Search

Türkiye’de 2015 yılında yapılan 7 Haziran 2015 genel seçimleri, hükümetin kurulamaması nedeniyle 1 Kasım 2015 tarihinde tekrarlanmıştır. Muhalefet partilerinden Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) ve Halkların Demokratik Partisi (HDP) aldıkları oy oranı ve kazandıkları milletvekili sayılarıyla koalisyon hükümeti çıkartabilecek bir parlamento dağılımı ortaya çıkarmışlardır. Koalisyon görüşmelerinin olumlu sonuçlanmaması ve hükümet kurulamayacağı kanaati ile Cumhurbaşkanı tarafından seçimlerin tekrarlanmasına karar verilmiştir. 1 Kasım 2015 tarihinde tekrarlanan genel seçimlerde önceki seçime göre oy kaybını telafi eden AK Parti tek başına iktidar olanağını elde etmiştir. MHP ve HDP önemli oranlarda oy kaybına rağmen Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’ne girmeyi başarmıştır. Çalışmaya konu edilen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nde ise tekrarlanan genel seçimlerde oransal bir artışın sağlanamadığı görülmüştür. 7 Haziran 2015 genel seçimlerinde etkili bir kampanya yürüten ve koalisyon görüşmelerine de katılan CHP’nin 1 Kasım 2015 genel seçim sürecindeki kampanya stratejisi, kullandığı mesaj ve mecraların incelenmesi ve karşılaştırmalar yapılması siyasal iletişim bağlamında önemli veriler sunacaktır., General elections made on 7th June 2015 in Turkey was repeated on 1st November, 2015 as the government was not able to be formed. The opposition parties, Republican People’s Party (CHP), Nationalist Movement Party (MHP) and Peoples’ Democratic Party (HDP) had a parliamentary distribution that would be able to form a coalition government with the numbers of deputy and the rate they had. Because the coalition negotiations did not result in positively and having the idea that a government would not be able be formed, it was decided to repeat the elections by the President. Compensating the former loss of votes in the repeated elections made on 1st November, 2015, Justice and Development Party (AK Parti) was able to get the opportunity to form the government alone. Despite their significant losses of vote, MHP and HDP were able to enter Turkish Grand National Assembly (TBMM). As for CHP, which will be studied in the current research, it was seen that it was not able to have a proportional increase in the general elections. The investigation of the campaign strategy of CHP, carrying out an active campaign in the general election held on June7, 2015 and also involving in the coalition negotiations, in the general election proces on November 1, 2015, the messages and places it uses and making comparisons would give significant data in the context of political communication.

İnsan hakları bağlamında değerlendirilen basın özgürlüğü, uygar ve demokratikrejimin en temel gereklilikleri arasında yer almaktadır. Bu nedenle basın özgürlüğününsağlanması adına, yerel ve uluslararası olarak çeşitli yasal kodlar geliştirilmiştir. Bunoktada, söz konusu düzenlemelerin hangi fikir ve sistem etrafında oluşturulduğu kritikbir öneme sahiptir. Bu doğrultuda yürütülen çalışma kapsamında, tek parti ve koalisyonhükümetleri tarafından çıkarılan ve değiştirilen basın kanunları, basını ilgilendirendiğer uygulamalar ve basının dönem içindeki koşulları ele alınmıştır. Buna istinaden,basının hangi hükümet sisteminde daha özgür olduğunu ve basına ilişkin yasaldüzenlemelerin hangi çerçevede şekillendiğini ortaya koymak amaçlanmıştır. Tarihselaraştırma yönteminin esas alındığı çalışmada, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne aitresmi belgelerden, kaynaklardan ve yazılı metinlerden yararlanılmıştır. Çalışmanınsonucunda, tek parti ve koalisyon hükümetleri dönemlerinde basın özgürlüğünün sınırlıolduğu, basın üzerinde baskıcı ve denetimci bir sistemin kurulduğu görülmüştür. Ayrıcadönemin siyasal, ekonomik, hukuki ve sosyal unsurlarının da basına yönelik alınankararlarda ve uygulamalarda, belirleyici bir rol oynadığı sonucuna varılmıştır.--------------------The freedom of the press, which is considered in the context of the human rights,is one of the most fundamental requirements of the civil and democratic regime.Therefore, various legal codes have been developed locally and internationally in orderto ensure freedom of the press. At this point, in which idea and system thesearrangements are built around has a critical importance. Within the scope of the studythat is conducted out in this direction, press laws which are issued and changed by theone-party and coalition governments, the other media-related practices and theconditions of the press in the period were discussed. With regarding to this aspect, thisthesis is aimed to determine in which government system press could be freer and inwhich frame these legal regulations were significantly regulated about press. This studyis based on historical research methods. Furthermore; official documents, sources andtexts of the Grand National Assembly of Turkey were used. As a result of the study, it isanalyzed that the freedom of the press was limited during the one-party and coalitiongovernments, and that repressive and supervisory system was established on the press.The clues of the establishment of the repressive and supervisory system is observed aswell. In addition, it is concluded that the political, economic, legal and social elementsof the period played a decisive role in the decisions and practices taken against thepress.

Parlamentonun feshi parlamenterlerin görevine son veren ve seçimlerin yenilenmesine sebep olan önemli bir kurumdur. Öncelikli olarak parlamentonun feshi sınıflandırılmış, feshin yöntemi ve şekli açıklanmıştır. Parlamentonun feshi, yürütmeeliyle fesih, öz fesih, anayasal fesih ve halkın kararı ile fesih olarak tasnif edilebilir. Feshin yazılı şekilde yapılması kabul edilmektedir. Feshin teorisi açıklandıktan sonra feshin işlevi açıklanmaya çalışılmıştır. Feshin işlevi iki başlık altında incelenmiştir. İlk olarak fesih politik amaçlarla kullanılabilir. Fesih yetkisine sahip olan makam parlamentoyu baskı altına alabilecektir. Bu yetki parlamento çoğunluğunu belirlemek için de kullanılabilir. Feshin ikinci ve ideal işlevi ise organlar arasındaki krizleri çözmek, seçmen desteğini yenilemek ve politik konularda karar alırken seçmenin görüşüne başvurmaktır. Çalışmanın sonucunda sınırlı fesih yetkisinin uzlaşmacı demokrasiyi, takdiri fesih yetkisinin ise çoğunlukçu demokrasiyi destekleyeceğine ulaşılmıştır.--------------------Dissolution of parliament is an important topic that terminates parliamentarian's official titles and renews general elections. First, dissolution of parliament classified and then dissolution form and procedure explained. Dissolution of parliament can be classified to executive dissolution, self-dissolution, automatic dissolution and dissolution by the people. Written procedure accepted for dissolution. After the dissolution theory is explained, the function of dissolution is tried to be explained. The function of dissolution was examined under two headings. First, dissolution power can be used for political reasons. Authority who can enjoy with dissolution power, can oppress legislative assembly. This power can use to shape legislative majority. Secondand ideal function of dissolution of parliament is solving inter powers problems, renewing mandate and learning voters view about political decisions. The conclusion of this study is that restricted dissolution power will support proportional democracy and discretionally dissolution power will give support to majoritarian democracy.

