarhus jest ratyfikowaną przez Polskę umową międzynarodową, której istotę stanowi zobowiązanie stron do wprowadzenia w krajowym porządku prawnym rozwiązań gwarantujących dostęp do informacji dotyczących środowiska, udział społeczeństwa w procesach decyzyjnych rzutujących na stan i poziom ochrony środowiska oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości w tych sprawach. Uprawnienia wynikające z konwencji z Aarhus, mimo że ma ona rangę wyższą niż ustawa, są niewykorzystywane w praktyce z uwagi na brak samowykonalności tego aktu prawnego. Intencją autora jest wskazanie możliwości uwzględnienia jego postanowień w procesie stosowania prawa przez sądy administracyjne oraz w procesie hierarchicznej kontroli norm przez Trybunał Konstytucyjny.

Niniejszy artykuł ma na celu ukazanie poziomu implementacji przepisów prawa Unii Europejskiej do polskiego systemu prawnego w zakresie funkcjonowania świadectwa charakterystyki energetycznej budynków. Stanowi ono ocenę energochłonności danego budynku lub jego części, a zatem także obrazuje konieczność wprowadzenia zmian zmniejszających ową energochłonność. Certyfikat energetyczny wystawia osoba do tego uprawniona. Budynki o mniejszej energochłonności, do których ogrzania wykorzystuje się nowoczesne technologie i źródła energii odnawialnej, stają się atrakcyjniejsze ekonomicznie. Dodatkowo pozwalają realizować cele przepisów dyrektyw unijnych, które zakładają opracowanie strategii ochrony środowiska i zmniejszenie poziomu emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie.

Przedmiotem rozważań zawartych w artykule jest cywilna odpowiedzialność za szkody wyrządzone korzystaniem z geologicznych zasobów środowiska (lub grożące wskutek takiej działalności), rozpatrywana w kontekście transgranicznym. W opracowaniu przedstawiono podstawowe zasady kolizyjne, które znajdują zastosowanie przy ustalaniu materialnoprawnego reżimu tego rodzaju odpowiedzialności. W szczególności omówione zostały najważniejsze reguły określone w rozporządzeniu (WE) nr 864/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lipca 2007 r. dotyczącym prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych („Rzym II”). Akt ten ma bowiem kluczowe znaczenie dla problematyki rozpatrywanej w artykule.

Niniejszy artykuł jest poświęcony zagadnieniu prawnych instrumentów ochrony środowiska przed promieniowaniem elektromagnetycznym. Zagrożenia tym zanieczyszczeniem dostrzeżono stosunkowo niedawno, nic więc dziwnego, że nie wypracowano jeszcze sprawnego modelu prawnego dotyczącego tej problematyki. Niemniej przepisy obowiązujące w Polsce należy uznać za adekwatne do zagrożeń i skuteczne.

Niniejsza praca ma na celu zwrócenie uwagi na fakt, że język tekstów prawnych (z założenia mający opisywać całą znaną rzeczywistość) nie nadąża za postępami nauki. Ustawodawca posługuje się zaczerpniętymi z niej pojęciami, lecz nie zawsze konsekwentnie przypisuje im jednolite definicje. Może to powodować trudności w stosowaniu aktów normatywnych, w których występuje terminologia naukowa. Przykładem takiej luki definicyjnej jest „mikroplastik” – pojawia się on w aktach uchwalonych na szczeblu Unii Europejskiej, ale nie sformułowano jego definicji pozwalającej na obejmowanie tych samych desygnatów jednolitą nazwą. W artykule prezentowane są najpierw teksty prawne zawierające pojęcie mikroplastiku, który uznano – obok farmaceutyków i substancji zaburzających gospodarkę hormonalną – za nowe źródło zagrożenia dla zdrowia występujące w żywności spożywanej przez człowieka. Mikroplastik jako jedyny z wymienionej triady nie ma definicji legalnej. Następnie autor omawia jego robocze definicje stworzone przez przedstawicieli środowisk naukowych i urzędowych. Na terenie Polski organem, który pierwszy zwrócił uwagę na zagrożenia związane z mikroplastikiem i zaproponował jego formalną definicję, była Najwyższa Izba Kontroli. Artykuł zawiera niektóre wnioski z raportu NIK poświęconego mikroplastikowi jako czynnikowi wpływającemu na stan zdrowia człowieka. Przegląd wieńczy autorska próba sformułowania względnie zwięzłej definicji, która potencjalnie będzie się nadawać do ujęcia w treści prawa krajowego.

