Search

Kimyasal maddelerin çevre ve insan sağlığı açısından büyük problemlere sebebiyet vermesi ve zararlıların bu kimyasallara karşı direnç kazanmaları, uzmanları biyolojik mücadele seçeneğine ve bu yöntemlerde kullanılan ajanlara yöneltmiştir. Bu canlılardan birisi de insan sağlığına olumsuz etkileri düşük olan, çevre ile uyumlu, kitle üretimlerinin yapılması mümkün olan ve geniş konukçu dağılımlarına sahip entomopatojen nematodlardır (EPN). EPN'ler uygulandıkları alanlarda şartlar uygun olduğu sürece üremeye devam ederek varlıklarını sürdürebilmektedirler. Buna ek olarak biyolojik pestisitler ve diğer kimyasallarla da uyumludurlar. EPN'ler ile bakteri arasındaki simbiyotik ilişkinin anlaşılması, EPN'lerin ticari anlamda biyolojik mücadele ajanı olması konusunda kırılma noktası olmuştur. Bu tez çalışmasında, bazı Heterorhabditis bacteriophora ırklarının İngiliz Çimi (Lolium perenne) köklerine ve Petek Güvesi (Galleria mellonella) larvalarına yönelimleri araştırılmıştır. Bu amaçla, üç farklı H. bacteriophora ırkı kullanılmıştır. Bunlardan biri hibrit tür (HBH) ve diğer ikisi hibrid türün ebeveynidir (HB1138 ve HB4). Çalışma, üç farklı deneysel kombinasyon ile yapılmıştır. Y-Olfaktometre düzeneğinde A kombinasyonu; bitki kökleri, larvalar ve kontrol; B kombinasyonu; bitki kökleri, kontrol-I ve kontrol-II; C kombinasyonu ise mekanik olarak yaralanmış bitki kökleri, kontrol-I ve kontrol-II bölümlerini içermektedir. Kombinasyon A'da bitki köklerine ve böcek larvalarına karşı en yüksek yönelimi HB1138 göstermiştir. Kombinasyon B'de bitki köklerine en yüksek yönelimi HBH ve kombinasyon C'de mekanik olarak yaralı bitki köklerine en yüksek yönelimi HB4 sergilemiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda, birbirinden farklı EPN ırklarının aynı türe ait olsalar bile bitki köklerine ve konukçu böceklerine karşı yönelimlerinin farklı olabileceği tespit edilmiştir. The fact that chemical substances caused big serious problems in terms of environment and human health and pests gained resistance against these chemicals directed the experts to biological control pathways and the living things used in these methods. One of the agents entomopathogen nematodes, which have no negative effects on human health, are compatible with the environment, can be mass produced and have wide host distributions. EPNs can survive as long as the conditions are appropriate in their application areas. In addition, they are compatible with biological pesticides and other chemicals. The understanding of the symbiotic relationship between nematodes and bacteria has been the breaking point for the EPNs as a commercial biological agent. In this thesis, three different strains of Heterorhabditis bacteriophora were used. One of them is a hybrid strain (HBH) and the two are parents (HB1138 and HB4) of the hybrid strain. Three experimental combinations were conducted in the study. There were A; plant roots, larvae, control; B; plantroots, control I, control II; C; mechanically wounded plant roots, control-I, control-II in Y-tube olfactometers filled with moist sand. The results indicated that for combination A, the most orientation to plants and larvae was HB1138; for combination B, the most tendency to plant roots was HBH and for combination C, the strain HB4 showed the highest response to mechanically damaged plant roots. According to the results, each strain of EPNs may have different response to plant roots and host insects.