27 Mayıs 1960 darbesinin ardından ordunun yönetimi devraldığı yeni dönemde, seçim sisteminde değişikliğe gidilerek 1961 yılına değin uygulanan çoğunluk sistemi yerine siyasi partilerin parlamentoda daha adil temsil edilmelerini amaçlayan Nispi Temsil Sistemine geçilmiştir. Yeni sistemin uygulandığı 15 Ekim 1961 seçimlerinde, partilerin salt çoğunluğu sağlayamaması üzerine Türk siyasi tarihinde ilk kez kurulan ve 1965 seçimlerine değin devam edecek olan koalisyon hükümetleri dönemi başlamıştır. Geçiş dönemi olarak adlandırılan bu dönemde dört ayrı koalisyon hükümeti kurulmuştur.Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, 27 Mayıs 1960 askeri darbesinden itibaren askeri ve siyasi çevrede gelişen olaylar ve CHP lideri İsmet İnönü başkanlığında kurulan üç ayrı koalisyon hükümeti, sebep-sonuç ilişkisi içerisinde ele alınmıştır. Bağımsız Kayseri Senatörü Başbakan Suat Hayri Ürgüplü'nün hayatına yer verilen ikinci bölümde, aile hayatı, eğitimi ve siyasi hayatı hakkında genel bilgiler aktarılmıştır. Üçüncü bölümde ise, 20 Şubat 1965 ve 27 Ekim 1965 tarihleri arasında dört partinin (AP-YTP-CKMP-MP) katılımıyla kurulan Suat Hayri Ürgüplü Hükümetinin sekiz ay süren iktidarında yaşanılan ekonomik gelişmeler, iç ve dış olaylar, kronolojik akış içerisinde incelenmiştir.Tarafsız başbakan liderliğinde 20 Şubat 1965'te kurulan dördüncü koalisyon hükümeti tarafından koalisyon protokolü imzalanmıştır. AP genel başkanı Süleyman Demirel'in başbakan yardımcılığı görevini üstlendiği Ürgüplü hükümetinde, koalisyon ortağı diğer parti liderleri (YTP-MP-CKMP) görev almamıştır. 26 Şubat'ta hazırlanan hükümet programının sekiz aylık zaman dilimi içerisinde tamamlanmaması halinde süregelen hükümetler tarafından plan ve çalışmaların devam ettirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmamızda Ürgüplü'nün yurt gezisi, siyasi faaliyetler, kanuni düzenlemeler, ekonomik gelişmeler ve hükümet içi anlaşmazlıklara yer verilmiştir. Dış politikada ise milli dava olarak ele alınan Kıbrıs meselesi, ülkenin dış ilişkilerini şekillendiren ana unsur olmuştur. Çalışmamızın temel amacı, tarihi gerçeklik çerçevesinde Türkiye'de ilk kez 1961-1965 arası dönemde kurulan koalisyon hükümetlerini ve bu sürecin son halkasını oluşturan Suat Hayri Ürgüplü Hükümetinin, kuruluşu, siyasi, askeri ve ekonomik gelişmelerinin ele alınarak incelenmesidir. Anahtar Kelimeler: Suat Hayri Ürgüplü, Koalisyon, Senatör, Parlamento, Süleyman Demirel. In the new period when the army took over after the military coup of May 27, 1960, the system of elections was changed to the Relative Representative System aiming to represent political parties more fairly in parliament than the majority system applied until 1961. In the elections of October 15, 1961, when the new system was implemented, the coalition governments was established for the first time in the Turkish political history and continued until the 1965 elections began. During this period known as the transition period, four separate coalition governments were established.In the first part of this thesis containing three parts, the developments in the military and political environment since the military coup of May 27, 1960, and the three separate coalition governments established under the leadership of CHP leader İsmet İnönü were discussed in a cause-and-effect relationship. In the second part, general information about the family life, education and political life of the independent Kayseri Senator Prime Minister Suat Hayri Ürgüplü was provided. In the third part, the economic developments, internal and external events, which took place during the eight months of Suat Hayri Ürgüplü Government established with the participation of four parties (AP-YTP-CKMP-MP) between 20 February 1965 and 27 October 1965 were examined in chronological order.The coalition protocol was signed by the fourth coalition government established on 20 February 1965 under the leadership of the neutral prime minister. The coalition party leaders (YTP-MP-CKMP) did not take part in the Ürgüp government in which the AP President Süleyman Demirel was appointed as the Deputy Prime Minister. If the government program prepared on February 26 cannot be completed within the eight-month timeframe, it was aimed to continue the plans and activities by the ongoing governments. In our study, Ürgüplü's tour around the country and political activities as well as legal regulations, economic developments and intra-government disputes were included. As far as the foreign policy is concerned, the Cyprus issue, which was regarded as a national issue, became the main factor shaping the external relations of the country.The main aim of this study is to examine the coalition governments established in the period of 1961-1965 for the first time in Turkey in the frame of historical reality and the establishment, political, military and economic developments of Suat Hayri Ürgüplü Government which constitutes the last ring of this process.Key words: Suat Hayri Ürgüplü, Coalition, Senator, Parliament, Süleyman Demirel. 120

ÖZET Çalışmamızın Birinci Bölümde propaganda ve algı sözcükleri kavramsal açıdan incelenmiştir. Propaganda türleri ve etkileri üzerinde durulmuştur. Algının nasıl oluştuğu sorusu ele alınmıştır.İkinci Bölümde propaganda araçları ve kitle iletişimi konusu ele alınmıştır. Kitap, yapı gibi geleneksel propaganda araçları incelemiştir. Fotoğraf, sinema, radyo, TV gibi kitle iletişim araçları açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü Bölümde propaganda geçmişi irdelenmiştir. Dördüncü bölümden itibaren tezimizin asıl konusu olan Türkiye'de Koalisyonlar Döneminde Siyasal Algı ve Propaganda konusu tartışılmaya başlanmıştır. Tezin beşinci bölümü 'Yöntemleri, Medya Araçları Açısından Koalisyon Hükümetleri Döneminde Siyasi Propaganda' başlığı altında oluşturulmuştur. Bu bağlamda dönemde etkili olmuş sinema, televizyon-radyo, duvar yazıları, kitap, gazete, dergi, broşür, afiş gibi propaganda araçları değerlendirilmiştir. Türkiye televizyon yayıncılığıyla ilk kez bu dönem karşılaşmıştır. Aynı bölüm içerisinde Türkiye'deki yapı propagandasının işleme biçimine dikkatle bakılmıştır. Temsil yoluyla propaganda önemli bir yöntem olduğu için bu konunun üzerinde özenle durulmuştur. 1970-1980 arasında eğitimin nasıl propagandaya feda edildiği gözler önüne serilmeye çabalanmıştır. Türkiye'de 1970-1980 arası siyasi reklamcılığın başladığı yıllardır. Bu nedenle popüler müzikler ilk kez siyasi partilerin propaganda çalışmalarında kullanılmıştır. Bu tip sebeplerle müzik konusuna ayrı bir alt başlık açılmıştır. Mitingler, yürüyüşler 1970-1980 arasında siyasi gurupların sıklıkla başvurdukları bir siyasi propaganda yöntemi olmuştur. Bu bölümde en dikkat çekici başlığın `Ecevit'e Dair Umut Algısının Yıkımına Dönük Karşı Propaganda` olduğunu düşünmekteyiz.Tezin altıncı bölümünde Koalisyon Hükümetleri döneminde siyasi algı konusu ele alınmıştır. Sözlü tarih çalışmaları sonucu elde ettiğimiz bilgiler, `O Dönemin Gençlerinin O Günlere Dair Şimdiki Algısı` başlığı altında değerlendirilmiştir. Dönemin siyasi aktörleri Ecevit, Demirel, Erbakan, Türkeş'e dair nasıl bir algının ortaya çıktığı araştırılmıştır. Elbette bu aktörler hakkında farklı kesimler farklı algı geliştirmiştir. Tezin son kısmında 1970-1980 arası belediye başkanlığı veya milletvekilliği yapmış kişilerden yola çıkarak yerel propaganda konusu örneklenmeye çalışılmıştır. Bunun için üç örnek seçilmiştir. Bunlardan ilki 1979 araseçimlerinde Aydın'dan AP'den vekil seçilen Selahattin Acar'dır. Bu araseçim sonuçlarının Ecevit hükümetinin istifasına yol açtığı hatırlanacak olursa seçimimizin yerinde olduğunu düşünebiliriz. 1977 Genel Seçimlerinde Ecevit liderliğindeki CHP tarihinin en yüksek oyunu alır. Bu durum yerel seçimlerde de görülür. AP, kendisinin kalesi kabul edilen Aydın'ın bir ilçesi hariç tamamında seçimi kaybeder. Bu seçimlerde belediye başkanı olan Muhterem Ağababaoğlu ile Ahmet Zencirci'nin propaganda çalışmaları değerlendirilerek bölüm sonlanmıştır. In the first part of this theses, the words of propaganda and perception have been examined from a conceptual point of view. In the second part, propaganda tools and mass communication are discussed. In the the third chapter, the propaganda history is examined. In the period of Coalition in Turkey, which is the main topic of our thesis since the fourth chapter, the topic of political perception and propaganda has begun to be discussed. The fifth section of the thesis was formed under the heading 'Political Propaganda in the Period of Coalition Governments in terms of Methods, Media Tools'. In this context, propaganda tools such as cinema, television-radio, wall writings, books, newspapers, magazines, brochures and posters which were influential in the period were evaluated. This is the first time that Turkey has encountered television broadcasting. Within the same chapter, the way in which the propagation of the structure propaganda in Turkey has been carefully considered. This issue has been carefully addressed since propaganda through representation is an important method. Between 1970 and 1980, it was tried to show how education was sacrificed to propaganda.During the years 1970-1980 political advertising started in Turkey. For this reason, popular music was first used in the propaganda work of political parties. For this reason, a separate sub-title has been opened for music. The rallies and walks were a method of political propaganda that political groups frequently resorted to between 1970-1980. The most remarkable part of this chapter is that we think that the title is `Propaganda Against the Destruction of the Hope Perception of Ecevit`. In the sixth part, the political perception issue was dealt with during the Coalition Governments' period. The information we have obtained as a result of oral history studies has been evaluated under the heading `The Present Perception of Those Today's Youngsters About Those Days`. It has been researched how the reaction of the political actors of Ecevit, Demirel, Erbakan and Turkes occurred. In the last part of the thesis, local mayor or deputy from 1970-1980 went out of the way and tried to illustrate the local propaganda issue. 543