W niniejszej pracy zestawiono środowiskowy i prawny aspekt rozwoju zielonej infrastruktury na terenach miejskich, ze szczególnym uwzględnieniem dachów zielonych. Wykazano, że zarówno istniejąca zielona infrastruktura, obejmująca parki, obszary chronione, lasy, pola itd., jak i kreowana de novo, np. w postaci dachów zielonych, minimalizuje skutki zmian klimatu i jest kluczowa dla zrównoważonego rozwoju. Zidentyfikowane korzyści płynące z wprowadzania dachów zielonych to m.in.: oszczędność energii, poprawa jakości powietrza i wody, wspieranie renaturyzacji miast i wzrost różnorodności biologicznej, które łącznie sprzyjają polepszeniu jakości życia w miastach. Dlatego też wskazano potrzebę usankcjonowania rozwoju zielonej infrastruktury na terenach miejskich w systemie prawnym. Dostrzegając aktualne zagrożenia środowiskowe oraz korzyści z zielonej infrastruktury, ustawodawca europejski podał wytyczne dotyczące jej tworzenia. W artykule dokonano przeglądu stanu prawnego i oceniono, w jaki sposób polityka Unii Europejskiej została zaimplementowana do wspólnotowego oraz krajowego porządku prawnego. W szczególności zbadano, w jakim zakresie organy samorządu terytorialnego uwzględniają zieloną infrastrukturę w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

The subject of the presented article is the analysis of the spatial planning legislation that is currently valid and effective and its comparison with the spatial planning legislation that will come into effect on April 1, 2024, in the legal conditions of the Slovak Republic. The authors of the article focused primarily on the comparison of two basic spatial planning tools – spatial planning documents and spatial planning documentation. The issue of the spatial plan of the municipality is elaborated in more detail, while the article points to changes in its legal regulations in connection with the process of land consolidation and the battle against climate change.

Na gruncie zdrowia publicznego wartym wyjaśnienia i szerszej analizy jest wątek zdrowia środowiskowego, co może być ciekawe dla prawników. Równolegle na gruncie prawa publicznego, co ufam może zainteresować przedstawicieli innych niż prawo dziedzin nauki, należy zdefiniować pojęcia w sferze prawnej ochrony elementów środowiska. Analiza taka doprowadzi nas bezspornie do pojęcia zdrowotnego prawa środowiska, które tworzy prawne instrumenty realizacji postulatów zdrowia środowiskowego. Część pierwsza tekstu przedstawia pojęcie i ewolucję zdrowia publicznego oraz wyodrębniającego się zeń koncepcję nowego zdrowia publicznego. Część druga skupia się na wskazaniu miejsca w zdrowiu publicznym wątków środowiskowych tworzących pojęcie zdrowia środowiskowego oraz na przedstawieniu jego cech. Część trzecia, zarazem ostatnia, przedstawia koncepcję zdrowotnego prawa środowiska, jako obszaru badawczego z pogranicza, zdefiniowanego w tejże części, prawa środowiskowego oraz, określonego wcześniej, zdrowia środowiskowego. Całość kończą wnioski oraz postulaty de lege lata i de lege ferenda. Pracę oparto na krajowej i międzynarodowej literaturze zdrowia publicznego oraz prawa i zarządzania środowiskowego. Stan prawny aktualny na dzień 30 kwietnia 2023 roku.

Celem artykułu jest omówienie kolejnych etapów procesu inwestycyjnego w zakresie budowy instalacji fotowoltaicznych. Szczególną uwagę zwrócono na przypadki, w których realizacja przedsięwzięcia wymaga uzyskania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, oraz na analizę zgodności projektowanej inwestycji z postanowieniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dokonywaną przez organ administracji architektoniczno-budowlanej przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę.

