Search

Copyright of Environmental Medicine / Medycyna Środowiskowa is the property of Witold Chodzki Institute of Rural Medicine and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

The purpose of this article was to review studies on the population of centenarians and supercentenarians, taking into account such aspects as multimorbidity, mechanisms of aging and cognitive performance. The article presents data from epidemiological studies, longitudinal studies and case studies indicating that in this age group it is possible for some individuals to maintain normal cognitive performance despite the presence of neuropathological changes characteristic of Alzheimer’s dementia. The integration of neuropathological findings and neuropsychological assessments may be useful in identifying subgroups of centenarian patients who are resistant to changes characteristic of dementia, which may be useful in studies of the mechanism of longevity. In the differential diagnosis of centenarian and elderly patients, it is necessary to consider hippocampal sclerosis. The characteristics of this disorder are presented, taking into account the neuropathological and neuropsychological profile. Data from studies indicate the similarity of cognitive impairment in hippocampal sclerosis and Alzheimer’s dementia, which may make the aforementioned conditions difficult to distinguish based on clinical examination alone. The article also presents data on history, observation, screening diagnosis and tests used in neuropsychological diagnosis in this age group in foreign studies, which may be useful in daily clinical practice. The review of studies indicates that dementia-free aging is possible, and therefore it is necessary to develop and use adequate tools to assess cognitive function in this age group. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Dementia affects a significant portion of the population of elderly people and thus has become one of the most important health problems. At the same time, people with dementia are more likely to be also affected by concomitant diseases. Cardiovascular factors seem to be of particular importance. It has been shown that problems regarding blood pressure as well as lipid and carbohydrate metabolism play a crucial role for the rate of cognitive deterioration in elderly individuals in both vascular cognitive impairments and primary degenerative impairments (e.g., Alzheimer's disease). A clear relationship is observed between vascular pathology and degenerative processes in the brain. The period of life in which the exposure to cardiovascular factors occurs seems to be key, and these relationships are best documented in middle age. With aging, their importance as factors accelerating the progression of cognitive impairments seems to diminish, especially in Alzheimer-type dementia. Research on the importance of comorbidity in dementia processes may be crucial for the development of prevention and therapy programs for dementia. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Introduction: Quick insight into the patient's cognitive performance can measurably help in diagnostic support and planning further care for elderly patients. Due to the ever-increasing diagnostic requirements, it can be useful to use statistical machine learning systems related to the field of machine learning. The algorithm learns the relationship between input data (test score) and corresponding output variables (diagnosis). The aim of the study was to estimate how a given learning model would cope with the estimation of the cognitive performance of an elderly patient on the basis of data collected in medical records. The aim of the study was also to compare the models used. Material and methods: A retrospective review of the studies of 280 patients hospitalized at the Geriatric Hospital of John Paul II in Katowice in 2015-2019. Input data included biochemical indices, functional scale scores (ADL, IADL), comorbidities and sociodemographic variables. The total data was divided as follows: 2/3 study data, 1/3 test data. The following models were used: linear regression model, support vector machine, naive Bayes classifier, k-nearest neighbors method. Results: None of the models achieved satisfactory accuracy. The best results were obtained from the linear regression model with uniform data division (AUC = 0.57, ACC = 0.60) and the linear regression model with all data learning (AUC = 0.68, ACC = 0.67). Conclusions: Based on the collected parameters, a system of automatic inference about the patient's cognitive performance should not be built. The linear regression model requires further empirical verifications involving larger and more diverse groups on larger and more diverse groups. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The increasing awareness of cognitive deficits in different medical conditions makes the implementation of cognitive screening a priority in the light of limited access to neuropsychological assessment. However, there is no universally recognised cognitive screening tool. There are shorter and longer tests, more or less focused on detecting particular impairment profiles, more or less adapted to the limitations of patients, and also more or less culturally-free and independent of education status. It is impossible to ideally balance both sensitivity and specificity. With high sensitivity, there is a risk of overestimating impairment, while with high specificity, individuals with very mild difficulties may be misdiagnosed as having intact cognitive performance. Adequate tool selection, suiting the clinical context (e.g. memory clinic or acute stroke unit), the patient's language, motor and sensory function as well as educational and cultural background, is crucial. In this paper, we present tools that are useful in screening for dementia in diseases associated with memory impairment, as well as those useful in detecting early and mild non-amnestic problems: language deficits (e.g. Addenbrooke's Cognitive Examination III, ACE-III), executive deficits (e.g. Edinburgh Cognitive and Behavioral ALS Screen, ECAS; Mattis Dementia Rating Scale, DRS). Scales dedicated to specific group of patients are also discussed (e.g. Parkinson's Disease-Cognitive Rating Scale, PD-CRS). In addition, we present tests designed for stroke patients (e.g. Oxford Cognitive Screen, OCS; Cognitive Assessment scale for Stroke Patients, CASP). No test will be universally useful in all settings, and in most cases the clinician may choose between a few scales feasible in a given context. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of General Medicine & Health Sciences / Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu is the property of Witold Chodzki Institute of Rural Medicine and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Paediatrics & Family Medicine / Pediatria i Medycyna Rodzinna is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of General Practitioner / Lekarz POZ is the property of Termedia Publishing House and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Aim of the study: To screen for cognitive functioning failures using the Mini-Mental State Examination (MMSE) adjusting for participant's age and years of schooling by means of Mungas correction. Material and methods: There were 386 participants, including 302 women and 84 men, who were tested using the MMSE screening test. First, the correlation between the test results and age as well as the total years of schooling was explored, then the raw test results were adjusted by means of the Mungas correction. Results: There is a statistically significant negative correlation between participants' age and the MMSE test results (r = -0.494, p = 0.0000). Also, the research revealed a statistically significant positive correlation between the total years of schooling and MMSE test results (r = 0.324, p = 0.0000). Once Mungas correction was implemented, no correlation between age and the adjusted MMSE test results was found (r = 0.0704, p = 0.1671). In contrast, there appeared a negative correlation between MMSE test results and the total years of schooling (r = -0.1422, p < 0.01). Conclusions: The research shows that as age increased the MMSE test results decreased. In contrast, the MMSE test results increased as the total years of schooling increased. The implemented Mungas correction caused apparent false correlations whereby an increase in test score correlated with higher age, whereas a decrease in score corelated with more years of schooling. The use of the said screening procedure requires caution so as to avert incorrect diagnostic and therapeutic decisions in clinical practice. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of General Practitioner / Lekarz POZ is the property of Termedia Publishing House and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Dementia syndromes constitute problem not only for the elderly. Early-onset dementia (EOD) starts below the age of 65 years. It accounts for 4-10% of all cases of dementia. EOD has significant psychosocial consequences because it affects people in their most productive years of life, with numerous family, professional and social responsibilities. There are many diseases that have been identified as the cause of the EOD. Among them, the most common are Alzheimer's disease, vascular dementia, fronto-temporal dementia, Lewy body dementia, traumatic brain injury, alcohol related dementia, Huntington's disease, Parkinson's disease, mixed dementia, Creutzfeldt-Jakob disease and Down's syndrome. Most studies have demonstrated Alzheimer's disease as the most common etiology of EOD. The article presents the case of a 33-year-old patient hospitalized in the Department of Neurology in Zabrze, with cognitive dysfunction, speech disorders and features of Parkinson's extrapyramidal syndrome that have been progressing for about 15 months. The MR of the head revealed cortical and subcortical atrophy, especially in parietal and temporal lobes. The cerebrospinal fluid examination showed decreased level of β-amyloid and significantly elevated level of H-tau. The patient was diagnosed with early-onset Alzheimer's disease, which was confirmed by genetic testing - the sequence change was identified in the gene for presenilin 1 in a heterozygous system. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