Bu tezde, 28 Şubat sürecinde hükümet yetkililerinin siyasî tutum ve davranışlarıyla demokratik rejimin çöküşünde etkin rol oynadıkları iddia edilmiştir. Demokratik rejimlerin çöküşleri konusunda özgün bir teorik yaklaşım ortaya koyan Juan J. Linz, demokrasilerin çöküş süreçlerinin kaçınılmaz olmadığını; sivil aktörlerin ellerinde, sürecin önünü alacak fırsatlar ve enstrümanlar bulunduğunu belirtmiştir. Bu bağlamda bir olaylar silsilesini ihtiva eden demokratik rejimlerin çöküşlerinde, politik sürece odaklanmayı ve bu süreçte bilhassa siyasî aktörlerin yaptıkları ve yap(a)madıklarıyla oynadıkları kritik role odaklanmayı önermektedir. Bu bakış açısıyla 28 Şubat süreci değerlendirildiğinde, hükümet yetkililerinin ellerinde bulunan imkân ve fırsatlar çerçevesinde siyasî tutum ve davranışlarının sürecin gelişiminde etkili olduğu iddiası ortaya koyulmaktadır. This study claims that government incumbents played an active role with their political attitudes and behaviors in the breakdown of the democratic regimes during the process of February 28. Juan J. Linz who has put forward an authentic theoretical approach to the breakdown of democracies has stated that the breakdown of democratic regimes is not inevitable and civilian actors have opportunities and tools which can prevent the process. In this context, he suggests focusing on the political process in which a democracy collapses and which contains a series of events, especially on the critical role which political actors play with what they do and what they do not or cannot do in this process. When the period of February 28 is considered with this point of view, it is stated that the attitudes and behaviors of government incumbents played an effective role in the development of the process in terms of the means and opportunities which they had. 311

Bu çalışmada Turgut Özal'ın Cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından ANAP Genel Başkanı olan Mesut Yılmaz tarafından 1991-1999 yılları arasında kurulan üç hükümet incelenmiştir. Bu üç hükümet içerisinde 48. Hükümet yeterli çoğunluğu sağladığı için tek başına oluşturulmuş ancak 53. ve 55. Hükümetler koalisyon hükümeti olarak kurulmuştur. 53. Hükümet ANAYOL Koalisyonu, 55. Hükümet ise ANASOL-D Koalisyonu' dur. Turgut Özal tarafından kurulan Anavatan Partisi, Özal'ın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Mesut Yılmaz başkanlığında siyasi hayatına devam etmiştir. Bu süreçte 3 kez hükümet oluşturan Yılmaz, Özal döneminde olduğu gibi kendi döneminde de yönetimini ANAP'ın temel ilkeleri üzerine kurmuştur. Yılmaz, üç hükümetin de programlarında demokratikleşmeye önem vermiştir. Ülkenin ekonomisini alt üst eden enflasyonun düşürülmesi temel hedef olmuştur. Eğitimin sağlamlaştırılması ile geleceği de sağlamlaştıracağına inanan Başbakan, her dönemde 8 yıllık zorunlu eğitim yasasını gündeme getirmiş ve nihayet 55. Hükümet döneminde yasa onaylanmıştır. Ancak Mesut Yılmaz Hükümetleri, erken seçim talepleri, Susurluk Kazası Olayı, TÜRKBANK İhalesi Skandalı ve gensoru önergeleri ile muhalefetin ve halkın sert tepkisi karşısında dayanamamış ve istifa etmiştir. In this study, after Turgut Ozal had been selected as president, the Goverments that were formed by Mesut Yılmaz, ANAP general president, between the years 1991-1999, have been searched and studied. The 48th Goverment in this three goverments, had been formed alone as it had got quorum, however The 53rd and 55th Goverments had been formed as coalition goverments. The 53rd Goverment was ANAYOL coalition,, The 55th Goverment was ANASOL-D coalition. Anavatan Party that was formed by Turgut Ozal, continued its political life by presidency of Mesut Yılmaz, after Ozal had been selected as president. In this process, Yılmaz who formed goverment for three times, formed his administration on ANAP's basic principle in his period as well as Ozal's period. Yılmaz gave importance to democratization in programmes of three goverments, too. It had been basic target to reduce the inflation which had destroyed economy of the Country. The Priminister who believed that the future would be consolidated by consolidation of education, raised a question of mandatory education low for 8 years, in every period and finally the low had been approved in the period of the 55th Goverment. However, Mesut Yılmaz Goverments, didn't endure and resign because of early election demands, Susurluk Accident Event, TURKBANK's Tender Scandal and motion of non confidence together with hard reactions of opposition and public. 152

Koalisyonların kurulma aşaması ile ilgili çeşitli teoriler mevcuttur. Genel olarak `çoğunluk` ve `uzaklık` esasına dayanan bu teorilere göre kurulan hükümetlerin istikrar ve verimlilik açısından farklı sonuçlar verdikleri görülmektedir. Çeşitli istikrar ve verimlilik ölçme değerlendirmeleri geliştirilmiştir. İstikrar için en çok kabul gören değerlendirme kıstası `süre` olmuştur. Verimlilik ise üç farklı kategoride değerlendirilmektedir. Bunlar; ekonomik verimlilik, politik verimlilik ve sosyal verimliliktir. Sosyal verimliliğin kıstasları ile siyasi istikrarın kıstasları ortak olduğu için iki unsur birlikte değerlendirilmektedir. Ekonomik verimlilik için milli gelir artışı, turizm geliri artışı, dış ticaret dengesi, faiz yükü artışı, işsizlik, enflasyon gibi iktisadi unsurlara bakılmaktadır. Politik verimlilik, hükümetlerin kanun düzenlemeleri ile ilgilidir. Türkiye'nin hükümetler geçmişine bakıldığı zaman birçok kez koalisyon hükümetleri ile karşılaşılmıştır. Nitekim 1982 Anayasası sonrası tesis edilen yeni yapısal durumda, 1991 ile 2002 yılları arasında yapılan üç genel seçim sonucunda hiçbir parti tek başına iktidar olacak çoğunluğu sağlayamamış ve koalisyon hükümetleri kurulmuştur. Türkiye'de 1991-2002 yılları arasında farklı modellere göre koalisyon hükümetleri kurulmuştur. Bu dönemde kurulan DYP-SHP koalisyonları `Asgari büyüklükte koalisyon`, Refahyol koalisyonu `asgari uzaklıklı koalisyon`, Anasol-D hükümeti `asgari çoğunluklu koalisyon`, ANAP-DSP-MHP koalisyonu `asgari çoğunluklu bağlantılı koalisyon` modellerine uygun bir şekilde kurulmuştur. Farklı koalisyon modellerine göre kurulan bu hükümetlerin istikrar ve verimlilik kıstaslarında farklı sonuçlar verdikleri görülmektedir. Asgari büyüklükte koalisyon modeline uygun kurulan DYP-SHP hükümetleri istikrar alanında en iyi hükümet olurken, ekonomik verimlilik yönünden başarılı olamamıştır. Asgari uzaklıklı koalisyon modeline göre kurulan Refahyol hükümeti ekonomik verimlilik açısından en başarılı hükümet olurken, istikrar açısından en başarısız hükümet olmuştur. Asgari çoğunluklu koalisyon modeline göre kurulan Anasol-D hükümeti politik verimlilik açısından en başarısız hükümet olmuştur. Koalisyonlar döneminin son koalisyon hükümeti ANAP-DSP-MHP koalisyonu politik verimlilik açısından en başarılı hükümet olurken, ekonomik verimlilik açısından oldukça başarısız bir dönem geçirmiştir. Anahtar Kelimeler: Ekonomik verimlilik, istikrar, koalisyon hükümetleri, politik verimlilik. Various theories about the formation phase of coalitions are present. According to these theories, which are generally based on `majority` and `distance`, it is seen that the governments established have different results in terms of stability and efficiency. Various stability and efficiency measurement evaluations have been developed. The most prevalent evaluations criterion for stability is `time`. Efficiency on the other hand is evaluated in three different categories: economic, political, social efficiency. For economic efficiency, economic factors such as balance of trade, unemployment etc. are considered. Political efficiency is related to laws regulatedby governments. Social efficiency and political stability have common criteria. Therefore, the two terms will be evaluated together. Utilizing this framework, this thesis analyzes the five coalition governments formed in Turkey as a result of the three general elections held between 1991 and 2002. Two DYP-SHP (True Path Party, Social Democratic People's Party, TPP-SDPP) coalitions established, in this period were established in accordance with the `minimum size coalition`; Refahyol established `minimum distance coalition`; Anasol-D established `minimum-majority coalition`; ANAP-DSP-MHP (Motherland Party, Democratic Left Party, Nationalist Movement Party, MP-DLP-NMP) established `minimum-majority and connection coalition`. DYP-SHP (TPP-SDPP) governments were the best government in the stability field, but not in terms of economic efficiency. Refahyol (Welfare Party, True Path Party, WP-TPP) government become the most succesful government in terms economic efficiency but this government was the most unsuccesful government in terms of stability. Anasol-D (Motherland Party,Democratic Left Party, Democratic Turkey Party, MP-DLP-DTP) government become the most unsuccesful government in term of political efficiency. Although, the last coalition government of the coalition period, ANAP-DSP-MHP (MP-DLP-NMP) coalition was the most succesful government in terms of political efficiency, it had a period of unsuccesful economic efficiency.Key Words: Coalition governments, economic efficiency, political efficiency, stability. 196