Podstawą ochrony środowiska jest zasada „zanieczyszczający płaci”, wyrażona w art. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Nie ma ona jednak charakteru nieograniczonego, jej egzekwowanie musi się bowiem odbywać z zachowaniem reguł gwarantujących podmiotom korzystającym ze środowiska możliwość obrony własnych praw i przedstawienia swoich racji. Równocześnie powinno to następować w sposób gwarantujący bezpieczeństwo obrotu prawnego. Dlatego ustawą z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw wprowadzono art. 189g k.p.a. określający generalne zasady przedawnienia kar pieniężnych. Niestety, zapomniano dostosować do nich analogiczne zasady wynikające z aktów prawnych, na podstawie których owe kary są wymierzane. W rezultacie przepisy szczególne zawierają wiele rozwiązań określających w całości lub częściowo autonomiczne zasady przedawnienia kar pieniężnych. Problem ten ze szczególnym nasileniem występuje w dziedzinie ochrony środowiska, zatem w opracowaniu scharakteryzowano podstawy przedawnienia poszczególnych rodzajów kar pieniężnych za naruszenie warunków korzystania ze środowiska lub prowadzenia działalności związanej z jego ochroną oraz wynikające z tego problemy. Dlatego też de lege ferenda zaproponowano podjęcie starań ukierunkowanych na ujednolicenie podstaw prawnych przedawnienia omawianego rodzaju kar. Mogłoby się to odbyć przez wyeliminowanie z aktów prawnych, które stanowią podstawę ich wymierzania, polecenia, by stosować odpowiednie przepisy Ordynacji podatkowej, gdyż odkąd rozwiązania poświęcone wymierzaniu kar pieniężnych wprowadzono do Kodeksu postępowania administracyjnego, stało się ono zbędne.

Mechanizm dostosowywania cen na granicach jest instrumentem unijnej polityki klimatycznej, który postanowiono wdrożyć, aby uzupełnić unijny system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz aby zapobiec ryzyku ucieczki emisji. Artykuł omawia podstawowe elementy CBAM i stanowi próbę jego oceny w zakresie przewidywanego praktycznego przełożenia oraz zgodności z wybranymi zasadami prawa ochrony środowiska.

Wraz z przyjęciem Europejskiego Zielonego Ładu i 8. EAP transformacja życia społeczno-gospodarczego w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym nabrała przyśpieszenia, czego przykładem może być gospodarka odpadami. Na przeobrażenia, jakim poddawane jest z tego względu unijne prawo o odpadach i jakim pośrednio ulegają inne obszary prawa, wpływa koncepcja rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Cel opracowania stanowi zilustrowanie prawnych aspektów zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska na przykładzie odpadów. Po przyjęciu EZŁ i nowego planu GOZ aspekty te można już zidentyfikować.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii stwarza nowe wyzwania dla państw członkowskich Unii Europejskiej. Akt ten wpływa na sytuację i funkcjonowanie nie tylko organów oraz instytucji publicznych różnego rodzaju, lecz także przedsiębiorców. Zarazem ma szeroki zakres zastosowania, a jedną z dziedzin jest ochrona środowiska. Dodatkowo twórcy dyrektywy posługują się wieloma zwrotami niedookreślonymi, niewątpliwie bardzo interesującymi z punktu widzenia wykładni, w tym takimi, które są znane prawodawstwu unijnemu i krajowemu, ale którym nadają odmienne znaczenie. Powinno być ono rekonstruowane odrębnie na potrzeby stosowania tego konkretnego aktu prawnego oraz przepisów implementujących. Nie można też automatycznie odnosić orzecznictwa ani poglądów doktrynalnych, które wykształciły się w dotychczasowej praktyce, do przepisów o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa Unii.

W prezentowanym opracowaniu autorka porusza problematykę wykorzystania kryminalistyki w ujawnianiu i zabezpieczaniu śladów pozostawionych na miejscu popełnienia szkodnictwa leśnego. Przedstawia zarówno istotę szkodnictwa leśnego, jego rodzaje oraz statystykę takich czynów z ostatnich lat, jak i kryminalistyczne badania śladów na miejscu zdarzenia wraz z opisem tych, które wykonuje się najczęściej w przypadku omawianych przestępstw i wykroczeń. Rozważania w tym obszarze dotyczą kryminalistycznych śladów traseologicznych, mechanoskopijnych i osmologicznych.

