Search

Doğal kaynakların hızla tükendiği günümüzde yapı sektörünün, çevreye, insanlara ve doğal kaynakların kapasitesine uygunluğu düşünülmeden üretilen yapılarla, çevre sorunlarına neden olduğu açıkça bilinmektedir. Yapıların oluşturduğu çevre kirliliğini ve yapıda kullanılan ürünlerin doğal kaynak kullanımlarının boyutlarını araştırmak amacıyla; yapı ürünlerinin yaşam döngüleri ve üretim enerjileri bu çalışmanın konusu olarak belirlenmiştir. Yaşam döngüsü kaynaktan çıkarılan malzemenin, üretim, inşaat, yıkım ve yok olma aşamalarında geçirdikleri süreci kapsamaktadır. Bu konuda yapılan araştırmaların sonucu, yapının tasarım aşamasındaki ürün seçimlerinin ekolojik bir geleceğe katkı yaptığı yönündedir. Dahası tasarım aşamasındaki ürün seçiminin, uygulama sürecinde, harcanan enerji miktarını da azalttığı araştırmaların bulguları kapsamındadır. Bu da tasarım aşamasında yapım için seçilen ürünlerin yaşam döngüsü açısından değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu araştırmanın hedefi çevreye duyarlı bir yapılı çevre için tasarımcıya ürün seçimi konusunda yönlendirici bir bakış sağlayabilmektir.Tezin birinci bölümünde, amaç, kapsam, sınırlılıklar literatür özeti ve orijinal katkı açıklanırken, ikinci bölümde yapı ürünlerinin yaşam döngüleri ve bu döngüde üretim enerjisinin tanımı ve önemi açıklanmıştır.Üçüncü bölümde, ülkemizdeki mimarların yapı ürünü tercihlerini ortaya koymak üzere Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi'nin desteğiyle yapılan soruşturmaya yer verilmektedir. Yapılan çalışma ülkemizde 2009 yılında büro tescil belgesi alan mimarların yapı ürünleri seçimlerini ve bu ürünleri neden seçtikleriyle ilgili bilgileri içeren anket sonuçlarından oluşmaktadır. Bu bölümün sonunda araştırmanın sonuçları değerlendirilmiş ve tartışılmıştır.Dördüncü bölümde ürün tercihlerinin yapı bütünündeki etkilerini araştırmak hedefiyle örnek bir konut planı üzerinden binada kullanılan ürünlerin hacimsel ve ağırlık olarak hesabı yapılmıştır. Burada her ürün grubunun toplam ağırlık ve hacme oranı da araştırılmıştır. Buna göre binalarda kullanılan taşıyıcı sistem ürünlerinin; iç ve dış duvar ürünleri, zemin ve çatı kaplamaları, dış mekâna açılan doğramalar ve cephe ürünlerine göre ağırlık ve hacimsel olarak en yüksek oranda olduğu bulunmuştur. Daha sonra anket sonucunda seçilen ürünlerin birim konuttaki kullanım miktarlarına göre üretim enerjileri hesaplanmak istenmiştir. Üretim enerjisi ile ilgili ülkemizde yeterli çalışma bulunmadığından üreticilerden bilgi alınmak istenmiş fakat geri dönüş olmamıştır. Bu nedenle yurtdışında yapılan çalışmalarda elde edilen üretim enerjileri değerleri kullanılarak, anket sonucundaki ürün seçimlerine göre değişen üretim enerjisi miktarları tablolarla sunulmuştur. Bu tablolara göre anket formunda belirtilen malzemelerden mimarların yapacağı seçimlerle birim konutta 456,20 GJ'dan 8.802,87GJ'a kadar değişen miktarda üretim enerjisi harcanabileceği bulunmuştur.Mimarların henüz tasarım aşamasında seçecekleri ürünler ile doğal kaynakların tüketimine etkileri, tüm yapı ürünleri ile ilgili hesaplamaların mimari tasarımda ürün seçimine etkileri belirtilmiştir. Bu bağlamda ülkemizdeki mevcut durum ve yasal çerçeveye ilişkin öneriler sunulmuştur. The buildings, constructed without considering enviroment, humans and the capacity of the natural resources, are known to cause the environmental problems. In order to investigate the environmental pollution created by structures and natural resource usage of building materials, life cycle and embodied enery of building materials determined as the subject of this study. The life cycle process of building materials include; extraction of raw materials from the source, production, construction, usage, demolition and after demolition phases. As the result of the researches on this subject, the building material preference in the design stage contributes to an ecological future and decrease the amount of energy in the implementation process. This requires the terms of life cycle assessment of building materials in the design stage. The goal of this research is to provide an overview to the designer about the material preferences for a friendly environmental design.In the first part of the thesis, the purpose, scope, limitations, literature survey and results of the work are described. In the second section, life cycle of building materials and the definition and importance of embodied energy in this cycle are explanied.In the third section, the survey, made with the support of İstanbul Büyükkent Branch of The Chamber of Architects, is declared. The survey aims to reveal the building materials preferences of architects in our country. Besides these results about building material preferences of architects, the reasons of these preferences are also held in the survey. At the end of this chapter, the research results are evaluated and discussed.In the fourth section, to investigate the effects of material preferences in the overall structure, the volume and weight of materials, used in a sample house building, are calculated. In these calculations, the rate of each material?s weight