23 Haziran 1983 tarihinde kurulan Doğru Yol Partisi (DYP), vetolar nedeniyle 1983 milletvekili seçimlerine katılamamış; 29 Kasım 1987 milletvekili genel seçimlerinde %19.1 oyla 59 milletvekili ile TBMM'de 3. Parti olarak temsil edilmiştir. 1989 yerel seçimlerinde ise % 25 oy oranıyla SHP'nin ardından 2. sıraya yükselmiştir. DYP, Turgut Özal'ın 9 Kasım 1989 tarihinde cumhurbaşkanı olmasının ardından 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan erken genel seçimler sonucunda %27.0 oy oranıyla ve 178 milletvekili ile birinci parti olarak meclise girmiştir. Ancak tek başına iktidar olabilmek için 226 milletvekiline ihtiyaç duyulduğundan koalisyon hükümetleri zorunlu hale gelmiştir. DYP lideri Süleyman Demirel koalisyondaki tercihini uzun yıllar siyasi rakibi olan Erdal İnönü'nün genel başkanı olduğu SHP'den yana kullanmış, bu koalisyon Özal'ın ölümüne kadar devam etmiştir. Özal'ın ölümünden sonra Demirel'in cumhurbaşkanı olması nedeniyle Tansu Çiller DYP genel başkanlığına seçilmiş, Erdal İnönü de SHP genel başkanlığı koltuğunu Murat Karayalçın'a devretmiştir. DYP-SHP koalisyonu bu dönemde de devam etmiş, 14 Şubat 1995 tarihinde SHP'nin CHP çatısı altında birleşmesiyle koalisyonun adı DYP-CHP olarak değişmiştir. 1995 genel seçimlerinden oy oranına göre üçüncü (%19.2), milletvekili sayısına göre ikinci (135) parti olarak çıkan DYP önce ANAP ile koalisyona gittiyse de iki ay ömrü olan bu hükümetten sonra 28 Haziran 1996 tarihinde Refah Partisi ile koalisyon hükümeti kurmuştur. Bu koalisyon da fiilen 28 Şubat 1997 tarihinde, hukuken ise 18 Haziran 1997 tarihinde son bulmuş ve bu tarih itibariyle DYP muhalefette yer edinmiştir.Anahtar Kelimeler: Doğru Yol Partisi, Sosyal Demokrat Halkçı Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Anavatan Partisi, Refah Partisi, Koalisyon, Tansu Çiller, Süleyman Demirel, 28 Şubat. DYP was unable to take part in 1983 parliamentary elections due to vetoes and was represented as the 3rd party by 59 deputies with a vote percentage of 19.1% in the National Assembly in the general elections held on November 27th, 1987. In 1989 local election, it ranked 2nd after SHP with a vote percentage of 25%. Upon the election of Turgut Özal a the President of the Republic of Turkey on November 9th, 1989, DYP took part as the first party in the parliament with 178 deputies and a vote percentage of 27.0% in the early general election held on October 20th, 1991. However, the need for 226 deputies to come to power alone caused coalition governments to be unavoidable. For this coalition, which would survive until the death of Özal, Süleyman Demirel, the leader of DYP, preferred, SHP, led by Erdal İnönü who had been the political dissident of him for long years. As Demirel elected as the President of The Republic of Turkey after the death of Özal, Tansu Çiller chaired the party and Erdal İnönü handed over the rein to Murat Karayalçın. The DYP-SHP Coalition continued during this period and the name of the coalition was changed to DYP-CHP with the merger of SHP into CHP on February 14th, 1995. Ranked third by voting percentage (19.2%) and second by the number of deputies (135) in the general elections of 1995, DYP formed a coalition with the RP on June 28th, 1995, just after a two-month failed coalition attempt with ANAP. This coalition ended de facto on February 28th, 1997 and de jure on June 18th 1997, as from which DYP won a seat in opposition. Keywords: DYP (True Parth Party), SHP (Social Democratic Populist Party), CHP (Republican People's Party), ANAP (Motherland Party), RP (Welfare Party), Coalition, Tansu Çiller, Süleyman Demirel, February 28. 171

Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti'nin 1950'li yılların sonlarından günümüze kadar içerisinde bulunduğu Avrupa Birliği üyelik sürecinin en önemli iki kritik döneminde Kopenhag Kriterleri çerçevesinde kat edilen mesafe incelenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri bu süreçte karşılaştığı sorunları ulusal birlik ve bütünlüğün korunması hedefinden sapmadan ilkeli bir şekilde ulu önder Atatürk'ün çizdiği çağdaş uygarlıklar seviyesine yükseltmek istemiştir. Her iki hükümet de toplumun refah seviyesinin yükseltilmesi hususunda Avrupa Birliği'nin isteklerini yerine getirmek için çaba sarf etmiştir. Çalışmada, Avrupa Birliği politikalarının hükümetlerin isteklerine göre değil de bir devlet politikası olarak ele alınıp kararlılıkla üzerine gidildiği anlaşılmıştır. Yaklaşık 50 yılı aşkın bir süredir hiç değişmeden belirlenen kriterler çerçevesinde atılan kararlı adımlar bu durumun en önemli işaretidir. Çalışmaya konu edilen iki dönem içerisinde Avrupa Birliği yolunda yapılan uygulamalara bakıldığında birbirlerine benzer yönlerin olduğu gibi farklı yönlerin de olduğu tespit edilmiştir. In this study, the process of Turkey's full membership to the European Union is analyzed during two of the most important and critical periods within the scope of Copenhagen Criteria. The governments of Turkey aim to raise the confronting issues in this period to the modern civilization level targeted by the Great Leader Mustafa Kemal Atatürk with the stable stance and the principles of saving national unity. Both governments make an effort to carry out the criterions of European Union about raising the welfare level of Turkish people. As a consequence of this study, it is understood that the policies of the European Union are decisively conducted as a state policy, not as a governmental claim. In the analysis of the two periods, similarities as well as differences have been traced 81

Bu çalışmada, 27 Mayıs 1960 askeri darbesi sonrası Türkiye'nin siyasi, sosyal ve ekonomik meseleleri konu edinilmiştir. 4 bölümden oluşan bu çalışmanın giriş kısmında çok partili siyasi hayata geçiş ve Demokrat Parti dönemi incelenirken, birinci bölümde 27 Mayıs darbesi ve darbenin oluşturduğu MBK idaresi dönemi ele alınmıştır. İkinci bölümde 1961 seçimlerinden 1965 seçimlerine kadar geçen koalisyon hükümetleri dönemi incelenirken, üçüncü bölümde dönemin ekonomik, dördüncü bölümde de sosyal meseleleri üzerinde durulmuştur.Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde ilk defa gerçekleşen bu müdahalenin başrolünde yer alanlar, oluşumu, sebepleri ve sonuçları ilk bölümde ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, darbenin beraberinde getirdiği yeni kurumlar, Milli Birlik Komitesi'nin dış politikası, ordu, yargı ve üniversitede yapılan tasfiyeler ele alınmıştır. Bu bölümün sonunda ise, siyasi hayatın normalleşmesi çabaları etrafında siyasi partilerin durumları, anayasa referandumu ve 1961 seçimleri değerlendirilmiştir.27 Mayıs'ın Türk siyasi hayatına getirdiği en büyük yeniliklerden biri, değiştirilen seçim sistemi ve partilerin yeterli oy desteğini sağlayamamaları nedeniyle koalisyon hükümetlerinin kuruluşu olmuştur. Türkiye'de ilk defa uygulanan bu sistem sonucu art arda kurulan 4 koalisyon hükümeti ve bu süreçte yaşanan siyasi hadiseler çalışmanın ikinci bölümünde ele alınmıştır.Darbenin siyasi hayata olduğu kadar ekonomik ve sosyal hayata da etkileri olmuştur. Ekonomik açıdan sıkıntılar yaşayan Türkiye, bundan çıkış yolu olarak planlı ekonomi, turizm, Ortak Pazar'a katılım yollarını aramıştır. Ayrıca ekonomi modelinin ne olması gerektiğine ilişkin basında ve siyaset sahnesinde yapılan yoğun tartışmalar üçüncü bölümde ele alınmıştır. Dördüncü ve son bölümde ise ülkenin biriken ve gitgide artan sosyal meseleleri ele alınmıştır. Nüfus artışına bağlı olarak gelişen, sağlık, konut, işsizlik ve eğitim meseleleri etrafında ortaya konulan çözümler bu bölümde değerlendirilmiştir. Bu çerçevede, sağlıkta sosyalizasyon, toprak reformu, yeni üniversitelerin açılması, aile planlaması ve ucuz mesken projeleri dönemin öncelikli projeleri arasındadır. This study focuses on the political, social and economic issues of Turkey after 1960 military coup. It consists of four parts. The introduction section investigates the transition to the multiparty system and the Democrat Party era while the first section focuses on 26th May coup and the era of National Unity Committee which was formed by coup force. The second section investigates the coalition governments period between 1961 and 1965. The third section focuses on the economic and the fourth section focuses on the social issues of the era.The leading actors, formation, reasons and results of this coup that happened for the first time in the history of Republic of Turkey are tried to be revealed in the first part. Moreover, the newly founded institutions by the coup force, the foreign politics of the National Unity Committee, and the discharges within the military, justice and universities are focused. At the end of this section, the positions of political parties, constitution referendum and 1961 elections are evaluated within the framework of efforts to normalize the political life. One of the biggest novelties brought by the 27 May is the election system and the coalition governments. Four consecutive coalition governments resulting from the election system and the political issues during this period are addressed in the second section of the study.The military coup had effects on economic and social life in addition to political life. Having economic problems, Turkey looked for a way out by planned economy, tourism, and joining the Common Market. Discussions about what the economy model should be are addressed in the third section. In the last and fourth section, the increasing and accumulating social problems of the country are addressed. The solutions reached around the health, residency, unemployment and education issues, which developed depending on the increase in population, are evaluated in this section. Within this frame, socialization in health, land reform, opening of new universities, family planning and cheap residence projects are of top priority. 452

