Search

The war in Ukraine and related sanctions are affecting the cost of agricultural production and the yield prices of agricultural products. There is a need for government and industry to estimate the effects of this on the incomes of entrepreneurs in the agricultural sectors. This study provides a first preliminary inventory of the possible income effects in the short term., De oorlog in Oekraïne en daarmee samenhangende sancties hebben gevolgen voor de kosten van landbouwproductie en voor de opbrengstprijzen van landbouwproducten. Er is bij overheid en bedrijfsleven behoefte aan een inschatting van de effecten hiervan op de inkomens van de ondernemers in de agrarische sector. Deze studie geeft een eerste voorlopige inventarisatie van de mogelijke inkomenseffecten op de korte termijn.

Wageningen Economic Research heeft in 2017 prognoses gemaakt van de CO2-emissie van de Nederlandse glastuinbouw in 2030. Hiervoor werden drie scenario’s ontwikkeld en zijn beleidsmatige aspecten geïdentificeerd die van belang zijn voor de CO2-emissie in 2030. In de periode 2017-2020 hebben er ontwikkelingen plaatsgevonden met impact op de geprognotiseerde CO2-emissie. Ook zijn er onduidelijkheden. Deze ontwikkelingen leiden tot een bijstelling van de prognose naar boven die in dit rapport is gekwantificeerd. Om verlaging van de CO2-emissie in de glastuinbouw te realiseren zijn denkrichtingen voor beleidsmatige aanpassingen en verantwoordelijkheden van betrokken partijen in kaart gebracht en is naar neveneffecten gekeken.

Op inkoop van elektriciteit wordt in Nederland Opslag Duurzame Energie (ODE) geheven. De ODE-tarieven zijn in 2020 verhoogd. Naast kosteneffecten heeft dit voor de glastuinbouw een remmend effect op de gewenste reductie van de CO2-emissie. In de glastuinbouw zijn de kosteneffecten op sectorniveau beperkt van omvang. Door de grote verschillen tussen de afzonderlijke vestigingen geeft het gemiddelde effect per vestiging echter een onvolledig inzicht in de effecten per vestiging. Vestigingen met belichting worden geconfronteerd met de hoogste kostenstijging en het grootste effect op het bedrijfsresultaat. De ODE-verhoging brengt ook voor bedrijven met meerdere vestigingen en voor vestigingen met vergaande of volledige reductie van de CO2-emissie extra kosten met zich mee.

De CO2-emissie van de Nederlandse glastuinbouw in 2020 is geraamd op 6,0 Mton en zou daarmee1,4 Mton boven de CO2-emissieruimte voor 2020 liggen. Door toename van het areaal en de verkoopvan elektriciteit ligt de geraamde CO2-emissie boven de bovengrens van de bandbreedte. Dit betekentdat de convenantspartijen kunnen besluiten om een mogelijke nieuwe technische correctie van deCO2-emissieruimte van de glastuinbouw voor 2020 door te voeren.

Greenhouse horticulture is actively working on reducing the use of fossil fuels and CO2 emission. At present greenhouse horticulture uses CO2 as a fertiliser for crops and this CO2 is mainly obtained from the smoke gasses of gas-fired CHP units and heating boilers used in this sector. A limited amount of the CO2 required is purchased externally. In the future, without CO2 emission or natural gas consumption, the sector will lose its internal supply of CO2 and a larger external CO2 supply will be needed. The projected external CO2 requirement in 2030 varies from 1.8 Mton in the pessimistic scenario to 3.0 Mton in the optimistic scenario. In the optimistic scenario there is more economic growth, a larger greenhouse acreage and a higher CO2 dosage per m2 greenhouse. The opposite is the case in the pessimistic scenario. To achieve a reduction in CO2 a tariff structure is required for CO2 supply that is based less on fixed costs and more on variable costs., De glastuinbouw is actief om het gebruik van fossiele brandstoffen en de CO2-emissie te reduceren. Hiernaast gebruikt de glastuinbouw CO2 als meststof voor de gewassen. Het CO2-gebruik door de glastuinbouw is in de huidige situatie vooral afkomstig uit de rookgassen van de aardgasgestookte wkk en verwarmingsketels in de glastuinbouw. Een beperkt deel van de benodigde CO2 wordt extern ingekocht. In de toekomstige situatie zonder CO2-emissie c.q. aardgasverbruik is er geen eigen CO2- voorziening en is er meer externe CO2-voorziening nodig. De geprognotiseerde externe CO2-behoefte loopt in 2030 uiteen van 1,8 Mton in het pessimistische scenario tot 3,0 Mton in het optimistische scenario. In het optimistische scenario is er meer economische groei, is het areaal kassen groter en wordt er meer CO2 per m2 kas gedoseerd. In het pessimistische scenario is het tegenovergestelde het geval. Voor het realiseren van CO2-besparing kan een tariefstructuur voor de CO2-voorziening die minder leunt op vaste kosten en meer op variabele een belangrijke bijdrage leveren.

