Search

ÖZET Bu araştırma, çim tipi ak üçgül {Trifolium repens L. var. Nanouk ) ile farklı gövde tipi ve gelişme özelliğine sahip üç buğdaygil çim türünün, ingiliz çimi {Lolium perenne L var. Delaware), çayır salkımotu {Poa pratensis L. var. Conni) ve sülüklü tavusotu {Agrostis stolonifera L var. Kromi) oluşturduğu karışımlarda, farklı azotlu gübre uygulamalarının botanik kompozisyon ve çim kalite kriterlerine etkilerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmada, buğdaygil çim türleri ile 3 ayrı deneme kurulmuş, denemelerde 4 buğdaygil-ak üçgül karışımı (% 100 buğdaygil + % 0 ak üçgül, % 97.5 buğdaygil + % 2.5 ak üçgül, % 95.0 buğdaygil + % 5 ak üçgül ve % 90 buğdaygil + % 10 ak üçgül) ile 4 azot dozu ( 0, 2.5, 5, 7.5 g N/m2) kullanılmıştır. Üç yıl (1999-2002) süren bu araştırmada, karışımların renk, kalite, dip kaplama, botanik kompozisyon ve ot verimi değerleri düzenli aralıklarla tespit edilmiştir. Buğdaygil çim türlerine ak üçgül katılması, bu bitkilerin renk, kalite, dip kaplama ve ot verimi değerlerini arttırmıştır. Ancak, ak üçgülün buğdaygil çim türlerine katılma oranlarının, bu bitkilerin çim kalite özellikleri üzerine önemli bir etkisi olmamıştır. Azotlu gübreleme, saf olarak yetiştirilen buğdaygil çim türlerini, buğdaygil-ak üçgül karışımlarına göre daha fazla etkilemiştir. Ak üçgülden buğdaygil çim türlerine transfer edilen azot nedeniyle, karışımlarda azotlu gübrelemenin etkisi sınırlı kalmıştır. Deneme parsellerine uygulanan azotlu gübre dozları arttıkça, hem saf olarak yetiştirilen buğdaygillerin hem de buğdaygil-b'aklagil karışımlarının renk, kalite, dip kaplama, ot verimi, N içeriği ve topraktan kaldırılan N miktarı değerleri de artmış; botanik kompozisyondaki ak üçgül oranı, ak üçgül tarafından fıkse edilen N miktarı ve N transferi değerleri ise azalmıştır. Ak üçgülün özellikle geniş park alanları, yol kenarları ve eğimli alanlar gibi fazla bakım hizmeti götürülemeyen yerlerde buğdaygil çim bitkileri ile karışık olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Ak üçgül, Trifolium repens L., İngiliz çimi, Lolium perenne L, çayır salkımotu, Poa pratensis L, sülüklü tavusotu, Agrostis stolonifera L, azotlu gübreleme, azot fıksasyonu 11 ABSTRACT This research was conducted in order to determine the effects of different nitrogen (N) levels on the botanical composition and quality characteristics of turf mixtures consisted of white clover (Trifolium repens L. var. Nanouk) with three turfgrass species having different stem type and development characteristics, perennial ryegrass {Lolium perenne L. var. Delaware), Kentucky bluegrass {Poa pratensis L. var. Conni) and creeping bentgrass {Agrostis stolonifera L. var. Kromi). In this study, three different experiments were established for each turfgrass species. In this trials, 4 turfgrass-white clover mixtures ( pure turfgrass, % 97.5 turfgrass + % 2.5 white clover, % 95 turfgrass + % 5 white clover and % 90 turfgrass + % 10 white clover) with 4 nitrogen levels (0, 2.5, 5.0, 7.5 g N m`2 N). Color, turf quality, basal cover, botanical composition and clipping yield values of the mixtures measured regularly throughout the 3 experimental years (1999-2002). The 'inclusion of white clover into turf mixtures, increased color, turf quality, basal cover and clipping yield. However, seeding rates of white clover did not affect the turf quality characteristics of turfgrasses. N fertilization affected pure turfgrass species more significantly than turfgrass-white clover mixtures. Because of the N transfer from white clover to turfgrass species, the effects of nitrogen fertilization on mixtures were limited. As the N levels increased, so did the values of color, turf quality, basal cover, clipping yield, N content of tissues and the amount of total N uptaken from soil, both in pure turfgrasses and turfgrass-white clover mixtures; but the white clover percentage in botanical composition, the amount of N fixation and N transfer from white clover to turfgrass species decreased. It was concluded that white clover could be used in mixtures with turfgrass in low maintenance areas such as large park areas, road borders and hilly areas. Key Words: white clover, Trifolium repens L., perennial ryegrass, Lolium perenne L., Kentucky bluegrass, Poa pratensis L., creeping bentgrass, Agrostis stolonifera L., nitrogen fertilization, nitrogen fixation. 286