and volume to the total, are also investigated. According to these calculations, the structural system materials used in the building are found in the highest rates of weight and volume, against interior and exterior wall materials, floor and roof coverings, joinery and facade system materials. Later, embodied energy of the materials, selected as a result of the survey, are calculated according to a housing unit. Related to this survey, when manufacturers were asked to get some information, there was no feedback, because of the insufficient study about the embodied building materials in our country. For this reason, the embodied enegy values, obtained in studies abroad, are presented by using the tables of embodied energy. According to these tables and the materials, choosen in the survey, the embodied energy in a housing unit is found between the ranges of 456,20 GJ and 8.802,87 GJ.In the conclusion, the ecological effects o f the building material preference of the architects are described. Also, as the results of these sellections, the effects to the natural resources are specified. In this context, the recommendations regarding the current situation in our country and legal framework of this topic is presented. 131

Tez (Yüksek Lisans) -- İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2011, Thesis (M.Sc.) -- İstanbul Technical University, Institute of Science and Technology, 2011, Yeşil bina değerlendirme sistemleri, Türkiye’de son birkaç yılda gündeme gelmeye başlamış, hızla gelişmekte olan bir piyasaya sahip bir konudur. Şu anda Türkiye’nin yerel bir değerlendirme sistemi yoktur ve bina sahipleri, yabancı sistemleri kullanarak binalarını sertifikalandırmayı tercih etmektedirler. Değerlendirme sistemlerinin bilinirliğinin artması, yerel bir değerlendirme sisteminin ihtiyacının farkına varılmasını beraberinde getirmiştir. Bu doğrultuda ÇEDBİK, bir Türk yeşil bina değerlendirme sisteminin oluşturulması için çalışmalara başlamıştır. Ülkeler, kendi değerlendirme sistemlerini geliştirirken tecrübeli olan diğer sistemlerden yararlanırlar. Pek çok ülkenin yeşil bina konseyi mevcut sistemleri inceleyip kendi yerel durumlarına adapte etmeyi tercih eder. ÇEDBİK de benzer bir yöntemle BRE Global-ÇEDBİK ortak adaptasyon çalışması ile BREEAM’i Türkiye koşullarına göre adapte ederek ulusal bir yeşil bina değerlendirme sistemi yaratmak hedeflenmektedir. Bu çalışma, bahsi geçtiği üzere henüz oluşturulma aşamasında olan yerel bir değerlendirme sisteminin malzeme kategorisinde ele alınması gereken konuları belirlemeyi, bu konuların puanlamaya tabi tutulabilmesi için referans gösterilecek mevcut yasal dokümanları incelemeyi, eksik dokümanlara dikkat çekmeyi hedeflemektedir. Özellikle malzeme konusunun seçilme sebebi, yapı malzemelerinin binanın yaşam döngüsüne, hatta binanın inşa edilmesinden önceki zaman periyodlarına yayılan bir çevresel etki yaratmasıdır. Bu inceleme çalışması için yalnızca BREEAM değil, LEED de kaynak olarak kullanılmıştır. Her iki sistemin malzeme kategorileri altında yer alan kredilerin yanısıra, yapı malzemeleriyle ilişkili olduğu düşünülen fakat farklı kategorilerde bulunan kriterler de incelenmiştir. Çalışmanın sonunda, incelenen her iki sistemin güçlü ve zayıf yanları, BREEAM adaptasyonu ile sınırlı kalındığı takdirde Türk yeşil bina değerlendirme sisteminin malzeme kategorisinde oluşacak eksiklikler belirtilerek, konuyla ilgili alınabilecek önlemler önerilmiştir. Bu öneriler yapılırken, Türkiye’nin konularla ilgili mevcut yasal altyapısı göz önünde bulundurulmuştur., Green building assessment systems have been a hot topic in the Turkish building market for some years now. Currently, Turkey does not have a green building assessment system and building owners prefer to have their buildings assessed using well-known systems foreign systems. Increasing knowledge of these systems conduced to the awareness of the need for a local green building system, which Turkish Green Building Association (CEDBIK) has started to work on. Countries, when forming their own system, usually take advantage of the expertise of experienced systems such as LEED or BREEAM. Most of the green building councils prefer the adaption of these systems. CEDBIK, choosing to do so, is planning to create a national green building assessment system by adapting BREEAM for Turkey. This dissertation aims to define the topics about sustainable building materials that an assessment system should address, explore the necessary legal documents and points out the shortcoming of Turkish legal basis. The reason that the research focuses on building materials is because of the massive environmental effects of materials throughout the life cycle of a building. The dissertation does not only studies BREEAM, but also LEED. The outcomes of the study are the presentation of the strength and weaknesses of both systems, the deficiencies that the Turkish assessment system will have if it will be only a BREEAM adaptation and the measure that can be taken to achieve forming a more comprehensive system regarding Turkey’s state-of-art market, technology and legal conditions., Yüksek Lisans, M.Sc.