The greenhouse horticulture sector needs a policy-driven interim goal for CO2 emissions in 2030. The prognosis for CO2 emissions in 2030 ranges from 2.7 to 3.3 megatonnes , based on three future scenarios for economic development. These CO2 emissions are substantially lower than they were in 2015 (5.8 megatonnes). In the optimistic scenario, the economy grows most strongly, and the greenhouse horticulture sector – with an equal acreage, many new greenhouses and more lighting has the strongest development. The opposite is the case in the pessimistic scenario. Energy demand and CO2 emissions are greater in the optimistic scenario than in the pessimistic scenario. However, we see greater difference in energy demand. In the optimistic scenario, the horticultural sector utilises more energy supply options without CO2 emissions. Realisation of each of the three scenarios requires strong policy input from both the government and the greenhouse horticultural sector concerning energy saving and energy supplies without CO2 emissions. The latter point makes cooperation with parties outside the greenhouse horticulture sector necessary, Voor de glastuinbouw is een beleidsmatig tussendoel nodig voor de CO2-emissie in 2030. Uitgaande van drie toekomscenario’s voor de economische ontwikkelingen, loopt de prognose voor de CO2- emissie in 2030 uiteen van 2,7 tot 3,3 Mton. Deze CO2-emissies liggen substantieel lager dan die van 2015 (5,8 Mton). In het optimistische scenario groeit de economie het sterkst en ontwikkelt ook de glastuinbouwsector met een gelijk areaal, veel nieuwe kassen en meer belichting zich het sterkst. In het pessimistische scenario is het tegengestelde het geval. Zowel de energievraag als de CO2-emissie is in het optimistische scenario groter dan in het pessimistische scenario. De energievraag toont echter een groter verschil dan de CO2-emissie. In het optimistische scenario worden meer energievoorzieningsopties gebruikt zonder CO2-emissie. Om de prognoses te realiseren is forse beleidsmatige inzet nodig van zowel overheid als bedrijfsleven en wel op de terreinen energiebesparing en energievoorziening zonder CO2-emissie. Voor dit laatste is samenwerking met partijen buiten de glastuinbouw noodzakelijk.

Kas als Energiebron1 wil actueel inzicht in de bedrijfseconomische aspecten van nieuwbouwkassen. Het gaat daarbij om meerkosten van investeringen (rente, afschrijving, onderhoud), minderkosten (energiebesparing) en meeropbrengsten (geldopbrengst van fysieke productie) van investeringen in energiebesparing, klimaatverbetering en innovatieve kassen ten opzichte van bestaande kassen die aan vervanging toe zijn. Zij wil daarnaast inzicht in de potentiële CO2-emissiereductie op sectorniveau als gevolg van de verwachte nieuwbouw van kassen in 2018-2020. De uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt voor het ontwikkelen van beleid in het kader van de energietransitie.