Bu çalışmada, 8 yıllık ANAP Hükümeti'nin ardından kurulan birinci DYP-SHP Koalisyon Hükümetinin devamı niteliğinde olan ikinci DYP-SHP koalisyon hükümetinin siyasi, ekonomik ve sosyo-kültürel çalışmaları ele alınmıştır.Koalisyon hükümetinin en dikkat çeken yönü ideolojik olarak birbirine zıt iki partinin ciddi manada bir uyum sorunu yaşamadan koalisyon kurmuş olmalarıdır. Tansu Çiller köklü bir siyasi geçmişi olmamasına rağmen milletvekili seçilmesiyle birlikte, ekonomi bakanlığı, genel başkanlık ve ardından başbakanlık koltuğuna oturmuştur. Bir buçuk yıl gibi kısa sürede hızlı bir yükselişle Türk siyasetinde ilk kadın Başbakan olmuştur. SHP'de ise Erdal İnönü ile başlayan Genel Başkanlık ve Başbakan Yardımcılığı Murat Karayalçın, Hikmet Çetin ve Deniz Baykal'la devam etmiştir. DYP-SHP hükümet programında demokratikleşmeye büyük önem vermiştir. Terörle Mücadele Kanunundaki değişiklik zaman zaman hükümet ortaklarını karşı karşıya getirmiş olsa da Anayasanın değiştirilmesi konusundaki çalışmalar kişi hak ve özgürlükler açısından büyük kazanımlar sağlamamış ancak siyasi katılım açısından kazanç olmuştur. Hükümetin kurulmasıyla birlikte terör olaylarının tırmanması ve faili meçhullerin artması Türkiye üzerinde oynanan oyunları gözler önüne sermiştir. Başbakan Tansu Çiller'in `terör ya bitecek, ya bitecek` söylemi konuya olan hassasiyetini özetlemeye yetmiştir. DYP-SHP Hükümetinin çalışmaları terörle sekteye uğratılmaya çalışılırken, ekonomideki kötü gidişe 5 Nisan Kararları olarak bilinen ekonomik istikrar paketiyle çözüm aranmaya çalışılmıştır. Özelleştirmeler istenilen şekilde gerçekleşmemiş ancak özelleştirme kanunu çıkarılmıştır. DYP-SHP hükümeti döneminde yaşanan önemli gelişmelerden biriside Gümrük Birliği Antlaşmasının imzalanmasıdır.SHP'nin CHP çatısı altında birleşmesinden sonraki dönemde CHP'nin başına geçen Deniz Baykal, Başbakan Tansu Çiller'le hükümetin devamı konusunda görüşme yapmıştır. Bu görüşmede Deniz Baykal'ın İstanbul Emniyet Müdürü Necdet Menzir'in istifasını şart koşmasıyla 5 Ekim 1995 tarihinde DYP-SHP Koalisyonu son bulmuştur. In this study, political, economical and socio-cultural works of second DYP-SHP coalition government that was formed after the 8-year ANAP government which is considered as a follow-up of the first DYP-SHP coalition government is examined.Most striking aspect of the coalition government is that two parties that are ideologically opposed formed the coalition without having serious compliance problems. Although Tansu Çiller didn't have a deep-rooted political background, she became minister of economy, chairman and then prime minister after she got elected. In a short period of a year and a half, she became the first female prime minister of Turkish politics by moving up really quickly. On the other hand, in SHP, chairmanship started with Erdal İnönü , vice-chairmanhip started with Murat Karayalçın and continued with Hikmet Çetin and Deniz Baykal.DYP-SHP placed emphasis on democratisation in government program. Although change in the Anti-Terror Law sometimes created conflict between government partners, the efforts made to change the constitution are gains in terms of political participation. But they did not yield results about personal rights. With the formation of government, rise in teror incidents and unidentified murders unrolls the games that are played on Turkey. Prime Minister Tansu Çiller's statement `teror will end no matter what` summerizes the sensitiveness of the subject. While works of DYP-SHP governments are tried to be disrupted, the economic recession is tried to be solved by economic stabilization program called as 5th April Decisions. Privatizations were not executed as desired, but privatization law is passed. Another progression that happened in the period of DYP-SHP governmet is the signing of the Customs Union Agreement.After the mergence of SHP under the roof of CHP, Deniz Baykal, the chairman of CHP conducted a meeting with prime minister Tansu Çiller about the continuation of the government. In this meeting, Deniz Baykal set condition of the resignation of Necdet Menzir, police commissioner of Istanbul which concluded DYP-SHP coalition on 5th October 1995. 183

Bu çalışma, İkinci Milliyetçi Cephe Hükümetini (21 Haziran 1977- 5 Ocak 1978) konu edinmiştir. 4 bölümden oluşan bu çalışmanın giriş bölümü tezin literatür ve yöntemini ilişkin kısa bir bilgi ve II. Milliyetçi Cephe (II. MC) Hükümetine giden süreci kapsamaktadır. Birinci bölümde hükümetin kuruluşu, programı, koalisyon ilkeleri ve hükümet üyeleri ele alınmıştır. İkinci bölümde bu hükümetin iç ve dış politikaya yönelik uygulamaları iki ana başlık altında incelenmiştir. Üçüncü bölümde II. MC hükümeti döneminde yaşanan sorunlara, son bölümde ise hükümetin yıkılış sürecine, koalisyon zorluklarına ve anlaşmazlıklarına değinilmiştir.Türkiye'nin siyasi alanda uzun süredir sağlanamayan istikrar 1977 yılı içinde de aranmıştır. Ülkenin özellikle ekonomi ve asayiş konusunda yaşadığı zorluklar, siyasilerin uzlaşmaz tavrı ve bütünleştirici olmayan söylemleri toplumda kaygı ile birlikte kutuplaşmaları arttırmıştır. Bu atmosferde öne alınan seçimler de istenilen güçlü iktidarı çıkaramayınca toplumdaki umutlu bekleyiş yerini hayal kırıklığına ve yeni bir öfkeye bırakmıştı.Ecevit'in kurduğu azınlık hükümeti güvenoyu alamayınca Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi Demirel'in başkanlığında II. MC Hükümeti'ni kurmuştu. İktidarı sola kaptırmamanın heyecanı ve sevinci ile göreve başlayan bu hükümet, önceki MC'den daha farklı ve kararlı olduğunu belirtmişti. Ancak yapılan çalışmalar toplumda ne yükselen tansiyonu düşürmeye ne de ülkenin sorunlarına kalıcı çözümler getirmeye yetmiştir. Zaten hükümet bunları gerçekleştirecek zamanı da bulamamıştır. Koalisyon içi anlaşmazlıklar, 11 Ekim yerel seçimlerinin yarattığı sonuçlar ve muhalefetin çabaları ile verilen gensoru; yılın son günü hükümeti düşürmeye yetmiştirÇalışmamız bu kapsamın detaylandırılmasından ibarettir.Anahtar Kelimeler: Milliyetçi Cephe, Koalisyon, 1977 Seçimleri, Gensoru. The focus of this study is The Government of The Second Nationalist Front (June 21st, 1977 – January 5th, 1978). A short information about literature and method and the events leading to the formation of The Government of The Second Nationalist Front constitutes the Introduction part of this study. In the first part of the study, the formation of the government, its program, coalition principles and government members were discussed. In the second part, the practices of this government on domestic and foreign policies were examined under two titles. In the third part, the problems encountered during The Government of The Second Nationalist Front period were focused. In the last part, the collapse of the government, difficulties experienced by the coalition and the conflicts were examined. After long years of political instability in Turkey, the pursuit of stability kept on in 1977. The difficulties in economy and public security, the uncompromising attitude of the politicians and their separatist statements increased the polarization and worry in society. Moreover, when the early elections didn't end up with the expected strong government in this environment, the hopeful waiting in society replaced with disappointment and a new worry. When the minority government of Ecevit lost the vote of confidence, Justice Party, National Salvation Party and Nationalist Movement Party founded The Government of The Second Nationalist Front under the leadership of Demirel. Taking the office with the excitement and delight of securing the government from the leftists, this government indicated that it was different and more decisive than the preceding The Government of the First Nationalist Front. However, the efforts were enough neither to defuse the increased tension in society nor to find permanent solutions to the problems of country. Anyway, the government didn't find time for them. Conflicts within the coalition, the results of the local elections on October 11th and the interpellation given by the opposition were enough to overthrow the government on the last day of the year. Our study composed of the details of this process. Key Words: Nationalist Front, Coalition, 1977 elections, Interpellation. 227