Ustawa Prawo ochrony środowiska, ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, a także inne ustawy z zakresu prawa ochrony środowiska przewidują, że w pewnych sytuacjach oprócz dokumentacji papierowej należy przedłożyć jej zapis na informatycznych nośnikach danych. Rozwiązanie to nie uwzględnia postępu w teleinformatyce i może rodzić różne praktyczne problemy natury technicznej.

Lasy odgrywają istotną rolę w środowisku i gospodarce. Jednocześnie w wielowymiarowy sposób wpływają na zmiany klimatyczne i podlegają ich skutkom. Niniejszy artykuł jest próbą opisu i oceny odpowiedzi prawa międzynarodowego i unijnego na pytanie o rolę lasów w polityce klimatycznej.

Artykuł stanowi kompleksową analizę statusu prawnego wód opadowych i roztopowych. W opracowaniu podjęta została próba przedmiotowego wyodrębnienia tych wód, zidentyfikowania charakterystycznego dla nich kontekstu prawnego i wreszcie – ustalenia ich statusu cywilnoprawnego. Na marginesie poruszono kwestie nabycia własności wód opadowych i roztopowych przez właścicieli nieruchomości oraz korzystania z tych wód.

The legal regulation of stationary sources of air pollution is an important part of the air protection in law. This paper is focused on selected issues of placing and operating all stationary sources in the Czech Republic, from the smaller ones (e.g. located in houses) to the larger ones. The regulation is mainly carried out by binding opinions and permits for operation and by the determination of some emission limits. Some obligations are also imposed on the operators of stationary sources and in the case of some stationary sources also compensatory measures and operating orders are required. In the text, the most important legal topics connected with stationary sources are discussed.

Przedmiotem opracowania jest ocena monografii Kontrola przestrzegania przepisów o ochronie środowiska w Czechach, Polsce i Słowacji, pod redakcją Z. Bukowskiego i T. Bojar-Fijałkowskiego, która ukazała się w Wydawnictwie Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy w 2021 r. Zawiera ona 26 rozdziałów opracowanych przez międzynarodowy zespół badawczy i koncentrujących się wokół prawnych zagadnień kontroli podmiotów korzystających ze środowiska. Książka tym bardziej zasługuje na uwagę, że w polskiej literaturze przedmiotu problematyka kontroli – czy szerzej: nadzoru – nad podmiotami korzystającymi ze środowiska jest raczej pomijana. Praca zawiera istotne elementy komparatystyki prawniczej, która współcześnie stanowi integralną część badań naukowych. Z uwagi na walory poznawcze monografia będzie przydatna badaczom zajmującym się zagadnieniami prawnej ochrony środowiska.

Przedmiotem artykułu jest w pierwszej kolejności przedstawienie aktów prawnych przyjętych przez społeczność międzynarodową w ramach walki z degradacją środowiska z poświęceniem szczególnej uwagi dyrektywie PE i Rady 2008/99/WE w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne. Poddane analizie zostały najważniejsze regulacje tych aktów prawnych ze wskazaniem na proponowane przez prawodawcę międzynarodowego środki penalne mające na celu ochronę dobra prawnego jakim jest środowisko naturalne. Przedstawiona zostanie również ewolucja prawodawstwa w omawianym zakresie. W dalszej części przedstawiony katalog narzędzi prawnokarnych wynikających z ww. aktów, został zestawiony z występującymi w polskim prawie karnym środkami penalnymi stosowanymi w reakcji na przestępstwa przeciwko środowisku, ze wskazaniem perspektyw rozwoju prawodawstwa w omawianym zakresie.