Böcekler üzerinde patojenik etki gösterip, zararlı böcek populasyonlarının kontrol altında tutulmasına katkıda bulunan entomopatojen nematodlar (EPN), toprakta doğal olarak bulunan biyolojik mücadele ajanlarıdır. EPN'lerin geniş konukçu aralığı, aktif konukçu arama yetenekleri, böcek patojeni bakterisi - EPN arasındaki ortak uyum, konukçuyu hızla öldürme, in-vitro koşullarda kolayca ve çok sayıda üretilebilmesi ve çevreye zararının olmaması EPN'lerin son yıllarda biyolojik mücadelede etkin olarak kullanılmasına olanak sağlamıştır.Daha önceki yıllarda yapılan çalışmalar kapsamında; Türkiye'nin çeşitli bölgelerinden izole edilen, bir entomopatojen nematod türü olan Heterorhabditis bacteriophora'nın (Rhabditida : Heterorhabditidae) farklı çevre koşullarına uyum sağlamış olan ırklarının ebeveyn olarak kullanılması ile laboratuvar koşullarında hibridizasyon işlemleri yapılarak üstün özelliklere sahip yeni hibrit ırklar üretilmiştir. Bu tez çalışmasında ise, daha önce elde edilen bazı hibrit ırklar ile bu ırkların ebeveynlerinin konukçu arama özelliklerinin belirlenmesi üzerine araştırmalar yapılmıştır. Çalışmada ebeveyn ırklardan; Hb.17 (Kırklareli), Hb.5 (İzmir), Hb.1138 (Antalya) ve Hb.4 (Şanlıurfa), hibrit ırklardan ise Hb.C, Hb.E ve Hb.H kullanılmıştır. Denemelerde konukçu olarak Galleria mellonella (Lepidoptera : Pyralidae) larvaları kullanılmıştır ve Y–Olfaktometre düzeneği kullanılarak ebeveyn ve hibrit ırkların konukçu arama davranışlarının tespiti ve birbirleriyle karşılaştırılmaları yapılmıştır.Yapılan denemeler ve istatistiksel analizleri sonucunda Hb.C ırkının konukçuya yönelim konusunda; hem denemelerde kullanılan 7 ırk arasından en iyisi olduğu hem de ebeveyn izolatları Hb.17 ve Hb.1138'den daha yüksek performans gösterdiği saptanmıştır. Buna ek olarak denemelerde kullanılan Hb.H ırkının ebeveynleri Hb.1138 ve Hb.4 ile istatistiksel olarak aralarında bir farklılık olmadığı, Hb.E ırkının ise anne birey Hb.1138'den düşük baba birey Hb.5 ile aynı konukçu arama davranışını gösterdiği tespit edilmiştir.Anahtar kelimeler: Entomopatojen nematod, Heterorhabditis bacteriophora, Olfaktometre, Nematod davranışları, Konukçu Arama Entomopathogenic nematodes (EPN) are soil-dwelling biocontrol agents which have lethal pathogenic effects on insects, and they are used for controlling pest populations. Broad host spectrum, host seeking ability, EPN-bacteria symbiotic relation and in vitro mass production capability of EPN lead them to be used efficiently in biological control. With some former studies, different Heterorhabditis bacteriophora (Rhabditida : Heterorhabditidae) strains isolated from different regions of Turkey were hybridized under laboratory conditions and ten hybrid strains were obtained. In the present study, host seeking behavior of three different superior hybrid strains and their parents were examined. Hb.17 (Kırklareli), Hb.5 (İzmir), Hb.1138 (Antalya) and Hb.4 (Şanlıurfa) were used as parent isolates and Hb.C, Hb.E and Hb.H were used as hybrid strains. All experiments were performed in Y-Olfactometer and host seeking behavior of the parent isolates and the hybrid strains were compared and Galleria mellonella (Lepidoptera : Pyralidae) larvaes were used as a host insect. Results and statistical analyses of the present study showed that Hb.C strain showed the best host seeking ability among other 7 strains and have better host seeking potential than its parents, Hb.17 and Hb.1138. However, Hb.H showed no difference between its parents, Hb.1138 and Hb.4. Furthermore, Hb.E showed worse performance than his female parent Hb.1138 and same performance with male parent Hb.5. Keywords: Entomopathogenic nematode, Heterorhabditis bacteriophora, Olfactometer, Nematode behavior, Host – Seeking 73

Doğal düşmanlar avlarının yerini bulmak için genellikle herbivor kaynaklı bitki uçucu bileşiklerini (HKUB) birer ipucu niteliği taşıyan sinyallar olarak kullanırlar. Bu tez çalışması 2013- 2014 yıllarında bazı sentetik HKUB'lar ve bu HKUB' ların üçlü kombinasyonlarının polifag predatör böcek Coccinella septempunctata için cezbedici etkisini belirlemek üzere laboratuar ve arazi çalışmaları ile yapılmıştır. Laboratuvar denemesinde sentetik HKUB' lar (metil salisilat, benzaldehit, metil jasmonat, linalool, trans- 2- hekzanal) ve bu HKUB' ların üçlü kombinasyonlarının C. septempunctata üzerindeki cezbedici etkisi Y- tüp olfaktometre ile test edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; laboratuarda tek başına kullanılan HKUB' lar ile iki farklı doz (1x10-3, 0,5x10-3 mg). olarak yapılan denemelerde predatör böceğin 0,5. 10-3 mg dozunda en fazla metil salisilat' ı (%80) tercih ederken, 1.10-3 mg dozunda ise en fazla benzaldehit'i (%71) tercih etmiştir. HKUB kombinasyonları ile yapılan olfaktometre denemesinde ise en yüksek tepki trans- 2- hekzanal+ linalool+ metil jasmonat karışımına karşı elde edilmiştir. Laboratuvar denemesinden elde edilen sonuçlara göre; böceğin en çok yönelim gösterdiği üç adet tek başına veya kombinasyon halinde HKUB' lar seçilmiş ve bu bileşiklerin cezbedici etkileri arazide test edilmiştir. Arazide HKUB kombinasyonları ile yapılan denemede salımı yapılan işaretli C. septempunctata bireyleri en çok trans- 2- hekzanal+ benzaldehit+ metil jasmonat'ı tercih etmiştir.Bununla birlikte; bu tez kapsamında doğada mevcut C.septempunctata bireyleri ve ayçiçeği bitkisi üzerindeki C.septempunctata erginleri için her bir HKUB' un cezp edici etkisi ile ilgili sonuçlar değerlendirilmiştir. Naturel enemies are known to use herbivore- induced plant volatiles (HIPVs) as cue signals to locate their preys. This thesis was carried out in 2013 and 2014 to identify the attractive effect of some HIPVs and their triple combinations for polyphagus predator insect Coccinella septempunctata under laboratory and field conditions. In laboratory experiments, synthetic HIPVs (methyl salicylate, benzaldehyde, methyl jasmonate, linalool and trans- 2- hexenal) and their triple combination's attractive effect on C. septempunctata was tested with Y-tube olfactometer. According to the laboratory results; in a study done with two different doses with single HIPVs while predatory insects mostly preferred methyl salicylate (%80) for 0,5. 10-3 mg dose, for 1.10-3 mg dose the predator the most preferred benzaldehyde (%71) than others. The olfactometer tests done with triple combinations of these HIPVs the highest response was obtained with trans- 2- hexenal+ linalool+ methyl jasmonate. Based on the results obtained from laboratory experiments; the most three attractive HIPVs and triple combinations of HIPVs was tested in field condition. The experiments with HIPVs combinations in the field, marked- release C. septempunctata individuals mostly preferred to trans- 2- hexenal+ benzaldehyde+ methyl jasmonate. In addition, in the thesis each HIPVs attractiveness for natural populatiions of adults C.septempunctata on sunflower leaves was evaluated. 117