Search

Leibniz monad kavramı çerçevesinde ortaya koyduğu varlık anlayışının yanı sıra özgün kavram örgüsü ile hem Alman idealizmini (özelikle gelişen substance anlayışı ile) hem de çağdaş çokluk ontolojilerini önceler. Onun felsefesi tarif ettiği “monad” gibi “geleceğe gebe”dir. Bu makalede öncelikle Leibniz’in “Varlık”ı anlama çabası içinde dile getirdiği problemdeki, ardından cevap arayışındaki özgünlük işaretlenmeye çalışılacaktır. Sonsuz Bir olarak gördüğü Tanrı ve çokluk formundaki sonsuz-sonlu (her ikisi de) tekillikler yani monadlar arasında kurduğu ilişkinin açtığı ufuk değerlendirmeye çalışılacaktır. Leibniz bir yönüyle Bir’in filozofudur ama kanımızca asıl önemi tekillikleri çokluk formunda kavramasıdır. Ona göre töz (substance) Bir değildir sonsuz çokluktadır ve “monadlar”dır. Monad dışarı ile ilişkisiz, başına gelecek her şeyi kendi kavramında içeren tekilliktir. Bu yönüyle çokluktur, sonsuzdur, kendisinin, kendi başına gelecek her şeyin nedenidir. Buraya kadar bir çokluk filozofu gibi izlediğimiz Leibniz, diğer taraftan Varlık’ı Tanrı’da “Bir”in zeminine yerleştirir. Ona göre bireylerin tekilliği tüm evreni temsillerindeki “fark” ile başka deyişle bakış açılarındaki ayrımla kurulur. Çokluk formundaki tekilliklerin kuruluşu bir temsil farkına indirgenir. Tekil çoklukların “Bir” dolayımı ile kurulduğu bu temsilde bir yandan “eşbiçimlilik” ya da “formal özdeşlik” sorunu belirir, diğer yandan “olay”ın olumsallığı tehlikeye düşmektedir. Bu makalede önce Leibniz metafiziği Bir-çokluk tartışması açısından yeter düzeyde analiz edilecek, sonra bir çokluk filozofu olan Badiou’nün eleştirileri gündeme alınacak ve son olarak özellikle yeni olanın açığa çıkışını işaretleyen “olay” kavramı bakımından Leibniz metafiziğinin konumu belirlenmeye çalışılacaktır. Netice olarak amacımız, geçerliliğini yitirmesine rağmen, Leibniz’in monad anlayışının çokluk filozoflarında açmış olduğu ufku ve miras bıraktığı sorunsalı belirgin kılmaktır. Leibniz precedes both German idealism (especially with his developing substance understanding) and contemporary ontologies of multitude with his original concept weave as well as the understanding of being, which he puts forward within the framework of the concept of monad. His philosophy is “pregnant with the future” like the “monad”, which he describes. In this article, it will be tried to mark the originality firstly in the problem that Leibniz expressed in an effort to understand “Being” and then in his search for an answer. The horizon opened by the relationship he established between God, who Leibniz sees as the Infinite One, and infinite-finite (both) singularities in the form of multiplicity, that is, monads, will be tried to be evaluated. Leibniz is in a way a philosopher of the One, but in our opinion his main importance is his understanding of the singularities in the form of multiplicity. According to him, the substance is not One, it is infinitely many and “monads”. Monad is singularity that is unrelated to the outside and involves everything that will happen to it in its own concept. In this aspect, it is multiplicity, it is infinite, it is the cause of everything that will happen to itself. Leibniz, who we have followed up to now like a philosopher of multitude, on the other hand, places Being on the ground of “One” through God. According to him, the singularity of individuals is established by the “difference” in their representation of the whole universe in other words by the difference in their perspectives. The construction of singularities in the form of multiplicity is reduced to a difference of representation. In this representation in which the singular multiplicities established through a mediation of “One”, on the one hand the problem of “isomorphism” or “formal identity” appears, on the other hand the contingency of the event is endangered. In this context, firstly Leibniz’s metaphysics will be adequately analyzed in terms of the One-multiple discussion; then the criticisms of Badiou, a philosopher of multitude, will be discussed; finally, it will be tried to determine the position of Leibniz’s metaphysics in terms of the concept of “event”, which marks the emergence of the new. As a result, our aim is to clarify the horizon that Leibniz's understanding of monad has opened in the philosophers of the multitude, even though it has lost its validity, and the problematic it left to them.