Bu çalışmada dış cephe tasarımında ürün seçiminin önemine değinilmiş, yapılarda kompakt laminat cephe kaplama levhalarının kullanımıyla ilgili detaylı bilgi verilmiştir.Birinci bölümde; sorun tanımlanmış, çalışmanın önemi, kapsamı ve uygulanacak yöntemden bahsedilmiştir. Mimari tasarım sürecinde cephe kavramı ve cephe kaplaması seçiminde yapı ürününün rolü anlatılmıştır.İkinci bölümde; dış cephe üzerinde durulup, gelişiminden bahsedilmiş, örnek dış cephe kaplamaları olarak doğal ahşap, doğal taş ve metal kaplamalar incelenmiştir.Üçüncü bölümde; dış cephe kaplaması olarak kompakt laminatın tanımı, sınıflandırılması ve üretimi anlatılmış; yapı cephesine uygulama metotları üzerinde durulup, oluşabilecek sorunlara değinilmiştir.Dördüncü bölümde; kompakt laminat kaplamanın teknik özellikleri elde edilen değerlere göre verilmiş, kaplamanın atmosfer koşullarındaki davranışı ve standartlara göre gereklilikleri incelenmiştir.Beşinci bölümde; kompakt laminat kaplamanın teknik değerleri, doğal ahşap, doğal taş ve metal kaplamanın teknik değerleriyle, belirlenen ölçütlere göre karşılaştırılmıştır.Sonuç bölümünde ise, elde edilen değerler, oluşturulan tablo ile yorumlanmıştır.Anahtar kelimeler: Dış duvar, cephe, cephe kaplamaları, kompakt laminat. In this thesis, the selection of construction materials for outside design is emphasized. It has given information about using of the compact laminate materials in constructions.In the first chapter, the problem is described and told about importance and lines of the study. Value of materials for covering outside is mentioned during architectural design.In the second chapter, concept of facede improvement and outside covering materials are explained. Natural wood coating, natural stone coating and metal coating are analyzed.The third chapter is about the description and sorting of compact laminate with explaining the application methods and some problems which can be seen.In the fourth chapter, compact laminate coating according to the specifications given obtained for the coating according to the standards of behavior and requirements of the atmospheric conditions are investigated.The fifth chapter is about the mentioning of the coatings . This chapter is contained the comparison between the coverings of compact laminate, natural wood, natural stone and metal coating for the technical criteria.In the last chapter, the obtained results are evaluated.Key words: Outside wall, facade, facade coatings, compact laminate. 94

Yaşamlarını sağlıklı çevrelerde sürdürebilmek, insanların temel gereksinmelerindendir. Barınma gereksinmesine yanıt verebilmek üzere; doğal çevre içinde üretilen yapma çevrelerde/ yapılarda gereksinmeler karşılanırken, aynı zamanda sağlık için uygun koşulların sağlanması gerekmektedir. Yapı içi hava niteliğinin (IAQ) sağlanması da bu koşullardan birisidir. Doğal ve yapay kirleticilerin etkisiyle, yapı dışında ve içinde oluşan kirlilik yapı içi havasında, insan sağlığını olumsuz etkileyerek risk oluşturabilmektedir. Yapı dış çevresinde oluşan (ulaşım araçlarından yayılan gazlar, polenler, is, duman, yapı yakınındaki diğer kirletici kaynakları, vb) kirliliklerden etkilenirken, yapı içinde de yapı içi havası; yapıdaki kullanıcıların biyolojik yapısından, eylemlerinden ve yapıyı fiziksel olarak oluşturan yapı ürünlerinden (gereç, parça, bileşen, öge, birim) kaynaklanan kirleticilerden etkilenmektedir. Kullanıcıların yapı içindeki kirli havadan etkilenmesi, kirleticinin yoğunluğuna, yapıyı kullanma süresine (sürekli ya da geçici kullanım), ve içinde olduğu risk grubuna göre değişim göstermektedir.Bu çalışmada; yapı ürünlerinin neden olduğu yapı içi hava kirliliğinin, kullanım aşamasında kullanıcıların sağlığı için sağlık riski oluşturup oluşturmadığı kararının verilmesi, risklerin yönetilmesi ve bunun için de bir model oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışma sunulurken yapı ürünleri-yapı içi hava kirliliği, insan sağlığı ilişkisi, risk, risk analizi, risk yönetimi, yapılmış risk modelleri, yapı ürünlerinden kaynaklanan risk konularından söz edilmiş ve önerilen modelin adımları verilmiştir. Ön analizde, yapı ürünlerinden kaynaklanan yapı içi hava kirliliğinde tehlikelerin neler olabileceği