Search

Opbrengst per hectare en een zo hoog mogelijke kVEM. Samen met de eis voor een derde gewas naast gras en mais worden onder meer de voederbieten, veldbonen en luzerne populairder. Elk gewas is geschikt voor in het rantsoen, maar het ene meer dan het andere.

In de afgelopen twee jaar heeft ‘Koeien & Kansen’ aandacht besteed aan de verbetering van de teelt van een vanggewas na de oogst van mais, een belangrijk aspect van de ruwvoerteelt op melkveebedrijven. Er is geëxperimenteerd met tegelijkzaai, onderzaai en nazaai. Dit artikel geeft een overzicht van de voor- en nadelen van de verschillende werkwijzes.

De maisteelt in Nederland kent grote en kleine zorgen. Dat zei Brigitte Kroonen van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) van Wageningen UR op de themadag ‘Van Beslisboom Snijmais naar een Ruwvoerplatform’ in Hengelo, Gelderland. Eén van de grote zorgen is de mestwetgeving: bemesting van mais op zand- en lössgrond in Zuid(oost)-Nederland wordt lastig.

De maisteelt in Nederland kent grote en kleine zorgen. Dat zei Brigitte Kroonen van Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) van Wageningen UR op de themadag ‘Van Beslisboom Snijmais naar een Ruwvoerplatform’ in Hengelo, Gelderland. Eén van de grote zorgen is de mestwetgeving: bemesting van mais op zand- en lössgrond in Zuid(oost)-Nederland wordt lastig.

Schaalvergroting op agrarische bedrijven maakt de animo voor samenwerkingsverbanden tussen akkerbouw- en veehouderijbedrijven groter. Samenwerking kent veel voordelen, maar de beperkingen door de regelgeving zijn groot. Het praktijknetwerk Samen Sterk wil inzicht bieden in hoe voordelen te optimaliseren en belemmeringen te beperken.

In de afgelopen twee jaar heeft ‘Koeien & Kansen’ aandacht besteed aan de verbetering van de teelt van een vanggewas na de oogst van mais, een belangrijk aspect van de ruwvoerteelt op melkveebedrijven. Er is geëxperimenteerd met tegelijkzaai, onderzaai en nazaai. Dit artikel geeft een overzicht van de voor- en nadelen van de verschillende werkwijzes.

In 2013 organiseerde Koeien & Kansen ‘Tijd voor Onderzaai’, een praktijktest van vanggewassen in snijmaïs. Vanggewassen verminderen nutriëntenverliezen na de maïsoogst en bemesten het volggewas. Voor de bodem fungeren ze als groenbemester.

Afnemende gehaltes organische stof, structuurbederf en een verminderde aanvoer van mineralen verlagen de maïsopbrengst en verhogen de ziektedruk. De telers, die betrokken zijn bij het demoproject 'Grondig boeren met maïs', willen daarom de bodemvruchtbaarheid verbeteren. Zij zien een vanggewas niet als 'moetje', maar als belangrijk tussengewas.

Net als de teelt van een gewas heeft de teelt van een groenbemester effecten op het perceel. Zo heeft hij invloed op ziekten en plagen, maar ook op de bodemstructuur en het organischestofniveau. Door het type groenbemester bewust te kiezen en de teelt goed uit te voeren is er extra rendement uit de gewassen te halen.

Op twee plaatsen in Nederland heeft Grondig dit jaar een eigen praktijktest met Proterra Maize en Retengo in de maïs. Op deze percelen wordt de ontwikkeling van het gewas gevolgd en gekeken wat de reactie is op het onderzaaien van een groenbemester en het spuiten tegen bladvlekkenziekte. Elke maand volgt een update en ook op internet worden de ontwikkelingen gevolgd.

De afgelopen periode is op de twee maïspercelen waar de Grondig-praktijktest plaatsvindt de bespuiting uitgevoerd. Dat was laat, omdat het gewas door de koudeperiode moeilijk op gang kwam. Inmiddels lijkt de groei er goed in te zitten, al zijn er uitzonderingen.