In Europe, a tax is levied on energy. The taxes levied on the most essential forms of energy in the greenhouse horticulture sector in the countries of north-western Europe have been examined. The greenhouse horticulture sectors in individual countries use various types of fuels, purchase heat and electricity and utilise CHP installations. There are significant differences in the energy taxes of different countries and between the different forms of energy per country. Reduced rates and exemptions for the greenhouse horticultural sector exist in each of the countries that were examined. Generally, the costs of energy tax are the highest in Denmark, followed by the United Kingdom, the Netherlands, Germany, France, Belgium and Poland. In terms of energy taxes, north-western Europe does not offer greenhouse horticultural holdings a level playing field., In Europa wordt belasting geheven op energie. De belastingen voor de belangrijkste energiesoorten inde glastuinbouw in de landen in Noordwest-Europa zijn onderzocht. In de afzonderlijke landen wordendoor de glastuinbouw verschillende brandstoffen ingezet, warmte en elektriciteit ingekocht en wkinstallatiesgebruikt. De energiebelasting vertoont grote verschillen tussen landen en tussenenergiesoorten per land. Verlaagde tarieven of vrijstellingen voor de glastuinbouw zijn er in alleonderzochte landen. In het algemeen zijn de kosten voor energiebelasting het hoogst in Denemarken,gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Duitsland, Frankrijk, België en Polen. Bezien vanuitde energiebelasting is er in Noordwest-Europa geen gelijk speelveld voor glastuinbouwbedrijven

With the Sustainable Dairy Chain initiative, dairy businesses and dairy farmers are pursuing a futureproof and responsible dairy sector. A monitoring protocol has been developed for the theme ‘Climateneutral development’. This protocol describes the calculation methods and data sources in a systematic manner. The protocol was created following a request by the Sustainable Dairy Chain steering group and developed by LEI Wageningen UR in collaboration with the ‘Climate-neutral development’ programme team and various other stakeholders. This project was also used to make improvements to the monitor thus providing more insight into sector developments in terms of the energy objectives., Via het initiatief de Duurzame Zuivelketen streven zuivelondernemingen en melkveehouders gezamenlijk naar een toekomstbestendige en verantwoorde zuivelsector. Voor het thema ‘Klimaatneutraal ontwikkelen’ is een monitoringsprotocol ontwikkeld. Dit protocol beschrijft op systematische wijze de te hanteren rekenmethodes en databronnen. Het protocol is op verzoek van de stuurgroep Duurzame Zuivelketen opgesteld en door LEI Wageningen UR in samenwerking met het programmateam ‘Klimaatneutraal ontwikkelen’ en diverse stakeholders ontwikkeld. Ook is dit project benut om verbeteringen in de monitor door te voeren, zodat de sectorontwikkelingen op de energiedoelstellingen beter inzichtelijk zijn.

De huidige studie richt zich op de sociale dynamiek in de kopgroep van de brede praktijk: welke sociale processen vinden daar plaats? Met het verkregen inzicht probeert KaE een versnelling in de introductie van HNT te bewerkstelligen, en daarmee de taakstelling van 2.000 ha HNT in 2020 haalbaar te maken. Voor versnelling van de introductie van Het Nieuwe Telen (HNT), een nieuwe en energiebesparende benadering voor klimaatsturing in de glastuinbouw, kan het beste worden samengewerkt met de zogenoemde ‘gewasgerichte ondernemers’. Deze ondernemers zijn te herkennen aan hun passie voor klimaatsturing, hun voorkeur om te leren met collega’s en hun behoefte om plantgezondheid te borgen. Een extra argument is dat de gewasgerichte ondernemers binnen de glastuinbouw verreweg de grootste deelgroep (circa 50% van populatie met circa 60% van het areaal) vormen. Naast de gewasgerichte ondernemers bestaan marktgerichte en kostengerichte ondernemers. Deze deelgroepen redeneren vanuit andere bedrijfsomstandigheden en andere prioriteiten (Tabel S.1). Zij vergen een eigen benadering bij de introductie van HNT. De marktgerichte ondernemers proberen de maatschappelijke meerwaarde van HNT in de markt te verzilveren. Daar kan de glastuinbouw van leren. De kostengerichte ondernemers wachten op een blauwdruk voor HNT. Zij kunnen leren van de voortschrijdende HNT-inzichten van de gewasgerichte ondernemers.