The functioning of the thyroid gland is of great importance for the formation, maturation and activity of the central nervous system. The association of clinical thyroid dysfunction with mental disorders, including cognitive impairment, seems to be well documented. Abnormal concentrations of thyroid hormones can lead to deterioration of cognitive processes through changes in neurotransmission, intensification of oxidative stress, or impact on β-amyloid transformation and glucose metabolism in the central nervous system. Doubts concern mainly subclinical forms of thyroid dysfunction. According to some data, they are supposed to be related to the state of cognitive functions and to be one of the factors accelerating the mechanisms leading to degeneration of the brain tissue and, consequently, development of dementia. The results of studies on the correlation of thyroid activity with cognitive functions and the possible beneficial effects of hormonal supplementation on cognitive processes, however, bring contradictory results, which may be at least partly due to large methodological problems. One should also not exclude a reverse correlation, where the ongoing neurodegenerative process would affect thyroid function, e.g., by the changed production and secretion of thyroliberin. Despite several decades of intensive research, the explanation of this relationship is still far from conclusive. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Polish Nursing / Pielegniarstwo Polskie is the property of Poznan University of Medical Sciences Publishing and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

SARS-CoV-2 poses a particular risk to the elderly and people with many comorbidities. In the case of people with dementia, the compliance with sanitary recommendations and the necessary physical isolation can have far-reaching negative consequences in terms of limiting the continuation of tailored care, support and treatment. The recommendations related to the SARS-CoV-2 pandemic must take into account not only the medical consequences of lack of access to medical care, but also their long-term effects and the disease progression in accordance with the concept of social health. A plan of action for the psychoeducation of informal carers, adapted to the elderly group (including people with dementia), is also necessary. Prepared under the auspices of the Polish Psychiatric Association, the recommendations for people living alone, with their family and in long-term care facilities are intended to draw attention to key epidemiological issues that can be planned by medical staff within the organization of patient care. However, mental and social needs of patients, whose fulfilment is particularly significant in times of restrictions related to everyday activities, are of equal importance. Further monitoring of the epidemiological situation and scientific reports related to the SARS-CoV-2 pandemic are necessary to verify and update the guidelines. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Oprócz szeroko opisywanych zaburzeń poznawczych czy objawów neuropsychiatrycznych otępienie w chorobie Alzheimera prowadzi do postępującego wyniszczenia organizmu. Niedożywienie dotyczy nawet 25% pacjentów z zespołem otępiennym. Jako że choroba występuje głównie u osób po 65. roku życia, chory z jednej strony doświadcza zmian typowych dla wieku podeszłego, a z drugiej jego stan odżywienia kształtują zmiany degeneracyjne ośrodkowego układu nerwowego i wtórne do nich objawy kliniczne. Udowodniono, że stopień odżywienia organizmu ma bardzo istotny wpływ na progresję choroby i rokowanie, a także na częstość występowania chorób współistniejących i hospitalizacji oraz ogólną śmiertelność. Ważne są zatem wczesne wykrycie zagrożenia i wprowadzenie modyfikacji umożliwiających pacjentowi utrzymanie prawidłowego stanu odżywienia. Jedną z najistotniejszych interwencji jest edukacja opiekunów, prowadzona już od początkowych etapów choroby. Wykorzystywane metody należy dopasować do problemów konkretnej osoby, ponieważ interwencje będą się różniły w zależności od stopnia zaawansowania choroby i aktualnie występujących zaburzeń. Dotychczas opisano wiele prostych modyfikacji, które ułatwiają prawidłowe żywienie pacjentów, m.in. dostosowanie posiłków i otoczenia podczas ich podawania. Sformułowano również konkretne wytyczne odnośnie do stosowania doustnych odżywek i żywności medycznej, wyrównywania niedoborów pokarmowych oraz żywienia pozajelitowego. Trzeba pamiętać, że decyzje dotyczące leczenia powinny być podejmowane w sposób etyczny i z uwzględnieniem preferencji chorego.