ve risk analizi için veriler belirlenir. Risk analizinde, tehlike belirlendikten sonra ölçülebiliyorsa gerekli ölçümler yapılır. Etkilenme ve doz-tepki değerlendirmesi yapıldıktan sonra sınır değerler ve olasılık şiddete göre sınır değerde/ orta-orta ya da sınır değerin üzerinde/ yüksek- çok ciddi olan kirlilik düzeyi ve buna neden olan kirletici için olası risk ve kabul edilemez risk sınıflandırması yapılır. risk yönetimi kararı verilir. Uygulanacak risk yönetimi için modelleme yapılır. Riskin yapı ürününün içeriğinden, uygulamasından ya da kullanılmasından kaynaklandığının belirlenmesi ile ürün- risk ilişkisi kurulur. Ürün, ortam ve kullanıcıya yönelik yönetim seçenekleri belirlenir. Karar uygulanır ve uygulamanın sonucu değerlendirilir. Sonuç olumsuz ise geri besleme yapılır, adımlar tekrarlanır.Yapı ürünlerinden kaynaklanan yapı içi hava kirliliğinde risk yönetimi modeli ile yapı ürünlerinden kaynaklanan riskler yönetilecek, insan sağlığının olumsuz etkilenmesi azaltılabilecek ve kullanıcılar için sağlıksız olan ortamlar yeniden sağlıklı olma özelliği kazanabilecektir.Anahtar Kelimeler: Risk, risk analizi, risk yönetimi, yapı içi hava kirliliği, yapı içi hava kirleticileri, yapı ürünlerinden kaynaklanan sağlık sorunları It is among people?s main needs to survive their lives in a healthy environment. While human housing requirements are met in artificial environs or structures constructed in natural environments for them to perform their sheltering activity, suitable conditions for human health should be provided. One of these conditions is to catch Indoor Air Quality (IAQ). Pollution caused by the effects of natural and artificial pollutants indoor and outdoor area of the buildings can cause risks for human heath in indoor air with their negative effects. While the building is unfavourably affected by the pollutions outdoor, such as vehicles gases, pollens, smoke and others, air in the indoor area of the building is affected by the factors such as, biological situations of the users, their activities in the building and building materials forming it physically, like devices, parts, component, elements, unit. Affection rate of the users by the pollutants in the buildings varies depending on the user density, length of the utilisation time (temporal or permanently), and the risk group they are included.In this study, it was aimed to reach a decision about whether or not indoor air pollution may cause a health risk for users in the use stage; to form a model in order to manage these risks. In the presentation of the study, relations between structural products and indoor air pollution and human health, risk, risk assessment, risk management, previously formed risk models and risks resulting from construction products were studied and the stages of proposed model were presented. At the pre-assessment stage, pollutants likely to have risks in the air pollution caused by structural products are determined. At the risk assessment stage, after the determination of the danger, its level is measured (if measurable) and the obtained values are evaluated according to the predetermined limit values. After the assessment of dosage-response and affection for pollution levels within or above the limits and responsible pollutants, risk management decisions are made for possible and unacceptable risk classification. At the risk management stage, association between structural products and risk is determined in order to define whether the risk can be caused by the content of the structural product, its application, or its use. A modelling for risk management to be applied is made and management options for products, environment and users are outlined. Decision is applied and results of the application are evaluated. If the result is negative, this procedure is repeated.With the risk management model of indoor air pollution caused by structural products, risks from structural products can be managed, harms of these risks on human health can be reduced and unhealthy environments can gain favourable conditions again.Keywords: Risk, risk analysis, risk management, indoor air pollution indoor air pollutants, health effect related with the building materials 162