De totale CO2-emissie nam in 2014. Ook zit de totale CO2-emissie 1,1 Mton onder het niveau van 1990 (-16%). Indien wordt gecorrigeerd voor de warme buitentemperatuur in 2014 dan is de CO2-emissie in 2014 6,0 Mton en dit ligt ook onder het doel voor 2020. In geheel Nederland ligt de CO2-emissie 2% onder het niveau van 1990. De glastuinbouw loopt daarmee voor op de landelijke ontwikkeling

Dit rapport beschrijft een beleidsondersteunend onderzoek naar de huidige en de verwachte toepassing van investeringsarme versies van Het Nieuwe Telen (HNT) in de glastuinbouw. Vanuit het programma Kas als Energiebron, het actie- en innovatieprogramma van de glastuinbouw om voor de sector energiebesparing en CO2 uitstoot binnen bereik te brengen, zijn aan het LEI de volgende onderzoeksvragen gesteld (1) op hoeveel bedrijven investeringsarme HNT wordt toegepast, (2) hoeveel energiebesparing daarmee is behaald, en (3) welke behoefte aan ondersteuning de betrokken glastuinders hebben.

In de Nederlandse glastuinbouw vindt een energietransitie plaats. Deze transitie wordt ingegeven door het effect van het energiegebruik op het klimaat, de stijgende energieprijzen, de slinkende voorraden fossiele brandstof, de afnemende voorzieningszekerheid, het imago van de glastuinbouw en de duurzaamheidswensen van afnemers en consumenten in binnen- en buitenland. Tussen de glastuinbouwsector en de overheid zijn in diverse convenanten afspraken gemaakt over de CO2-emissie, de CO2-emissieruimte, de energie-efficiëntie en het aandeel duurzame energie. In 2013 kwam via de SER het Energieakkoord voor duurzame groei tot stand. Hierin is voor de glastuinbouw een inzet voor energiebesparing opgenomen. Het transitieprogramma 'Kas als Energiebron' (KaE) is het beleids- en uitvoeringsprogramma om de energiedoelen te realiseren. Dit transitieprogramma is een publiek-private samenwerking (PPS), waarin de glastuinbouw en de Nederlandse overheid invulling geven aan de ambitie om in 2020 in nieuwe kassen klimaatneutraal en economisch rendabel te telen. In juli 2014 zijn de doelen en ambities uit eerdere convenanten bijeengebracht in de Meerjarenafspraak Energietransitie Glastuinbouw. Hierin is de reductie van de CO2-emissie meer centraal komen te staan.

Voor de Nederlandse glastuinbouw is energie een belangrijke kostenpost. Ook vanuit duurzaamheidsoogpunt zijn energiebesparing en reductie van de CO2-emissie belangrijke items. De energiebelasting (EB) op fossiele brandstoffen en elektriciteit brengt vanwege de degressieve tariefstructuur een beperkte prikkel tot energiebesparing en reductie van de CO2-emissie met zich mee. Bovendien is door de relatief kleinschalige bedrijfsstructuur, in combinatie met de degressief gestaffelde tariefstructuur, de belastingdruk (uitgedrukt in € per GJ energie en in € per € omzet aan glastuinbouwproducten) relatief hoog (Blom et al., 2010). Daarom is destijds, in samenhang met afspraken en convenanten tussen overheid en glastuinbouwsector over CO2-emissieruimtes, reductie van de CO2-emissie, verbetering van de energie-efficiëntie en verhoging van het aandeel duurzame energie, een verlaagde EB ofwel een gedeeltelijke vrijstelling van de EB op aardgas ingesteld. De verlaagde EB wordt door de Europese Commissie getoetst op geoorloofde staatssteun. Voor de toetsing van de nieuwe periode na 2014 heeft het ministerie van Economische Zaken informatie nodig rond het onderwerp energie en glastuinbouw.

De consumptie van elektriciteit door de glastuinbouw is de achterliggende jaren substantieel toegenomen Waarvoor de elektriciteit wordt gebruikt is onvoldoende bekend. Het LEI heeft in opdracht van PT en EZ het gebruik en de groei van de elektriciteitsconsumptie naar apparatuur in kaart gebracht. Bovendien is een kwalitatieve verkenning uitgevoerd naar het belang van de opties voor de verduurzaming van de elektriciteitsconsumptie. De basisinformatie is afkomstig van diverse databonnen maar vooral van ervaringsdeskundigen.

Bij de doorontwikkeling van Het Nieuwe Telen moeten teeltadviseurs, installateurs en ontwerpers een vertaalslag maken naar verbetering van de gewasgroei, vermindering van ziekte/uitval en lagere energiekosten. Zij richten zich nu vooral op de klimatologische kant van de techniek. De vroege volger zoekt vuistregels voor verdamping en vochtafvoer, waarmee hij zijn productie (kwaliteit en houdbaarheid) kan verbeteren.