12 Mart 1971 muhtırasından sonra, 27 Mayıs 1960 darbesindeki gibi iktidar olanlar hükümetten düşse de siyaset meydanında varlıklarını devam ettirmişlerdir. Muhtıranın ardından yapılan 14 Ekim 1973 seçimleri, 12 Eylül 1980 darbesine kadar sürecek olan bir koalisyon silsilesi oluşturmuştur. Bu silsile içerisinde kurulan I. ve II. MC Hükümetleri, en zor şartlarda ülke çıkarları için, partilerin bir araya gelmesine en güzel örnekleri teşkil etmişlerdir. MC Hükümetleri'nin komünizmle mücadele için iktidarda oldukları bu dönemde, öğrenci olayları ve grevlerle düşürülmek istenmiştir. AP, MSP ve MHP ve sadece birinci hükümette yer alan CGP, hükümet olarak varlıklarını devam ettirirlerken, hükümet içerisinde birbirinden farklı kimliklerde olduklarını da göstermişlerdir. Bu dönemin en uzun ömürlü hükümeti olan I. MC Hükümeti, 5 Haziran 1977 tarihinde yerini Ecevit'in kurduğu azınlık hükümetine bırakmıştır. CHP ve sola karşı tekrar birleşen Milliyetçi partiler, 21 Temmuz 1977 tarihinde II. MC Hükümetini kurmuşlardır. Hükümetin kuruluşuyla anarşi ve terör olayları artmıştır. Güneş Otel görüşmesiyle, AP'den ayrılanlar, ilk defa bir hükümeti gensoru ile düşürmüşlerdir. Bu milletvekillerinin de bakan olarak yer aldığı Ecevit hükümeti, sorunları çözemediği gibi daha da arttırmıştır. MSP ve MHP'nin dışarıdan desteğiyle 12 Kasım 1979 tarihinde Demirel hükümeti kurulmuş ve 12 Eylül 1980 darbesiyle bu dönem kapanmıştır.Anahtar Sözcükler:1. Milliyetçi Cephe2.12 Mart 1971 Muhtırası3. Koalisyon4. AP, MHP, MHP, CGP5. 14 Ekim 1973 seçimleri 6. 5 Haziran 1977 seçimleri7. Öğrenci Olayları ve Grevler8. Güneş Motel After March 12, 1971 Memorandum of May 27, as the power in the 1960 coup that falls from the government have continued their presence in the political arena . Memorandum of October 14, 1973 elections that followed, which runs until 12 September 1980, a coalition has formed series. Established within this range I. and II. MC Governments, for the interests of the country in the most difficult circumstances, parties to come together constituted the most beautiful examples. MC Governments are in power for the fight against communism in this period, students were asked to reduce incidents and strikes. AP , MHP and MSP , and only the first in CGP government , as the government while maintaining their presence within government also showed that different identities . During this period I, which is the longest -lasting government MC June 5, 1977, which established its place in the minority government of Prime Minister Ecevit has left. CHP and the Nationalist Party against the left of recombinant July 21, 1977 II. MC Government established. With the establishment of the Government of anarchy and terrorism has increased. Sun Hotel interview with the AP leavers, the first time a government has lowered with confidence. This takes place as a minister of the deputies of the Ecevit government, not solve problems has increased even more. MSP and MHP with the external support of the Demirel government was established on 12 November 1979 and 12 September 1980 is closed at this time.Key Words: 1. Nationalist Front2. Memorandum of March 12, 19713. Coalition4. AP, MHP, MHP, CGP5. October 14, 1973 elections 6. June 5, 1977 elections7. Student Events and Strikes 8. Sun Motel 383

1975 yılının Mart ayı sonunda kendilerini ?Milliyetçi Cephe? olarak tanımlayan AP, CGP, MSP ve MHP'den oluşan partiler bir araya gelerek AP genel başkanı Süleyman Demirel'in Başbakanlığında 70'li yılların en uzun sürecek koalisyonunu kurdular.1.Milliyetçi Cephe Hükümeti (1975-1977) Türkiye'nin birçok iç ve dış sorunla boğuştuğu bir dönemde kurulmuştu. Bu dönemde Türkiye'nin durumu hiç iç açıcı değildi. Kargaşa, çatışmalar, siyasal olaylar, öğrenci olayları, ekonomik sorunlar, hükümetteki uyum sorunları ve yaşanan gerginlikler bu dönemin iç politikadaki en önemli sorunlarıydı.Dış politikada ise en önemli sorunlar Kıbrıs meselesi, Türk-ABD ilişkilerinde ABD'nin uyguladığı silah ambargosu, Türk-AET ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi ve Türk-Yunan ilişkilerindeki Ege sorunuydu.Bu çalışmamızın amacı; 1975 yılında iktidara gelen 1.Milliyetçi Cephe hükümetinin iç ve dış politikada izlediği siyaseti bütün yönleriyle incelemektir. Araştırmamızda en çok faydalandığımız kaynaklar dönemin gazeteleri olmuş, basında yer alan haber ve makaleler incelenmiştir. Bunun yanı sıra o döneme şahitlik eden kişilerin yayınlamış olduğu anılar ve kitaplara da başvurulmuştur.Çalışmamızda; 1.Milliyetçi Cephe Koalisyonunun, nasıl ve hangi siyasal şartlarda kurulduğu, kabine listesi, programı, bu dönemde yaşanan iç ve dış gelişmeler, koalisyonda yaşanan gerilimler anlatılmış.1.Milliyetçi Cephe Hükümetinin izlediği siyaset basında tüm yönleriyle ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Milliyetçi Cephe, Kıbrıs Sorunu, Öğrenci Olayları, Ekonomik Sorunlar. 1975 the end of March their `Nationalist Front` as the AP, CGP, MSP and MHP, consisting of parties coming together as AP president, Suleyman Demirel, the Prime Minister in the 70s most lasting coalitions formed.1. Nationalist Side Government (1975-1977), Turkey's many internal and external challenges and fighting at a time when constriction. This period, Turkey's situation ever refreshing isn?t. The disorder, conflicts, political events, student events, economic issues, government, the compatibility issues, and experienced tensions in the domestic politics of this period were the most important issue.The most important foreign policy issues in the Cyprus issue, Turkish-US relations in the United States-imposed arms embargo, the Turkish-EEC relations and the reorganization was the Aegean problems in Turkish-Greek relations.The purpose of this study, in 1975 1. Nationalist Side Government came to power in the domestic and foreign policy to examine all aspects of his policies. Our research resources have benefited the most were the newspapers of the period. In press coverage, and stunts are investigated. Besides this the people of that era to witness the moment and has published books are also consulted.In our study, 1. Nationalist Side coalition, and how the political conditions which were set up in the cabinet list, programs, internal and external developments that occurred during these period, tensions have been explained. 1. Nationalist Side government's policies on all aspects covered in the press.Key words: the Nationalist Front, the Cyprus problem, Student Events, Economic Issue 174