Felsefenin İslam dünyasına girişi; Müslümanların farklı kültür, düşünce ve medeniyetlerle karşılaşması sonucu ilgi duydukları ilimler hakkındaki eserleri Arapçaya tercüme etmeleriyle olmuştur. Fakat tercüme edilen eserlerde bulunan fikirler aynen benimsenmek yerine Müslümanların kendi kültür, düşünce ve inançları ile harmanlanarak yeni bir düşünce sistemi oluşturulmuştur. İlk dönem İslam filozofları, bunu yaparken Yunan düşünce kalıplarını ve terminolojisini, yeni bir düşünce kalıbı ve terminolojisine dönüştürmüşlerdir. Bunun en önemli örneği de Farabi’nin varlık, bilgi ve değer üzerine sistematik bir model ortaya koyması olmuştur. Biz bu terminolojinin modern Alman felsefesindeki etkilerini araştırmayı hedefledik. Konumuz ile ilgili Türkçe literatürde çok fazla kaynak bulunmamaktadır. Uluslararası kaynaklar arasında ise Prof. Dr. Ian Almond’un eserlerinden yararlanılmıştır. İncelememiz bilhassa 1683 - 1856 yıllarını kapsayan dönemde yaşayan ünlü Alman filozoflar Leibniz, Kant, Herder, Goethe, Schlegel, Hegel, Marx ve Nietzsche’nin İslam düşüncesine bakışı ve etkilenmeleri üzerine olacaktır The introduction of philosophy into the Islamic world; As a result of Muslims' encounter with different cultures, thoughts and civilizations, they translated the works into Arabic about the sciences they were interested in. However, instead of adopting the same ideas as in the translated works, a new thought system was created by blending with the culture and thoughts of the Muslims. The early Islamic philosophers, in doing so, transformed the Greek thought patterns and terminology into a new way of thinking and terminology. The most important example of this is that Farabi revealed a systematic model about being, cognition and worth. We aimed to investigate the effects of this terminology on modern German philosophy. There are not many sources in Turkish literature about our subject. International sources include Prof. Dr. Ian Almond's works have been used. In particular, our study is about the influences and the interactions of the Islamic thought on the famous German philosophers Leibniz, Kant, Herder, Goethe, Schlegel, Hegel, Marx and Nietzsche who lived in the period of 1683 - 1856. İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET -- i ABSTRACT -- ii TEŞEKKÜR -- iii İÇİNDEKİLER -- iv KISALTMALAR -- viii ÖN SÖZ -- ix GİRİŞ -- 1 BİRİNCİ BÖLÜM İSLAM FELSEFESİNİN BATI ORTA ÇAĞ FELSEFESİYLE KARŞILAŞMASI VE ETKİLENİMİ 1.1. İSLAM FELSEFESİNİN TEŞEKKÜLÜNDE TERCÜMELERİN YERİ VE ÖNEMİ -- 8 1.2. İSLAM FELSEFESİNİN GELİŞMESİNDE BATI FİLOZOFLARININ ESERLERİNE DAİR YAPILAN ŞERHLER -- 12 1.2.1. Ebu Yusuf Yakup bin İshak bin es-Sabbah el-Kindi (ö. 873) -- 13 1.2.2. Ebu Bekr Muhammed b. Zekeriya b. Yahya er-Razi (ö. 926) -- 15 1.2.3. Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tarhan bin Uzluğ el-Farabi etTürki (ö. 950) -- 16 1.2.4. Ebu Ali el-Hüseyin İbn Abd-Allah İbn Sina (ö. 1037) -- 18 1.2.5. Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed el-Gazzâlî et-Tûsî (ö. 1111) -- 20 1.2.6. Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kurtubî (İbn Rüşd) (ö. 1198) -- 21 1.3. İSLAM FELSEFESİNİN ÖZGÜNLÜĞÜNÜ ORTAYA KOYAN ÇALIŞMALAR.23 1.4. İSLAM FELSEFESİNİN ORTA ÇAĞ BATI FİLOZOFLARINA ETKİLERİ -- 25 v İKİNCİ BÖLÜM 1683 - 1856 DÖNEMİ ALMAN FİLOZOFLARININ İSLAM FELSEFESİNDEN ETKİLENMELERİ 2.1. GOTTFRIED WILHELM LEIBNIZ (1646-1716) -- 28 2.1.1. Hayatı -- 28 2.1.2. Eserleri -- 28 2.1.3. Felsefesi -- 29 2.1.4. Leibniz, Tarihselcilik ve ‘İslam Vebası’ (Plague of Islam) -- 30 2.1.5. Hıristiyan Düşünür Leibniz: Doğa/l Teoloji Olarak İslam (Islam as Natural Theology) -- 32 2.1.6. Sebepleri Arayan Leibniz: Dinin / Fikrin Kökeni Olan Düşman -- 33 2.2. IMMANUEL KANT (1724-1804) -- 35 2.2.1. Hayatı -- 35 2.2.2. Eserleri -- 36 2.2.3. Felsefesi -- 36 2.2.4. Kant, İslam ve Sınırların Korunması -- 37 2.2.5. Üstün Tehdit Olarak İslam -- 40 2.2.6. Kant, Antropoloji ve Müslüman Dünyası – ‘Basit Bir Ek’ Olarak Fiziksel Coğrafya -- 42 2.3. JOHANN GOTTFRIED HERDER -- 46 2.3.1 Hayatı -- 46 2.3.2. Eserleri -- 46 2.3.3. Felsefesi -- 46 2.3.4. Herder’in Arap Fantazileri -- 47 2.3.5. Papaz olarak Herder ve Dinin Düşmanları -- 48 2.3.6. Anti-Papist Olarak Herder -- 49 2.4. JOHANN WOLFGANG VON GOETHE (1749-1832) -- 50 2.4.1. Hayatı -- 50 vi 2.4.2. Eserleri: -- 51 2.4.3. Goethe’nin İslam’a Karşı Tutumu -- 51 2.4.4. Goethe’nin Osmanlı Planı - Türkleri İslam’dan Uzak Tutmak -- 54 2.4.5. İtalyan Yolculuğunun Hıristiyan Olmayan Mahkûmları – Goethe’nin Türklerle Buluşması -- 57 2.4.6. Goethe'nin Türklerle İlgili Üç Metni ve Derinliklerinin İhmali -- 58 2.5. KARL WILHELM FRIEDRICH SCHLEGEL -- 61 2.5.1. Hayatı -- 61 2.5.2. Eserleri -- 61 2.5.3. Tarihçi Olarak Schlegel -- 61 2.6. GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL -- 65 2.6.1. Hayatı -- 65 2.6.2. Eserleri -- 65 2.6.3. Felsefesi -- 66 2.6.4. Hegel ve İslam’ın Yok Oluşu -- 66 2.6.5. Kaynak Olarak Müslüman Dünyası: Okul Konuşmasından Yerel Gazeteye 67 2.6.6. Hegel ve ‘Irklar’ – Kafkas Dini Olarak İslam ve Batı Asyalı Olarak Müslümanlar -- 69 2.7. KARL MARX -- 70 2.7.1. Hayatı -- 70 2.7.2. Eserleri -- 70 2.7.3. Mağripli Marx (Marx the Moor) -- 70 2.7.4. Anti-Emperyalist Marx – Muhammed’in Asil Çocukları -- 72 2.7.5. Teleolog Marx: Türklerden Kurtulmak Gerek -- 73 2.7.6. Araştırmacı Marx: Karşıtlık, Anahtar ve Katalizör Olarak İslam -- 74 2.7.7. Edebî Marx: Resimlerde İslam -- 76 2.8.FRIEDRICH WILHELM NIETZSCHE (1844-1900) -- 78 2.8.1. Hayatı -- 78 vii 2.8.2. Eserleri -- 78 2.8.3. Felsefesi -- 79 2.8.4.Nietzsche’nin İslam İle Barışı -- 80 2.8.5. Diğer Bir Din Olarak İslam -- 84 SONUÇ -- 86 KAYNAKÇA -- 8