De glastuinbouw in 2012: verslechterde energie-efficiëntie, maar minder CO2- emissie en een groter aandeel duurzame energie. Het LEI kwantificeert jaarlijks in opdracht van het PT en het ministerie van EZ de ontwikkeling van de energie-indicatoren energie-efficiëntie, CO2-emissie en aandeel duurzame energie in de glastuinbouw, omdat hierover in het Agroconvenant doelen en ambities zijn afgesproken. Bovendien brengt de Energiemonitor de ontwikkeling van de transitiepaden van het transitieprogramma KaE in kaart. Voor de monitor is een systematiek ontwikkeld, waarin een reeks van informatiebronnen door sectordeskundigen wordt gecombineerd.

In deze tussentijdse evaluatie van de 'Nationale Strategie voor de operationele programma's van telersverenigingen in Nederland periode 2009-2013' wordt nagegaan in hoeverre en hoe efficiënt en doeltreffend vooruitgang is geboekt met het nastreven van de voor de operationele programma's vastgestelde strategische doelen. De resultaten van deze evaluatie dienen om de kwaliteit van toekomstige nationale strategieën te verbeteren en - met name - vast te stellen of de voor steun in aanmerking komende doelen, streefcijfers of maatregelen misschien niet geheel correct zijn gedefinieerd, dan wel of behoefte bestaat aan nieuwe instrumenten.

De Nederlandse glastuinbouw is zowel verbruiker als leverancier van energie. Het energiegebruik is daardoor een belangrijk thema voor de tuinbouwsector. Bovendien zijn het effect op het klimaat, de stijgende energieprijzen, slinkende voorraden fossiele brandstof, afnemende leveringszekerheid en het imago van de glastuinbouw en duurzaamheidswensen van belang. De glastuinbouw en de overheid hebben daardoor gemeenschappelijke belangen om het fossiele brandstofverbruik te reduceren.

studie uitgevoerd naar de technische en economische perspectieven van het verdekken van bestaande kassen. Het verdekken van kassen is het vervangen van het bestaande kasdek, inclusief het eventueel ophogen. De studie omvat een inventarisatie van de ervaringen en visies van belanghebbenden met het ophogen en verdekken van kassen, het in kaart brengen van de kosten en baten van ophogen en verdekken voor 3 fictieve bedrijfssituaties en het nagaan van de perspectieven van het verdekken van kassen voor ondernemers in de glastuinbouwsector op de korte en middellange termijn.

Het afnemen van OCAP-CO2 is een manier voor glastuinbouwbedrijven om hun energiegebruik te verduurzamen. Hiermee ondersteunt OCAPCO2 ondernemers en daarmee de sector bij het behalen van de sectordoelstellingen voor 2020 uit het Agroconvenant en de ambities van het programma Kas als Energiebron.

De Energiemonitor Glastuinbouw brengt de energie-efficiëntie, de CO2-emissie, het aandeel duurzame energie en de transitiepaden van het Programma Kas als Energiebron in kaart tot en met 2010.

In het energietransitieprocgramma 'kas als Energiebron' (KaE) werken de glastuinbouw en de rijksoverheid samen aan het realiseren hiervan. De sector maakt flinke stappen voorwaarts. In dit rapport wordt antwoord gezocht op twee vragen. Hoe lang is de weg te gaan voordat de doelstellingen bereikt zijn en wat moet er gebeuren om die weg vrij te maken?

Ondernemers in de tuinbouwsector kunnen dankzij een nieuw protocol de CO2-voetafdruk van hun product van zaaigoed tot supermarktschap berekenen. Daarbij zit een tool die de telers, handelaren en transporteurs kan laten zien waar de uitstoot plaatsvindt.

Interviewronde waarin informanten gevraagd is naar hun belang, visies, wensen en ambities rond de transitiepaden van het programma Kas als Energiebron. Het doel van de interviewronde was het voeden van de discussie over het vervolg van het programma Kas als Energiebron. Het programma is opgebouwd uit acht transitiepaden met ieder hun eigen streefbeelden. Door voortschrijdend inzicht en veranderende economische omstandigheden is een regelmatige herbezinning op de streefbeelden en de taakverdeling tussen betrokken partijen noodzakelijk. Inzicht in de belangen, visies, wensen en ambities van de betrokken partijen is daarbij van belang.