FOSFOR UYGULAMASI VE BİÇİM SIRASININ AK ÜÇGÜL ( Trifolium repeus L.)'ÜN TOHUM VE OT VERİMİNE ETKİLERİ ÖZET İki ak üçgül çeşidinde farklı fosfor dozlarının ot ve tohum verimi ile diğer bazı özellikleri üzerine etkisinin incelendiği bu araştırma, 2000 ve 2001 yıllarında Çarşamba ve Kavak'ta olmak üzere iki ayrı yerde yürütülmüştür. Denemede, Klondike ve Nanouk adlı iki ak üçgül çeşidi kullanılmıştır. Çeşitlere 0, 4, 8 ve 12 kg P2o5/da olacak şekilde gübre dozları uygulanmıştır. Ot hasadı, tam çiçeklerime döneminde, tohum hasadı ise kömeçlerin 1/2 yada 2/3 'ü kahverengi olduğu dönemde yapılmıştır. Araştırma sonucunda yapılan gözlem ve ölçümler ile bunların istatistiksel analizlerinden elde edilen sonuçlar aşağıda özetlenmiştir: 1. İki yılın ortalaması olarak Çarşamba'da dekardan 1616.1 kg yaş ot, 349.1 kg kuru ot elde edilirken, Kavak'ta ise bu değerler sırasıyla; 1952.8 ve 449.3 kg olmuştur. 2. P dozları artıkça yaş ot veriminde önemli artış meydana gelirken, kuru ot verimindeki artış önemsiz bulunmuştur. Denemenin genel ortalaması olarak % 10.11 ham kül ve % 20.38 ham protein oranı saptanmıştır. 3. Klondike çeşidinin yaş ve kuru ot verimi ( sırasıyla; 1980.9 ve 452.7 kg/da) Nanouk çeşidine ( sırasıyla; 1588.1 ve 412.0 kg/da ) göre daha yüksek olmuştur. 4. Tohum verimi bakımından çeşitler ve P dozları arasında farklılık görülmemiştir. Klondike çeşidinden ortalama 10.02 kg/da, Nanouk çeşidinden ise 6.83 kg/da tohum elde edilmiştir. 5. En yüksek çimlenme hızı ve gücü ( sırasıyla; % 18.32, % 18.96 ) P4 dozundan elde edilmiştir. 6. İlk gelişimi tohuma bırakılan bitkilerin tohum verimi ve verimi etkileyen diğer özellikleri, ikinci gelişimi tohuma bırakılan bitkilerden daha üstün olmuştur. Anahtar kelimeler: Ak üçgül, çeşit, fosfor, biçim sırası, kuru ot ve tohum verimi ABSTRACT THE EFFECTS OF PHOSPHORUS APPLICATION AND CUTTING MANAGEMENT ON SEED AND HAY YIELD OF WHITE CLOVER ( Trifolium repens L.) This research in which the effects of different phosphorus doses and cutting management seed and hay yields and some traits of two different white clover varieties were studied, was conducted during 2000 and 2001 years under Kavak and Çarşamba ecological conditions. In this study, Klondike and Nanouk varieties with 0, 4, 8 and 12 kg P2Os/da phosphorus levels and 2 cutting management ( not cut, cut at full inflorescence stage) were used in this experiment. Harvest for hay production was made at full inflorescence stage, harvest for seed production was made inflorescence when 1/2 or 1/3 its was brown stage. All of the data and measurements and statistical analysis results were summarized as follows. 1. At two year means, fresh and hay yields in Kavak were higher (1952.8 and 449.3 kg/da respectievly) than in Çarşamba (1616.1 kg/da, 349.1 kg/da respectievly). 2. The fresh yields were increased with increasing P doses, but hay yields were not effect from P doses. In the general means, crude protein ratio was 20.38 %, crude ash ratio was 10.11%. 3. Fresh and hay yields in Klondike ( 1980.9 and 542.7 kg/da respectievly) were higher than in Nanouk ( 1588.1 and 412.0 kg/da respectievly). 4. There were no differences among P doses and varieties in the seed yields. Avarege seed yields in Klondike were 10.02 kg/da and in Nanouk were 6.83 kg/da. 5. The highest germination rates were obtained from the parcel on which P4 dose. 6. Seed yield and yield components in the plants which were not cut, were higher than the plants which were cut at full inflorescence stage. Key Words: White clover, variety, phosphorus, cutting management, hay and seed yield 61

ıv- ÖZET Bursa ovası susuz koşullarında yürütülen bu çalışmada, dört değişik sıra arası mesafe (10, 20, 30, 40 cm) ile yapılan ekimlerin çayır üçgülü (Trifolium pratense L. ) ve ak üçgül (Trifolium repens L. ) bitkilerinde ot verimi ve kalitesi ile kimi bitkisel özellikleri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla çayır üçgülünün `Tohum Islah` çeşidi ile ak üçgülün `Huia` çeşidi kullanılmıştır. Çeşitler için ayrı ayrı denemeler kurulmuştur. tki yıllık bir süreyi (1994 ve 1995) kapsayan araştırmada denemelerin genel ortalaması olarak çayır üçgülünden 1396.3 kg/da yaş ot, 427.62 kg/da kuru ot; ak üçgülden 1859.2 kg/da yaş ot, 544.2 