Search

Nama yazılı hisse senedi kıymetli evrak niteliğinde olup, hakkın senede bağlı olması nedeniyle (nama yazılı hisse senedi) olmadan, yani senet ibraz edilmeden senede bağlı haklar kullanılamayacaktır. Payın miras yoluyla kazanılmasında, mirasçının pay sahibi olarak şirkete karşı pay defterine yazım isteyebilmesi için hem nama yazılı hisse senedini hem de veraset ilamı ve taksim belgesini birlikte ibraz etmesi gereklidir. Bu nedenle, mirasçıların şirketteki payları kazanmalarını, çıplak paylarda olduğu gibi, sadece pay defterinde pay sahibi olarak görünen murisin mirasçısı olduğunu belirten veraset ilamının ibrazına bağlayan kuralın, kıymetli evrak niteliğindeki nama yazılı hisse senetlerine bağlanmış paylarda uygulanması mümkün değildir. Mirasçılardan biri tarafından tereke için resmi defter tutulması amacıyla dava açılması halinde, mirasçıların mirası kabul edip etmeyeceği belli olmadığından, mirasçıların miras bırakanın ölümü ile mirası bir bütün olarak kanun gereğince kazanamadığı, yani TMK m. 599/1 hükmünün uygulanamayacağı kabul edilmelidir… The registered share certificate is a commercial paper and since the right in commercial paper is tied to the promissory note, the rights attached to the promissory note cannot be exercised without the registered share certificate, in other words, without the presentation of the promissory note. In the acquisition of the share by inheritance, the heir must submit both the registered share certificate and the certificate of inheritance and partition of succession together in order to be able to request registration in the shareholders’ register against the company as a shareholder. Therefore, it is not possible to apply the rule that binds the heirs to acquire shares in the company to the submission of a certificate of inheritance stating that he is the heir of the deceased, who appears as a shareholder in the shareholders’ register, as in the case of uncertificated shares. If a lawsuit is filed by one of the heirs for the purpose of keeping an official book for the estate, since it is not clear whether the heirs will accept the inheritance, it should be accepted that the heirs cannot acquire the inheritance as a whole by law due to the death of the inheritor. In other words, it should be accepted that the provision of article 599/1 of Turkish Civil Law cannot be applied…

ÖZTereke defterleri, Osmanlı döneminde vefat eden kişilerin mal varlıklarının değerleriyle kaydedildiği defterler olarak tanımlanabilmektedir. Tereke defterleri, Osmanlı’da uzun yıllar boyunca tutulan defterler arasında yer almaktadır. Bu durum, muhasebenin gelişimi açısından da etkili olmuştur. Tereke defterlerinde yer alan kayıtlar, miras bölüşümüyle ilgili olarak Osmanlı döneminde, mahkemelerin başvurduğu önemli kaynaklar arasında değerlendirilmektedir. Başka bir deyişle, muhasebe disiplinine uygun olarak düzenlenen defterler, tarih ve hukuk alanlarının da konusu olmaktadır. Bu çalışmada, Rusçuk şehrindeki Cami’i-i Cedid Mahallesi’nde vefat eden iki kişinin tereke kayıtlarının transkripsiyonu (başka bir alfabeye dönüştürme) verilmekte olup transkripsiyon doğrultusunda her iki terekenin tasfiye bilançosu oluşturulmuştur. Çalışma sonucunda, her iki terekenin de tasfiye bilançosu niteliği taşıyarak vefat edenlerin varlıkları ile dağıtılan haklarının birbirine eşit olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Tereke, MuhasebeJEL Sınıflandırması: K19, M41, Estate books can be defined as the books in which the assets of the people who died in the Ottoman period are recorded with their values. Estate books are among the books kept for many years in the Ottoman Empire. This situation has also been effective in terms of the development of accounting. The records in the estate records are considered among the important sources used by the courts in the Ottoman period regarding the division of inheritance. In other words, the books prepared in accordance with the accounting discipline are also the subject of history and law disipline. In this study, the transcription (translation) of the estate recordss of two people who died in the Cami'i-i Cedid district in the city of Ruse is given and the liquidation balance sheet of both estates was created in accordance with the transcription. As a result of the study, it has been tried to show that the assets of the deceased and the rights distributed are equal to each other, as the liquidation balance sheet of both estates.Key Words: Ottoman Empire, Estate, AccountingJEL Classification: K19, M41

Hem saray hem de saray dışında yaşayan Osmanlı kadınlarının yaşam tarzıher daim herkesin merakını celbeden bir konu olmuştur, olmaya da devam etmektedir. Bu çalışmada da 19.yüzyıl (1825-1850) Osmanlı kadınının gündelik yaşam tarzı özellikle kıyafetler üzerinden kısmî olarak ortaya çıkartılmaya çalışıldı. Bu çerçevede beşi Müslüman seksen dokuz kadın terekesi incelendi. Terekeler kadın kıyafetleri özelindeincelenirken kıyafetlerden mütevellid giysilerde kullanılan kumaş türleri de kısmen ele alındı. Toplum içinde aktif şekilde varolan kadınların içerideki (ev) ve dışarıdaki (sokakta) halleri zaman zaman klasik ve modern dönem karşılaştırması yapılarak ortaya konuldu. Kıyafetler özelindekadının toplum içindeki varoluş şekillerinin, şekilsel biçimlerinin ve dolayısıyla görüntülerinin gün yüzüne çıkartılması amaçlandı. Tespitlerimiz terekelerin daha çok gayrimüslimlere ve dahi yönetici sınıf ve zengin kesim dışındakilere ait olmasından dolayı halk içindeki gayrimüslim kadınlara dair oldu. Tüm bunlar İstanbul Şer?iye Sicilleri Arşivi’ndeki Mülga Beledî Kassamlığı esas alınarak yapıldı.

Altı asır üç kıtada hüküm sürmüş olan Osmanlı Devleti'nin genel bir tarihini yazmak için yine onlar tarafından tutulmuş olan arşivlerden faydalanmadan yazmanın mümkün olmadığını söylemekte bir bahis görmüyoruz. Bu arşivler arasında özellikle şer'îye sicilleri de ihtiva etmiş olduğu çeşitli bilgi ve malumatla dönemine ışık tutmaktadır. Bu minval üzere Araştırmamızın konusu olan 1239 No'lu Edremit Şer'î ye Sicili, yerelde Edremit genelde ise Osmanlı Devleti'nin toplumsal yaşam ve idarî yapısı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Çalışmamızın konusu olan mezkûr defter, ihtiva etmiş olduğu veriler açısından önemli malumatlar sunmaktadır.Edremit'in H. 1265-1266 /M. 1849-1850 tarihleri arasında meydana gelen siyasî, hukukî, içtimai ve toplumsal olaylar hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Özellikle Tanzimat sonrası bir defter olmasıyla Tanzimat fermanının getirmiş olduğu yenilik ve değişimlerin taşraya yansımasını açık bir şekilde göz önüne sermesi cihetiyle araştırmacılar için ayrıca bir önem taşımaktadır. Ayrıca çalışmamızı dört bölüme ayırdık. Ana başlık ve birinci bölümde; Genel Bilgiler, Osmanlı Devleti'nde Adli Teşkilat Oluşumu, İslâm Yargı Sisteminde Kadıların Yardımcıları. İkinci bölümde; Karesi Sancağının Edremit Kazası ve Şer'îye Sicil'leri. Üçüncü bölümde; 1239 No'lu Edremit Şer'îye Defterinin değerlendirilmesi. Dördüncü bölümde; (Hicri 1265-66 Miladi 1849-50) 1239 No'lu Edremit Şer'îye Sicilinin transkribi ile ilgili çalışma yaparak tamamladık.Defterde elde edilen bilgiler, ilgili konularda yazılmış olan çalışmalarla desteklenerek zenginleştirilmeye çalışılmıştır. In order to write a general history of the Ottoman Empire, which ruled over six centuries and three continents, it is not possible to write without using the archives held by them. Among these archives, especially the sheri'yya registers shed light on that day with various information. In this respect, the Edremit Sher'iyye Registry Numbered 1239, which is the subject of our research, provides important information about Ottoman social life and administrative structure in the local area. The mentioned book, which is the subject of our study, provides important knowledges in term of the information it contains.In the Edremit provides important information about political, legal, social, and social events that took place between 1849-1850. Espacially since it is a post-Tanzimat book, we believe that it has a special importance fort he researchers because it clearly reflects the reflections of the changes and innovations brought by the Tanzimat decree to provides.The information obtained in the book has been tried to be enriched by supporting the studies written on related subjects. 352