Het bouwen van woningen in de Bollenstreek is maatschappelijk rendabel als de bollenteelt geleidelijk wordt verplaatst. Woningbouw in het Westland is mogelijk rendabel als het om extra woningen gaat. Dat blijkt uit een kengetallen kosten-batenanalyse (KKBA) van een toekomst waarin in 2040 een kwart van de huidige ‘greenports’ wordt gebruikt voor woningbouw. Het gaat bij de verplaatsing in het Westland om 1000 hectare tuinbouwgrond en in de Bollenstreek om 500 hectare. Voor de kosten en baten is van belang wat er gebeurt met de tuinbouwactiviteiten. Daarom zijn drie beleidsalternatieven onderzocht: 1. Er wordt elders binnen de Randstad ruimte voor tuinbouw gecreëerd; 2. Er wordt buiten de Randstad ruimte gecreëerd; 3. Er wordt geen extra ruimte gecreëerd en er moet gebruik worden gemaakt van al beschikbare ruimte.

De Energiemonitor Glastuinbouw brengt de energie-efficiëntie, de CO2-emissie, het aandeel duurzame energie en de transitiepaden van het Programma Kas als Energiebron in kaart tot en met 2009.

In 2009 heeft het LEI onderzoek uitgevoerd naar de prijsvorming van voedingsproducten (Bunte et al., 2009). Deze nota is een addendum bij het genoemde rapport en gaat specifiek in op de productiekolom van tomaten. Het doel van deze nota is niet de prijzen of prijstransmissie in de tomatenketen te onderzoeken, maar veeleer om de keten- en marktstructuur van de Nederlandse bedrijfskolom van tomaten in kaart te brengen en inzicht te verschaffen in de ontwikkelingen die een rol spelen bij de productie en afzet van tomaten. Het onderzoek is uitgevoerd in 2010.

Doelstelling van dit onderzoek is het vaststellen van de verminderde beschikbaarheid van Co2, wanneer de toepassing van duurzame energiealternatieven ertoe geleid heeft dat in 2020 het aandeel duurzame energie overeengekomen in het Agro-convenant gehaald wordt. Dit volume CO2, dient te worden toegelicht aan de hand van de transitie van fossiele naar duurzame energieopties. Tenslotte wordt er vooruitgeblikt op de mogelijke alternatieven voor de invulling van dit CO2.

De Energiemonitor 2008 brengt de ontwikkeling van de energie-input en -output, deenergie-efficiëntie, de CO2-emissie, het aandeel duurzame energie en de transitiepadenvan het Programma Kas als Energiebron in kaart tot en met 2008. De glastuinbouw kwam uit op 70% minder primair brandstofverbruik per eenheid product dan in 1980. De totale CO2-emissie nam toe tot 7,2 Mton. De CO2-emissie voor de teelt daalde die tot 5,2 Mton. Het aandeel duurzame energie ligt op 1,2%. Op 64% van het areaal wordt een warmtekrachtinstallatie gebruikt. De elektriciteitsproductie omvat 10% van de nationaleproductie. Op 46 bedrijven met 225 ha kassen wordt duurzame energie geproduceerd.The Energy Monitor 2008 charts the development of energy input and output, energyefficiency, CO2 emissions, the share of sustainable energy and the transition paths of theGreenhouse as Energy Source programme up to 2008. The results for the greenhousesector were 70% less primary fuel consumption per unit product than in 1980. The totalCO2 emissions increased to 7.2 Mtonne. CO2 emissions for cultivation fell to 5.2 Mtonne.The share of sustainable energy is 1.2%. On 64% of the acreage, a combined heat andpower installation is used. Electricity production comprises 10% of the national production.Sustainable energy is produced on 46 holdings with 225 hectares of greenhouses.