Skrócony Test Sprawności Umysłowej (Abbreviated Mental Test Score, AMTS) jest narzędziem przeznaczonym do przesiewowej oceny funkcji poznawczych – pamięci epizodycznej, semantycznej i operacyjnej – w okresie starości. Oryginalnie test został opracowany w języku angielskim w 1972 roku dla pacjentów hospitalizowanych. Od tego czasu wielu badaczy modyfikowało go na użytek badań różnych populacji. AMTS jest skalą składającą się z 10 pozycji – pytań i poleceń dla osoby badanej. Ma on cechy testu „przyłóżkowego”, szczególnie pożądane w warunkach klinicznych: wymaga jedynie kontaktu werbalnego pomiędzy badaczem i badanym, jego czas wykonania wynosi kilka minut, jest łatwy do przeprowadzenia, nie wymaga profesjonalnej wiedzy oraz oprzyrządowania. Ponadto w odróżnieniu od skal komercyjnych jest dostępny bezpłatnie. AMTS pozwala na stwierdzenie istnienia zaburzeń funkcji poznawczych oraz stopnia ich nasilenia. Wynik niezadowalający skłania do pogłębionej diagnostyki w ramach specjalistycznej opieki geriatrycznej bądź psychiatrycznej. Zmodyfikowany i przetłumaczony na język polski test został zaproponowany jako element całościowej oceny geriatrycznej w ramach szkolenia ustawicznego personelu medycznego oraz w standardach postępowania w opiece geriatrycznej. Pomiędzy wersją anglojęzyczną i polskojęzyczną istnieją jednak rozbieżności, które mogą być przyczyną wadliwej klasyfikacji sprawności umysłowej osób badanych. Ponadto dla testu w wersji polskojęzycznej nie przeprowadzono dotychczas badań walidacyjnych. W artykule dokonano analizy porównawczej poszczególnych zadań testowych polskojęzycznej i oryginalnej anglojęzycznej wersji testu z zaznaczeniem miejsc problematycznych oraz przedstawiono rekomendacje mające na celu zwiększenie wiarygodności testu.

Choroba Alzheimera wiąże się nie tylko ze zmianami w zakresie funkcji poznawczych, zachowania i codziennego funkcjonowania, lecz także z obecnością zmian niedoborowych. Niezależnie od związanych z otępieniem czynników prowadzących do niedożywienia sama choroba powoduje brak substancji potrzebnych do procesu synaptogenezy. Klasyczną farmakoterapię mogą wspomóc specyficzne interwencje dietetyczne, przyczyniające się do pozytywnych zmian w zakresie neuroprzekaźnictwa. Jednym z takich rozwiązań jest specjalistyczny doustny preparat odżywczy Souvenaid®, zawierający unikalną kombinację składników odżywczych – Fortasyn Connect™, która wspomaga tworzenie nowych połączeń synaptycznych. Dostępne dane wskazują na bezpieczeństwo i korzystny wpływ preparatu na stan poznawczy pacjentów z łagodnym zaawansowaniem otępienia w chorobie Alzheimera. Efekt ten potwierdzono zarówno w randomizowanych, wieloośrodkowych, europejskich badaniach z podwójnie ślepą próbą, jak i w polskim badaniu obserwacyjnym z udziałem 12 osób. W przypadku bardziej zaawansowanych stadiów otępienia przyjmowanie preparatu Souvenaid® nie przynosi wprawdzie korzyści poznawczych, ale wpływa na wzrost poziomu składników odżywczych u pacjentów. LipiDiDiet, ostatni projekt badający wpływ preparatu Souvenaid® na stan poznawczy osób z chorobą Alzheimera, u których nie rozpoznano jeszcze otępienia, dostarczył niejednoznacznych danych, ponieważ nie stwierdzono istotnych różnic między grupą badawczą a kontrolną w ocenach pierwszorzędowych; wykazano jednak, iż systematyczne przyjmowanie preparatu przez osoby z najmniejszym stopniem zaawansowania zmian wiązało się z lepszymi wynikami ocen drugorzędowych. Trwająca 2 lata faza badania potwierdziła, że jest to bezpieczna substancja, a sama forma preparatu i łatwość jego przyjmowania mogą mieć korzystny wpływ na stan odżywienia pacjentów z chorobą Alzheimera, lecz na ostateczne konkluzje trzeba jeszcze poczekać.

Skala Addenbrooke’s Cognitive Examination III (ACE-III) jest poszerzonym narzędziem przesiewowej oceny funkcji poznawczych, użytecznym we wczesnym wykrywaniu zaburzeń poznawczych, wstępnej diagnostyce różnicowej zespołów otępiennych oraz monitorowaniu postępu choroby. ACE-III ocenia uwagę i orientację, pamięć, fluencję słowną, funkcje językowe i wzrokowo-przestrzenne. Skala może być używana przez lekarzy i psychologów, zarówno jako narzędzie przesiewowe, jak i jako wstęp do kompleksowej oceny neuropsychologicznej. ACE-III zawiera również krótsze narzędzie, Mini-ACE, które w razie potrzeby może być stosowane niezależnie. W niniejszej pracy ACE-III porównano z innymi najbardziej popularnymi skalami przesiewowej oceny funkcji poznawczych: Mini-Mental State Examination (MMSE) oraz Montrealską Skalą Oceny Funkcji Poznawczych (Montreal Cognitive Assessment, MoCA). Następnie omówiono przydatność kliniczną analizy profilu wykonania ACE-III w diagnostyce różnicowej wybranych chorób neurozwyrodnieniowych. Zaprezentowano profile wykonania ACE-III typowe dla choroby Alzheimera (zarówno o wczesnym, jak i o późnym początku), zwyrodnienia czołowo-skroniowego, choroby Parkinsona, atypowych zespołów parkinsonowskich oraz otępienia naczyniopochodnego. Spośród atypowych wariantów choroby Alzheimera uwzględniono zanik korowy tylny, wariant logopeniczny afazji pierwotnej postępującej i wariant czołowy. Spośród podstawowych wariantów zwyrodnienia czołowo-skroniowego przedstawiono wariant behawioralny otępienia czołowo- -skroniowego oraz niepłynny i semantyczny wariant afazji pierwotnej postępującej. Wreszcie spośród zespołów parkinsonizm plus omówiono otępienie z ciałami Lewy’ego, zanik wieloukładowy, postępujące porażenie ponadjądrowe i zwyrodnienie korowo-podstawne.