Miras hukukuna göre, gerçek bir kişininmalvarlığı, onun ölümü ile bir bütün olarak kanunun belirlediği veyamirasbırakan tarafından atanmış mirasçılara geçmektedir. Yasal mirasçılar, bazıdurumlarda mirasbırakanın ölüme bağlı tasarruflarına veya karşılıksızsağlararası kazandırmalarına karşı, 4721 sayılı TMK.’nun Miras Kitabı’ndaöngörülen hakları kullanabilirler. Tenkis davası, genel olarak mirasbırakanıntasarruf özgürlüğü sınırlarını aşması durumunda, saklı paylı mirasçılarınınbaşvurabileceği bir yoldur. Mirasbırakanın yapmış olduğu kazandırmalar sonucu,saklı payları ihlal edilmiş olan mirasçılar, tenkis davası açabilecekleri gibi,kendilerine karşı açılmış bir davada tenkis def’ini de ileri sürebilirler. Mirasta denkleştirme, mirasbırakanınsağlığında, yasal mirasçısına miras payına mahsuben yaptığı karşılıksızkazandırmaların, mevcutsa aynen, değilse değerinin miras ortaklığına geri verilmesiveya kazandırmayı alan mirasçının miras payına mahsup edilmesidir. Denkleştirmemüessesesinin amacı, mirasbırakandan sağlararası karşılıksız bir kazandırmaalmış olan mirasçının, böyle bir kazandırma almamış olan mirasçılara nazarandaha elverişli bir durumda olmasını önlemek ve mirasın paylaşılmasında yasalmirasçılar arasında eşitliği ve hakkaniyeti sağlamaktır . Mirasçı,mirasbırakanın ölümünden sonra el konmuş olan terekedeki parayı ve eşyayı kendimirasçılık sıfatına dayanan mirassebebiyle istihkak davası ile geri ister. Çalışmamızda, tenkis davasıyla sıkçakarıştırılan denkleştirme davası, miras sebebiyle istihkak davası ve ölümebağlı tasarrufun iptali davası arasındaki farklılıklar, öğretideki görüşler veYüksek Yargı kararları ile ayrıntılı biçimde incelenmiştir., According to the law of inheritance, the estate of a real person passes plenary through with his death to the inheritors which has been determined by the law or the testator. In some cases legal heirs may exercise the rights provided by the Turkish Inheritance Civil Code No. 4721, against the testamentary legal disposition or unrequited benefits done by the testator. Action for reduction is a legal right in which the legal heirs with reserved portion may exercise in the event that the testator exceeds the limits of his freedom to dispose of saving in general. As a result of testator’s unrequited benefits, the inheritors whose reserved portions have been breach can open the case of action for reduction, as well as making of plea in a case against them. Hotchpot in heritage, is the returning of gratuitous savings to the account of heritage share of his/her legal inheritor in legator’s life in kind if any, if not its equivalent value to heritage partnership or deducting the saving from the heritage share of legator. The purpose of the hotchpot mechanism is to prevent legator taken a gratuitous saving from the inheritor to be in a more convenient position when compared to legators having no such saving and to provide equality and justice among legal inheritors. The heir, after the death of the inheritor, seized the money and the property confiscated after the death of the inheritance based on the title of inheritance because of the request for recall. In our study, the differences between the case of equilibrium, the inheritance due to inheritance and the cancellation of death-related savings, which are frequently confused with the criticism case, are examined in detail with the opinions in the doctrine and the decisions of the High Judiciary.

Şer'iyye sicilleri ve içerisinde yer alan tereke kayıtları bir nevi bizim sosyal, kültürel ve ekonomik tarihimizin yazılı müzesidir. Biz de çalışmamızda 661 numaralı Edirne Şer'iyye Sicili'nden hareketle Edirne'nin m.1717-1718 yıllarının sosyo-kültürel tarihi hakkında elde ettiğimiz bilgiler ışığında genel hatlarıyla bir çerçeve çizmeye çalıştık.Bu çalışmada şer'iyye sicilleri, kadı mahkemeleri ve Edirne'nin kısa tarihi genel olarak aktarıldıktan sonra tezimize konu olan 661 numaralı sicil defterinin tanıtımı yapılarak içerisinde yer alan belge türlerine değinilmiştir. Belgenin diplomatik açıdan incelenmesinin ardından m.1717-1718 yıllarında Edirne'de sosyal, kültürel ve ekonomik yaşam başlıkları altında döneme ilişkin değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Son bölümde 661 numaralı Edirne Şer'iyye sicilinin transkripsiyonlu metni verilmiştir.Edirne'nin kayıtlara geçmiş 84 mahallesinin adı, zikredilen han ve çarşı isîmleri, günlük yaşamda kullanılan eşyalar ve giysiler, mal paylaşımında İslâm hukukunun işleyişine dair izler barındıran şer'iyye sicilleri bizlere yeni ve derinlemesine araştırılması gereken bilgiler vermesi sebebiyle de önem arz etmekdir. Religious court records and heritage record books are a kind of written museum of our social, cultural and economic history. In our study, we have tried to draw a frame in the light of the information we obtained about the socio-cultural history of Edirne during the years m.1717-1718 and with the help of Edirne Religious Court Record Number 661.In this study, after a brief record of the judiciary registers and a short history of Edirne, Religious Court Record Number 661 which is the subject of our thesis has been introduced and the types of documents included in this record are mentioned. Following the diplomatic review of the document, the period between m.1717 and m.1718 in Edirne was evaluated in terms of social, cultural and economic life. In the last section, the transcription of Edirne Religious Court Record Number 661 is given.Religious court records which contain the names of the 84 districts registered in Edirne, the names of the mentioned lodgings and the bazaars, the items and clothes used in daily life and the traces of the operation of Islamic law in the exchange of goods are of vital importance as they give us new and in-depth information. 627

Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Osmanlı Devleti’nin sosyal ve kültürel tarihinin aydınlatılmasında önemli kaynaklardan biri de şeriye sicilleri içerisinde kayıtlı olan terekelerdir. Bu kayıtlar kişilerin vefat ettikten sonra geride bırakmış oldukları her türlü mal, eşya, alacak, borç gibi sosyal hayata dair bilgiler vermektedir. Bu çalışma 1698-1718 tarihleri arasında Balıkesir’deki tereke kayıtları taranarak belgelerdeki bulgular doğrultusunda değerlendirilmeye çalışılmıştır. Balıkesir tereke kayıtları üzerine yaptığımız çalışmamızın giriş bölümünde tezimizdeki amaç ve yöntem hakkında bilgi verilmiştir. Sonrasında Balıkesir adının menşei, kurulduğu yer, tarihi ve idari gelişiminden bahsedilmiştir. Birinci bölümde ise şeriye sicilleri, Balıkesir şeriye sicilleri, sicillerde yer alan tereke kayıtlarının oluşumu, bunlar kaydedilirken izlenen usül ve tereke üzerinde mirasçıların hakları üzerine bilgi verilmiştir. İkinci bölüm de ise Balıkesir şeriye sicillerinde yer alan 1698-1718 yılları arasındaki tereke kayıtları incelenerek kişilerin yaşadıkları ve vefat ettikleri yer, unvanları, medeni halleri, varisleri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise kişilerin servet miktarları, gayrimenkulleri, giyim-kuşamı, ziynet eşyaları, ev eşyaları, hububat, kitaplar hakkında bilgi verilerek Balıkesir’in sosyo-ekonomik yapısı aydınlatılmaya çalışılmıştır., One of the most important sources to enlighten the social and cultural history of the Ottoman Empire is the estate records included in the court records. These records provide information about the social life of all kinds of goods, goods, receivables, debts that people have left behind after they died. In this study, the estate records in Balikesir between 1698-1718 were investigated and evaluated in accordance with the findings in the documents. In the introduction part of the study on Balikesir estate records, information about the aim and method in the thesis were given. Then, the origins of the name of Balikesir, its location, its historical and administrative development were mentioned. In the first chapter, the court records, Balikesir court records, the formation of the estate records in the court records and the procedure followed when they were recorded as well as the rights of heirs on estate were discussed. In the second chapter, the estate records between the years of 1698-1718 in Balikesir court records were examined and where the people lived and died, their titles, marital status, their heirs were indicated. In the third chapter, information on the wealth of people, real estate, clothing, jewellery, household items, cereals, books etc. was given and the socio-economic structure of Balikesir were attempted to be clarified.

Mirasçılık belgesi ve miras paylaşımındaki etkileri çalışması bahsi geçen belgenin önemi, düzenlenmesi, etkileri, yargılama usulü ve iptali konularında meydana gelen tartışmalı hususlar doktrin ve Yargıtay kararları ışığında ele alınarak hazırlanmıştır. Pratikte uygulamada çok sık karşılaşılan bu belgenin miras paylaşımındaki etkileri ve tereke üzerinde hak sahipliğini göstermesi açısından önemi dikkate alınarak bu belgenin düzenlenmesinde meydana gelen tartışmalı konular üzerinde durulmuştur., The inheritance certificate and its effects on the sharing of inheritance have been prepared in the light of the doctrine and Supreme Court decisions in terms of the importance, regulation, effects, trial procedure and cancellation of the said document. Considering the effects of this document, which is very common in practice, and its importance in terms of demonstrating the rightfulness on the estate, controversial issues that have arisen in the editing of this document have been emphasized.

