Search

Autor artykułu podejmuje temat polemiki św. Hieronima z herezjami w świetle jego Homilii o Psalmie 82 (seria II). Omawia najpierw niektóre cechy ogólne tej polemiki, a następnie te jej elementy, które odnoszą się do konkretnych autorów, czyli Maniego, Marcjona, Ariusza, Walentyna i Bazylidesa. Ukazuje w tym kontekście św. Hieronima jako obrońcę jedności całego Pisma św., twierdzącego, że Nowy Testament jest logiczną kontynuacją i dopełnieniem Starego Testamentu. Przedstawia autora Wulgaty jako opowiadającego się zdecydowanie za prawdziwym bóstwem Chrystusa, przeciwko wszystkim tym, którzy widzieli w Nim jedynie stworzenie. Wreszcie prezentuje księcia egzegetów głoszącego absolutne panowanie Boga Najwyższego nad światem i wszystkimi stworzeniami, przeciwko twórcom nauki o neonach i ich rzekomo szczególnej mocy. Z opracowania wynika, że św. Hieronim mógł przejąć niektóre elementy polemiki z dzieł Orygenesa, jednak wykazuje on dużą kreatywność także w sporze z tymi heretykami, którzy nie byli znani w czasach autora O zasadach. The article deals with the polemic of St. Jerome against the heresies in the light of his Homily on Psalm 82 (series II). First, it discusses some general characteristics of this polemic and then those fragments of it that refer to specific authors, that is, to Manes, Marcion, Arius, Valentine and Basilides. In this context, St. Jerome is presented as the defender of the unity of the entire Scriptures, because he claimed that the New Testament is a logical continuation and fulfilment of the Old Testament. It is shown that the translator of the Vulgate decisively professed the true divinity of Christ against all those who saw in Him only a creature. Finally, the prince of the exegetes is presented as claiming the absolute dominion of Almighty God over the world and all creatures, this being against those who invented the teaching on the neons and their supposed particular power. The study demonstrates that St. Jerome could have taken certain elements of the polemic from the writings of Origen; nevertheless, he has manifested ample creativity also in the conflict with those heretics who were unknown in the times when the author of The Principles wrote.

Św. Hieronim ze Strydonu, nazywany princeps exegetarum, utrwalił się w pamięci potomnych ogromną ilością dzieł. Najważniejszym dziełem i celem życia Hieronima była praca nad Pismem Świętym. Zabłysnął on również, objaśniając Pismo Święte. Stworzył wiele komentarzy biblijnych zarówno dla ksiąg Starego, jak i Nowego Testamentu. W niniejszym artykule pochyliliśmy się nad Hieronimowym komentarzem do Iz 7,10-16 (Commentaria in Isaiam, PL 24, 107 A-113 B) poszukując odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób Strydończyk interpretuje „Proroctwo o Emmanuelu”. Czy ów starożytny biblista interpretację mesjańską tego proroctwa wyjaśnia w sensie dosłownym i odnosi ją do Ezechiasza, którego miała porodzić żona króla Achaza, co miałoby być znakiem trwałości dynastii Dawidowej (por. 2Sm 7,1nn.), czy może Hieronim dopatruje się tutaj sensu typicznego i odnosi ów passus do Chrystusa? Podjęliśmy także próbę ukazania na wybranych fragmentach, w jaki sposób Hieronim – vir trilinguis, piszący po łacinie, a posługujący się dość dobrze greką i hebrajskim, radzi sobie z krytyką tekstu zestawiając z oryginalnym tekstem Biblii dostępne mu starożytne przekłady Iz 7,10-16. Fragmenty z Hieronimowego dzieła podaliśmy w tłumaczeniu własnym. The article concerns Commentaria in Isaiam 7:10-16 (cf. PL 24. 107 A-113 B), which was written by St. Jerome of Stridon. In this article, I was looking for an answer to the question of how St. Jerome interprets „The Emmanuel Prophecy”: whether in the literal or allegorical sense? The literal interpretation of Isa 7:10-16 refers to the prophecy of Hezekiah, who was to give birth to the wife of King Ahaz (cf. 2Sam 7:1), the author of Vulgate sees a typical sense in this passage. So Emmanuel is a prefiguration of Jesus Christ („Qui postea vocabitur Jesus, id est, "Salvator", eo quod universum hominum genus salvaturus sit, nunc a te Emmanuelis appelletur vocabulo”; PL 24, 111 C). In my opinion, Commentaria in Isaiam 7:10-16 undoubtedly its value is interesting for researchers dealing with Ancient translations of the Bible, because St. Jerome – vir trilinguis (cf. Apologia adversus libros Rufini 3, 6, PL 23, 462A) who writes in Latin and uses Greek and Hebrew quite well, he copes with the criticism of the text by juxtaposing with the original Bible text the ancient translations available to him (LXX, Aquila, Symmachus and Theodotion).