Jedną z podstawowych zasad polskiego postępowania administracyjnego jest zasada trwałości decyzji administracyjnych. Rodzajem owych decyzji są pozwolenia na korzystanie ze środowiska oraz zezwolenia na wykonywanie działalności związanej z jego ochroną. Ustawodawca wprowadził wiele rozwiązań procesowych dotyczących ich wydawania i wygaszania, dlatego w niniejszym opracowaniu podjęto próbę usystematyzowania rozwiązań stanowiących przesłanki wygaszenia wspomnianych pozwoleń i zezwoleń. W rezultacie postawiono tezę, że zgodnie z regułami wynikającymi z aktów prawnych, które są podstawą wydawania omawianego rodzaju decyzji, takich jak Prawo ochrony środowiska, co do zasady powinno się wydawać decyzje wygaszające, o ile przepisy szczególne nie przewidują innych rozwiązań. Za taką koniecznością przemawiają także zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy oraz zasada przyjaznej interpretacji przepisów prawa, zawarte w ustawie Prawo przedsiębiorców. W podsumowaniu wskazano jednak, że w celu poprawy bezpieczeństwa obrotu prawnego de lege ferenda warto byłoby uporządkować rozwiązania w tej dziedzinie.

Możliwość udziału organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym wypełnia zasadę wolności zrzeszania się zawartą w Konstytucji RP. Tematem artykułu jest przedstawienie zagadnień związanych z ogólnymi zasadami udziału zrzeszeń, zwłaszcza organizacji ekologicznych, w postępowaniu administracyjnym oraz charakterystyka regulacji szczególnych wprowadzonych w tym zakresie przez ustawodawcę.

Cel niniejszego artykułu stanowi analiza rozwiązań normatywnych nakładających na posiadacza odpadów obowiązek dołączenia do określonych wniosków zaświadczenia o niekaralności wspólnika, gdy jest nim osoba prawna. Rozwiązania te, zawarte w ustawie o odpadach i ustawie nowelizującej, naruszają zasadę proporcjonalności. Rozumiejąc ideę, by nie dopuszczać do działalności w zakresie gospodarki i gospodarowania odpadami podmiotów, które popełniły czyny zabronione przeciwko środowisku, należy jednak zdecydowanie sprzeciwić się wyciąganiu negatywnych konsekwencji wobec podmiotu wnioskującego w sytuacji, gdy takiego czynu dopuścił się tylko wspólnik. Oczekiwanie dotyczące przedłożenia stosownego zaświadczenia o niekaralności wspólnika trzeba uznać za niekonstytucyjne, jeśli skutkiem jego nieprzedłożenia jest odmowa przyznania decyzji niezbędnej do prowadzenia działalności gospodarczej. Podobny skutek wystąpi, jeśli wspólnik był karany za czyn zabroniony przeciwko środowisku. Wątpliwości konstytucyjne budzi również ograniczenie regulacji jedynie do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z pominięciem spółki akcyjnej.

Obecnie obserwuje się praktykę zwiększania szczegółowości i objętości kart informacyjnych przedsięwzięcia, w literaturze przedmiotu brak jednak rozważań na temat tego, co taki dokument powinien zawierać. W artykule przeanalizowano, jakie dane powinny się znaleźć w karcie informacyjnej. Zwrócono też uwagę na żądania dotyczące podania informacji, których nie przewiduje ustawa, wysuwane niekiedy przez organy administracji.

Celem artykułu jest próba charakterystyki obowiązków inwestora w procedurze legalizacji samowoli budowlanej i odniesienie ich do przepisów ochrony środowiska. Autor analizuje prawo budowlane dotyczące samowoli budowlanej, skupiając się przede wszystkim na zmianach procedury po nowelizacji z 2021 r. Dokonuje również analizy wymogów przepisów ochrony środowiska stawianych przed inwestorem w procedurze legalizacji samowoli budowlanej i wskazuje na ich duże znaczenie dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju.

Jedną z podstawowych zasad ochrony środowiska jest dyrektywa „zanieczyszczający płaci”, mająca umocowanie w postanowieniach art. 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska. Środkiem prawnym służącym jej realizacji są kary pieniężne wymierzane na podstawie art. 298 p.o.ś. za naruszenie warunków korzystania ze środowiska. Sposób ustalania wysokości kar został określony w art. 305 i 305a p.o.ś. Zasady postępowania w przedmiocie ich wymierzania zawarto jednak także w Kodeksie postępowania administracyjnego, którego art. 189f precyzuje, kiedy należy odstąpić od wymierzenia kary. Rozwiązanie to odnosi się również do kar wymierzanych na podstawie p.o.ś., w praktyce więc zachodzi konieczność łącznego stosowania rozwiązań wynikających z k.p.a. i p.o.ś. W artykule omówiono zatem przesłanki, które uzasadniają odstąpienie od wymierzenia kary pieniężnej za naruszenie warunków korzystania ze środowiska, a w podsumowaniu wskazano, że taki dualizm nie jest dobry, dlatego przepisy prawa w tym zakresie powinny zostać uporządkowane.

Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi może być w Polsce różnicowana ze względu na takie uwarunkowania jak m.in. powierzchnia lokalu mieszkalnego czy liczba mieszkańców. W artykule analizowany jest problem, czy dotyczy to także stawek w przypadku wyboru przez radę gminy metody ustalania opłaty za gospodarowanie odpadami od gospodarstwa domowego.

Problem greenwashingu, który polega, mówiąc w uproszczeniu, na wysuwaniu fałszywych lub wprowadzających w błąd twierdzeń na temat wpływu danego produktu lub przedsiębiorstwa na środowisko naturalne, jest coraz powszechniejszym zjawiskiem. Niniejszy artykuł stanowi próbę opisu rzeczywistej i potencjalnej odpowiedzi systemu prawa na ten problem.

Od 1 stycznia 2021 r. obowiązuje rozporządzenie Ministra Klimatu z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowania odpadów, określające szczegółowe wymagania, które muszą spełnić miejsca magazynowania odpadów. Cel niniejszego opracowania stanowi analiza przepisów o etykietowaniu odpadów niebezpiecznych pod kątem zakresu podmiotowego i przedmiotowego adresatów zobowiązanych do umieszczania etykiet oraz zwolnionych z tego obowiązku. Pozwala ona stwierdzić, że w wyniku wyłączenia znacznej grupy podmiotów spod obowiązku stosowania etykiet cele omawianego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte.

Artykuł porusza tematykę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, w tym elementy konstrukcyjne opłaty oraz zasady jej poboru. W artykule dokonano również kwalifikacji opłaty jako daniny publicznej oraz oceny, czy bliżej jej do opłaty w rozumieniu konstytucyjnym, czy jednak podatku. Artykuł odnosi się również do kwestii skutków podatkowych opłaty w podatku od towarów i usług.

The increased and additional fees are administrative sanctions for violations of the provisions of the Act of 9 June 2011 Geological and Mining Law, especially in part concerning the concession requirements. The article discusses the functions which these sanctions play. In that range it analyses the subject and severity of the fees, trying to distinguish their scopes. It leads to the conclusion that the fees concentrate mainly on their repressive and fiscal functions. The second part of the article is devoted to standards of the fees in the light of the provisions Section IVa of the Code of Administrative Procedure, entitled “Administrative pecuniary penalties”. The impact of these provisions on the fees’ legal status is insufficient and does not guarantee the satisfactory protection of rights of entities.

Przedmiotem artykułu jest analiza hipotetycznej sytuacji, w której posiadacz odpadów obowiązany do ich usunięcia z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania znajduje się w upadłości. W szczególności praca poświęcona jest ustaleniu osoby właściwej do wykonania powyższego obowiązku również w przypadku wszczęcia stosownego postępowania.

The significant amendment of the Slovak constitution deals with the protection of the land which it newly characterises as a non-renewable natural resource and provides additional legal protection of it. The article analyses the importance of this amendment from multiple perspectives with emphasis on legislative changes it has brought. The main topics of the article are the need for more effective legislation in the area of land protection and also the long-standing need to carry out land consolidations in the Slovak Republic.

Artykuł dotyczy wybranych aspektów odpowiedzialności za szkody w środowisku w polskim ustawodawstwie oraz możliwości ich ubezpieczenia w ramach polis funkcjonujących na polskim rynku. Autor zauważa, że głównym aktem prawnym regulującym odpowiedzialność za szkody w środowisku jest ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 roku o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Głównym celem publikacji jest przybliżeniem możliwości pokrycia w. w. szkód ubezpieczeniem OC z tytułu prowadzonej działalności lub specjalistycznym ubezpieczeniem środowiskowym, na rynkowych przykładach.