Groenbedekkers kunnen een krachtig middel vormen in de strijd tegen het nitraatresidu, op voorwaarde dat je er als landbouwer goed mee omgaat. In 2012 werd op het demoveld van Inagro en ADLO de nadruk gelegd op de mogelijkheden van groenbedekkers als stikstofvanggewas in het najaar.

Om uitspoeling van nutriënten na oogst van de snijmaïs te beperken en de bodemkwaliteit op peil te houden is een goed vanggewas nodig. Veelal wordt een vanggewas gezaaid na de maïsoogst. Dat is eigenlijk te laat omdat er dan weinig groeizame dagen zijn, waardoor er nauwelijks groene bodembedekking ontstaat.

Groenbedekkers zijn op lange termijn positief voor de bodemvruchtbaarheid maar hebben ook positieve gevolgen op korte termijn, die kunnen opwegen tegen de kostprijs ervan. De dienst Bedrijfsadvies van de VLM zet de voordelen van groenbedekkers op een rij en geeft een aantal tips voor het optimale gebruik ervan.

Iedere sierteler staat voor de continue uitdaging om voor kwaliteit te gaan. De telers (en de sector) worden daarbij echter geconfronteerd met wetgevende beperkingen waaronder die van het mestdecreet. Deze wetgeving is er op gericht om de hoeveelheid nitraten in het grondwater onder een Europese norm te krijgen of te houden. De demonamiddagen ‘beredeneerd bemesten in sierteelt volle grond’ speelden in op de relatie tussen de praktijk en de wetgeving vandaag. Het doel was ervaringen van telers te delen met kennis vanuit onderzoek in relatie tot het wetgevende kader.

Het precieze, optimale inwerkmoment hangt (naast de weersinvloed) verder af van de C/N!verhouding van het vanggewas. Bij een lage C/N!verhouding komt de stikstof na inwerken sneller vrij dan bij een hoge C/N- verhouding. De veronderstelling is dat dan beter iets later kan worden ingewerkt om het risico van N-verlies voordat het volggewas het kan opnemen, te minimaliseren. Bij hoge C/N!verhouding komt de stikstof langzamer vrij en kan wellicht beter wat eerder worden ingewerkt om ervoor te zorgen dat er zoveel mogelijk stikstof vrijkomt die nog door het volggewas maïs kan worden benut. Om deze veronderstelling te toetsen, is in 2010-2011 een veldproef uitgevoerd op zuidoostelijk zandgrond met als doel de relatie tussen optimaal inwerktijdstip in het voorjaar en C/N-verhouding nader te onderzoeken en om na te gaan of de C/N-verhouding zou kunnen worden gerelateerd aan uiterlijke kenmerken van het vanggewas.

In 2008 is in Friesland het project van start gegaan rondom de optimalisatie en de introductie van de teelt van “Landschapsmaïs”. Landschapsmaïs is de naam die is gekozen voor een kort type maïs (maximaal 1.80-2.00m) dat tevens een kort groeiseizoen heeft. Ten opzichte van de meer massale gangbare snijmaïsrassen heeft landschapsmaïs door deze specifieke eigenschappen enkele grote voordelen. De kortere plantlengte zorgt voor een meer open landschap, wat zeker in het Friese open weidegebied landschappelijk zijn waarde heeft. Maar ook elders in Nederland kan dit in specifieke gevallen zijn waarde hebben. Daarnaast heeft kortere maïs over het algemeen een hogere voederwaarde. Wat tot uitdrukking komt in een hoger drogestofgehalte, een hogere VEM/kgdrogestof en een hoger zetmeelgehalte. Het kortere groeiseizoen zorgt er voor dat dit type maïs later gezaaid of vroeger geoogst kan worden, waardoor er mogelijkheden ontstaan voor een meer duurzame maïsteelt. Een betere ecologische duurzaamheid zal zich uiteindelijk vertalen in een betere bodemkwaliteit en minder verliezen naar de omgeving. Met de aangescherpte gebruiksnormen voor stikstof en fosfaat en de achteruitgang in bodemkwaliteit is dit ook van belang voor de economische duurzaamheid van de maïsteelt in Nederland. Tegenover de voordelen staat echter ook een groot nadeel. De kortere, minder massale maïs met een korter groeiseizoen blijft in opbrengst achter bij de gangbare maïstypen. Door optimalisatie van de teeltwijze van landschapsmaïs is het echter mogelijk het opbrengstverschil te verkleinen. Belangrijke factoren hierbij zijn het ras, het plantaantal en de plantverdeling. Daarnaast biedt het kortere groeiseizoen de mogelijkheid van een vóór- of nateelt, waarvan ook een opbrengst verkregen kan worden. Tot slot biedt de kortere plantlengte meer mogelijkheden voor het telen van maïs in mengteelt met andere gewassen.