Tereke (miras) kayıtları, son yarım asırdır sosyal tarih çalışmalarının önemliögelerinden biri konumundadır. Bu kayıtlar küçük yerleşim yerlerinde şer'iyyesicilleri içine kaydedilmektedir. Nüfusun daha fazla olduğu şehirde ise sadece bukayıtlardan oluşan defterler mevcuttur. Edremit Tereke kayıtları da kendilerine,Edremid Şer'iyye Sicilleri içinde yer bulmuştur. Bu çalışmada 1220, 1221, 1222,1223 ve 1224 numaralı defterler incelenmiş 1645 ila 1732 yılları arasında tutulmuşolan tereke kayıtlarının transkripsiyon ve değerlendirmesi yapılmıştır.Bu çalışma 40'ı kadın, 99'u erkek, toplamda 139 kişinin tereke kaydınıiçermektedir. Kayıtlarda yer alan kişilerin; servet miktarına bakıldığı zamançoğunluğunun orta düzeyde olduğunu söylemek mümkündür. 139 tereke sahibinin,527 mirasçısı olduğu görülmüştür. XVII. ve XVIII. yüzyılda Edremit'in ekonomikhayatının genelde tarıma dayalı olduğu tarımın da, zeytincilik ve bağcılık temelliolduğu anlaşılmaktadır. Hayvancılık ve ticaretin daha geri planda olduğu elde edilenverilerden anlaşılmaktadır. Bu çalışmada XVII. ve XVIII. yüzyıldaki EdremidKazasının sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapısı hakkında arşiv belgelerinedayanan doğru ve geçerli bilgiler ortaya konulmaya çalışılmıştır Heritage records have been considered as one of the fundamental elements ofthe social history research for the last half century. In past, these records wereenregistered into Shariah records in the small settlements. In cities, where thepopulation is higher, there was a register book comprised by those records only. Theheritage records of Edremit have been included in the Shariah records of Edremit. Inthis study, Recording Books number 1220, 1221, 1222, 1223 and, 1224 wereanalyzed; the transcription and the assessment of the heritage records, which wererecorded in years between 1645 and 1732, were made.This research includes the heritage records of 139 people, forty of whom arewomen, and ninety-nine of whom are men, in total. It is possible to say that the mostof the people, who are in the records, are the part of the middle class, when theirheritage quantities are considered. It is found out that 137 deceased have 527 heirs.The research demonstrates that, the economy was based on agriculture in general,and the agriculture was based on olive culture and viticulture in the seventeenth andeighteenth centuries. So it is understood from the acquired datum that livestockbreeding and trading were kept in the background. In this study, it is tried to verifyinformation from the archive records about socio-cultural and socioeconomicstructures of Edremit Municipality in the seventeenth and eighteenth centuries. 302

Şerʿiyye sicilleri, Türkiye tarihi açısından zengin bilgi kaynakları konumundadır ve tarih araştırmalarında önemli bir yere sahiptir. Şerʿiyye sicilleri içerik olarak merkezden gönderilen ferman, berat, buyuruldu, iʿlâm ve hüccet ile kadılar tarafından davalarda verilen hükümleri oluşturmaktadır. Şerʿiyye sicilleri Osmanlı Devleti'nin 15. ve 20. yüzyıllar arasındaki kültürünü, hukukunu, içtimâi ve iktisadi yapısını ortaya koyan kaynaklardır. Osmanlı Devleti dönemi kentlerinin tarihini ve kültürünü ayrıntılı bir şekilde ortaya koymak için şerʿiyye sicillerinden mutlaka faydalanılmalıdır. Bu nedenle yerel tarih çalışmalarında şerʿiyye sicilleri ana kaynak görevini üstlenmektedir.Hazırlanan bu tezde 21 numaralı Kastamonu Şerʿiyye Sicili esas alınmıştır. Tezimizin hazırlanma amacı Kastamonu'ya dair tarihi bilgileri gün yüzüne çıkarmak ve Kastamonu'nun siyasi, iktisadi, idari ve hukuki yönlerini ele alarak incelemektir. 21 numaralı Kastamonu Şerʿiyye Sicili H. 1128-1129 / M. 1716-1717 yıllarını kapsamaktadır. Bu sicil defteri Ankara Milli Kütüphane Mikrofilm Arşivi'nde korunmaktadır.21 numaralı şerʿiyye sicilimizin değerlendirilmesi sonucu Kastamonu'ya ait kazaların, nahiyelerin, köylerin mahallelerin ve divanların adlarına; tereke kayıtlarından da giyim ve süs eşyalarına; silah aletlerine kadar birçok bilgiye ulaşılmıştır. Court records are being considered as an important source of information and a reliable source for history researchs. Court records include decisions, laws, announcements and calls given by the times judges kadı. Court records show the Ottoman Empire's culture, law system and management system between 15th and 20th century. Court records should be used in researches. İn this thesis a court report number 21 is used. The purpose of this thesis is to discover and show the history of Kastamonu Thesis also focuses and gives a good information about Kastamonu's political system, law and management policies. In this thesis Kastamonu Court record 1128-1129/M. 1716-1717 is used. This court record could be found and Ankara national library-microfilm archieve. Court record no:21 is used as a source to understand accidents, villages, vicinities and from the material records a good amount of information can be gained about, clothes, accesories, tools and weapons. 261

Osmanlı tarihinin en önemli arşiv kaynaklarından birisi olan Şer'iyye Sicilleri, Osmanlı Mahkemelerinde yapılan tüm işlemlerin kaydedildiği defterlerdir. Bu kayıtlar Osmanlı hukukunun uygulamasını gözler önüne serdiği gibi, birçok konuda zengin bilgiler içermektedir.33 Numaralı Antakya Şerʻiyye Sicili'nde de 1865 – 1866 (H. 1281 – 1283) tarihleri arasında Antakya Kazası'nda mahkemeye intikal etmiş davalara ait kararlar ve başka makamlarca gönderilen yazılar yer almaktadır. Osmanlıca rikʻâ yazısı ile tutulan sicil, 125 sayfadan ve 287 belgeden oluşmaktadır. Miras paylaşımı ve tereke konulu 149 belge; mülk satışı ile ilgili davaların konu olduğu 39 belge; mülk anlaşmazlığı ile ilgili davaların konu olduğu 20 belge; resmi yazışmalarla ilgili 6 belge; miras davası ile ilgili 30 belge; alacak ve verecek davalarının konu olduğu 14 belge, vasi ve nafaka konulu 10 belge; boşanma, nikâh ve mihrin konu olduğu 7 belge; vakfiye olarak 2 belge; görevi kötüye kullanma ile ilgili 1 belge ve diğer konularla ilgili 4 belgenin bulunduğu sicil, 1865 – 1866 tarihlerinde Antakya'nın hukukî, idarî, iktisadî, sosyal ve kültürel yapısı hakkında bilgiler içermektedir. ANAHTAR KELİMELEROsmanlı, Şerʻiyye Sicili, Antakya, Tereke Şerʻiyye Registers, which is one of the most important archives of Ottoman history, are notebooks to be enrolledall procedire in Ottoman lawcourt. These registers revealapplication of Ottoman law andalsoinclude importantin formation about a lot of topics.Şerʻiyye Register which is number 33, includes descriptions to be inherited lawsuit in Antakya District between 1865 and 1866 (H.1281 – 1283) and writings are sent to another position. The Register which written in ottoman Rikk'a handwriting, consists 125 page and 287 documents.The register which has informations about legal, administrative, economic, social and cultural structure of 1865 – 1866's Antakya also inculudes 149 documents about sharing heritage; 39 documents about the cases which is about sale of property, 20 documents about the cases which is about property dispute, 6 documents about official correspondence, 30 documents about haritage cases, 14 documents about receivable cases, 10 documents about guardian and alimoly, 7 documents about devorce and wedding, 2 documents about foundation, 1 document about abuse of duty and 4 documents about another subjects.KEY WORDSOttoman, Şerʻiyye Register, Antioch, Estate 628

Terekeler, bir bölgenin sosyo-ekonomik ve kültürel fotoğrafını ortaya koyabilmek açısından tarihsel bir veri olarak kullanılan birincil kaynakların başında gelmektedir. Bu kaynaklar bazen müstakil olarak tanzim edilmiş defterler halinde olup, bazen de şer'iyye sicilleri içerisinde yayılmış olarak yer alan belge türleridir. Tereke kayıtları, incelenen döneme ve bölgeye ait kitap kültürü ve entelektüel düzey hakkında araştırmacılara önemli bilgiler vermektedir. Muhallefât listesinde yer alan kitaplar, ölen kişilerin bireysel koleksiyonları olup, bu koleksiyonlar entelektüel kimliklerin belirlenmesinde önemli rol oynamaktadır. Aynı zamanda bir topluma mensup insanların kitap ile olan ilişkileri sorgulanmadan o toplumun kültürünü değerlendirmek neredeyse olanaksızdır. Zîrâ kitaplar, dinlenerek ya da okunarak insanların fikirlerini geliştirmekte ve bu gelişen fikirler neticesinde o insanların kültür dünyalarını şekillendiren unsurlar oluşmaktadır.Bu tezde, İstanbul Galata Mahkemesi'nde bulunan XVIII. Yüzyıla ait tereke kayıtları, dönemin kitap, kütüphane ve kültür hayatına ilişkin bilgileri ortaya çıkartmak amacıyla incelenmiştir. Bu çalışmanın neticesinde ise XVIII.yüzyılda Galata bölgesi'nde yaşamış ya da bir maksadla orada bulunmuş olan insanların neler okudukları, hangi konularda kitaplara sahip oldukları, bu kitapların değerleri ve o döneme ait kitap, kütüphane kültürüne ilişkin hususların belirlenmesi amaçlanmaktadır. Estates are one of the primary sources used as a historical data to reveal the socio-economic and cultural photo of a region. These sources are document types which are either issued in the form of records as detached, or commonly used in Kadı Registers. Estate records provide significant information for researchers about book culture and intellectual level. The books in the Muhallefât list are the individual collection of deceased people and play an important role in defining intellectual identities. It is challenging task to evaluate the culture of a society without questioning the relation between society and books. Because books improve the ideas and contribute people shape their culture by listening or reading.In this study, the cultural life of Galata district in XVIII. century is research by observing the heritage in Ottoman Kadı Registers. The Kadı Registers sources that are investigated are belonged to Galata Court.The main goal of the this study is to define the books which were belonged the people who lived in Galata district or found there any reason in XVIII. century, the subject content of these books, the value of the books and the matters of the book culture. Though not claiming to reveal entire book culture in XVIII. century, this study contributes to unearth the book cultures of Galata district. 112

