Search

ÖZET 1995-1997 yıllan arasında İstanbul Boğazı Karadeniz çıkışında değişik mevsimlerde elde edilen verilerle, 1996-2000 yılları arasında İstanbul Boğazı'mn, Karadeniz ve Marmara Denizi çıkışlarında aylık periyotla toplanan tuzluluk, sıcaklık ve akıntı verileri değerlendirilmiş, ayrıca İstanbul Boğazı Karadeniz çıkışındaki üst tabaka, soğuk ara tabaka (SAT) ve Akdeniz suyunun mevsimsel ve bölgesel değişimleri incelenmiştir. Kuzeybatı Karadeniz kökenli üst tabaka ve SAT'ın İstanbul Boğazı yoluyla Marmara Denizi'ne etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Tuna etkisindeki düşük tuzluluğa sahip Kuzeybatı Karadeniz kökenli suların, kıyı akıntısının belirgin olduğu dönemlerde İstanbul Boğazı'na girdiği, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında en düşük tuzlulukta olduğu saptanmıştın Batı Karadeniz kıyı akıntısının, özellikle yaz aylarında türbülanslı oluşumlar yaptığı dönemlerde ise, boğaza giren su daha yüksek tuzluluğa sahiptir. SAT İstanbul Boğazı Karadeniz çıkışında Nisan-Eylül döneminde gözlenmiş olup en düşük sıcaklığa ise Haziran ve Temmuz aylarında ulaşmaktadır. Boğaz önündeki antisiklonik döngüler SAT'nın kalınlığının artmasına neden olmakta, yaz aylarında Tuna suyu içeren üst tabaka suyunun boğaz önlerine fazla miktarda gelmesi ise, bu tabakanın kalınlığını azaltmaktadır. Karadeniz çıkışında SAT akıntı hızı, üst tabakaya oranla oldukça düşük olup, üst ve alt tabakadan etkilenmektedir. Marmara Denizi'nde soğuk ara tabaka sıcaklığı

Ill ÖZET Gediz Nehrinin deltasını oluşturan Menemen Ovası Ege Denizi ile geniş, düz ve sığ alanlar oluşturarak birleşir. Ovanın drenaj alanı 450 km2 olup doğu ve kuzeyi dağlarla, güneyi ve batısı izmir Körfezi ile çevrilidir. Gediz Nehri Menemen Ovasına Emiralem Boğazından girer. Ova boyunca doğudan batıya menderesler çizerek Maltepe güneyinden İzmir Körfezine dökülür. Gediz nehrinin çalışma alanındaki uzunluğu yaklaşık 38 km' dir. Nehrin sulan sağ ve sol sahil sulama kanalları ile ovaya yayılır, ovanın 16 000 ha arazisi Gediz Nehrinin sularıyla sulanır. Eski yıllarda Gediz Nehrinin kontrol altına alınamayan taşlan suları bugün Kuş Cenneti olarak bilinen yöreye taşınmış, suların taşıdığı besin maddelerinin etkisiyle de yörede oluşan ekosistem kuşların ve çok sayıda canlıma barındığı bir ortam oluşturmuştur. Kuş Cenneti tatlı ve tuzlu su ekosistemini oluşturan bu sığ ve sulak bölgede 8 000 ha' hk bir alam kaplar. Çalışma alanında tortul ve volkanik kaya birimleri yer alır. En yaşlı birimi Bornova karmaşığı oluşturur. Karmaşık, farklı litolojideki birimlerin fillit, metakumtaşı, grafitşist, kalkerli kumtaşı ve bunların içinde irili ufaklı olarak yer alan ekzotik kireçtaşlanmn sık ardalanmasından oluşur. Birim, çalışma alanında temel kaya özelliğindedir. Bornova karmaşığı tersiyere ait kaya birimleri tarafından açısal bir uyumsuzlukla örtülür ve dasitten bazalta kadar değişen volkanik birimler tarafından kesilir. Tersiyer kaya toplulukları gölsel tortullar ve volkaniklerdir. Bu kaya birimlerini bütünsel bir uyumsuzlukla kuvaterner yaşlı alüvyon üsler. Menemen Ovasında akifer özelliği gösteren formasyonlar alüvyonun çakıllı ve kumlu düzeyleri ile Neojenin kumtaşları, çakıhaşı ve kireçtaşı düzeyleridir. Bu düzeylerin derinliği 10-160 m arasındadır. Ovada yeraltı su tablası 1-29 m arasında değişmektedir.IV Ovanın yeraltı suyu beslenimi yağıştan, yüzeysel akıştan, Gediz Nehrinden ve deniz suyundan olmaktadır. Yeraltı suyu besleniminin en önemli bileşeni Gediz Nehridir. Gediz nehri yeraltı suyunu 11 km boyunca beslemektedir. Boşalım ise içme-kullanma ve sulama amaçlı açılan kuyularda suni boşalım ile ve buharlaşma- terlemeden oluşmaktadır. Ova yeraltı suyunun toplam beslenimi 49,67x1 06 m3/yü, çekilen toplam su miktarı ise 49,67x1 06 m3/yıT dır. Ovada çekilen su dinamik rezervin ötesinde emniyetli rezervi almaktadır. Bu durum yeraltı su seviyelerinin sürekli düşümüne neden olmaktadır. Aşın çekim aynı zamanda ovanın denizle bağlantılı olan kısmında deniz suyunun yeraltı sularına girişimine neden olmakta ve bu girişim-kanşımı oldukça hızlandırmaktadır. Ovada kuzeyden güneybatıya doğru ilerledikçe yeraltı suyu kalitesi bozulmaktadır. Günerli Köyünün güneyinden itibaren kötü kaliteli yeraltı suyu, tuzlanma başlamaktadır. Gediz Nehri su kalitesi oldukça kötüdür. Nehir yoğun bir kirlilik yükü altındadır. Sanayii kuruluşlarının atıkları, evsel atıklar, tarımsal faaliyetler nedeniyle oluşan zararlı ot ve böcek ilaçlan bu kirliliğe neden olan kaynaklardır. Gediz Nehrinden beslenen Menemen Ovası yeraltı suyu, nehrin bu kirletici yükünden etkilenmektedir. Bu kirletici kaynakların kontrol altına alınmalı ve kirlenmeyi önleyici yaptırımların uygulanması gerekmektedir. Bu kirlilik yüküyle nehir bütün bir ovayı, çok ciddi bir şekilde tehdit etmektedir. Kuş Cenneti tatlı su ekosistemindeki yeraltı sularına önemli bir ölçüde deniz suyu kanşmış olup kullanma ve sulamaya uygun nitelikte değildir. Zararlı su niteliğine dönüşmüş olan bu sular çevredeki atık suların sanayii kuruluşlarının atıklarının da etkisi altında kalmış, aynı zamanda ağır metal kirlilik tehdidi altındadır. 75