Pootaardappelteler Koos Vermue uit Hornhuizen (Groningen) gebruikt in 2012 voor het eerst een volautomatische pootmachine voor het planten van zijn miniknollen en een vanggewas tegen aardappelmoeheid. Voorheen plantte de teler zijn miniknollen met de hand. Het planten van beide gewassen met deze machine is uniek in Nederland.

Informatieblad Mest, Milieu en Klimaat over een proef naar de stikstofwerking van dierlijke mest. De conclusie van deze proef is dat als aan dierlijke mest een juiste N-werking wordt toegekend, de uitspoeling van N uit mest op korte termijn niet hoger is dan bij gebruik van kunstmest-N. Voor zover uitspoeling dreigt op te treden, kunnen tijdig gezaaide vanggewassen de N-uitspoeling verlagen en de N-beschikbaarheid voor een volgteelt verhogen.

Powerpointpresentatie over de mogelijkheden van groenbemesters.

In dit dossier de volgende artikelen: Nitraatresidu laag houden met groenbedekkers; Groenbedekkers machinaal inwerken; Voedselbron voor bijen?

Om de nitraatresidu’s in het najaar te beperken en zo ook de N-uitspoeling naar oppervlakte- en grondwater te vermijden zijn groenbedekkers één van de elementen die ingezet kunnen worden. Door de opname van stikstof tijdens de groei van de groenbedekkers, wordt het verlies aan bodemstikstof tijdens de winter beperkt.

Koos Vermue sluit het risico op aardappelmoeheid zoveel mogelijk uit. Overal waar aardappelcysteaaltjes in zijn grond worden gevonden, lokt hij ze met een tussentijdse aardappelteelt. Door het vernietigen van dit vanggewas gaan de aaltjes dood.

Presentatie over onderzoek naar de toepassing van granulaat bij de bestrijding van aaltjes. Telers en voorlichters vroegen zich af of de vermeerdering van aardappelcysteaaltjes voorkomen of beperkt zou kunnen worden door de teelt van een vroeg te oogsten aardappelgewas. Dat zou kunnen worden gerealiseerd wanneer de levenscyclus van de aaltjes vroegtijdig wordt beëindigd. Toepassing van een granulaat zou dit effect nog kunnen versterken. Van granulaten is bekend dat de activiteit van aaltjes gedurende een bepaalde periode ná de toepassing sterk is geremd. Door dit uitstel van aantasting aan het begin van de groeiperiode zou een deel van de aaltjespopulatie zijn levenscyclus niet kunnen voltooien, vooral niet op een kort groeiend waardgewas.

Stikstof speelt in twee opzichten een sleutelrol in de biologische akker- en tuinbouw. Stikstof bepaalt in belangrijke mate de potentiële opbrengst, en stikstof is een contaminant in geval van uitspoeling en NOx-emissie. De EU-gestuurde nationale wetgeving en de EKO-normering (naar 100% bio mest) zullen aangescherpt worden. Reden genoeg dus om goed te weten hoe de stikstofdynamiek van uw bedrijf in elkaar steekt en om te weten waar sturingsmogelijkheden liggen. Het computerprogramma NDICEA levert hiervoor betrouwbare en perceelspecifieke informatie op.