Tereke hesaplamaları, miras hukukunun pek çok konusu ile ilişkilidir. Saklı paylar ve mirasbırakanın tasarruf oranı hesaplanan tereke üzerinden belirlenmelidir. Bu sebeple bu hesaplamanın doğru yapılması gerekmektedir. Tenkise esas alınan tereke, tenkis davalarında tenkis miktarının belirlenmesinde, saklı paylı mirasçıların saklı paylarının karşılığının tespitinde, mirasbırakanın tasarruf oranının karşılığının bulunmasında dikkate alınması gereken terekedir.Bu çalışmanın amacı miras hukuku açısından önem arz edenbu terekenin kapsamını belirlemektir. Bu amaca ulaşmak için, terekeye dâhil olan ve olmayan değerler tespit edilmeye çalışılmış, bu yönde terekenin aktif ve pasiflerinin nelerden oluştuğu belirlenmiş ve bunlara eklenmesi gereken diğer değerler eklenerek tenkise esas alınan tereke bulunmaya çalışılmıştır. Tüm bunlar açıklanırken konu, hem doktrinde yer alan tartışmalar hem de önemli görülen yargı kararları incelenerek aydınlatılmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Tereke, tenkise esas alınan tereke, tenkis, tereke aktifleri,tereke pasifleri. Calculating the estate is related to many subjects of law of succesions. Reserved partions and disposable portion must be determined through the calculated estate. Therefore this calculation must be done correctly. The estate on the basis of abatement is an estate that is considered on the abatement cases, determining the price of reserved portions and disposable portion of the legators. The aim of this study is to determine the scope of the estate, which is important with regard to law of succesions. For this aim, the elements, which are included or not included in the estate, were determined. So the assets and debits of the estate and by adding the other elements to them, the estate on the basis of abatement, were determined. By doing so, the subject of this study was examined with the doctrines and court decisions.Key Words: Estate, the estate on the basis of abatement, abatement, assets of the estate, debits of the estate. 133

Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihi kaynakları arasında Şer'iyye sicilleri oldukça önemlidir. Şer'iyye sicillerindeki kayıtlar yoluyla Osmanlı tarihi hususunda idari, iktisadi, hukuki ve toplumsal konular hakkında bilgi edinilmektedir. Böylece siciller ait olduğu kaza ve dönem hakkında değerli bilgiler içermektedir. Şer'iyye sicilleri, şer'i mahkemelerce kayda alınmıştır. Bu kayda alma işleminde yetkili olan kişiler, Kadılardı. Kadı, bulunduğu kazanın hâkimi, mülki amiri ve halkın her konuda müracaat ettiği yetkili kişiydi. Bu çalışmanın temelini Şer'iyye sicillerinde bulunan tereke kayıtları oluşturmaktadır. Tereke kayıtlarında ölen kimselere dair bilgiler bulunmaktadır. Osmanlı aile tarihi araştırmalarında değerli belgeler olan tereke kayıtları, içerdiği çeşitli tarihsel veriler ile aile üzerine yapılan demografik çalışmaların başta gelen kaynaklarıdır. Bu çalışmada İstanbul bölgesine ait 1606-1691 yılları arasına ait veriler incelenmiştir. Öncelikle kayıt sahibi kimseler kadın ve erkek olmalarına göre ayrılmıştır. Daha sonra Müslim ve gayrimüslim olmalarına göre ayrılmıştır. Ayrıca eş ve çocuk sayıları belirtilmiştir. Bunun yanı sıra kişilerin medeni durumlarına ve unvanlarına göre ayrım yapılmıştır. Aile büyüklüklerini hesaplamada önemli faktör olan hane başına düşen ortalama çocuk sayıları belirtilmiştir. Hane halkları, nüfusa ait veriler sunması ve iktisadi bir birim olması sebebiyle önem taşımaktadır. Bu çalışmada 1606-1691 yılları arası İstanbul örneği ile Osmanlı hane halklarına yönelik değerlendirmeler yapılmıştır. Ayrıca Şer'iyye sicilleri, kadılık kurumu ve Osmanlı aile kurumu üzerinde durulmuştur. Şer'iyye registers are one of the most important resources of Ottoman history. Administrative, economical, legal and social issues about Ottoman history can be derived from the records in Şer'iyye registers. So registers contain precious information about the town and the time period they belong to. Şer'iyye registers were recorded by Şer'i courts. Kadıs are the authorized people in the recording process. Kadı, is the judge of the town, the administrative authority and the person in charge to whom people apply in all courses. The main sources of this thesis are the tereke records in the Şer'iyye registers. The information about dead people exists in the tereke records. Tereke records which are valuable documents in Ottoman family studies, are the first sources of demographic studies on family with including various historical data. In this study, datas between 1606 and 1691 of Istanbul region were examined. Firstly, the people who are recorded in registers were seperated according to being muslim or non-muslim. Also the number of spouse and child were remarked. Additionally, people were distinguished according to their marital status and titles. Average number of child per house were indicated, which is important in determining family sizes. Households, besides being an economical unit, have importance by presenting data about population. In this study, evaluations about Istanbul households were made for years 1606-1691. Also Şer'iyye registers, institution of Kadı and Ottoman family institution were emphasized. 98

Bu tez 19. yüzyılın ilk yarısında Tokat kazasında kullanılan ev eşyalarının tespitini ve bunların analitik olarak sosyal ve ekonomik açıdan değerlendirilmesini amaçlamaktadır. Çalışmada, Tokat Şer'iye Sicilleri içerisinden sondaj metoduyla seçilen 15(H 1226-27; M 1811-12), 20 (H 1230-31; M 1815-16), 25 (H 1234; M 1819), 30 (H 1241-42; M 1826), 35 (H 1245-46; M 1829-30), 40 (H 1250-51; M 1835), 50 (H 1253-54; M 1838), 55 (H 1257-58; M 1841-42) ve 60 numaralı (H 1266; M 1849-50) defterlerden faydalanılmıştır. Tezde, dokuz şer'iye sicil defterinde kayıtlı toplam 746 tereke kaydı incelenmiştir. İncelenen tereke kayıtları yardımı ile 1811-1850 yılları arasında kullanılan ev eşyalarının çeşitleri adetleri belirlenmiş ve birim fiyatları hesaplanmıştır.Çalışma iki bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde Tokat ve tarihi, şer'iye sicilinin tanımı ve içeriği ile Osmanlı yargı sistemi hakkında açıklamalar yapılmıştır. Devamında ise sicillerde yer alan tereke kayıtları, terekenin tanımı ve kapsamı, mirasçılar ve terekenin taksimi ve terekelerde miras olarak bırakılan taşınır veya taşınmaz mallar incelenmiştir. Ayrıca konu ile ilgili bir literatür değerlendirilmesi yapılmıştır.İkinci bölümde ise tezin esas konusu olan 19. yüzyılın ilk yarısına ait olan tereke kayıtlarında miras olarak bırakılan ev eşyaları, çeşit, adet ve ekonomik değer durumlarına göre ele alınmıştır. Ev eşyalarına ait bilgiler Excell tablolarında verilere dönüştürülmüş daha sonra ana eşya kategorileri oluşturularak her bir kategori için çıkan sonuçlar üzerinde durulmuştur. Ayrıca terekelerde geçen teknik terimlere dayanılarak hazırlanan sözlük çalışmanın sonuna ilave edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Şer'iye sicili, Tereke, Tokat, Ev Eşyaları This thes is aims to determine house goods used in the district of Tokat during the first half of the 19th century and being evalueted analithically in terms of social and economic aspects of these goods. In this thesis study, there are used from the court registers of 15(H 1226-27; M 1811-12), 20 (H 1230-31; M 1815-16), 25 (H 1234; M 1819), 30 (H 1241-42; M 1826), 35 (H 1245-46; M 1829-30), 40 (H 1250-51; M 1835), 50 (H 1253-54; M 1838), 55 (H 1257-58; M 1841-42) and 60 (H 1266; M 1849-50) numbers, which are selected among the court registers of Tokat according to the sounding method. In our study, 746 estate records in total recorded in nine court registers have been examined. With the help of estate records examined.We have determined the numbers and kinds of house goods used between the years of 1811 and 1850, and also calculated their unit prices.Our study is divided into to chapters. In the first chapter, there exist information on the general history of Tokat, the definition and content of court registers, and Ottoman law system. In the following, genel explanations on the definition and content of estate records in court registers, distribution of estate goods to inheritors, transpotable or intranspotable goods have been given. In addition, a literatüre evaluation related to the subject has been made.In the second chapter, house goods seen in estate records of the 19th century, which are main materials for our subjet, have been evaluated in terms of kind, number and economic value. Firstly information related to house goods have been transformed, into data in Excell tables and then main goods catagories formed, later results for each catagory evaluated. In addition, a dictionary prepared according to the tecnichal terms in estate record has been added to the thesis.Key Words: Court register, Estate record, Tokat, House goods 227

