1. SPİNOZA’NIN CONATUS, ARZU, SEVİNÇ, KEDER VE ÖZGÜR İRADE KAVRAMLARI İLE İNSAN DOĞASI ÜZERİNE BİR İNCELEME
- Author
-
AKTAY, Muammer
- Subjects
Literature ,Conatus,joy,grief,free will,human nature ,Edebiyat ,Conatus,sevinç,keder,özgür irade,insan doğası - Abstract
As a basic principle, Spinoza distinguished clearly betweentheology and philosophy, accentuating the prevalence of inherent rules withineach discipline. However, seen from a linguistic perspective, he considered thephilosophical language to be more adequate to give a more accurate definitionof specific terms, such as proof, axiom, or definition per se. Having set thephilosophical language as a basic guideline, the significance of the method isfar more crucial. The most obvious example of this approach is delivered byformer philosophers, theologians who announced "the kingdom of man in thekingdom of nature". Therefore Spinoza postulates axiomatic concepts for abetter understanding of human nature to be the starting point. Thus, first ofall, the origin and the nature of human emotions have to be analyzed inaccordance with the laws of determinism. By putting an emphasis on emotions andtheir significant influence on humans to grasp the nature of man, it can besaid that Spinoza had also an effect on the Cartesian philosophy.For Spinoza,Conatus is the concept which forms the actual essence of man's nature accordingto which Conatus produces the spark creating the entire universe or rather thepower of existence as an activity. It prepares the basis for the life of man tostart off immediately and not at any indefinite time. What is more, this powerof existence burning in a human being is important for the transition from theaspect of expression to expression itself. In this sense, this endeavorcreating the living power represents the origin of appetite or consciousness ofdesire which is described as the essence of man's nature. In other words, whenhuman body and mind are concerned, endeavor results in desire. If solely themind was involved, the concept of will would become manifest. Conatus connectshumans to their innate feelings, such as desire, joy and sorrow. Desireexpresses the very nature of man. Man is constantly experiencing situations inwhich he is either an outsider, a passive individual, or a self-directedindividual assigning meaning to his experiences. Accordingly, most of the time,man’s idea is grounded in his perception or respectively reaction. Something isnot good as such, for the positive value man attaches to it makes it good andcreates a feeling of joy. Likewise, nothing is bad, however, distancing oneselffrom something produces a sense of sorrow. As a consequence, according to themanifestations of desire, grief, egoism, carelessness, joy, good-naturedness,courage, etc. become apparent. Hence, is freedom a desire created in the sameway? Is freedom then an illusion of man's nature? Spinoza claims that free willor illusion, both tell us the same thing. Having been raised believing in freewill, free will is associated with the concept of perfection. Yet, a stoneregarding itself to be free in the air, does not prevent it from falling, justas a human’s heading to the door is nothing else but the obvious desire to stepout the door. This paper will show how in man's attempt to exist, feelings likejoy, and grief express themselves, and how man's desire determines his very ownexistence. As to freedom or illusion, this paper will shed light on the modernman himself., Spinoza temelde teoloji ve felsefe arasında ayrım yapmış,her ikisinin de kendi alanında hüküm sürmesi gerektiğini belirtmiştir. Felsefidilin kanıtlama, aksiyom, tanım gibi kavramları bize daha doğru vereceğiniortaya koymuştur. Ama felsefi dili kullanmak temel yönerge olsa da yöntem dahaönce gelmektedir. Daha önceki filozofların, teologların “insanı doğada krallıkiçinde krallık” sanmaları bunun en açık örneğidir. Spinoza’ya göre daha öncekifilozofların düştüğü hataya düşmemek için belit kavramalarla insana yönelmeliyiz.Bu anlamda insanı anlamak için onun doğası temel hareket noktamız olmaktadır.Ona göre bunun için ilk olarak insanın duygularının kökenini ve doğasınıdeterminizm yasalar ölçüsünde analiz etmemiz gerekir. Spinoza’nın özellikleinsanın doğasını anlamak için, duyguların önemi ve bizi etkilemeleri üzerindedurması ile kartezyen felsefesine de farklı bir etki kattığı söylenebilir. Spinoza’yagöre insanın doğasının fiili özünü oluşturan kavram conatustur. Conatus bütün evrenin ama etkinlik olarak insanınvarolma gücünün bir kıvılcımını üretendir. İnsanın belirsiz zamanda değil deşu-anda yaşamasının temelini hazırlayan şeydir. Spinoza’ya göre, insanıniçindeki varolma gücü insanı ifade boyutundan ifade edilen bir konuma taşımasıaçısından da önemlidir. Bu anlamda yaşama gücünü sağlayan bu çaba aslındainsanın doğasının özü olarak nitelediği, iştah veya bilincine varılan arzununkökenini bize sunar. Bu insanın beden ve zihni söz konusu olduğunda çabanınarzu olması durumudur. Sadece zihni durum olursa irade kavramı ortaya çıkar. Conatusbize duygunun kapısını aralar. Duygu dediğimizde karşımıza arzu, sevinç, keder çıkmaktadır. Arzu insanın doğasının kendisinibize sunar. İnsan sürekli bir dıştan edilgin bire bir olmayan veya kendisininyöneldiği birebir etin fikir durumlarını yaşar. İnsan çoğu zaman bu arzunundurumunda bu tepkilere göre fikir oluşturur. Bir şey iyi değildir, sadece bizimondan yönelmemiz o şeyi iyi yapar ve sevinç duygusunu oluşturur. Bir şey kötüdeğildir bizim ondan uzaklaşmamız ona keder duygusu yaratırız. Arzununtemellendirmeleriyle keder; egoist, şefkatsiz, sevinç; iyilik, yüreklilik vb.olarak ele alırsak, o zaman özgürlükte bu duygular arası bir etkileme midir?Özgürlük insanın doğasının bir yanılsaması mıdır? Spinoza, özgür irade veyayanılsama bize aynı şeyi anlatır. Sadece özgür iradeye yaşamımız boyuncainandığımız için, özgür irade denilince mükemmellik kavramını hayal ederiz. Amabir taşın kendini havada özgür zannetmesi onun düşmesini değiştirmeyeceği gibibizim kapıya yönelmemiz de dışarı çıkma isteğimiz ya da arzumuzdan başka birşey değildir. İnsanın varolma çabasının, sevinç, keder, gibi duygularla nasılyaşandığını ve bizi eğilime sürükleyen arzu güdüsüyle insanın yazgısınıgöstereceğiz. Özgürlük ya da yanılsama durumu açısından da modern insanınkendisine kısaca ışık tutacağız.
- Published
- 2018