Dementia has become a major public health concern due to population aging. Recent failures in clinical drug trials highlight the importance of evaluating and treating patients with dementia as early as possible. Weight loss is common in people with dementia, particularly Alzheimer's disease, and it is correlated with increased mortality. Epidemiological studies have shown that late-life weight loss can precede the cognitive decline and begins years before the diagnosis of dementia. Concomitantly late-life elevated body mass index (BMI) confers a lower risk of having dementia. Several factors directly related to neurodegeneration could lead to weight loss in dementia, including cognitive and psychiatric problems, altered olfaction and gustation, and pathology of important structures in the brain, particularly the hypothalamus. The hormone leptin may partially explain the mechanism of how weight loss can precede the cognitive decline. There are differences in the association between midlife BMI and dementia compared to late-life BMI and dementia. Being overweight or obese in mid-life is a risk factor for dementia. Previous studies were mainly based on BMI as a measurement of weight loss, which does not allow one to determine the direction of the association between weight loss and the dementing process. Body composition analysis should be included in further research. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Bipolar affective disorder (BPAD) is a chronic mental disorder characterised by high recurrence. There are numerous manic or hypomanic episodes in the course of the disease. Making a correct diagnosis can be difficult as patients most often turn for help in the depression phase; they also tend to interpret the hypomania phase as a state of very good mood and increased creativity, not identifying it with the disease. A depressive episode in the course of BPAD is characterised by the frequent coexistence of psychotic symptoms, excessive sleepiness and increased appetite. The first episode of the disease most often occurs at a young age. Apart from the typical symptoms of the depressive syndrome, we often observe accompanying cognitive disorders, which represent a group of symptoms causing significant discomfort and suffering to the patient. They most often intensify with the development of the disease and the number of subsequent episodes. In particular, the effectiveness of attention processes, executive functions and memory is weakened. These deficits have a negative impact on the patients' day-to-day functioning at school, in the workplace and in society, and severely impair it. The case report presented herein shows the difficulties in diagnosing severe cognitive disorders during a depressive episode in the course of BPAD and the difficulties in differentiating between them and dementia, as well as presents the effects of electroconvulsive therapy. [ABSTRACT FROM AUTHOR]

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Paediatrics & Family Medicine / Pediatria i Medycyna Rodzinna is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Polish Nursing / Pielegniarstwo Polskie is the property of Poznan University of Medical Sciences Publishing and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Rosnąca liczba starszych osób z otępieniem przekłada się na konieczność stosowania nowoczesnych metod obrazowania. Badania czynnościowe oceniające metabolizm glukozy w mózgowiu, takie jak 18F-FDG PET/CT, są przeprowadzane w raziewątpliwości klinicznych i ułatwiają diagnostykę różnicową chorób otępiennych. W przypadku choroby Alzheimera zaburzenia metabolizmu glukozy uwidaczniają się przede wszystkim w obrębie obu okolic skroniowo-ciemieniowych, tylnychczęści zakrętów obręczy, przedklinka, a także części przyśrodkowych płatów skroniowych. W otępieniu z ciałami Lewy’egozaburzenia metabolizmu glukozowego dotyczą płatów potylicznych i obu okolic skroniowo-ciemieniowych. W zwyrodnieniu czołowo-skroniowym zmiany obserwuje się przede wszystkim w płatach czołowych i biegunach przednich płatówskroniowych. Z kolei w otępieniu naczyniopochodnym widoczne są liczne, rozsiane ubytki gromadzenia znacznika w obrębie mózgowia – zarówno kory, jak i jąder podkorowych. Charakterystyczne zaburzenia metabolizmu glukozy są obecne również w innych, rzadszych chorobach neurodegeneracyjnych, takich jak zwyrodnienie korowo-podstawne i zanik tylnej części mózgu. W zwyrodnieniu korowo-podstawnym obserwuje się zmniejszone gromadzenie 18F-FDG w obrębie kory czucioworuchowej, w jądrach podkorowych oraz we wzgórzu po zajętej stronie, natomiast w zaniku tylnej części mózgu – w obrębie obu okolic ciemieniowo-potylicznych. Oprócz metabolizmu glukozy można oceniać obecność amyloidu β w mózgowiu. Uważa się, że negatywny wynik badania PET/CT pod kątem amyloidu β pozwala na wykluczenie choroby Alzheimera jako przyczyny zespołu otępiennego. Zastosowanie nieinwazyjnych badań PET/CT umożliwia wczesne postawienie diagnozy zespołu otępiennego i ustalenie rokowania.