37.Hükümet (26 Ocak ?17 Kasım 1974) Türkiye'de birçok iç ve dış sorunun arka arkaya gediği bir dönemde kurulmuştur. Bu dönemin Türk dış politikasında son derece önemli, uzun yıllar etkisini gösterecek birçok gelişme yaşanmıştır. En önemlileri Yunanistan'la yaşanan Ege Denizi'ne ilişkin sorunlar ve Kıbrıs meselesidir. 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs'ta yaşanan Sampson darbesi Ada'daki Türk varlığını tehdit etmiştir. 37.Hükümet'in karar verdiği 20 Temmuz 1974'te düzenlen Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra Ada'nın bir kısmının Türk hâkimiyetine geçmesi ve Ada'nın fiilen bölünmesi durumunu yaratmıştır.37.Hükümet'in Kıbrıs'ta başlattığı Barış Harekâtı, BM Güvenlik Konseyi ve NATO'da dikkatle izlenmiş ve konuyla ilgili birçok karar alınmıştır.37.Hükümet alınan bu kararları ciddiyetle takip etmiş ancak bu kararları kendisine yönelik bir baskı aracı olarak düşünmeden kendi dış politikasını yürütmeye devam etmiştir.37.Hükümet dönemi Türk-Amerikan ilişkileri, Haşhaş sorunuyla yeni bir boyut kazanmaya başlamıştır. ABD Yönetimi ve kamuoyunda, Türkiye'nin haşhaş ekimine izin vermesi oldukça büyük bir tepkiyle karşılanmıştır. ABD Yönetimi Türkiye'nin Birinci Barış Harekâtı'nda tarafsız, Türk-Yunan savaşını önlemeye yönelik yapıcı bir politika izlerken özellikle ABD Temsilciler Meclisi, İkinci Barış Harekâtı'na tepki göstermiştir. Ayrıca, bu dönemde ABD Temsilciler Meclisi ve Senatosu'nun, Kıbrıs'ta Amerikan silahları kullanıldığı gerekçesiyle hazırladıkları silah ambargosu yasa tasarıları Türk ABD ilişkilerinde son derece gergin ve kötü bir dönemin başlangıcı olmuştur.37.Hükümet dönemi Türk-İngiliz ilişkileri ise pek olumlu olmayan bir süreç yaşamıştır. Kıbrıs sorunu karşısında Türkiye'nin ortak müdahale önerisini reddeden İngiltere gelişmelere yeterli tepkiyi göstermemiştir. Sorunla ilgili tüm müzakerelerde çoğunlukla Yunanistan lehine olacak çözüm yollarını destekleyerek, arabuluculuk rolü üstlenmiştir.37.Hükümet dönemi Türk-Sovyet ilişkileri Kıbrıs'ta yaşanan kriz hakkındaki düşüncelerin benzer olması nedeniyle başlangıçta uyumlu olmuştur. Türkiye'nin Ada'ya müdahalesinden sonra sorunun kesin çözümüne ilişkin Türkiye ve Sovyetlerin görüşlerinin belirgin bir farklılık göstermesi karşısında başlangıçtaki uyum bozulsa da sorun denebilecek düzeye ulaşmamıştır. 37th Turkish Government was established (January the 26th - November the 17th in 1974) in a period when lots of national and international problems were rising one after another. In this period lots of process which had great important and profound effects for years were took place in the foreign affairs of Turkey. The most important of them were the problems with Greece about the Aegean Region and the Cyprus problem. The Coup d'état on 15 July in 1974 in Cyprus, threatened the Turkish presence in the Cyprus Island. After the Peace Operation on which the 37th Government decided on 20th July in 1974, a part of the island was dominated by the Turks and Cyprus was virtually separated.The peace operations started by 37th Government in Cyprus were monitored by UN Security Council and NATO (North Atlantic Treaty Organization) and many decrees were taken by them. 37th government took those decrees into consideration but never thought them as compulsion. It went on following its own foreign policies.The relationship between the Turks and the Americans in the 37th Government period started to gain a new dimension with the problem of opium poppy. The allowance of Turkey to grow opium poppy was protested both by the USA government and in the American common opinion. While the American Government was following an impartial policy to prevent Turkish ? Greek war in the first peace operation, especially USA Chamber of Deputy reacted against Turkey in the Second Peace Operation. Moreover in this period, the embargo draft bills which was prepared by USA Chamber of deputies and Senate Committee on the ground those American guns were used in Cyprus was the beginning of a tense and undesirable period.In the 37th Government Period, Turkish- English relationship was not that good. For the Cyprus problem, England refused the nomination to intervene for common reaction. And it didn?t give enough reaction for the developments. In all the negotiations England took the role of conciliator supporting for the solutions to the advantage of Greece.In the period of 37th Government, the relationship between Turkey and the Soviet Union was compatible at the beginning as the thoughts were similar about the Cyprus crisis. However, after the military intervention of Turkey, for the exact solution Turkey?s and Soviet Union?s thoughts were not as compatible as it was before. Fortunately it didn?t turn into a problem. 185

Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte Türkiye, demokrasi açısından büyük biradım atmıstır. Bu dönemde iktidarda olan Cumhuriyet Halk Partisi, ülkeyi neredeyse1945'e kadar tek basına yönetmistir. II. Dünya Savası'nın bitimiyle dünya siyasetiyeniden sekillenmis ve buna kayıtsız kalamayan Türkiye, çok partili sisteme geçisyapmıstır. Bu sistem dogrultusunda kurulan Demokrat Parti daha sonra kurulacak birçok partinin fikri temellerinin belirleyicisi konumuyla siyasette yerini almıstır.Türkiye bu dönemde 10 yıllık bir demokrat parti iktidarından sonra, 27 Mayıs 1960tarihinde farklı bir döneme geçis yapmıs ve askerin egemen oldugu bir sistemle karsıkarsıya kalınmıstır. Bu ihtilal ile partilerin aktif siyaseti bir süreligine durdurulmusturve 13 Ocak 1961 tarihine kadar sürmüstür. Bu tarihten sonra Demokrat Parti'ninmirasçısı niteligindeki Adalet Partisi kurulmustur. 15 Ekim 1961 tarihinde yapılanseçimler sonucu CHP birinci parti olurken, AP az bir farkla ikincilikte kalmıstır.Hiçbir partinin yeterli çogunlugu elde edememesi sonucunda, dönemin siyasihassasiyetleri de göz önünde tutularak, CHP ve AP'nin bir koalisyon hükümetikurması öngörülmüs ve iki parti liderinin anlasmaları sonucunda TürkiyeCumhuriyeti tarihinin ilk koalisyon hükümeti kurulmustur.Bu dönemde en çok ön planda olan olaylar ihtilal söylentileri ve afkonusunda sekillenmistir. 27 Mayıs sonrası dönemde hapse atılan DP'limilletvekillerinin affı meselesi, AP'nin birinci gündemi olmustur. Bu nedenlekoalisyonda ciddi sıkıntılar görülmüs ve mecliste ciddi tartısmalar olmustur.Hükümet bu sürede bir kaç defa yıkılma tehlikesi geçirmistir. Özellikle 22 Subat1962 tarihli basarısız ihtilal girisimi ve bu girisimi yapanların affedilmesikoalisyonun sonunu hazırlamıstır. Türkiye Cumhuriyetinin bu ilk koalisyonhükümetinin en büyük basarısı bir askeri ihtilal girisimi atlatılabilmis olmasıdır. Kısasürede görevden ayrılmasına karsılık, CHP-AP koalisyonu büyük bir bunalımınolaganüstülükleri arasında oldukça önemli isler gerçeklestirmis bir hükümettir,Tedbirler Kanunu, 147 ögretim üyesinin, 27 Mart'ta üniversitedeki görevlerinedönme hakkını kazanmaları, Anayasa Mahkemesi'nin kurulması bu dönemdegerçeklestirilmistir. Bundan sonra hükümet, af konusunda anlasamayarak 1 Haziran1962 tarihinde dagılmıstır. Bu tez deginilen süreci aktarmaktadır. Turkey stepped up the pace with the proclamation of the republic.Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), which was at government by this time, almost solelyruled the country until 1945. Together with the end of World War II, world politicshad a new shape, and inevitably Turkey transcended to multi-party political system.As a result the newly founded Demokrat Parti (DP) took its place on the politicalstage, determining the ideological basis for many upcoming parties. After a 10 years'of government by Democrat Party, a new period began at 27 May 1960, duringwhich the country was put under martial law. The revolution resulted in thesuspension of active politics for political parties until 13 January 1961. The armywithdrew, elections were held in 1961, and the Adalet Parti (AP), successor toMenderes's Demokrat Parti was established. According to the election results, CHPbeing at the first place and AP the second, none having enough vote for majority,they went into the first coalition of Turkish Republic's history.In this period, the main underlying issues shaped up around the rumours ofrevolution and amnesty. Remissioning the imprisoned deputies of DP was the mainagenda of AP. For this reason there were turbulences in the coalition and severedisputes in the parliament. The government had the risk of downfalling several timesduring the time. The unsuccessful revolution attempt on 22 February 1962 and thepardoning of the revolutionists brought about the end of the coalition. The biggestsuccess of this first coalition of the Turkish Republic was its escaping a militaryattempt to takeover. Although lasting relatively short, the CHP-AP coalition was agovernment that overcame the difficulties of depressive conditions. Precautions Law,the appointment of 147 university academic staffs back to their missions, andestablishment of the Supreme Court are among the major accomplishments of theperiod. Afterwards, after the disagreement over amnesty issue, the coalitiongovernment dissolved on 1 June 1962.This thesis narrates the mentioned process. 181