WOS: 000462579700013, The poem called Poeme sur le desastre de Lisbonne, written by Voltaire in 1755 and published in 1756 deals with the Lisbon earthquake that took place in 1755. This earthquake had a profound impact on the European thinkers of that age. Voltaire, Rousseau, Kant and important theologians of that age have put forward ideas about the possible causes of the earthquake. Philosophers such as Voltaire -and Kant- opposed this idea in the face of the theologians who saw the earthquake as a righteous punishment for the sins of mankind. Voltaire criticizes the understanding of theodicy in this poem written right after the earthquake. However, Voltaire fires his arrows of criticism, especially to Leibniz and Pope's theological-optimistic viewpoints. In this context, he criticizes the idea of 'All is well' or 'everything that is connected with goodness in God's great plan'.

17.yüzyıl felsefesinin önemli iki filozofu olan Spinoza ve Leibniz,ontoloji,epistemoloji,etikgibialanlardaortayakoymu olduklar görü leriylefelsefe tarihinde önemlibiryeredinmi lerdir.Günümüzdebilebuikifilozof,hala önemlerini korumaktad rlar. Çal mam zda,buikifilozofun,etikanlay lar n ele ald k.Etikanlay lar n analizetmeye çal rken, kötülük, irade özgürlü ü,Tanr -etik ili kisigibi problemlerin önemini aç klamaya çal t k.Buiki filozof,bulunduklar dönem itibariyle Kartezyendirlerama teolojinin etkisinden de tam olarak kurtulamam lard r.Bundandolay SpinozayadaLeibniz’inetikanlay lar n ele al rken,onlar n kötülük, Tanr -etik,mutlulukgibi konularveproblemlerinde teolojininetkisigörülmektedir. SpinozaveLeibniz’inontoloji,epistemolojianlay lar ndaoldu ugibi,etik anlay lar ndada,Tanr ’n nmerkezikonumdaoldu unugörürüz.AncakSpinoza’n n eti inde,Tanr ’n nevreneiçkinolmas , O’nunirade özgürlü ününolmamas , evrendekizorunlulukanlay ,insanatekanlaml l k üzerindenbirevrensunarken, Leibniz’ineti indeise,Tanr ’n niradeyesahipolmas ,evrendeolumsall kve ereksellik olmas ,insana çok anlaml l k sunmaktad r.Tabiiki,Spinoza’n n eti indekitek anlaml l n ,Leibniz’in ise, çok anlaml l n ,ontolojive epistemolojilerindentamolarakay ramay z.Yanibuikifilozofun,etikanlay lar n aç klarken,ahlakfelsefeleriileili kili olangenelfelsefeproblemlerinidegözard etmemeyi amaçlad k.Buba lamda bu çal man namac ,ikifilozofunetikanlay lar ileilgiliolarakgördü ümüzbirçokkonuyaveyaproblem alanlar navurguyaparak, ahlakfelsefesineetkiedenveyayön veren dü üncelerinindetayl incelemesiniortaya koymakt r. Buamacaula makiçin, öncelikleiki filozofunda,etikanlay lar ileilgili problemleriayr nt l birbiçimdeelealarak,ahlakfelsefelerinidahaanla l r k lmaya odakland k.Sonuç olarak,buikifilozofun,etikanlay lar n kar la t rarakve tart arak,amac m z gerçekle tirmeye çal t k., SpinozaandLeibniz,twoimportantphilosophersofthe17thcentury