Copyright of Polonica is the property of Instytut Jezyka Polskiego PAN and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Paediatrics & Family Medicine / Pediatria i Medycyna Rodzinna is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Główczewska-Siedlecka Emilia, Mądra-Gackowska Katarzyna, Nowacka Krystyna, Siedlecki Zygmunt, Szostak Mateusz, Kędziora‑Kornatowska Kornelia. Przewlekły krwiak podtwardówkowy u chorej przyjętej do Kliniki Geriatrii z powodu postępującego otępienia - opis przypadku = Chronic subdural hematoma in patient admitted to Geriatric Department because of progressive dementia - case report. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(11):398-403. eISSN 2391-8306. DOI http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.168426 http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/4015 The journal has had 7 points in Ministry of Science and Higher Education parametric evaluation. Part B item 755 (23.12.2015). 755 Journal of Education, Health and Sport eISSN 2391-8306 7 © The Author (s) 2016; This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited. The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper. Received: 01.11.2016. Revised 12.11.2016. Accepted: 25.11.2016. Przewlekły krwiak podtwardówkowy u chorej przyjętej do Kliniki Geriatrii z powodu postępującego otępienia - opis przypadku Chronic subdural hematoma in patient admitted to Geriatric Department because of progressive dementia - case report Główczewska-Siedlecka Emilia1, Mądra-Gackowska Katarzyna1, Nowacka Krystyna2, Siedlecki Zygmunt3, Szostak Mateusz3, Kędziora-Kornatowska Kornelia1 1. Katedra i Klinika Geriatrii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 2. Katedra i Klinika Rehabilitacji, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu 3. Klinika Neurochirurgii, Neurotraumatologii i Neurochiurgii Dziecięcej, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Streszczenie Przewlekłe krwiaki podtwardówkowe są schorzeniem typowym dla osób wieku podeszłym, objawiać się mogą zaburzeniem funkcji poznawczych, co u starszych chorych wymaga różnicowania z postępującym otępieniem. W niniejszej publikacji przedstawiony jest przypadek 85-letniej chorej przyjętej do Kliniki Geriatrii CM UMK w Bydgoszczy z powodu objawów postępującego otępienia. Badania psychologiczne wykazały istotne odchylenia w zakresie funkcji poznawczych. W badaniu TK głowy wykazano obecność rozległego przewlekłego krwiaka przymózgowego. Chora została poddana leczeniu operacyjnemu drogą trepanacji otworkowej. Przebieg okołooperacyjny był niepowikłany. Dwa tygodnie po zabiegu zaobserwowano poprawę w zakresie funkcji poznawczych. Opisany przypadek dowodzi znaczenia, jakie przewlekłe krwiaki podtwardówkowe odgrywają wśród chorych leczonych na oddziałach geriatrycznych. Słowa kluczowe: przewlekły krwiak podtwardówkowy, otępienie, geriatria Abstract Chronic subdural hematomas (CSDH) are typical for elderly people, its symptoms can be cognitive impairment, which in older patients require differentiation of the progressive dementia. In this publication, we presented a case of 85-year-old patient admitted to the Department of Geriatrics of CM UMK in Bydgoszcz with symptoms of progressive dementia. Psychological tests showed significant cognitive impairment. The CT scan revealed the presence of extensive CSH. The patient underwent surgical treatment through burrhole. Perioperatively no complitations happened. Two weeks later improvement in cognitive function was observed. This case improved the importance of CSDH in geriatrics. Key words: CSDH, dementia, geriatrics

Otępienie – zespół zaburzeń funkcji poznawczych – negatywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie pacjenta, uniemożliwia mu wykonywanie pracy, prowadzi do pełnej zależności od opieki ze strony bliskich lub instytucji. Zespoły otępienne zwykle są konsekwencją toczących się procesów neurodegeneracyjnych albo uszkodzeń naczyniopochodnych w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Najczęstszą przyczyną otępień jest choroba Alzheimera, nieuleczalna i postępująca. Współczesna medycyna dysponuje jedynie lekami, które działają objawowo i nie wpływają na przyczyny choroby. Leki zarejestrowane do leczenia otępienia w chorobie Alzheimera (inhibitory cholinesterazy i memantyna) są dostępne od wielu lat. Większość praktykujących lekarzy zajmujących się tematyką otępień uważa, że dość dobrze zna te preparaty, i często je stosuje. W badaniach klinicznych potwierdzono umiarkowaną skuteczność leków w zakresie wpływu na funkcje poznawcze, zaburzenia zachowania i objawy psychiatryczne towarzyszące otępieniu, a także funkcjonowanie pacjentów. Kontrowersyjna pozostaje kwestia wpływu leków na naturalny przebieg procesu chorobowego toczącego się w ośrodkowym układzie nerwowym. W artykule omówiono kliniczne zastosowania dostępnych w Polsce „leków przeciwotępiennych” i praktyczne zalecenia dotyczące ich wyboru w codziennej pracy klinicznej. Ponadto przedstawiono aktualne rekomendacje odnośnie do zasad zamiany terapii (na inny inhibitor) i leczenia skojarzonego (inhibitor i memantyna) oraz konieczne środki ostrożności (przeciwwskazania, interakcje lekowe).

Wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie liczba osób z otępieniem. Wobec braku skutecznego leczenia przyczynowego priorytetem staje się zapobieganie rozwojowi pełnych objawów otępienia. Badacze skupiają się na określeniu czynników ryzyka, szczególnie tych podatnych na modyfikacje. Do najważniejszych, oprócz zapobiegania chorobom układu sercowo-naczyniowego, można zaliczyć wykształcenie – wraz z innymi składnikami rezerwy poznawczej – i utrzymywanie aktywności w starszym wieku. Szczególne znaczenie mają aktywność poznawcza i socjalna: ich połączenie istotnie zwiększa efekt protekcyjny. Działania prowadzące do odraczania w czasie pełnej manifestacji otępienia powinny stać się powszechne i promowane przez osoby zajmujące się opieką nad pacjentami oraz być częścią narodowych programów, w których dbałość o poznawcze i społeczne czynniki protekcji otępienia powinno się traktować na równi z czynnikami zdrowotnymi. Artykuł omawia znaczenie wykształcenia, rezerwy poznawczej oraz aktywności umysłowej i społecznej w opóźnianiu wystąpienia klinicznych objawów otępienia.