Zagadnienie wzajemnego oddziaływania wspólnoty świętych w niebie i ludu pielgrzymującego na ziemi, jest jedną z kontrowersji między katolicyzmem a protestantyzmem. Ten ostatni, jak wiadomo, ograniczył w znacznym stopniu wpływ wspólnoty świętych na wiernych na ziemi, korzystając niewątpliwie z dorobku jednego z prekursorów myśli protestanckiej – Wigilancjusza. Faktem jest, że większość poglądów tego galijskiego prezbitera na temat kultu świętych obowiązuje dzisiaj w protestanckich wspólnotach kościelnych. Obchodząc 1600. rocznicę śmierci św. Hieronima wydaje się ważne przypomnieć jak zareagował on na poglądy Wigilancjusza. Jego nauczanie zawarte w dziełku Adversus Vigilantium nie tylko bowiem zatrzymało ekspansję doktryny Galijczyka, ale w znacznym stopniu weszło do oficjalnego nauczania Kościoła i do liturgii. Niestety, pismo Hieronima nie doczekało się dotąd wielu tłumaczeń na języki nowożytne, a te które są opierają się często na wydaniu w Patrologii Łacińskiej, komplikującym zrozumienie najbardziej oryginalnych myśli Hieronima dotyczących świętych obcowania i relikwii. Z pisma „Przeciw Wigilancjuszowi” wynika bowiem, że „obcowanie” świętych z żyjącymi na ziemi byłoby najbardziej intensywne w miejscach pochówku świętych, czyli przy ich relikwiach. W swoim krótkim traktacie Hieronim nie precyzuje charakteru tej intensywnej obecności, pisze tylko, że przejawia się ona w „znakach i cudach” dokonywanych przez świętych, oraz ich silnym oddziaływaniem na złe duchy. One of the controversies between Catholicism and Protestantism is the problem of the mutual influence of the community of saints in heaven and the pilgrimaging people on earth. As is known, Protestantism has greatly reduced the impact of the community of saints on the faithful on earth, profiting undoubtedly from the heritage of one of the precursors of Protestant thought – Vigilantius. It is a fact that most of the views of this Gallic priest on the veneration of the saints are binding today in Protestant ecclesial communities. As we are celebrating the 1600th anniversary of the death of St. Jerome, it seems appropriate to recall his reaction to the views held by Vigiliantius. St. Jerome’s teaching expressed in the little work Adversus Vigilantium not only blocked the expansion of the doctrine of this Gallic priest, but also entered to a large extent into the official teaching of the Church and the liturgy. Unfortunately, this work of St. Jerome has not had many translations into modern languages and most of the existing versions are based on the text taken from the Patrologia Latina, which complicates the understanding of the most original thought of St. Jerome on the communion of the saints and on relics. The Adversus Vigilantium explains that the “communion” of the saints with the living is more intensive in the burial places of the saints, and so, adjacent to their relics. In his short treatise, St. Jerome does not specify the character of this intensive presence. He only writes that it manifests itself in “signs and miracles” done by the saints and in their powerful impact on evil spirits.