Het telen van een onbemeste groenbemester als stikstofvanggewas na de hoofdteelt, is een na-oogst-maatregel die de nitraatuitspoeling kan verminderen. Het vanggewas neemt de reststikstof op uit de bodem, die is achtergelaten door het hoofdgewas en de stikstof die in de nazomer en herfst mineraliseert. Het optimale inwerktijdstip in het voorjaar hangt (naast weersinvloed) mede af van het N-gehalte in de droge stof c.q. de C/N-verhouding. Bij een hoog N-gehalte (lage C/N-verhouding) mineraliseert de stikstof na inwerken sneller dan bij een laag N-gehalte (hoge C/N-verhouding) en ligt het optimale inwerktijdstip waarschijnlijk later. Het verdient aanbeveling om de relatie tussen optimaal inwerktijdstip in het voorjaar en C/N-verhouding nader te bestuderen in het uit te voeren veldonderzoek

Sinds 2006 heeft de overheid de teelt van groenbemesters na de oogst van maïs op zand- en lössgrond verplicht gesteld. De groenbemesters moeten geteeld worden als vanggewas voor stikstof, om de nitraatuitspoeling na de teelt van maïs te beperken. Momenteel zijn als stikstofvanggewas de volgende gewassen toegelaten: winterrogge, grassen, bladkool en bladrammenas. Vanuit de praktijk worden er veel vragen gesteld over andere gewassen die eventueel als stikstofvanggewas na maïs zouden kunnen dienen. Vooral wintertarwe, wintergerst en triticale worden in dit verband veelvuldig genoemd. Daarnaast is er veel behoefte aan informatie over de enkele jaren geleden in Nederland geïntroduceerde groenbemester Avena strigosa (ook wel bekend als “Japanse haver”). Avena strigosa vermeerdert wortellesieaaltjes niet en daarmee onderscheidt deze groenbemester zich gunstig van andere veel geteelde groenbemesters. Voor een goede beoordeling van de huidige en van de potentiële stikstofvanggewassen, is nagegaan welke teeltkundige en nematologische informatie er van deze gewassen beschikbaar is en vervolgens zijn de gewassen op deze aspecten met elkaar vergeleken. Daarnaast is aangegeven welk onderzoek bij de verschillende gewassen nodig is om meer betrouwbare informatie te verkrijgen bij een teelt als stikstofvanggewas na maïs

Veel landbouwgewassen zijn eenjarige teelten in een roulerend bouwplan. Insectenplagen moeten dus elk voorjaar opnieuw hun voorkeursgewassen opsporen en koloniseren. De meeste plaaginsecten bereiken vliegend de nieuwe percelen waar zij een gewas koloniseren. De keuze van plaaginsecten om in een bepaald gewas te landen wordt door een complex van factoren bepaald. In dit document wordt een overzicht gegeven van de literatuur over maatregelen om de verspreiding van plaaginsecten naar nieuwe gewassen of binnen bestaande teelten te beperken. Niet zozeer door landschapselementen, maar door fysieke barrières (biobarrières), het toepassen van vanggewassen, het combineren van twee gewassen. Bij het vaststellen van een effectief maatregelenpakket op het bedrijf zal steeds kritisch gekeken moeten worden naar de (economische en bedrijfsmatige) haalbaarheid van verschillende maatregelen

Bij bemesting volgens de gebruiksnormen zijn de nitraatconcentraties onder maïsland nog vaak hoger dan de EU-norm van 50 mg per liter in grondwater. Vooral de eerste twee jaren na het ploegen van meerjarig grasland kan de nitraatuitspoeling onder maïsland hoog zijn. Vanggewassen zijn bedoeld om de nitraatuitspoeling te beperken. Maar dan moet je ze niet bemesten.

taliaans raaigras als onderzaai legt meer stikstof vast dan Italiaans raaigras en rogge toegepast als najaarszaai. Afhankelijk van het systeem, gewastype en bemestingsniveau van de maïs, kan de vastlegging echter aanzienlijk variëren. Italiaansraaigras als onderzaai legde 25 kg stikstof per ha vast. Bij de najaarszaai was dit 56 tot 80% minder. Dit blijkt uit onderzoek op Koeien & Kansen-bedrijven uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en productschap zuivel (PZ).