Od lat pojawiają się kasandryczne wizje dotyczące epidemiologii otępień, a zwłaszcza choroby Alzheimera. Znaczne rozpowszechnienie otępień dzisiaj i prognozowane potrojenie liczby chorych otępiałych w najbliższych dekadach zmusza do poszukiwań skutecznych opcji leczniczych. Mimo wieloletnich badań nie udało się niestety opracować skutecznej terapii zespołów neurodegeneracyjnych, dlatego równolegle prowadzi się badania mające na celu opracowanie efektywnych strategii prewencyjnych. Oprócz wpływu aktywności umysłowej i fizycznej obszar intensywnych badań prewencyjnych stanowi dieta. Dostrzega się coraz więcej zależności między stanem odżywienia i dietą a funkcjami poznawczymi. Badania w tym zakresie można podzielić na trzy podstawowe obszary. Po pierwsze, na podstawie badań podstawowych analizowane jest znaczenie składników pochodzących z pożywienia dla funkcjonowania układu nerwowego. Po drugie, trwają projekty obserwacyjne i badania prowadzone w populacji. Wieloletnia obserwacja zachowań i nawyków żywieniowych w dużych populacjach i wskaźniki stosowania się do konkretnych wytycznych dietetycznych pozwalają na wyciąganie wniosków o protekcyjnym działaniu diety. Po trzecie, podejmuje się próby prospektywnych badań prewencyjnych (z interwencjami dietetycznymi, a także zaleceniami dotyczącymi aktywności umysłowej i fizycznej) oraz badania kliniczne oceniające efekty wdrożonej specyficznej diety lub wpływ produktów przemysłowych (np. środków spożywczych przeznaczenia medycznego). Na bazie dostępnej wiedzy sugeruje się, że interwencje dietetyczne, zwłaszcza w połączeniu z aktywnością umysłową i fizyczną, mogą przynieść najwięcej korzyści – o ile zostaną wdrożone odpowiednio wcześnie i będą stosowane przez praktycznie całe życie.

Memantyna, niekompetycyjny antagonista receptora NMDA, jest obecnie zarejestrowana do leczenia choroby Alzheimera, w otępieniu o nasileniu umiarkowanym do znacznego, w monoterapii lub połączeniu z inhibitorem cholinesterazy. Badania kliniczne udokumentowały jej skuteczność w zakresie funkcji poznawczych, zachowania oraz codziennego funkcjonowania. Efekt kliniczny jest zwykle tym bardziej widoczny, im większe jest nasilenie otępienia. Dodanie memantyny do uprzednio stosowanego inhibitora cholinesterazy wzmacnia efekt objawowy. Skuteczność memantyny w mniej nasilonych stadiach otępienia stanowi przedmiot kontrowersji. Dostępne dane kliniczne sugerują brak widocznego efektu objawowego u większości pacjentów z wyjściowym MMSE >20. Wczesne włączenie leku może mieć długoterminowe konsekwencje w postaci modyfikacji naturalnej progresji dysfunkcji poznawczych. Dostępne dane wspierające taki pogląd (i wczesne stosowanie memantyny) oparte są jednak tylko na badaniach klinicznych i wymagają potwierdzenia w analizach z wykorzystaniem neurobiologicznych markerów choroby Alzheimera. Niewątpliwie racjonalne, pomimo prawdopodobnie niewielkiego wpływu objawowego, jest włączenie memantyny u chorych z lekkim otępieniem, którzy nie mogą być leczeni inhibitorem cholinesterazy. Przesłanki, aby stosować memantynę w stadium łagodnych zaburzeń poznawczych, należy obecnie uznać za niewystarczające.

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Journal of Psychiatry & Clinical Psychology / Psychiatria i Psychologia Kliniczna is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Copyright of Current Neurology / Aktualno?ci Neurologiczne is the property of Medical Communications Sp. z o.o. and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use. This abstract may be abridged. No warranty is given about the accuracy of the copy. Users should refer to the original published version of the material for the full abstract. (Copyright applies to all Abstracts.)

Obecnie dostępne metody farmakologicznego leczenia zaburzeń funkcji poznawczych w chorobie Alzheimera (Alzheimer’s disease, AD) opierają się na potencjalizacji przekaźnictwa cholinergicznego (inhibitory cholinesteraz) oraz modulowaniu przekaźnictwa glutaminianergicznego (memantyna). Leki te wywierają zauważalny efekt objawowy w zakresie nie tylko funkcji poznawczych, lecz także zachowania i codziennej aktywności. Ich wpływ na naturalny przebieg choroby nie został jak dotąd jednoznacznie potwierdzony i ze względu na mechanizm działania jest uwa- żany za mało prawdopodobny. Wraz z rozwojem badań genetycznych i molekularnych nad patogenezą AD do prób klinicznych wchodzą leki, które mają bezpośrednio oddziaływać na procesy odpowiedzialne za neurodegenerację i prowadzące do neurotoksycznego działania oligomerów i odkładania się w mózgu złogów białkowych. Niestety, przeprowadzone dotąd badania kliniczne zawiodły oczekiwania – nie potwierdziły skuteczności klinicznej i/lub wskazały na problemy z bezpieczeństwem leczenia. Najczęściej wymienianymi przyczynami tych niepowodzeń mają być podawanie leków w zbyt późnym stadium choroby i/lub niewystarczająco selektywne strategie doboru pacjentów, skutkujące włączaniem do badań chorych cierpiących na inne niż AD przyczyny zaburzeń poznawczych. Proponowaną odpowiedzią na niepowodzenia prób klinicznych ma być inkorporowanie biomarkerów procesu chorobowego do nowych badań.

