Search

Modern dönem Müslüman-Yahudi ilişkilerinin karmaşık yapısını anlamak için İslam'ın doğduğu ortamı ve Müslümanların temel dünya görüşlerini oluş- turmaya başladıkları yedinci yüzyıl Arabistan'ını anlamak gerekmektedir. Bu sebeple bu makalede ilk ve erken dönemlerde karşılaşan ve birlikte yaşama tecrübesini soluklanan Müslüman ve Yahudilerin birbirlerine karşı yaklaşımları ele alınmaktadır. Kur'an'ı Kerim'de ve Hadislerde yer alan ve erken dönem kaynaklarda Yahudilerle ilgili kaydedilmiş bütün açıklamalar, Medine'deki ilk Müslüman topluluk ve orada organize olmuş Yahudi kabileler arasındaki ilişki ve anlaşmazlıkların neliğini ortaya koyması açısından oldukça önemlidir. Makalede, Kur'an'ı Kerim'deki Zımmî Hakları ve Ehl-i Kitap'ın durumunu tanımlayan toplumsal kısıtlamalar, Hıristiyanların, ikinci halife Ömer b. Hattab'a gönderdikleri varsayılan bir mektupla formüle edilen ve Ömer Paktı olarak bilinenve modern dönem öncesi İslam dünyasında Müslümanlarla Yahudiler arasındaki ilişkileri belirleyen bir anlaşmadan bahsedilmektedir. Modern döneme kadar Müslüman-Yahudi ilişkilerinin mahiyetini ortaya koymaya çalışan makalede yazar, on dokuzuncu yüzyıl ve sonrası Müslümanların Yahudilere, Yahudilerin Müslümanlara bakışı, Siyonizm'in ortaya çıkışı, Filistin meselesi ve antisemitizm gibi oldukça önemli konuları ele alarak, kendince bir sonuç çı- karmaya çalışmaktadır. Modern dönem Müslüman-Yahudi ilişkilerinin karmaşık yapısını anlamak için İslam’ın doğduğu ortamı ve Müslümanların temel dünya görüşlerini oluş- turmaya başladıkları yedinci yüzyıl Arabistan’ını anlamak gerekmektedir. Bu sebeple bu makalede ilk ve erken dönemlerde karşılaşan ve birlikte yaşama tecrübesini soluklanan Müslüman ve Yahudilerin birbirlerine karşı yaklaşımları ele alınmaktadır. Kur’an’ı Kerim’de ve Hadislerde yer alan ve erken dönem kaynaklarda Yahudilerle ilgili kaydedilmiş bütün açıklamalar, Medine’deki ilk Müslüman topluluk ve orada organize olmuş Yahudi kabileler arasındaki ilişki ve anlaşmazlıkların neliğini ortaya koyması açısından oldukça önemlidir. Makalede, Kur’an’ı Kerim’deki Zımmî Hakları ve Ehl-i Kitap’ın durumunu tanımlayan toplumsal kısıtlamalar, Hıristiyanların, ikinci halife Ömer b. Hattab’a gönderdikleri varsayılan bir mektupla formüle edilen ve Ömer Paktı olarak bilinenve modern dönem öncesi İslam dünyasında Müslümanlarla Yahudiler arasındaki ilişkileri belirleyen bir anlaşmadan bahsedilmektedir. Modern döneme kadar Müslüman-Yahudi ilişkilerinin mahiyetini ortaya koymaya çalışan makalede yazar, on dokuzuncu yüzyıl ve sonrası Müslümanların Yahudilere, Yahudilerin Müslümanlara bakışı, Siyonizm’in ortaya çıkışı, Filistin meselesi ve antisemitizm gibi oldukça önemli konuları ele alarak, kendince bir sonuç çı- karmaya çalışmaktadır.

Cf. Allsen, Mongol Imperialism, s.47-49. 6 Biyografiler için bkz. Y. Koch, “ʿIzz al-Dīn ibn Shaddād and his biography of Baybars”, Annali dell’ Istituto Universitario Orientale (Naples), XLIII (1983), s.250-3; D. Sourdel, “Ibn Shaddād”, EI², III, s.933; İbn el-Ṣuḳāʿī, Tālī kitāb vefāyāt el-aʿyān, ed. J. Sublet (Dımaşk, 1974), s.145-6. Bu çalışma, A. Ḥuṭayṭ tarafından neşredilmiştir: Ta’rīḫ el-melik el-Żāhir (Die Geschichte des Sultans Baibars) (Wiesbaden, 1983). Başlıklar için editörün s.19’daki değerlendirmelerine ve yine Koch, s.249, n.1’e bakınız, Hülegü (ölümü 1265) ve halefleri, modern araştırmacıların bu hanedanı isimlendirmek için uygun gördükleri īlḫān unvanı ile tanınırlardı. Īlḫān, genel itibariyle “tâbi” veya “boyun eğmiş” ḫān manasına gelir1. Bunun yanında, Hülegü’nün īlḫān unvanını benimsediğine dair bir mutabakat yok gibidir. Anlaşılan, bu durum daha ziyade, Hülegü hanedanının tesis edilme şekli üzerindeki münakaşalar ile alakalıdır2. Aşağıdaki makalede, meseleyi çözmeyi iddia etmeksizin, bu hususlara ışık tutacak tespitler takdim edilecektir. Öyle görünüyor ki, īlḫān ilk defa 658/1259-60’a ait sikkelerinde görüldüğü üzere, Hülegü’nün, sadece unvanlarından birisi olarak kabul edilmişti3.