Bu çalışmada H.1186-1189/M.1772-1776 yıllarını kapsayan 1 Numaralı Tokat Şer'iyye Sicili'nin analizi yapılmıştır. Çalışmada belge özetleri yapıldıktan sonra, belgelerin mahiyetinden yola çıkarak, Tokat'ın söz konusu dönemdeki sosyal ve iktisadî yapısı, aile hayatı, müslim-gayrimüslim ilişkileri, cürüm-cinayet hadiseleri, eşkıyâlık hareketleri, vakıflar ve terekeler hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın ana kaynağını H.1186-1189/M.1772-1776 tarihli 1 Numaralı Şer'iyye Sicili oluşturmaktadır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Tokat, Şer'iyye Sicili, Tereke, Vakıf In this thesis, Tokat No.1 Shari'a court records, which covers years Hijri 1186-1189 (Grg 1772-1776) is analyzed. In the study, after the summary of the court records are described briefly, using the contents of these documents, the social and economic structure, family life, Muslim-non-Muslim relations, felony-murder incidents, banditry movements, foundations and probate evaluations of Tokat is evaluated in the specified time period. Tokat No.1 Sharia Court Records dated Hijri 1186-1189 (Grg 1772-1776) constitutes the main source of the study.Keywords : Ottoman State, Tokat City, Sharia Court Records, Divorce, Foundations 169

Kassâm (Tereke) Defterleri bize Osmanlı'nın sosyal ve iktisadi tarihi açısından birinci derecede önemli veriler sunmaktadır. Özellikle, eş ve çocuk durumu ile ailenin ekonomik durumu, geçim kaynakları, ev ve mutfak kültürü, giyim ve kuşam kültürü vb. gibi pek çok alanda bilgiler elde edilmektedir. Osmanlı Tarihi Araştırmaları için önemli bilgiler içeren (Tereke) kayıtları şer'iyye sicilleri'nin içerisinde yer aldığı gibi bazen de müstakil defterler halinde tutulmuşlardır. Üsküdar Mahkemesi'ne ait olan 760 numaralı bu sicil de ayrı tutulan bir Kassâm Defteri'dir.Yapılan araştırma sonucunda Üsküdar Mahkemesi'ne ait olan 760 numaralı bu Kassâm Defteri h. 1316-1317 (m.1899-1900) tarihinde kaleme alınmıştır. Aynı tarihli yine Üsküdar Mahkemesi'ne ait 761 numaralı Şer'iyye Sicilide mevcuttur. İncelediğimiz iki defterden anlaşıldığı üzere bu Kassâm Defteri 761 numaralı defterin bir Ek'i ve ilavesi niteliğinde diyebiliriz. Defterimiz 761 numaralı sicilden farklı olarak sadece tereke kayıtlarını içermektedir. 1899-1900 yıllarında Üsküdar'da yaşayan şahısların miras kayıtları, terekeden yapılan zorunlu harcamaları ve devletin aldığı (kısmetler) vergiler bize dönemin ekonomisi hakkında önemli bilgiler vermektedir.Miras bırakılan eşya dökümlerinden ise şahısların sosyo-kültürel yaşantılarına dair önemli ipuçları elde edilmektedir.Anahtar Kelimeler: 760 No'lu Üsküdar Kassâm Defteri, Üsküdar Şer'iyye Sicili, Tereke, Kassâm, Miras Kassâm (Nachlass) Register legen uns sozial- und wirtschaftswissenschaftlich wichtige Daten über das Osmanische Reich vor. Insbesondere über den Ehepartner und der Kinder, die Wirtschaftsverhältnisse der Familie, die Einkommensverhältnisse, die Haus und Küchenkultur, die Kleidungskultur u.ä..Die Nachlassregister, die wichtige Daten für die Forschung zur Geschichte des Osmanisches Reiches beinhalteten sind teils sowohl in Richterregistern als auch in separaten Registern geführt worden. Bei dem Register mit der Nummer 760, welches im Gericht Üsküdar registriert ist handelt es sich um ein separates Nachlassregister.Nach unserer Forschung wurde dieses Nachlassregister mit der Nummer 760 im Jahre 1899-1900 im Gericht Üsküdar niedergeschrieben.Eins im gleichen Jahr geführtes Richterregister mit der Nummer 761 ist auch vorhanden. Daraus schließen wir, dass dieses Nachlassregister ein Teil des Richterregisters der Nummer 761 ist. Unser Register unterscheidet sich vom Register 761 in dem es ausschließlich Nachlässe beinhaltet. Die Nachlassdaten der Personen aus dem Jahre 1899-1900, die Pflichtzahlungen aus den Nachlässen und die Steuern zeigen uns wichtige Daten über die Wirtschaft auf.Durch den Nachlass der Personen können wird aus sozial-kultureller Sicht wichtige Anhaltspunkte über deren Lebensverhältnisse erlangen.Schlüsselwörter: 760 nummerierte Üsküdar Nachlassregister, Üsküdar Richterregister, Nachlass, Kassâm, Erbe 302

Tez, `Tarım İşletmelerinin ve Arazilerinin Miras Yoluyla İntikali` başlığınıtaşımaktadır. Tezde, tarım işletmelerinin ve arazilerinin tereke konusu olmaları halinde,mirasçılar arasında ne şekilde paylaşılacağı incelenmiştir. Tezin, Giriş bölümünde KonununTakdimi, Önemi ve Sınırlandırılması üzerinde durulmuştur. Bu noktada, özellikle gerçek kişimülkiyetinde bulunan tereke konusu tarım arazilerinin ve işletmelerinin tez kapsamındaolduğu belirtilmiştir.Birinci bölümde, tarım işletmesi ve arazisi kavramına yer verilmiştir. Tarım işletmesi,yaptığı faaliyet ve üretim faktörleri açısından değerlendirilmiştir. Üretim faktörleri içerisinde,tarım arazisi kavramına özellikle yer verilmiştir. Dolayısıyla, birinci bölümde hem tarımişletmesine hem de tarım arazisine yer verilmiştir. Ancak, tarım işletmesinin, araziyi dekapsayan üst nitelikte bir ekonomik birim olduğu da unutulmamalıdır.Bu bölümde, ayrıca tarım işletmesinin sınıflandırılmasına da yer verilmiş olup,özellikle büyüklük bakımından sınıflandırmada tarım arazileri bakımından da incelemeyapılmıştır. Daha sonra, tarım işletmelerinin ticaret hukuku anlamında ticarî işletme vasfınıtaşıyıp taşımadığı üzerinde durulmuş. Bu durumun, miras yoluyla intikali etkileyipetkilemeyeceği incelenmiştir. Son olarak, tarım işletmesini idame ettirmenin veya tarımarazisinden gelir elde etmenin, işleten kişi bakımından hüküm ve sonuçları irdelenmiştir.İkinci bölümde, 15.05.2014 tarihinden öncesi için geçerli olan ve tereke konusu tarımişletmelerine uygulanması gereken, Türk Medeni Kanun'unun özgüleme hükümleriincelenmiştir. Özgüleme ifadesinin ne anlama geldiğine ve müessesenin hukukî niteliğiaçıklanmıştır. Bu noktada, özgülemenin paylaşma hükmünde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Ardından özgülemenin uygulanabilmesi için gerekli şartlar ve özgülemenin nasıluygulanacağı açıklanmıştır. Son olarak ise, özgülemenin hüküm ve sonuçlarına yer verilerek,mirasçılar arası ilişkiler hukukî olarak incelenmiştir.Üçüncü bölümde, 15.05.2014 tarihinden sonrası için yürürlüğe konulan ve terekekonusu tarım arazileri bakımından geçerli olan mülkiyetin devri sistemi incelenmiştir. Bubölümde de ikinci bölüm ile aynı sistem esas alınmış ve mümkün oldukça karşılaştırmalarayer verilmiştir. Bununla birlikte, mülkiyet devri sistemi bakımından tarım arazileri merkezealınmıştır. Ayrıca, mülkiyet devri sistemi, özgülemenin aksine emredici nitelikte hükümleriçermektedir. Dolayısıyla, mülkiyet devri sistemi de kendi içerisinde değerlendirilmiş vehukukî niteliği, şartları, devrin gerçekleştirilmesi incelenmiştir. Ardından, devrin hüküm vesonuçlarına yer verilerek incelemelerde bulunulmuştur.Tezin sonuç kısmında, çalışma esnasında varılan sonuçlara topluca yer verilmiştir The title of this thesis is `Through the Legacy of Agricultural Enterprises and LandInheritance`. In this thesis, how agricultural businesses and lands are shared among the heirsand how this sharing is determined in the case of their being subjects of inheritance areexamined. The Introductory Chapter focuses on the presentation, the importance, and thelimitations of the topic. In this chapter, it has been stated that this thesis concentrates onespecially those agricultural businesses and lands which are owned by legal persons assubjects of inheritance.The scope of Chapter One is mainly the concept of agricultural businesses and lands.In this chapter, agricultural businesses are evaluated in terms of their activity and the factorsthat affect their production. Within these factors, in particular, the concept of agriculturallands is highlighted as a significant contributor. Therefore, Chapter One includes bothagricultural businesses and agricultural lands. However, it should be also noted that theconcept of agricultural business, as an umbrella term for an economic unit, includes theconcept of agricultural lands.That Chapter also involves a discussion of whether agricultural businesses can bequalified as commercial businesses or not in the sense of business law, and of whether thisaffects the transition through inheritance or not. As the final point in this chapter, the termsand consequences of running agricultural businesses or achieving income from agriculturallands for legal persons have been examined.In Chapter Two, the allocation terms of Turkish Civil Code, which were in force priorto 15 May 2014 and apply to the agricultural businesses as subjects of inheritance, areanalyzed. The definition of allocation and legal characteristic of allocation terms areexplained. Concluding that allocation is accepted as distribution, the necessary conditions inorder to apply allocation terms and how to apply this allocation are explained. This chapterinvolves the terms and consequences of allocation and an analysis of the relationship betweenlegal heirs as its final points.In Chapter Three, the legal system of the transfer of ownership forced into in 15 May2014 to apply to agricultural lands as subjects of inheritance is studied. This chapter alsobases its argument on the same system as the one in Chapter Two, and whenever possible,comparative analyses are made. On the other hand, the main focus of this chapter is the xisystem of the transfer of ownership as far as the agricultural lands are concerned. As, thesystem of the transfer of the ownership, unlike allocation terms, involves imperativeprovisions, this system is also analyzed from within, through a study of its legalcharacteristics, conditions, and its application. Then, by referring to the terms andconsequences of the transfer of ownership, analyses are made.The concluding chapter includes the conclusions reached during the study. 178