Farmakoterapia zaburzeń zachowania i objawów neuropsychiatrycznych u chorych otępiałych (behavioural and psychological symptoms of dementia, BPSD) była przedmiotem wielu badań klinicznych. Ich wyniki nie pozwalają niestety na sformułowanie prostych zaleceń. Leki przeciwpsychotyczne (zwłaszcza II generacji) okazały się względnie skuteczne w zwalczaniu pobudzenia i agresji, ale ich działanie na objawy psychotyczne jest wątpliwe. Poważne obawy dotyczące bezpieczeństwa stosowania leków przeciwpsychotycznych (zwłaszcza ryzyko ostrych zdarzeń sercowo-mózgowych i związanej z nimi śmiertelności) w znaczący sposób ograniczają ich wykorzystanie. Leki przeciwdepresyjne, szczególnie z grupy selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny (selective serotonin reuptake inhibitor, SSRI), wykazują podobną skuteczność w zwalczaniu pobudzenia i objawów psychotycznych jak leki przeciwpsychotyczne, co wobec lepszej tolerancji zachęca do ich szerszego stosowania. Inne grupy leków (w tym przeciwdrgawkowe i benzodiazepiny), pomimo teoretycznych przesłanek sugerujących możliwą skuteczność, w randomizowanych badaniach nie zostały ocenione jako wystarczająco efektywne (i bezpieczne), aby rekomendować ich szersze wykorzystanie. Rutynowe stosowanie zasady hierarchicznego postępowania w BPSD (najpierw staranna diagnostyka, w tym wykluczenie majaczenia, następnie interwencje niefarmakologiczne i optymalizacja leczenia inhibitorami cholinesterazy i/lub memantyną, a dopiero w trzeciej kolejności zastosowanie leków psychotropowych) pozwala na ograniczenie farmakoterapii w tej szczególnie wrażliwej grupie pacjentów.

Otępienie z ciałami Lewy’ego (dementia with Lewy bodies, DLB) jest uważane za drugą co do częstości, po chorobie Alzheimera, przyczynę otępień pierwotnie zwyrodnieniowych. Mimo że w badaniach epidemiologicznych i kliniczno-neuropatologicznych potwierdzono jego znaczne rozpowszechnienie, pozostaje względnie rzadko rozpoznawane. Najczęściej mylnie wskazuje się na choroby Alzheimera lub Parkinsona, rzadziej psychozę (zwykle wiązaną z zaawansowanym wiekiem chorych). Nieprawidłowa diagnoza skutkuje leczeniem nieskutecznym, a z powodu nadwrażliwości na nawet niewielkie dawki leków przeciwpsychotycznych u chorych z DLB – często skrajnie niebezpiecznym. Diagnostyka różnicowa obejmuje w głównej mierze różnicowanie z innymi zespołami pierwotnie zwyrodnieniowymi, w tym z najbardziej zbliżonymi fenotypowo – chorobą Alzheimera z parkinsonizmem i otępieniem w chorobie Parkinsona. Różnicowanie i ustalenie poprawnego rozpoznania ułatwia stosowanie klinicznych kryteriów diagnostycznych oraz badań dodatkowych. Najważniejszą kwestią pozostaje stwierdzenie charakterystycznego obrazu klinicznego psychiatrycznego i neurologicznego oraz sekwencja wystąpienia otępienia i parkinsonizmu. Prawidłowe rozpoznanie i posługiwanie się strategiami terapeutycznymi z pogranicza neurologii i psychiatrii pozwala na uzyskanie optymalnych popraw u większości pacjentów. Kluczowe pozostaje dziś zastosowanie inhibitorów cholinesteraz (leków wpływających korzystnie na funkcje poznawcze, ale także na niektóre objawy behawioralne, w tym psychotyczne) oraz lewodopy (w celu kontroli objawów ruchowych). Leki przeciwpsychotyczne należy co do zasady stosować bardzo ostrożnie, a lekiem z wyboru jest obecnie kwetiapina. Istotny problem stanowi także terapia współistniejących zaburzeń snu związanych z fazą REM oraz zaburzeń autonomicznych.

Zaburzenia zachowania i objawy psychotyczne dotyczą większości chorych otępiałych i stanowią poważny problem nie tylko z powodu trudności związanych z opieką i cierpienia opiekunów, ale także niekorzystnych następstw dla chorych, takich jak szybsza progresja dysfunkcji poznawczych, zwiększona potrzeba opieki i wcze- śniejsza instytucjonalizacja, ryzyko upadków i urazów oraz wyższa śmiertelność. Powszechnie stosowane leki (przeciwpsychotyczne, przeciwdepresyjne, przeciwpadaczkowe) cechuje ograniczona skuteczność, występują również problemy z tolerancją, a w przypadku leków przeciwpsychotycznych dodatkowe ryzyko powikłań ze strony układu krążenia i przedwczesnych zgonów. Alternatywą mogą być interwencje niefarmakologiczne, które są względnie dobrze przebadane, cechują się zadowalającą efektywnością wobec przynajmniej niektórych objawów behawioralnych (zwłaszcza pobudzenia, zaburzeń nastroju, zaburzeń snu i apatii) oraz zdecydowanie lepszym bezpieczeństwem stosowania niż jakiekolwiek leki. Stosowane podejścia opierają się na czterech modelach teoretycznych (genetyczno-biologiczny, behawioralny, nadwrażliwości na stres i niezaspokojonych potrzeb), z których wywodzi się specyficzne interwencje, dostosowane do potrzeb chorych z demencją. Do najlepiej przebadanych należą interwencje sensoryczne, ustrukturowane aktywności i metody potencjalizowania kontaktów społecznych. Powszechnie stosowane są także różne interwencje behawioralne, które są jednak niewystarczająco dokładnie przebadane. Wdrożenie metod niefarmakologicznych utrudniają przyzwyczajenia i przekonania oraz inne bariery mentalne, niewiedza personelu fachowego i opiekunów, a także bariery związane z systemem ochrony zdrowia i wysokimi kosztami opieki.