Bij bemesting volgens de gebruiksnormen zijn de nitraatconcentraties onder maïsland nog vaak hoger dan de EU-norm van 50 mg per liter in grondwater. Vooral de eerste twee jaren na het ploegen van meerjarig grasland kan de nitraatuitspoeling onder maïsland hoog zijn. Vanggewassen zijn bedoeld om de nitraatuitspoeling te beperken. Maar dan moet je ze niet bemesten.

Stikstof kan aan gewassen worden toegediend in de vorm van dierlijke mest en door de teelt van vlinderbloemigen. De toegediende stikstof wordt slechts ten dele door de gewassen opgenomen. Verlies van resterende stikstof is te voorkomen of te beperken door de teelt van vanggewassen na de hoofdteelt. Naast deze rol in het mineralenmanagement dragen vanggewassen bij aan bodemstructuur en erosiepreventie en beperken ze onnodige milieuverliezen. Of de inzet van vanggewassen effectief is hangt vooral af van het teeltsucces

Door de verscherpte mestwetgeving is het steeds belangrijker geworden om efficiënt met metststoffen om te springen. Daarnaast noodzaakt de Kaderrichtlijn Water de sector tot maatregelen om tot een betere waterkwaliteit te komen. Uit PPO-onderzoek is gebleken dat met wintergroene vanggewassen de uitspoeling van stikstof tijdens de wintermaanden behoorlijk te beperken is.

De mestwetgeving verplicht telers op zand- en lössgronden na de teelt van maïs direct gebruik te maken van groenbemesters als vanggewas in de winter. Telers kunnen hierbij kiezen uit gras, winterrogge, bladkool of bladrammenas. In dit artikel wordt de invloed van deze groenbemesters op de ontwikkeling van bodemgebonden ziekten en de verschillende aaltjessoorten besproken

Brochure met informatie over onderzoek naar ondergewassen in de biologische aardappelteelt. Het gebruik van een ondergewas kan de onkruiddruk verminderen en leiden tot een vermindering van de hoeveelheid restnitraat.

PPO en Agrifirm zijn via een enquête onder een aantal telers nagegaan hoe men de teelt heeft uitgevoerd en welke teeltproblemen zich hebben voorgedaan. Daarnaast hebben telers suggesties gedaan voor verbetering van de regelgeving

Vanaf januari 2006 heeft het nieuwe mineralenbeleid, gebaseerd op de gebruiksnormen, zijn intrede gedaan. Het nieuwestelsel omvat tevens een aantal middelvoorschriften. Eén daarvan is dat het op zand- en lössgronden verplicht is om namaïs een vanggewas te telen. De reden hiervoor is de nitraatuitspoeling na maïs te beperken. Toegestane vanggewassenzijn winterrogge, grassen, bladkool en bladrammenas. Verder geldt de verplichting dat het vanggewas niet vóór 1 februarimag worden ondergewerkt.De verplichting geldt ook voor akkerbouwers die maïs telen. Dit levert mogelijk knelpunten op met het oog op vermeerderingvan vrijlevende aaltjes. Daarnaast gaat het op akkerbouwbedrijven, anders dan in de melkveehouderij, ook vaak omkorrelmaïs. Het nut van een vanggewas is dan twijfelachtig vanwege het, in vergelijking met snijmaïs, latere oogsttijdstip.In dit rapport wordt bestaande kennis op een rij gezet met betrekking tot de inzet van vanggewassen na maïs opakkerbouwbedrijven. Benadrukt moet worden dat het geen uitgebreide literatuurstudie betreft maar een korte inventarisatieop basis van vooral parate kennis.

Uitspoeling uit de bewortelde bovengrond en denitrificatie uit de bodem zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de N verliezen. Die verliezen zijn vooral problematisch op zandgrond met een diepe grondwaterspiegel, waar van nature weinig N denitrificeert. Veelvuldig wordt daar de maximumwaarde in Nederland overschreden. Een simulatiemodel is ontwikkeld dat de groei en N opname van vanggewassen (winterrogge en bladrammenas) en de dynamiek van water en stikstof in de bodem beschrijft

Aandacht voor de voordelen van een na- of vanggewas, welke nagewassen en welke zaaimachines erbij toegepast kunnen worden

In de periode 1988"1992 heeft het toenmalige PAGV in samenwerking met PD en HLB onderzoek gedaan naar aardappel als vanggewas. Er is veel vraag naar de mogelijkheden om via aardappel als vanggewas, aardappelmoeheid te saneren. Ten behoeve van het overzicht en het verkrijgen van een PD erkenning als formele sanerende maatregel is het oude onderzoek nog eens bij elkaar gezet.