18. yüzyıl, Osmanlı tarihinde önemli bazı gelişmelere tanıklık etmiş zaman dilimidir. Pek çok araştırmacının ortak fikri bu yüzyılın, geçiş dönemi olduğudur. Bu gün, yaşanan gelişmelerin izlerini, farklı birinci el kaynaklardan sürmek mümkündür. Bu kaynaklardan biri de tereke kayıtlarıdır.Tereke kayıtları, belirli koşullarda kadı tarafından tutulmuştur. Dolayısıyla toplumun genelini yansıtmaz. Fakat araştırmacılara çok değerli bilgiler sunar. Şöyle ki, tereke kayıtları, bir kişinin öldüğünde geride bıraktığı her türlü malı kapsar. Aynı zamanda bu kayıtlardan kişilerin meslekleri, varsa unvanları, aile durumuyla ilgili bilgilere ulaşılabilir.İncelediğimiz tereke kayıtlarındaki kişilerin sahip olduğu her mal, onun mesleğine, statüsüne, servetine göre farklı özelikler göstermektedir. Şöyle ki, halkı askerî sınıf ve reaya olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Bunun yanında ikamet yerine, inanç yapılarına göre de ayrım yapılabilir. Bu çalışma, bahsedilen grupların servetlerini, yatırım araçlarını, servet edinme şekillerini ve yatırım araçlarının tercih edilme sebeplerini incelemeyi amaçlamaktadır. Diğer yandan tereke kayıtları aracılığıyla, toplumda zengin, fakir ve orta tabakanın temsil edilip edilmediği sorgulanabilir. Çalışmada, 18. yüzyılın ilk yarısında bahsedilen grupların temsil edildiği görülmüştür. Görülen o ki, servet edinmede, kişinin sahip olduğu unvanın etkili olduğu gözlemlense de istisnalar yok değildir. Son olarak tereke kayıtları aracılığıyla bir şehrin sosyal yapısına dair izlerden hareketle portre çıkarılabilir. Toplumun geneli ve farklı özellikler gösteren bireylerinin izi sürülebilir. Böylece yaşanılan dönem ve mekânda kişilerin özelliklerine dair verileri birleştirmek, toplum dokusunu anlatmak mümkündür.Anahtar Kelimeler:Osmanlı Devleti, 18. Yüzyıl, Tereke, Edirne, Servet Analizi. 18. th century is a period during which some important events occured in Ottoman Empire. The common idea of many researchers is that this century is transition period. Today, it is possible to follow the trails of these happenings from first hand resources. One of these resources is estate records. Estate records were written by judge under some conditions. But, they give significant information to researchers. Estate records include every kind of properties somebady left. Furthermore, the family status, jobs and the titles can be learnt from these records. İn the estate records we studied it is clear that properties belonging to someone has different features according to his job, status and wealth. The society can be grouped into two catogories as the military group and the reaya. Besides it is possible to make groups according to their location and beliefs. So, this study aims to survey the ways of making their fortunes, investmens and the reasons of prefering to the investments. On the other hand, thanks to estate records, it is possible to question if the high, middle and low classes were represented in the society. Morever in this study, it is definitely seen that all these classes are represented in the society during the first half of eignteenth centrury. But although the title of the person is efficient in making a fortune, there are some exceptions.Lostly, itis probable to make a potrait about the social life of a city thanks to estate records. Not only the trail of the people who have different characters, but also the trail of the general sociaty can be followed in recors.Key Words:Ottaman State, 18. Century, Estate, Edirne, Wealth Analysis. 338

Şer'iyye sicilleri, ait oldukları bölgenin, idari, iktisadi, askerî, siyasi ve kültürel hayatı açısından bilgi veren birinci elden kaynaklardır. Dolayısıyla Osmanlı Devleti'nin herhangi bir bölgesinin tarihinin yazılmasında bu siciller önemli bir yer tutmaktadır.Bu çalışmanın amacı, 50 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili'nin transkripsiyon ve değerlendirmesini yaparak, elde edilen veriler doğrultusunda Antakya'nın idari yapısı, hukuki, iktisadi, sosyal ve kültürel yaşamı hakkında değerlendirmeler yapmaktır. 137 sahifede mevcut 256 belgeden müteşekkil olan bu defterden elde ettiğimiz bilgiler sadece Antakya'nın değil aynı zamanda Osmanlı tarihinin bir kısmının aydınlatılmasına da katkı sağlamış olacaktır.Hazırlamış olduğumuz bu çalışmayı dört bölümde ele aldık. Birinci bölümde; şer'iyye sicillerinin önemi ve genel özellikleri hakkında bilgiler verdik.İkinci bölümde; 50 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili'nin genel özellikleri ve defterdeki belgelerin kısa özetleri ile bu belgelerin muhtevalarına göre tasnifi tablo şeklinde düzenlenmiştir.Üçüncü bölümde; sicilin transkripsiyon metnine yer verilmiştir.Dördüncü bölümde; Antakya'nın idari, ekonomik ve sosyal yaşamı incelenmiştir. Belgelerde adı geçen mahalle, köy gibi birimler; kullanılan eşyalar, meslek gurupları, ailelere göre eş ve çocuk sayısı vs. bilgiler tasnif edilerek tablo halinde gösterilmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Antakya, Şer'iyye Sicili, Tereke, Kaza, Köy. Ser?iyye registers are the first hand sources which inform us in terms of the administrational, economic, military, political and cultural life of the district to which they belong. Therefore, these registers occupy an important place in the historiography of any district of the Ottoman Empire.The aim of this study is firstly to transcribe and evaluate Number 50 Antioch Ser?iyye register and then to make assessments on administrational and judicial construction of Antioch and also the economic, social and cultural life of it by means of datas we obtained. The datas, which we obtained from this register consisting of 137 pages and 256 documents, will contribute to enlighten not only the history of Antioch but also some of the history of the Ottoman Empire.We handled this study in four chapters. In the first chapter, we gave information about the importance and general characteristics of ser?iyye registers.In the second chapter, after giving the general characteristics of Number 50 Antioch Ser?iyye register and giving short summaries of the documents in the register, the classifications of these documents were arranged in the shape of chart according to their contents.In the third chapter, the transcriptional text of the register was taken part.In the fourth chapter, administrational, economic and social life of Antioch were examined. The units such as district and village, used objects, occupational groups, spouse and child numbers according to families etc. Mentioned in the documents were classified and shown in the form of chart.KEY WORDS: Antioch, Ser?iyye Register, Estate, County, Village. 448

Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesi, reddedilen ya da mevcudu borçlarını karşılayamayan bir terekenin, mirasbırakanın iflâsa tâbi kişilerden olup olmadığına bakılmaksızın, Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre tasfiye edilmesidir.Mirasın en yakın yasal mirasçıların tamamı tarafından reddedilmesi (TMK m. 612) hâlinde ve mirasçıların mirası kendilerinden sonra gelen mirasçılar yararına reddetmesi ve sonra gelen mirasçıların da bu mirası reddetmeleri (TMK m. 614) durumunda, tereke iflâs hükümlerine göre tasfiye edilir. Ayrıca, hükmî ret (TMK m. 605/II) hâllerinde de terekenin tasfiyesi iflâs hükümlerine göre yapılır. Reddedilen mirasların yanı sıra, tereke mevcudunun borçlarını karşılayamaması durumunda da tereke iflâs hükümlerine göre tasfiye edilir (TMK m. 636).Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinde, diğer iflâs tasfiyelerinden farklı olarak Ticaret Mahkemesi, İcra Mahkemesi ve iflâs dairesi yerine Sulh Hukuk Mahkemesi; iflâs idaresi yerine tasfiye memuru geçer. Bu tasfiye usulünde, şikâyetler ile sıra cetveline itirazları incelemek ve iflâs usulü ile tasfiyenin son bulmasına karar vermek yetkisi Sulh Hukuk Mahkemesine aittir. Tasfiye memuru da terekenin idare ve tasfiyesi görevlerini yerine getirir.Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinde İcra ve İflâs Kanununun iflâsın tasfiyesine ilişkin sekizinci bap hükümleri uygulanır (İİK m. 180). Terekenin mevcudu tasfiye memuru tarafından açık artırma veya pazarlık usulüyle satılarak, sıra cetveline göre alacaklar ödenir. İflâs hükümlerine göre tasfiyenin sonuçlanmasının ardından, Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından tasfiyenin son bulmasına karar verilir. İstisnaî de olsa tasfiyenin sonunda artan olursa, bu kısım mirası reddetmemişler gibi mirasçılara verilir.Anahtar Sözcükler:1. Tereke2. Miras3. İflâs4. Tasfiye5. Sulh mahkemesi Regardless of whether the deceased is subject to bankruptcy or not the liguidation of an estate which is refused or the stocks of which cannot compensate the debts by the civil court of peace according to the provisions of Enforcement and Bankruptcy Law is called the liquidation of the estate according to the provisions of the bankruptcy.If the heritage is refused by all the nearest legal heirs (TMK a. 612), and should the heirs refuse the heritage in favour of subsequent heirs and should the subsequent heirs also refuse this heritage (TMK a. 614) the estate is liquidated according to the provisions of the bankruptcy. Moreover, in cases of legal refusal (TMK a. 605/II) the estate is liquidated according to the provisions of the bankruptcy. In addition to refused heritages, the estate is also liquidated according to the provisions of the bankruptcy in the case that the estate stocks cannot compensate the depts (TMK a. 636).While liquidating the estate according to the provisions of the bankruptcy, different from other bankruptcy liquidations, civil court of peace replaces the commercial court, enforcement court and the bankruptcy department, and liquidator (liquidation officer) replaces the administration of bankruptcy. In this type of liquidation procedure, civil court of peace has the authority to examine complaints and rejections to the tabulation, and to decide to close (end) the liquidation according to the bankruptcy procedures. Liquidator (liquidation officer) conducts the administration and liquidation of the estate.While liquidating the estate according to the provisions of the bankruptcy, part eight provisions of the Enforcement and Bankruptcy Law concerning the liquidation of the bankruptcy are applied (İİK a. 180). Stocks of the estate are sold by the liquidator (liquidation officer) through auction or bargaining and debts are paid according to the tabulation. After the liquidation according to the provisions of the bankruptcy ends, civil court of peace decides to close (end) the liquidation. Though exceptional, if there are remains at the end of the liquidation, this portion is given to the heirs as if they did not refuse the heritage.Key Words:1. Estate2. Heritage3. Bankruptcy4. Liquidation5. Peace Court 238

Osmanlı Dönemiyle ilgili yapılan araştırmalara baktığımızda yerli ve yabancı araştırmacılarımızın daha çok Osmanlı Tarihinin askeri ve siyasi alanlardaki faaliyetlerine yoğunlaştıklarını görmekteyiz. Ayrıca son zamanlarda Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekonomik tarih araştırmalarının sayısının gittikçe artış göstermesine rağmen henüz istenilen düzeye ulaşılamamıştır. Oysaki Osmanlı Devleti'nin sosyo-ekomonik tarihi büyük bir öneme haizdir. Bu yüzden Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomik tarihi incelenmek istenmiştir.Sosyo-ekonomik alanda çalışmamıza birinci dereceden kaynak olacağı düşünülen ve Osmanlı arşiv kaynaklarından ilk akla gelen şer'iyye sicillerinde bulunan tereke kayıtları incelenmiştir. Ait olduğu dönemle ilgili çok önemli veriler sunmasından dolayı şer'iyye sicilleri içerisinde bulunan tereke kayıtları incelenerek 1830-1870 yılları arasında Uşak ve Çanakkale şehirleriyle ilgili önemli verilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma yapılırken arşiv kaynaklarından sadece terekelerden faydalanılmıştır.Terekelerden yola çıkarak bu iki Anadolu kentinden önce coğrafi bakımdan İç Anadolu'ya yakın olan Uşak şehrinin, daha sonra ise bir kıyı şehri olan Çanakkale şehrinin sosyal, kültürel ve ekonomik yönleri incelenmiştir. Ayrıca bu çalışmada da sosyo-ekonomik yapının temelinde rol oynayan ``aile'' değişik açılardan ele alınarak değerlendirilmiştir. Son olarak da iki şehir kıyaslanarak; iki şehir arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ifade edilmiş ve böylece her iki şehrin sosyo-ekonomik durumu hakkında çıkarımlar yapılmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken de cinsi, dini ve etnik farklılıkları dikkate alınmıştır. Çalışmamıza baktığımızda; her iki şehre ait yakın tarihli tereke kayıtlarının olması, farklı coğrafyalarda bulunmaları ve elde edilen veriler çalışmamızın bir diğer özelliğidir.Anahtar Kelimeler: Uşak, Çanakkale, şer'iye sicili, tereke kayıtları In the research on the Ottoman period, we realize that local and foreign researchers major in the field of Ottoman history, military and political activities. In addition, despite of increasing the number of the research of socio-economic history of the Ottoman Empire recently has not been reached the desired level. Whereas, the history of socio-economy of the Ottoman Empire has a great importance on the socio-ekomonik. That is way the history of socio-economy of Otoman Empire is requested to be searched.Estate records of şer'iyye registries which are thought as the first source in the Socio-economic study and are the first that come to mind in the Ottoman archival sources were examined. Since Estate records in the şeriyye registries which has great important information related to the period of they belong were examined between the 1830-1870 years, significant information is tried to be reached about the cities of Uşak and Çanakkale. During the study, estates in the archival sources have been just used.Based on estates before these two cities of the Anatolian, firstly the social, cultural and economic aspects of the city of Usak were examined, then the social, cultural and economic aspects of the city of Çanakkale were examined. In addition, ?Family? in this study that has great importance in the base of the structure of socio-economic has been evaluated form different aspects. Finally, comparing two cities; similarities and differences between two cities have been expressed and thus implications about the socio-economic structure of the two cities have been tried to be emphasized. During this study, differences of sex, religious and ethnic have been considered. Another function of our study is that there are recently estate records belonging to two cities, placing in different regions and what we have in conclusion.Key word: Uşak, Çanakkale, şer?iye registiries, estate records 139

H.1278-1279 / M.1861-1863 yıllarını kapsayan 31 No'lu Antakya Şer'iyyesicil defteri toplam 96 sahife ve 191 belgeden oluşmaktadır.Osmanlı Devletinde kadılar tarafından kaleme alınan şer'iyye sicilleri,bulunduğu bölgenin idari, askeri, ekonomik ve sosyal alanlarında bizlere birçok bilgisunmaktadır. Dolayısiyle çalışmamız olan 31 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili,Antakya'nın siyasi, askeri, sosyal ve ekonomik yapısı hakkında birçok bilgiiçermektedir.Hazırlamış olduğumuz bu çalışmayı üç bölümde ele aldık.Birinci bölümde şer'iyye sicillerinin genel özellikleri, şer'iyye sicillerininiçinde bulunduğu hukuk sistemi ve bu sistem içerisindeki devlet görevlileri, bu devletgörevlerince tutulan resmi belgeler ve çeşitleri hakkında bilgi verilerek bu çalışmamıztemellendirilmiştir.Çalışmamızın ikinci bölümünde ise 31 No'lu Antakya Şer'iyye Sicilinintranskripsiyon metni yer almaktadır.Üçüncü bölümde de 31 No'lu Antakya Şer'iyye Sicili'nin genel özellikleri,belge içeriklerinin kısa özetleri ve bu belgelerin muhtevalarına göre tasnifi yapılarakbelgelerde adı geçen, mahalle, köy, mezraa gibi idari birimler ve defterde adı geçenmeslek isimleri tablo halinde verilmiştir.ANAHTAR KELİMELERAntakya, Şer'iyye Sicili, Tereke, Kaza, Köy The Antakya Ser'iyye register No.31 covering the years between H.1278-1279 /AD 1861-1863 is composed of total of 96 pages and 191 documents.Ser?iyye registers by Ottoman Kadis provide vast information including themanagement, military, economical, and social status of the regions they were in.Hence, our study on the Antakya Ser'iyye register No.31 includes a lot ofinformation on the political, military, social, and economical structure of Antakya.This study is consisted of three parts.In the first part, the study is based on information on general characteristics ofSer?iyye registers, the judicial system with Ser?iyye registers, government officials inthat system, and types of official documents issued by those officials.In the second part of the study, the transcription text of the Antakya Ser?iyyeregister No. 31 is given.In the third part, general characteristics of the Antakya Ser?iyye register No.31, and brief summaries of the contents of the documents it includes, and tables, inwhich the administrative units such as districts, villages, and fields mentioned in thedocuments, and the professions mentioned in the register are given, as the documentsare grouped according to their contents.KEY WORDSAntakya, Ser?iyye Register, Estate, County, Village 338

Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesi, esasen iflâsa tabi olmayan terekenin, iflâs hükümlerine göre tasfiye edilmesine imkân sağlayan bir yoldur. Bu açıdan, en yakın yasal mirasçıların tamamının mirası reddetmesi, mirasın hükmen reddedilmesi veya olağan usulle resmi tasfiye sırasında tereke mevcudunun borçları kar?ılamayacağının anla?ılması halinde, tereke, iflâs hükümlerine göre tasfiye edilir.Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesi, Medeni Kanunda düzelenmi? olan resmi tasfiyenin bir türü olmakla birlikte, olağan usulle resmi tasfiyeden farklı özellikler ta?ır. Olağan usulle resmi tasfiyede amaç, terekeyi imkânlar nispetinde en az zarara sokmak, tereke mallarından sadece borçları kar?ılayacak olanları paraya çevirmek ve neticede, borçlar ödendikten sonra geriye kalan malların mirasçılara özellikle aynen intikalini sağlamaktır. ?flâs hükümlerine göre tasfiyede ise, mirasçıların değil, alacaklıların menfaati ön planda tutulduğundan, amaç, tereke mallarını, borçları kar?ılayıp kar?ılamadığına bakılmaksızın en uygun değerde paraya çevirmektir.??K m. 180'de, terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinin bu Kanun hükümlerine göre gerçekle?tirileceği, bununla birlikte, Medeni Kanunun ?resmi tasfiyeye? ili?kin hükümlerinin saklı tutulduğu öngörülmü?tür. Ancak bu ifade, terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinde, ?cra ve ?flâs Kanunu hükümlerinin bir kenara bırakılarak, yalnızca Medeni Kanun hükümlerinin uygulanacağı anlamına gelmemektedir.Terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesi, her ne kadar ?cra ve ?flâs Kanununun tasfiyeye ili?kin hükümleri çerçevesinde gerçekle?tirilecek olsa da, i?in mahiyeti gereği Kanunun tasfiyeye ili?kin hükümlerinin bazılarının aynen uygulanması mümkün değildir. Zira burada, gerçek anlamda terekenin iflâsına karar verilmesi söz konusu değildir. Ayrıca, terekesi tasfiye edilen borçlunun ölmü? olması sebebiyle, gerçek anlamda bir müflis de bulunmamaktadır.Terekenin ?flâs hükümlerine göre tasfiyesinde, ticaret mahkemesi ve icra mahkemesinin yerini sulh mahkemesi, iflâs idaresinin yerini ise tasfiye memurları alır. Olağan bir iflâs tasfiyesinde olduğu gibi, burada da iflâs dairesi bizzat görev yapmalı ve tasfiyenin karar organı olan alacaklılar toplantısı yapılmalıdır.En yakın yasal mirasçıların tamamı tarafından reddedilen terekenin iflâs hükümlerine göre tasfiyesinden sonra geriye herhangi bir değer artarsa, bu değerler, sanki mirası reddetmemi?ler gibi hak sahiplerine, yani yasal mirasçılara verilir. Medeni Kanunda açıkça belirtilmemi? olsa da, bu durum, mirasın hükmen reddi ve olağan usulle resmi tasfiye sırasında tereke mevcudunun borçları kar?ılamaması sebebiyle yapılan iflâs hükümlerine göre tasfiyede de geçerlidir.ANAHTAR KEL?MELER:1) Tereke2) Resmî Tasfiye3) ?flâs Tasfiyesi4) Borca Batık5) Mirasın Reddi Estate liquidation in accordance with the relevant provisions of the Enforcement and Bankruptcy Code is a way enabling bankruptcy liquidation of an estate even though it is essentially not subject to bankruptcy. An estate can be liquidated according to bankruptcy provisions in cases where either all of the closest legal heirs disclaim the inheritance or the inheritance is judicially disclaimed; or it is understood that total amount of the inheritance will not be sufficient for the discharge of debts if it is officially liquidated through ordinary proceedings.Although liquidation of an estate according to bankruptcy provisions is one of the official liquidation procedures set out in the Civil Code, it is considerably different from ordinary official liquidation. The aim of ordinary official liquidation is to minimize the loss of inheritance, realize only the amount of assets that will be sufficient for the discharge of debts and eventually provide the transmission of the remaining inheritance to lawful heirs. In bankruptcy liquidation however, the aim is to sell all the inheritance assets at optimum price regardless of whether it covers the debt or not, since the interests of creditors have higher priority than the interests of heirs.It is set forth in Article 180 of the Execution and Bankruptcy Code that bankruptcy liquidation of estate shall be performed within the framework of the provisions of this law while the provisions in the Civil Code about ?official liquidation? are to be reserved at the same time. Yet this does not mean that provisions of the Execution and Bankruptcy Code will be left aside and only the Civil Code provisions will be enforced during the bankruptcy liquidation process of an estate.Although bankruptcy liquidation of an estate shall be performed in accordance with relevant provisions of the Execution and Bankruptcy Code, it is not possible to apply some of those provisions fully due to the nature of the issue. A real bankruptcy liquidation of estate is not meant here. Furthermore, since the debtor whose inheritance is to be liquidated has already deceased, there is also no bankrupt in the literal sense.During the liquidation process of an estate according to bankruptcy provisions, commercial courts and enforcement courts are replaced by peace courts while bankruptcy administrations are replaced by liquidators. Bankruptcy offices should also work here as they do during an ordinary bankruptcy liquidation process and meetings should be held by creditors who constitute the decision making body for liquidation.If there are any leftovers after the bankruptcy liquidation of an inheritance which is disclaimed by all of the closest legal heirs, it is given to the beneficiaries, which means the legal heirs, as if they did not disclaim the inheritance at all. Even though it is not clearly stated in the Civil Code, this situation is also valid if the inheritance is liquidated according to bankruptcy provisions when it is judicially disclaimed and the existing inheritance is not sufficient for the discharge of debts if officially liquidated through ordinary proceedings.KEY WORDS:1) Estate, Inheritance2) Official Liquidation3) Bankruptcy Liquidation4) Insolvent5) Disclaimer of Inheritance 176

Günümüzde siyasi tarih çalışmaları kadar sosyal, kültürel, yerel ve ekonomik tarih araştırmaları da hızla önem kazanmaktadır. Bu araştırmalar için kassam defterleri önemli arşiv kaynaklarını teşkil etmektedir.Kassam defterleri Osmanlı idarî-adlî birimlerinden biri olan kazalarda kadıların yardımcıları olan kassam adı verilen memur tarafından tutulan tereke kayıtlarıdır. Terekeler kişilerin sosyal ve ekonomik yapıları hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.Tereke kayıtlarından dönemin aile yapısı, ailelerin sahip olduğu çocuk sayısı, servet yapıları ve miktarları, meslekler, unvanlar, fiyatlar vb. konularda fikir sahibi olabilmekteyiz. Tereke defterleri incelendiğinde Müslüman ve gayrimüslim halk arasındaki farklılıklar ve benzerlikleri de öğrenebiliyoruz.Bu çalışmada Ankara Milli Kütüphane'de 51 numaraya kayıtlı H.1311?1314 (M.1893?1896) tarihlerini kapsayan kassam defterinin transkribi yapılmıştır. İzmir Kassamına ait on adet defter vardır. Bu defterlerden M.1903-1908 tarihli defter Sabri Yetkin, M.1899-1902 numaralı defter Mehmet Başaran tarafından yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. 51 numaralı (M.1893?1896) İzmir kassam sicilini tez olarak çalışmamızın nedeni önceden yapılan çalışmaların devamı olması ve tarihsel olarak tamamlanmasına katkı sağlamaktır. Defter içersinde 251 hüküm yer almaktadır. Bu hükümlerin incelenmesi sonucunda halk arasında kullanılan lakaplar, meslekler, aile yapısı, mahalle ve köy adları hakkında bilgilere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: İzmir, Kassam Defteri, Tereke Today, not only political history ,but also social, cultural, local and economic history research are gaining importance rapidly. Kassam records are very important archives resources for this reseach.Kassam records are tereke(herritage) documents writen by goverment employees who is assistant of kadı by called kassam in town which is one of the Ottoman administrative-judical units.Herritage documents provide detailed information about people's social and economic structures.We can have ideas from tereke documents about family structure, number of children of families owned, structures and amounts of wealth, occupation, names, prices etc.. in that period. We can also learn Differences and similarities between Muslim and non-Muslim people when herritage documents review.In this study, number 51 in the National Library in Ankara H.1311?1314 and registered covering M.1893?1896 date of the transcripts were made kassam document. There are ten documents belong to İzmir Kassam. Document which is numerated M.1903?1908 were researched by Sabri Yetkin and which is numerated M.1899?1902 were researched by Mehmet Başaran as master theses. I research İzmir Kassam Document with number 51 (M.1893?1896) as master thesis because it is continuation of research already being done and contribute to completion historically. There are 251 judgement in this document. As a result of review these judgements nicknames are used in society, occupation, family structure, district and village names have been mentioned.Key Words: İzmir, Kassam Documents, Tereke (Herritage) 456