Nieprawidłowy stan odżywienia (malnutrition) należy do najważniejszych problemów klinicznych w populacji ogólnej, a jeszcze większego znaczenia nabiera w populacjach szczególnych (dzieci, osoby w wieku podeszłym). Niestety, rozpowszechnienie nieprawidłowego stanu odżywienia zazwyczaj jest niedoszacowane, znaczenie często minimalizowane, a ocena pomijana w rutynowym badaniu chorych. Od niedawna zalecenia dotyczące konieczności badania stopnia odżywienia chorych hospitalizowanych obowiązują również w Polsce. Jedną ze szczególnych populacji zagrożonych wystąpieniem zaburzeń odżywienia jest grupa osób w wieku podeszłym. Wśród seniorów obserwuje się występowanie zjawiska niedoboru białka i energii (protein-energy malnutrition, PEM). Częste występowanie niedożywienia wśród seniorów wynika z wielu czynników ogólnych, ale również typowych dla wieku, zarówno biologicznych, jak i psychospołecznych. Jako wiodące wymieniane są: procesy starzenia organizmu, utrata apetytu, pogorszenie odczuwania smaku i/lub zapachu, zaburzenia wchłaniania, zaburzenia stomatologiczne i protetyczne, choroby przewodu pokarmowego, choroby ogólnoustrojowe, przyjmowane leki, deficyty zmysłów, zmieniony poziom aktywności własnej i społecznej, zmiany w preferencji pokarmów, stan materialny oraz stan psychiczny. Nieprawidłowy stan odżywienia dotyczy również chorych z otępieniem i skutkuje nasileniem objawów neuropsychiatrycznych (omamy, apatia, zaburzenia zachowania, zaburzenia snu), pogorszeniem rokowania, wzrostem ryzyka umieszczenia w placówce opiekuńczej, a w konsekwencji wzrostem śmiertelności. W tej sytuacji zasadniczą sprawą jest konieczność wykrycia osób nieprawidłowo odżywionych. Panel dostępnych metod diagnostycznych jest rozbudowany, począwszy od prostych narzędzi ankietowych, poprzez bardzo rozbudowane kwestionariusze, aż do metod z użyciem specjalistycznej i kosztownej aparatury (analiza bioimpedancji, densytometria podwójnej energii).

Rozpowszechnienie choroby Alzheimera (Alzheimer’s disease, AD), która jest najczęstszą przyczyną otępienia, zaczyna osiągać rozmiary światowej epidemii. Kluczowe znaczenie dla pacjenta i jego rodziny ma wczesne, prawidłowe rozpoznanie choroby z możliwością uzyskania szybkiej, profesjonalnej pomocy i optymalnego leczenia farmakologicznego i niefarmakologicznego. Wciąż brakuje skutecznego leczenia przyczynowego, które mogłoby zapobiegać rozwojowi procesu chorobowego lub skutecznie go zahamować. Metody niefarmakologiczne pozwalają opóźnić manifestację kliniczną AD i łagodzić jej przebieg. Z kolei leki zaaprobowane w terapii AD działają objawowo w trzech obszarach: codziennej aktywności życiowej, behawioralnym i poznawczym. W Polsce dysponujemy trzema lekami o potwierdzonej skuteczności klinicznej. Dwa z nich to inhibitory cholinesteraz (rywastygmina, donepezil), trzeci jest antagonistą receptora NMDA (memantyna). Wymienione leki mogą być stosowane w monoterapii lub w terapii łączonej: inhibitor cholinesteraz i memantyna. Leczenie powinno być prowadzone długoterminowo z okresowym monitorowaniem jego efektów. Zasadą kuracji jest nieprzerwane stosowanie maksymalnej, dobrze tolerowanej terapeutycznej dawki dobowej. Oprócz działania usprawniającego funkcje poznawcze leki stosowane w AD wpływają korzystnie na objawy neuropsychiatryczne. Stosowanie innych leków niż inhibitory cholinesteraz i memantyna nie zostało potwierdzone w badaniach klinicznych i nie jest zalecane w rutynowym leczeniu AD.

W miarę starzenia się społeczeństwa coraz więcej osób doświadcza związanego z wiekiem osłabienia pamięci i zaburzeń innych funkcji poznawczych. Dla części tych osób zaburzenia te mogą być zwiastunem otępienia. Wiadomo, że jego najczęstszą przyczyną jest choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease, AD). Stosowane obecnie metody farmakologicznego zapobiegania i leczenia AD są mało skuteczne. Powoduje to, że podejmowane są próby terapii mających na celu spowolnienie przebiegu AD i opóźnienie początku objawowej fazy klinicznej choroby. Może to znacząco wpływać na zmniejszenie zapadalności na AD. Wyniki biologicznych, epidemiologicznych i randomizowanych badań kontrolowanych wskazują na korzystny wpływ regularnej aktywności fizycznej na zapobieganie występowaniu zaburzeń poznawczych u osób w podeszłym wieku i spowolnienie przebiegu AD. Okazuje się, że aktywność fizyczna, szczególnie w połączeniu z aktywnością umysłową i intensywną aktywnością społeczną, może być użyteczną, a przy tym tańszą i bezpieczniejszą metodą zapobiegania AD niż profilaktyka farmakologiczna. Dalszych badań wymaga określenie precyzyjnych zaleceń dotyczących rodzaju, czasu trwania i intensywności tych form terapii. Istnieje jednak szansa, że w bliskiej przyszłości będziemy mogli stosować potwierdzone zasady zapobiegania AD dotyczące zachowań dietetycznych, aktywności społecznej, umysłowej i fizycznej. Wymienione wyżej rodzaje interwencji niefarmakologicznych wpływają również pozytywnie na codzienne funkcjonowanie i ogólną jakość życia osób w podeszłym wieku i pacjentów z AD.