Energy Monitor for the Dutch greenhouse sector, 2007 The Energy Monitor 2007 provides an insight into the energy input and output of the Dutch greenhouse sector, as well as the energy indicators agreed with the authorities for the period to 2007 inclusive. The energy efficiency exhibited a substantial improvement during this period: in 2007, the greenhouse horticulture sector's primary fuel consumption per unit of product was 60% lower than in 1980. During the period under review, CO2 emissions from cultivation first increased and then decreased, and in 2007 were ultimately about 24% lower than in 1990. Sustainable energy¿s share increased from 0.1 to 0.8% during the period from 2000 to 2007. The number of co-generation plants increased greatly during this period, as a result of which purchases of natural gas increased and purchases of electricity decreased: sales of electricity increased sharply. The greenhouse horticulture sector has been a net supplier of electricity since 2006. At the end of 2007, approximately two-thirds of the greenhouse-horticulture area was equipped with alternative supplies of energy alongside traditional, natural gas-fired boilers., De energiemonitor 2007 brengt de ontwikkeling van de energie-input en -output van de Nederlandse glastuinbouw en de met de overheid overeengekomen energie-indicatoren in de periode tot en met 2007 in kaart. De energie-efficiëntie laat een belangrijke verbetering zien. De glastuinbouw kwam in 2007 uit op 60% minder primair brandstofverbruik per eenheid product dan in 1980. De CO2-emissie voor de teelt nam in de verslagperiode eerst toe, daarna af en was in 2007 zo'n 24% lager dan in 1990. Het aandeel duurzame energie nam in de periode 2000-2007 toe van 0,1 tot 0,8%. Het gebruik van warmtekrachtinstallaties is sterk toegenomen, waardoor meer aardgas en minder elektriciteit wordt ingekocht; de elektriciteitsverkoop nam sterk toe. Sinds 2006 is de glastuinbouw netto elektriciteitsleverancier. Eind 2007 heeft circa twee derde van het glastuinbouwareaal een alternatieve energievoorziening naast de traditionele, aardgasgestookte ketel.

De Nederlandse glastuinbouw wil de energievraag zo efficiënt en duurzaam mogelijk invullen. Een van de mogelijkheden is decentrale warmtekrachtkoppeling (wkk). Deze techniek van het gecombineerd produceren van elektriciteit en warmte uit aardgas heeft door diverse ontwikkelingen een grote vlucht genomen; en hiermee heeft wkk een prominente plaats in het energiebeheer van de Nederlandse glastuinbouw. Om de energie-efficiëntie van wkk te beoordelen is inzicht nodig in de benutting van de geproduceerde energie. In dit onderzoek is een conceptueel raamwerk en een energiebalans opgesteld voor wkk in de Nederlandse glastuinbouw. De energiebenutting komt medio 2006 uit op ruim 98%, de toepassing van benutbare warmte ligt op ruim 96%.

Het LEI voert in opdracht van Productschap Tuinbouw (PT) en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) de Energiemonitoring van de glastuinbouw uit. In deze tussenrapportage wordt verslag gedaan van de ontwikkeling van de drie volgende indicatoren; 1) Een CO2-streefwaarde voor de primaire productie van 6,6 Mton per jaar bij een areaal van 10.500 ha en 7,2 Mton bij een areaal van 11.500 ha, in de periode 2008-2012. 2) Verbetering van de energie-efficiëntie tot 35% in 2010 t.o.v. het niveau van 1980. 3) Een aandeel duurzame energie van 4% in 2010. De tussenrapportage gaat achtereenvolgens in op de methode van onderzoek inclusief de uitwerking van de definities en gebruikte bronnen (hoofdstuk 2), de resultaten (hoofdstuk 3), warmtekrachtkoppeling (hoofdstuk 4), duurzame energie (hoofdstuk 5) en wordt afgesloten met de conclusies (hoofdstuk 6). De resultaten betreffen de jaren t/m 2007 waarbij het laatste jaar voorlopige cijfers betreft

De glastuinbouw streeft binnen haar energieverbruik naar een groter aandeel duurzame energie. De in het Convenant Glastuinbouw en Milieu afgesproken doelstelling is 4% van het totale energiegebruik van de sector in 2010. Hoewel het aandeel toeneemt, blijft het nog fors achter bij de afgesproken doelstelling. Inkoop van groene stroom is veruit de belangrijkste bron van duurzame energie in de glastuinbouw.

Een tussenrapportage voor enkele demonstratieprojecten bij orchideeënkwekerij Sion. De demonstratieprojecten hebben betrekking op het energiebeheer en de daaropvolgende bedrijfsaanpassingen.