In het Nieuwe Mestbeleid is de teelt van een vanggewas na maïs op zand- en lössgrond verplicht. Vanggewassen moeten op een juiste wijze geteeld en beheerd worden om hun beoogde rol waar te maken. Daarover gaat dit nieuwsblad

In this study important information was collected on cultivating catch crops and the subsequent crop of silage maize. Three catch crops and two different harvesting and ploughing-in dates were compared. Attention was paid to the yields of the catch crops and of the silage maize, the feed value, and the nitrogen efficiency. This report provides livestock farmers and intermediaires with more information to support their decisions about spring treatments of catch crops and their estimates of the cultivation risks., In het onderzoek "voorjaarsgebruik vanggewassen" is belangrijke teeltinformatie van zowel de vanggewassen zelf als de daaropvolgend verbouwde snijmaïs verzameld. Drie verschillende vanggewassen zijn vergeleken evenals twee verschillende oogst- en onderwerktijdstippen van de vanggewassen. Aandachtspunten daarbij zijn vanggewas en snijmaïs opbrengsten, voederwaarde en stikstofefficiëntie. Het rapport stelt veehouders en intermediairen in staat keuzes bij het voorjaarsgebruik van vanggewassen beter te onderbouwen en teeltrisico's in te schatten.

Proefbedrijf Cranendonck voerde in de periode 1999 - 2001 een veldproef uit waarin vanggewassen op verschillende tijdstippen zijn gescheurd.

Proefbedrijf Cranendonck voerde in de periode 1999 - 2001 een veldproef uit waarin vanggewassen op verschillende tijdstippen zijn gescheurd. De teelt van drie vanggewassen en snijmaïs is onderzocht bij verschillende bemestingsniveaus en tijdstippen van oogsten en/of onderwerken van het vanggewas in het voorjaar. Daarbij bleek dat het oogsten van een vanggewas vóór het zaaien van de snijmaïs in sommige gevallen positief uitpakt voor de drogestof- en stikstofopbrengsten, de stikstofefficiëntie, en de minerale stikstof in de bodem in het najaar

Naast technische zijn ook teelttechnische maatregelen mogelijk om drift te beperken, zoals een teeltvrije zone. Een vanggewas op een teeltvrije zone beperkt de drift nog verder. Belangrijk is de hoogte van het vanggewas en de ingestelde spuitboomhoogte boven het gewas

Naast technische zijn ook teelttechnische maatregelen mogelijk om drift te beperken, zoals een teeltvrije zone. Een vanggewas op een teeltvrije zone beperkt de drift nog verder. Belangrijk is de hoogte van het vanggewas en de ingestelde spuitboomhoogte boven het gewas

Onderzoek naar het effect van vanggewassen op de inperking van drift naar het oppervlaktewater

Korte samenvattingen van lezingen over: biologische grondontsmetting en de invloed van initiele inoculumdichtheid op de ontwikkeling van Verticillium dahliae in Noorse esdoorn en trompetboom; beheersing van aardappelcystenaaltjes met behulp van een vanggewas; de ecologische functie van chitinases voor bodembacterien; groene-wereldhypothese bruikbaar voor bodemfytopathologisch onderzoek?; microbiele gemeenschappen van eiproppen van Meloidogyne fallax

Een graangewas met ondergezaaide klaver als groenbemester kan een uitstekende rol vervullen in de vruchtwisseling op biologische akker- en tuinbouwbedrijven, zoals blijkt uit zomertarwe-opbrengsten en stikstofopname of binding van verschillende klaversoorten op BIOM innovatie- en optimalisatie-bedrijven in 1999. Ook aandacht voor de onkruidbestrijding in het graan