ÖZET Konut yapılanımı büyük bölümü kalitesiz, sağlıksız ve ekonomik olmayan şartlarla uygulanmaktadır. Gazbeton yapım sistemi bu koşullara çözüm getirecek bir alternatif olarak karşımızdadır. Bu araştırma çalışmasında gazbeton yapı ürünlerinin toplu konut uygulamalarında kullanımı sırasında uyulması gereken tasarım ve uygulama kurallarının belirlenmesine ve açıklanmasına çalışılmıştır. Dolayısı ile çalışmanın bütününün incelenmesinde karşılaşılabilecek olan bazı kavram ve tanımlar konunun iyi anlaşılabilmesi için başta verilmiştir. Gazbeton yapı ürününün tanımı, gelişiminin tarihçesi ve üretim süreci incelenmiş, Türk Standatlan Enstitüsü'nün TS 493 / Ocak 1988 `Gaz ve Köpük Beton Yapı Malzeme ve Elemanları` standartları ile DİN normlarına göre belirlenmiş gazbeton yapı ürünlerinin fiziksel özellikleri belirtilmiştir. Gazbeton yapı ürünlerinin toplu konut üretiminde kullanımı üzerine incelemeler yapılmış ve uyulması gereken kurallar şu üç ana başlık altında belirlenmiş ve açıklanmıştır: - Gazbeton yapı ürünlerinin üretiminde uyulması gereken kurallar. - Mimari proje sürecinde tasarımcının uyması gereken kurallar. - Gazbeton yapı ürünlerinin uygulanmasında uyulması gereken kurallar. Yapılan bu araştırmalar ışığında gazbeton yapı ürünlerinin ülkemizdeki uygulama biçimleri üzerine değerlendirme yapılmıştır. Donatılı ve donatışız gazbeton yapı ürünleri ile yapı üretimi örneklerle açıklanmıştır. Ayrıca deprem bölgelerinde uygulanan gazbeton üretim sistemleri ile ilgili olarak hazırlanmış çeşitli deney ve raporlara yer verilmiştir. Gazbeton yapım sistemleri ile diğer yapı ürünleri arasında maliyet ve yarar açısından karşılaştırmalar yapılmıştır. Sonuç bölümünde ise daha önceki bölümlerde verilen bilgiler doğrultusunda gazbeton yapı ürünlerinin toplu konutları tasarım, uygulama ve kullanım aşamalarında sağladığı yararlar belirlenmiştir. Gazbeton yapı ürünlerinin toplu konutların üretim amaçlarına uygun yapım malzemesi ve yapım sistemi olduğu sonucuna varılmıştır. 1. Standart, Yapımda standartlaşma, Rasyonalizasyon. 2. Gazbeton tanımı, üretimi, fiziksel özellikleri. 3. Üretim, projelendirme ve uygulanmasında uyulması gereken kurallar. 4. Ülkemizdeki uygulama biçimleri, deprem deney raporları, maliyet - yarar ilişkisi. ABSTRACT An important percentage of houses are not economic, healthy and of good quality, and aereated concrete building system presents an alternative. This research work displays the rules for design and application of aereated concrete construction elements in mass housing. To comprehend the whole of this work, some of the notions and descriptions are given in the beginning. Definition, history and production process of aereated concrete construction elements are researched and their physical properties are defined in Institute of Turkish Standarts TS 493 / January 1988 `Foam and Aereated Concrete Materials and Elements` standarts and DIN standarts that are listed. Usage of aereated concrete construction elements in mass production of houses is explored and rules for application are stated and defined in three major topics: - Rules for producing aereated concrete construction elements. - Rules for architect in design process. - Rules for applying aereated concrete construction elements. Usage of aereated concrete construction elements in Turkey is discussed according to those researches. Building using normal and reinforced aereated concrete construction elements is defined wih examples. And also experiments and reports about production process applied in earthquake regions are listed. Finance and other advantages of aereated concrete building systems are compared with other building systems. In the conclusion chapter, design, application and usage of mass housing with aereated concrete construction elements and their advantages are listed according to the previous chapters. It is determined that aereated concrete construction elements are suitable for production of mass houses. 1. Standart, Standardization in construction, Rationalization. 2. Definition of aereated concrete, its production and physical properties. 3. Rules for production, design and application. 4. Application in Turkey, reports of earthquake experiments, finance comparison XI 186