philosophy,havegainedanimportantplaceinthehistoryofphilosophy,withtheir viewsonthefieldsofontology,epistemologyandethics.Eventoday,thesetwo philosophersstillmaintaintheirimportance.Inthiswork,wetriedtorevealand comparetheethicsofthesetwophilosophers.Whileanalyzinethical notionsofthese twophilosophers,wetriedtoexplaintheirproblemsrelatedtomoralphilosophy, suchasevil,freedomofwill.ThesetwophilosophersaretheCartesian,buttheyare notcompletelyfreefromtheinfluenceoftheology.Hence,whendealingwith SpinozaorLeibniz'sethicalconception,theeffectsoftheology,theirissuesand problems suchasevil,God-ethicsand happinessetc. WeseethattheconceptofGodiskeystoneintheethicsofbothLeibnizand Spinoza,asitisintheirontologyandepistemelogy.However,Spinoza'sethicsisthat Godisintheuniverse,Goddoesnothavefreedomofwill,thereisnecessityinthe universe,manhasonemeaning,WhileinLeibniz'sethics,isthatGodhasthewill, thereiscontingencyandpurposefulnessintheuniverseandmanhasvery meaningful.Ofcourse,wecannotfullyseparate,onemeaningfulinSpinoza'sethics andverymeaningfulinLeibniz'sethics,fromtheirontologyandepistemology.In otherwords,weaimednottoignorethesetwophilosophers'problemsofgeneral philosophy,whicharerelatedtomoralphilosophies,whileexplainingtheirethical conception.Inthiscontext,theaimofthisworkistoelaborateadetailed examinationofthetwophilosophe’sethical understandingsthatinfluencedmoral philosophy. Toachievethisgoal,wefocusedprimarilyonthetwophilosophies,making themoralphilosophiesmoreunderstandablebydealingwiththeproblemsrelatedto theirunderstandingofethicsindetail.Asaresult,wehavetriedtoactualizeouraim bycomparingand discussingtheethics ofthesetwo philosophers.

Leibniz'e göre biz insanlar dışındaki tüm varlıklar yalnızca Doğa’nın Alanı’na girer; biz insanlar ise çift uyruk avantajına sahibiz ve aynı zamanda İnâyet Alanı’nın yurttaşlarıyız. Böylelikle bizler Tanrı ile özel ilişkiler bütünü içine girmekteyiz. Biz Tanrı’yla diğer varlıklardan daha fazla ilişkiliyiz. Diğer varlıklar basitçe mutluluğumuza hizmet eden araçlardır. Tanrı’nın, dikkatini en çok akıllı ruhlara vermesinin sebebi, yarattığı tüm varlıkların içinde en çok bizim onun gibi olmamızdır, çünkü o da bizim gibi bir ruhtur.Leibniz'e göre, akla sahip ruhlar olma bakımından bizler zorunlu hakikatlerin bilgisini edinebilir ve evren hakkında bir anlayış geliştirebiliriz. Fiziksel ya da metafiziksel olarak mümkün en iyi dünyaya dair bilgimizde ilerleme kaydederek, aynı zamanda moral çizgiler üzerinde mutluluk yolunda ilerleme kaydedebiriz. Onun sisteminde ilerlemenin anahtarı ise bilgidir. Ona göre insan ruhu idelerinin seçikliği bakımından ilerlediği, gelişme kaydettiği ölçüde, bütün varlıkların, ama özellikle de ruhların birbiriyle bağlantısına ve bir bütün olarak evrendeki ahenge ilişkin olarak derinlemesine bir kavrayışa ulaşır.

