Search

Sonsuzluk, felsefe tarihinin ilk dönemlerinden itibaren fizik, matematik ve metafizik ilimler açısından müzakeresi yapılan temel problemlerinden birisidir. Sonsuzluk ontolojik ve/ya kozmolojik bir bağlamda müzakere edilmesi öncelenmesi gerekirken itikadi bir boyut alarak insanların, Tanrı anlayışının şekillenmesine yol açmaktadır. Felsefi bir kavram olarak incelenebilecek olan `sonsuzluk` Tanrı, evren ve insan ilişkisinin temellendirilmesinde bir mihenk taşı haline dönüşebilmektedir. İslam filozoflarına göre felsefenin amacı `tahsilu's saada` yani ebedi mutluğa ulaşmanın bilgilerini elde etmek iken sonsuzluk kavramını yorumlarından dolayı toplumdan dışlanmakta ve ötekileştirilmekte, hatta tekfir edilebilmektedir. Bu bağlamda tezin temel konusu `Özünde ontolojik bir mesele gibi gözüken ama aynı zamanda kozmolojik bir soru/n olarak fizik, matematik ilimlerle doğrudan irtibatı olan sonsuzluk tasavvurları, nasıl itikadi bir soruna dönüştürülüyor?` sorusunun cevabını aralamaktadır. Âlemin mahiyetine, yani ezeli ve/ya yaratılmış olmasına dair yapılan araştırmaların temel kavramı olan sonsuzluk yorumları niçin itikadi bir boyut alıyor ve insanların dışlanmasının, ötekileştirilmesinin ayracı olmaktadır? Alemin sonluluğu ve/ya sonsuzluğu meselesine verilen cevap, Tanrı-evren ilişkisini temellendirirken aynı zamanda kişinin Tanrı tasavvurunu da belirlemektedir. Bu soru/n çerçevesinde tezimizde bir sıfat olarak sonsuzluk kavramını Tanrı'ya atfettiğimizde neleri kastettiğimizi, bu kavramın sadece Tanrı'ya mı ait olduğunu araştıracağız. Klasik dönem İslam filozofu Kindî'yi merkeze alarak sonsuzluk kavramının İslam felsefesindeki yeri ve konumu, bunun matematiksel düşünce tarafından mukayesesini ve tutarlılık analizini yapacağız. Bu analizleri yaparken, öncelikle mantık ve matematik ilişkisi üzerinde duracağız, sonra matematiksel denklemleri ve çok boyutlu yüzeylerin geometrisini inceleyen bilim dalı olan topolojiden de istifade edeceğiz. Bu açıdan tez mantık-matematik ve felsefe ilişkisinin güncellenmesinde ve bir nevi matematik felsefesi yapma alanında ilk denemelerden biri olarak görülebilir.Anahtar Kelimeler: İslam, Felsefe, Sonsuzluk, Tanrı, Evren, Yaratma, Matematik, Mantık, Ebu İshak El-Kindî Eternity is one of the basic problematics, in terms of mathematics, physics and metaphysics from the early a.g.e.s of philosophy history. While the term of eternity should be discussed within the terms of ontology and cosmology, in the course of time gaining another dimension, changed the peoples' conception about God. The notion of eternity which can be approached as a philosophical issue, may turn into a touchstone which is used in founding the relationship among God, nature and the human. While according to the Islamic philosophers, the main purpose of the philosophy is `tahsil'us-saada` which means gaining the information to reach the beatitude, these philosophers are excluded from the society, marginalized and excommunicated due to their interpretations on eternity. The paper argues, how the notion of eternity, while in fact is an ontological issue but at the same time, as a cosmological problematic directly relates to physics and mathematics turns into a faith problem. Why the interpretations on eternity, which is a key term in studies on the essence of the universe (universe is eternal and/or created by God), turns into a faith problematic and cause the philosophers to be marginalized?So that these Muslim philosophers are not only excluded from the society, but also excommunicated which brings the absence of the beatitude in after life.Accordingly the answer given to the problematic which concerns the finiteness and eternity of the universe, while founding the relationship between the God and the human, at the same time determines the thought of the individual about God.Within this paper we will try to answer the question that, what we intend to claim when we attribute the eternity as an adjective to God and whether the notion of eternity belongs only to God. In the beginning we will define the term of eternity and will try to determine the issue which results from the unconformity of description and the problem. Also we will try to determine whether there is a de facto eternity in this world. We will view how eternity is defined and used in mathematics and physics. Afterwards while analyzing the notion of eternity as a cognitive issue we will try to explain how it is used in literature and art. We also aim to clarify whether the definitions of eternity are the same in different branches of science, then determine the problems stemming from the eternity notion in metaphysics and to address the solutions brought in order to overcome these problems especially in Islamic philosophy history. Referring to Kindî who is a philosopher of classic era Islam Philosophy, we will try to determine place of the notion of eternity to make comparison with the mathematical thought and consistency analysis. While making these analysis, primarily we will study the relationship between logic and mathematics, then we will make use of mathematical equations and topology. In this regard this paper might be seen as one of the very early trials on updating the relationship between logic-mathematics and philosophy and mathematics philosophy. 228