Bu tez, Türkiye 'de 1961-1980 döneminde kurulmuş olan koalisyon hükümetlerini incelemektedir. Tezin amacı; her koalisyon hükümeti döneminde ortaya çıkan farklı olay ve etkenlerin koalisyonların yapısını, politikalarını, işleyişini ve sona erişini ne şekilde etkilediğini ortaya koymaktır. 1961-1980 döneminde, 1961 Anayasası ve rejimi uygulamadadır. Bununla birlikte 1961-1965 ve 1973-1980 koalisyon hükümetleri hem yapı, hem de işleyiş bakımından farklılıklar gösterecekler ve dönemin değişen iç ve dış politika sorunları nedeniyle farklı politikalar uygulamak durumunda kalacaklardır. 1961-1965 döneminde partilerin ideolojileri keskinleşmemişken, 1973-1980 döneminde hem sağda hem de solda ideolojileri keskin uç partiler ortaya çıkacak ve diğer merkez partilerin politikalarını buna göre belirlemesine neden olacaktır. Bunun yanında 1961-1965 döneminde belirgin olarak her partide gözlenen etkili parti içi muhalefet partilerden kopuşları getirecek, bu ayrılmalar sonucu kurulan partiler 1973-1980 dönemi Türkiye'sinde aşırı çok parti sisteminin ortaya çıkmasında etkili olacaktır. Aşırı çok parti sisteminin ortaya çıkmasıyla koalisyonların kurulma süreleri uzayacak, ağır ekonomik sorunlar ve anarşi, siyasi istikrarsızlığın daha ciddi anlamda yaşanmasına neden olacaktır. Ele aldığımız dönemdeki koalisyon hükümetleri daha önce siyaset bilimciler tarafından incelenmiştir. Ancak siyaset bilimcilerin, yöntemleri gereği; teorik yaklaşımlar ve genellemelere gitmeye çalışmaları, bunu yaparken daha çok ikinci derecedeki kaynakları kullanmaları değerlendirmelerin yüzeysel kalmasına neden olmuştur. Değişen şartların belirlediği olayların, ayrıntılarına ulaşmadan yapılacak genellemeler eksik kalacağından dolayı; her dönemin kendine özgü şartları içerisinde ilk elden kaynaklara dayanılarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu yöntem çerçevesinde, Türkiye'de Koalisyon Hükümetleri olgusunu, mümkün olduğu ölçüde tüm yönleriyle ortaya koymaya ve daha iyi anlaşılmasına yardımcı olmaya çalıştım. This thesis concerns about the coalition governments formed during the period between 1961-1980. The aim of the thesis is to bring out how the generated facts and different incidents during the period of every coalition government effected the structure, policies, procedures as well as the break-ups of the coalitions. In the course of 1961-1980, one applied the constitution and the regime of these of 1961-1980. Nevertheless, the 1961-1965 and 1973- 1980 coalition governments would show many discrepancies in terms of the structure as well as its procedure and would have to apply different policies due to the changeable problems related to the domestic and foreign policies. In the 1961-1965 period, the parties' ideologies are not determined whereas, in the period of 1973-1980, there would be extereme parties with sharp ideologies created by the leftists and the rightists; and the other central parties would determine their own policies as to this. Also, there would be many break-ups conspicuously observed during 1961-1965 of the inner structure of the oppositions and the parties formed thanks to those break-ups would be quite effective in the generation of the system of extreme multi-parties in 1973-1980 in Turkey. By the generation of extereme multi-parties system, the period of forming a coalition would take longer time and would cause heavy economic problems, anarchy, there would be severe political instability as well. The period of the coalitions over which we went, had formerly been examined by the political scientists. Yet, since the political scientists make theoritical approaches and generalizations; and their usage of second degree-important affairs when they do this so, this made examinations superficial. Since the events determined by the changing conditions would be defective due to the generalizations to be made without reaching details, each period should be considered in the basis of first hand references in the specific condition. By this procedure, I tried out to help with better understanding and bringing out the fact of the coalition governments in Turkey through the use of all methods as possible. 314

206

444

Çok-partili parlamenter sisteme sahip ülkelerde, yürütme yetkisi çoğu zaman parlamento çoğunluğuna sahip partinin oluşturduğu hükümet tarafından yerine getirilmektedir. Parlamentoda salt çoğunluğu sağlayan bir partinin olmaması durumunda ise, çoğunlukla koalisyon hükümeti kurma yoluna gidilmektedir. Özellikle Batı Avrupa çoğulcu demokrasilerinde uzun yıllardan bu yana başvurulan koalisyon hükümeti formülü, Türk siyasal hayatında da sıkça başvurulan bir yol olarak karşımıza çıkmaktadır. İki ya da daha fazla partinin, ortak bir hükümet politikasında uzlaşmaya vararak hükümet etme yetkisi ve sorumluluğunu paylaşmaları olarak tanımlayabileceğimiz koalisyon hükümeti; kurulması aşamasından başlayarak hükümet politikasının belirlenmesi, koalisyona ortak olmaktan dolayı elde edilecek kazançların partiler arasında dağılımına, hükümetin istikrarı ve sona ermesine kadar olan bir süreci kapsamaktadır. Bu süreç, bir ülke siyasal sistemine ait olan hemen hemen bütün öğeleri içinde barındırmakta ve bu öğeler tarafından belirlenmektedir. Koalisyon. hükümetleri, siyasal sistemdeki uzlaşma derecesi ile doğru orantılı olarak parlamenter demokrasilerde yeralmaktadır. Siyasal sistemi oluşturan unsurlar arasındaki bu uzlaşma derecesi, koalisyon hükümetlerinin kurulmalarından başlayarak aktörler arasındaki ilişkileri, hükümetin istikrarını ve ömrünü belirlemektedir. Bu noktada, koalisyon hükümetleri siyasal sistemdeki uzlaşmayı arttırıcı bir nitelik sergilemektedir. In the countries that have the multiparty parliamentary system, most times the authority of the government belongs to the party that has the parliamentary majority. In the case that none of the parties have the majority in the parliament, constructing a coalition government is the method normally used. The coalition formula most commonly used in Western European democracies can be seen as the most common form used in Turkish politics as well. The coalition government which can be defined as `the sharing of authority and responsibility of being a government, by two or more parties, by agreeing on a common government policy`, ranges from the determination of the government policy, through the sharing of the benefits of being a member of the coalition, to the stability of the government thereby created. This coalition keeps almost all the elements that belong to a country's political system, and is determined by those elements. Coalition governments take place in parliamentary democracies according to a linear relationship with the degree of agreement in the political system. This degree of agreement between the elements that construct the political system determines the relationship between the actors and the stability and lifetime of the government. At this point, the coalition government exhibits a property that increases the agreement in the political system. 158

Koalisyon hükümetleri, Kara Avrupası ülkelerinde din ve sınıf ol gusuna göre parti sistemlerinin değişimi ayrıca Sosyalizm'in gelişme eğilimi göstermesi ile gündeme gelmiştir. Koalisyonların kurulma ne denleri siyasal partilerle, sistem arasındaki ilişkiye bağlıdır. Genel olarak koalisyonlar, `hangi` partiler arasında, `ne` büyük lükte, `nasıl` kurulabilecekleri dikkate alınmadan oluşturuldukların dan istikrarsız hükümetler meydana gelmektedir. Ortak hükümetler belirli aralıklarla iktidara geldiğinde ılımlı ve sorunlu davranabildikle- ri halde sürekli iktidarda kalmaları diğer partiler ve muhalefet arasın da kutuplaşmayı ortaya çıkarabilecektir. Çoğulcu yönetimde ve Oydaşmacı demokrasi modelinde büyük koalisyonların kurulabilmesi daha kolaydır. Koalisyonların iç ve dış siyasette ne gibi etkiler yapabileceğini ortaya koyabilmek için günümüzde koalisyon teorileri geliştirilmiştir. Türkiye'de, 1960 darbesinden sonra, mecliste çoğunluk partisi nin iktidara getirecek aritmetik tablo ortaya çıkmayınca, bu dönem de, iki veya daha fazla partinin biraraya gelmesiyle koalisyonlar kurul muştur. Koalisyonlarda, uyumsuzluk, anlaşmazlık, siyasal konularda ka rarsızlık, meclis çoğunluğundan yoksun olmak başarısızlığı berabe rinde getirirken, 1961 - 1973 ve 1974 - 1979 dönemi koalisyonları bu özellikleri taşıdıkları gibi ortaklığı sürdürebilecek formüller aran mamış, böylece, partilerin birlikteliği kısa olmuştur. 1973 seçimleri, ülkede bazı olumlu değişiklikleri getirdiğinden önemli bir dönemdir. Bu dönemden sonra kurulan üç koalisyonda da küçük partilerin büyük avantajlar sağlamaları, ortakların birbirine karşı sorumsuzca davranması, koalisyonların ülke sorunlarına çözüm bulamadıkları gibi hükümet içi meseleleri dahi çözüme ulaş-tıramamaları, iç ve dış politikada başarısızlığı ön palana çıkarmıştır. Son yıllarda dünyada yaşanılan hızlı değişim Türkiye'yi her yön den etkilediği gibi, özellikle siyasal yönden değişiklikler meydana ge tirmiştir. `Yeni dünya düzeni` olarak adlandırılan bu dönemde, Türk siyasal hayatı sekizinci kez koalisyon hükümeti ile yönetilmeye başlanmıştır. 1991 seçimleri sonucunda kurulan DYP-SHP koalisyonu, önceki dönemlerde oluşturulan ortaklıklardan farklı özellikler gösteren ve kendi içinde üç döneme ayrılmış olan birlikteliktir. DYP-SHP koalis yonu, Türk siyasal hayatında demokrasi adına olumlu örneklerden bi ridir. 92