Bu makalede, Leibniz’de kötülük problemi ele alınır. Leibniz’e göre üç tür kötülük vardır ve bu dünya, “mümkün dünyaların en iyisidir”. O, Tanrı’da iki iradenin olduğunu ileri sürdü: Evvel ve ahir irade ya da özel ve genel irade. Dünyanın yaratılmasında ona göre genel irade etkindir. Dolayısıyla Leibniz, mucize, karar, istisna, bireysel olan ve özel iradeyi bu çerçevede izah eder. Problem öncelikle genel olarak ele alınır ve sonra Leibniz’de irdelenir. This paper discuss the problem of evil in Leibniz. According to Leibniz, there are three different and world is “the best of possible world”. He said that there are two will in God: Antecedent will and consequent will or special and general will. Consequent will affects in the creation of world. So Leibniz expresses the concept of miracle, decision, exception, individuality, special will in this frame. Then firstly, the matter is examined generaly, later is questioned in Leibniz.

Bu makale, Leibniz’de iman-akıl ilişkisini tartışır. Söz konusu problem, üç merhalede ele alınır. İlkin, Leibniz’in Tanrı kavramı incelenir. İkinci olarak Leibniz’de iman-akıl arasındaki uygunluğun mahiyeti sorgulanır. Son olarak da, Leibniz’in iman ve akıl arasında yaptığı ayrıma dikkat çekilir. Yine O’nun çift akıl kavramına işaret edilir. Peki, burada iman-akıl ilişkisi konusunda bir ikilem mi söz konusu? Acaba Leibniz’in görünüşteki Tanrı, iman ve akıl kavramlarının ardında gizli başka anlamlar mı var? Dahası nasıl bir rasyonalist filozoftur, O? This paper discusses the problem of relatinship between faith and reason in Leibniz. This problem is investigated three steps. Firstly, it is examined the concept of God of Leibniz. Secondly, it is discussed the nature of relevance of faith-reason in Leibniz! Finally it shows that Leibniz makes difference faith and reason. So it is pointed to Leibniz’s dual reason concept. Is there a dilemma here? Is there hiden meaning in behind apperance concepts of God, faith, reson of Leibniz? How does he rationalist philosopher above all?

The problem of evil, or theodicy, continues to exist under various forms from ancient times to the present day as an archaic problem as the history of thought. This problem, which has the privilege of having a central point of attraction by the thinkers in every period of thought history as well as its theoretical implications, has continued to be in the minds of thinkers, diversifying throughout Modernism and Enlightenment. This study of the theodicy proof of Leibniz, Hume and Kant, whose views of the evil problem are in compliance with the philosophical systems, focuses on how the different approaches to an existing problem and the essence of the solution proposals change and how the approach to evil in modern thinking varies., Kötülük problemi ya da teodise, düşünce tarihi kadar kadim bir sorun olarak Antik çağlardan günümüze değin çeşitli biçimler altında varlığını sürdürmektedir. Teistik içerimlerinin yanı sıra düşünce tarihinin her döneminde düşünürlerin odağında bulunma ayrıcalığına sahip bu problem, Modernizm ve Aydınlanma boyunca da çeşitlenerek düşünürlerin zihninde yer almaya devam etmiştir. Kötülük problemine ilişkin düşünceleri ile felsefi sistemleri arasında uygunluk bulunan Leibniz, Hume ve Kant'ın teodise denemelerinin ele alındığı bu çalışma, halihazırda bulunan bir probleme ilişkin farklı yaklaşımların ve çözüm önerilerinin mahiyeti ile modern düşüncede kötülüğe olan yaklaşımın nasıl bir değişime uğradığına odaklanmaktadır.