Z wczesnochrześcijańskich dzieł egezegetycznych dotyczących Księgi Eklezjastesa zachowały się nieliczne fragmenty komentarza Orygenesa, obszerna część komentarza Dydyma Ślepego, homilie św. Grzegorza z Nyssy, krótki komentarz literalny przypisywany św. Janowi Chryzostomowi, komentarz o charakterze umiarkowanie alegorycznym św. Hieronima i komentarz Grzegorza z Agrigentum, biskupa Sycylii z przełomu VI i VII wieku. Analiza zawartego w powyższych dziełach komentarza do wersetów Koh 3, 1-8 ujawnia dwojaki charakter patrystycznej egzegezy tego biblijnego tekstu: uniwersalny i indywidualny. Z jednej strony autorzy odnoszą tekst Koh 1-3 do czasu w wymiarze powszechnym, obejmującego historię zbawienia ludzkości i związanego z działalnością Opatrzności Bożej, czuwającej nad przebiegiem procesu dziejowego. Z drugiej strony interpretują ten passus w odniesieniu do życia duchowego każdego chrześcijanina, jego głębokiej relacji do Boga, procesu doskonalenia wewnętrznego, walki z wadami i nabywania cnót. Oba wymiary czasowe się przenikają: indywidualna droga człowieka do doskonałości wpisuje się w zaplanowane przez Boga dzieje zbawienia ludzkości. Każda czynność, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i uniwersalnym, ma swój właściwy czas wyznaczony przez Boga. From among the early Christian exegetical works treating the Book of Ecclesiastes, several manuscripts, some of them fragmentary, have been preserved. These include: a few fragments of Origen’s commentary; a large part of the commentary written by Didymus the Blind; homilies of St Gregory of Nyssa; a short literary comment attributed to St John Chrysostom; a moderately allegorical commentary of St Jerome; and the commentary of Gregory of Agrigentum, bishop of Sicily from the turn of the 6th and 7th centuries. Analysis of the commentaries on Qoh 3:1-8 contained in the above-mentioned works reveals the dualistic character of patristic exegesis of the biblical passus in question, specifically its use of both universal and individual approaches. On the one hand, the authors refer the text of Qoh 1–3 to a universal understanding of time, i.e. the whole of salvation history and the related activities of Divine Providence guiding the course of the historical process. On the other hand, they interpret this passage in relation to the spiritual life of every Christian, his deep relationship with God, the process of internal improvement, the fight against vices and the acquisition of virtues. The two dimensions of time interpenetrate each other: the individual path of man to perfection is at the same time part of God’s planned history of the salvation of humanity. Thus every action, both in the individual and the universal dimension, has its proper timing assigned by God.

In the above article, based on the correspondence of St. Jerome and St. Augustine, there has been shown how these two outstanding the Bible experts, translators and interpreters understood the principles used in its translation. In three parts – entitled: Work, Man, Way – the importance and significance of the Bible and its translations, above all the Septuagint, the tasks and features of the man who translates, the methods and ways of translating were shown. Both of them in their letters indicated: the necessity of an exceptional and proper ap­proach to the Holy Scriptures, a good preparation of the translator and the use of a method that would be appropriate to the translated piece: in the case of the Bible – a beautiful translation preserving the arrangement of the words of the inspired Scriptures; and in the case of non-canonical pieces – expressing the thoughts using the rules of the language into which the work is translated. Narodowe Centrum Nauki w Krakowie

The turn of the 4th and 5th centuries is a period of exuberant development of a monastic life in the West. This fact was also reflected in the correspondence of the authors of this period (Ambrose, Augustine, Jerome and Paulinus Nolensis of Nola), who are considered to be the fathers of the Western monasticism. Many people entered the path of life devoted to Christ voluntarily and without dilem­mas, but there were also those who were encouraged to make this decision and yet they felt some resistance. Of this we can also find testimonies in the letters of the authors mentioned above. Among their nearly 500 letters, we find only seven that relate to the theme of calling and encouragement to the monastic life. They are directed to only three people (two soldiers and wealthy married couple), which, however, are an example of serious dilemmas and problems with entering the path of monastic life. The authors show in their letters arguments for taking up monastic life and ways of its implementation. The letters show a better and more perfect life. In letters there is no call for leaving the world in a literal way, but only a peculiar “abandonment” of the world, and above all a profound eschatological dimension of such a decision. There is a deep hope that for abandoning what is earthly, a reward that transcends earthly goods awaits for a man who undertakes a monastic life. In the face of the vanity of the world, its worries and problems, certainly a better hope is shown in the encouragements of the letters. Narodowe Centrum Nauki w Krakowie