Literatürde Spinoza'nın bir sosyal sözleşme teorisyeni olup olmadığı konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır. Gerçekten de Spinoza, okuyucusuna, bir sosyal sözleşme teorisyeni olduğunu düşündürtecek teorminolojiye sahiptir. Fakat sosyal sözleşme kuramlarının siyasal iktidarı meşrulaştırıcı işlevi gözönünde bulundurulduğunda, onun sözleşme terminolojisiyle ifadesini bulan kuramının bir siyasal iktidar eleştirisi olduğu görülür.Bu çalışmada öncelikle Spinoza'nın genel felsefesi özetlenecek, ardından siyaset felsefesi sosyal sözleşme kuramı bağlamında incelenecektir. There are several opinions in Spinoza literature on whether he is a social contract theorist or not. Indeed, Spinoza has a terminology which makes his reader think that he is a social contract theorist. However, given the justificative function of social contract theories about political power, it is seen that Spinoza's theory, which finds its expression in social contract terminology, is a criticism of political power.In this paper, firstly, Spinoza's philosophy in general will be summarized, then his political philosophy will be examined in the context of social contract theory. 92

Bu çalışmada genel olarak İslam'da felsefenin var olup olmadığı değil, genel olarak İslam Düşünce Tarihinde felsefenin yeri, din ile felsefe ilişkisi bağlamında otaya çıkan düşünce akımları, özel olarak da İslam Düşüncesinde dinin felsefeyle olan ilişkisi İbn Rüşd ekseninde ele alınmıştır.İbni Rüşd'ün Faslu'l-makal, el-Keşf an minhaci'l-edille (Felsefe-Din İlişkileri) adlı eserlerinin esas alındığı bu çalışmada, konuyla ilgili diğer çalışmalar da kullanılmıştır.Gerek düşünce tarihinde gerekse de İslam dünyasında felsefeye yönelik en ciddi eleştirilerden biri, Tehafüt'ül Felasife (Filozofların Tutarsızlığı) adlı eserinde ortaya koyduğu biçimiyle, Gazali tarafından yapılmış olan eleştiridir. Gazzali'nin felsefeyi ?Yunan Felsefesini- ve filozofları ?Platon ve Aristoteles'i- hedef aldığı bu eleştirisi, aynı zamanda din ve felsefeye olan bakış açısını yansıtması yönünden önemlidir. Bu bakış açısı dinin lehinde, felsefenin aleyhinde olan bir bakış açısıdır. Endülüslü düşünür İbn Rüşd, Tehafüt-et Tehafüt (Tutarsızlığın Tutarsızlığı) adıyla kaleme aldığı eserinde bu bakış açısına -bazı hassasiyetleri korumak üzere- karşı çıkmıştır.Bu çalışmada hedeflediğimiz nokta; İbn Rüşd'de vahyin mahsulü olan din ile aklın mahsulü olan felsefenin birbirleriyle olan ilişkisini ortaya koymak olacaktır. Bu nedenle çalışmanın Üçüncü Bölümünde bu ilişkinin somutlaştığı bazı konular, örneğin Allah'ın varlığı, sıfatları ve şeri meseleler üzerinde durulmaktadır.Anahtar Kelimeler: Allah, Peygamber, Filozof, Din, Vahiy, Felsefe, Akıl, Hikmet, Şeriat, Te'vil, Nass (ayet/hadis), Kur'an. Within the general context of this study, discussion surrounds around not philosophy in Islam or whether there occurs a philosophical aspect in Islam or not-but relationship between Islam/religion and philosophy based on Ibn Rushd?s arguments.This study focuses on the situation of philosophy in intellectual history of Islam considering the place of philosophy in Islam from the Ibn Rushd?s point of view based on the religion and philosophy relation as well as the movements of thoughts within this relation. In this study, I have based my arguments on Ibn Rushd?s Decisive Treatise (Faslu?l-maqal,el-Keşf an minhaci?l edile) (philosophy and religion relationship), and other papers and studies regarding this subject matter.Not only in intellectual history but also in Islamic world, al-Ghazali made the most severe criticism against philosophy. He put forth his claims in his work called the Incoherence of the Philosophers (Tehafüt?ül Felasife). Ghazali?s claims that aimed at Greek Philosophy and philosophers such as Plato and Aristotle is also a reflection of the relationship between philosophy and religion. This approach is in favor of religion rather than philosophy. The philosopher of Andalus Ibn Rushd replied against these claims- by adopting a sensible approach- with the Incoherence of the Incoherence. (Teheffüt et Tehefüt).The main concern of this study is to display the convergence of philosophy, the man?s reasoning, and the religion, the reasoning of revelation. Since certain subject matters such as the entity of Allah, the names of Allah and religious issues are clarifying this relation, they are mainly discussed in the third section of the study.Key Words: Allah, prophet, philosopher, religion, revelation, reason, philosophy, sharia, tevil method, nas(verse), the Qur?an 103