kg/da kuru ot verimi alınmıştır. Denemelerde incelenen sıra aralıklarının etkileri, gerek ot verimi ve kalitesi bakımından gerekse bitkisel özellikler yönünden istatistiksel önem göstermemiştir. Ancak, istatistiksel ölçüt dışında olmak üzere tüm veriler çayır üçgülünde 20 cm ak üçgülde ise 10 cm sıra arası mesafe ile yapılan ekimlerin daha avantajlı olduğunu göstermiştir. Anahtar Kelimeler: Sıra Arası Mesafe; Çayır üçgülü; Ak üçgül Ot Verimi ve Kalitesi; Yaş Ot Verimi Kuru Ot Verimi; Bitki Populasyonları -v- Effects of Different Plant Populations on Hay Yield of Red Clover (Trifolium pratense L.) and White Clover (Trifolium repens L. ) ABSTRACT In this field trial conducted under non-irrigated conditions of Bursa Valley, the effects of four different row spacings (10, 20, 30, 40 cm) on forage yield and quality and on some plant traits of red clover (Trifolium pratense L.) and white clover (Trifolium repens L.) were investigated through 1994-1995. For this purpose, `Tohum Islah` variety of red clover and `Huia` variety of white clover were used. Varieties were tested seperately in indipendent experiments. In this study involving two year (1994-1995) experiments, as over all average, red clover yielded 1396.3 kg/da fresh forage and 427.62 kg/da hay; and white clover 1859.2 kg/da fresh forage and 544.2 kg/da hay yield. No statistical significance was found in respect of the effects of different row spacings on both hay yields, hay qualites and plants traits. However, sowing red clover with 20 cm row spacing and white clover with 10 cm was found rather advantageous for hay production regardless statistical significance. Key Words: Row Spacing; Red Clover; White Clover; Forage Yield and Quality; Fresh Forage Yield; Hay Yield; Plant Populations 68

42 ÖZET Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı deneme tarlalarında 1991 yılı vejetasyon döneminde yürütülen araştırmada değişik ekim normları ile sıra arası mesafelerin ak Uçgül (Trifolium repens L. )'ün tohum verimi ile diğer bazı özelliklerine etkisi incelenmiştir. Materyal olarak ak UçgülUn REGAL çeşidi kullanılmıştır. 1990 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre Uç tekerrürlü olarak kurulmuş olan araştırma parsellerinde 20-flO cm sıra arası mesafeleri ile 8 ve Û sıra bulunmaktadır. Parsel boyları (2 m olan denemede parsel genişlikleri 1.6 ve 1.20 m'dir. Hasat döneminin belirlenmesinde ak UçgülUn tam olum dönemi, kömecler &80-95 olgunlaştığında ve çiçek sapları kuruması esas alınmıştır. 5 Temmuz 1991 tarihinde hasat, elle kömeç toplama şeklinde yapıldıktan sonra, tesadüfi olarak alınan iki bitkide stolon boyu, stolon sayısı (sapların bol luğu), kömeç sayısı, kömeçte çiçek sayısı, bitki başına tohum verimi, kömeçte tohum sayısı ve tohum verimi belirlenmiştir. Elde edilen veriler istatistik analize tabi tutulmuş, fark lılıklar EKÖF (en küçük önemli fark) değerleri hesaplanarak kontrol edilmiştir. Denemenin sonuçları şöyle özetlenebilir. Bitkinin çimlenme ve çıkışı, kömeçte çiçek sayısı, tohum verim (gr/bitki) farklı bir ölçüt bulunamazken, stolon boyu 1000 gr/da ekim normunda, stolon sayısı 500 gr/da ekim nor munda, kömeç sayısı 20 cm sıra arası mesafesi ve 500 gr/da ekim normunda, kömeçte tohum sayısı 40 cm sıra arası mesa fesi, tohum verimi 20 cm sıra arası mesafesi ve 1000 gr/da ekim normunda en yüksek olarak tespit edilmiştir. Ege Bölgesi için yapılan bu deneminin sonuçlarına göre bu bitkinin tarımı için gerekli kriterler genişletilerek, ak Uçgülden optimum verim alınmasının mümkün olacağı, tarla koşullarında başarıyla kullanılabileceği ortaya çıkmıştır. 43 SUMMARY In this research study carried out at the experimental field of the department of field crops, Agriculture faculty, Aegean University at Izmir in 1991, the effects of seeding rates and row spacings on the seed yield and other related characteristics of white clover were invastigated. This trial was conducted in a randomized complete block design with three replications. Plots had four and eight rows, 20-40 cm apart and plot size was 2 X 1.6: 3.2 m z and 2 X 1.6: 3.2 m2. These plots were cut at the fully ripening period of white clover and only one harvest were taken. Results taken from this experiment showed that white clover is a pronouncing seed crop under the field conditions in Aegean region. 48