Search

Gele bieslelie is een plant die wordt verkocht als oever- en tuinplant. In 2005 is deze soort in Nederland voor het eerst in het wild gezien en is daarna op talrijke andere plekken waargenomen, ook in kwetsbare natuurgebieden zoals orchideeënweiden. Terreinbeheerders proberen de planten te verwijderen. Tot nu toe zonder veel succes.

Advies, inspirerende voorbeelden - In de afgelopen decennia is zowel het aantal broedende- als overwinterende ganzen sterk toegenomen in Nederland. Dat leidt in het dichtbevolkte Nederland tot conflicten, zoals schade aan gewassen, maar ook tot een verhoogd risico op aanvaringen met vliegtuigen. In 2010 is de Nederlandse Regiegroep Vogelaanvaringen (NRV), inmiddels de Schiphol Regiegroep Vogelaanvaringen (SRV), gestart met een viersporenaanpak om het risico op vogelaanvaringen rond Schiphol te verminderen. Er is een convenant opgesteld om door preventieve en reactieve maatregelen tegen ganzen het risico voor het vliegverkeer te minimaliseren. In 2022 is deze regeling voor het laatst voor twee jaar verlengd (2023 en 2024). Het is de wens om vanaf 2025 met een nieuw strategisch meerjarenplan te gaan werken. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft Sovon Vogelonderzoek Nederland gevraagd een overzicht te maken van mogelijkheden voor effectieve wering van ganzen op en rond Schiphol waarbij specifiek veelbelovende weringstechnieken aan bod dienen te komen die in de laatste jaren zijn ontwikkeld en hun inzetbaarheid in combinatie met de conventionele wering. Aan de hand van een literatuurverkenning en expert kennis is een overzicht gemaakt van de meest actuele stand met betrekking tot de mogelijke inzet van verschillende weringstechnieken voor ganzen in een gebiedsgerichte aanpak. Dit rapport gaat daarbij uitsluitend in op het verlagen van de risico’s voor de luchtvaart op en rondom Schiphol. Advies ten gunste van de luchtvaartveiligheid kunnen eventuele negatieve gevolgen hebben voor andere conflicten, zoals vraatschade in de regio.

Lokale overheden spelen een belangrijke rol bij beheersing en bestrijding van invasieve exotische plant- en diersoorten. Inwoners kijken al gauw naar de overheid als zij vrezen voor of te maken krijgen met invasieve exoten. Overheden willen vaak wel helpen, maar wet- en regelgeving is lang niet altijd één op één te vertalen naar praktijksituaties. Schade is vaak moeilijk aantoonbaar en de schadeveroorzakende partij is veelal lastig te achterhalen. Beheersing en bestrijding brengt daarnaast vaak de nodige praktische hobbels met zich mee. Rechtspraak over dit onderwerp komt pas net op gang. Rico Ligtvoet van Hekkelman Advocaten vertelt u meer over de juridische aspecten van invasieve exoten en gaat in op de geldende wet- en regelgeving. Hij gaat in op de rol van lokale overheden bij de bestrijding en beheersing van invasieve exoten en wat dat betekent voor onze leefomgeving. Ook geeft hij praktische tips om risico’s te voorkomen en beperken. Dit en meer hoort u tijdens dit webinar. Webinar terugkijken Dit webinar is een initiatief van het Kennisnetwerk Invasieve Exoten in samenwerking met Koninklijke Vereniging Stadswerk Nederland. Presentatie: Louise Kok.

Het primaire doel van het voorliggende onderzoek is het analyseren van de introductieroutes (‘pathways’), verspreiding en risico’s van vestiging in het wild van (potentieel) invasieve mieren in Nederland. Hieruit zijn negen onderzoeksvragen afgeleid: 1. Welke uitheemse mierensoorten zijn in Nederland geïntroduceerd en te verwachten op grond van vestiging in omliggende landen of gebieden met vergelijkbaar klimaat? 2. Welke uitheemse mieren hebben zich in Nederland gevestigd en in welke mate hebben deze soorten zich verspreid in de natuur? 3. Welke uitheemse soorten zijn nog (vrijwel) alleen te vinden binnenshuis en kunnen zich mogelijk in de toekomst in het buitengebied vestigen? 4. Via welke routes worden uitheemse mieren in Nederland geïntroduceerd en verspreid? 5. Hoe ontwikkelt het aantal gevestigde (potentieel) invasieve mierensoorten die in Nederland zijn geïntroduceerd door de tijd heen? 6. Wat zijn de (potentiële) risico’s van deze uitheemse soorten voor biodiversiteit, plantenteelt, dierhouderij, functioneren van ecosystemen, ecosysteemdiensten, volksgezondheid, infrastructuur en veiligheid in Nederland en in omliggende landen? 7. Wat is bekend over de maatschappelijke kosten en baten van de geïntroduceerde soorten? 8. Welke beheersmaatregelen zijn mogelijk om de introductie en verspreiding van uitheemse mieren te beperken? 9. Hoe zijn uitheemse mieren te identificeren en in hoeverre is dit nodig om mogelijke beheersmaatregelen te kunnen uitvoeren?

Planning for delta areas happens amid uncertainty, which may influence the location, type and form of interventions such as infrastructure, spatial strategies and design standards. Interventions, however, may fix the spatial configuration for decades, for which insight in the appropriate use of adaptiveness to account for uncertainty is essential. This thesis explores uncertainty and adaptiveness in spatial planning and studies their expression and empirical manifestation in planning approaches, planning tools and planning processes. Uncertainty’s characteristics are used to distill information about the (in)adequacy of specific interventions and are related to three domains of adaptiveness: adaptive management, adaptive capacity and adaptive planning. The thesis shows that while some uncertainties demand interventions aimed at ensuring the effectiveness of planning while anticipating future change, others require a focus on the planning process by the co-construction of knowledge, deliberating about values and increasing the adaptive capacity of actors and institutions.

Drivers of the bio-economy include sustainability, economic opportunities for new products, energy and raw materials security, and improvement of the local and regional economy, particularly the agro-economy. On the basis of accepting that bio-based products can offer significant advantages with their use and application, it is logical that public authorities could set an example, especially in those application categories where a significant portion of public spending goes to.

Extended-spectrum bèta-lactamases (ESBL)-producing bacteria have become increasingly common in animals and humans. The goal of the presented ESBL evaluation framework is to help policy makers to evaluate the effectiveness of possible interventions aimed to reduce ESBL levels in livestock. An objective-driven ESBL policy approach (i.e., setting more clear and stringent objectives, for example maximum ESBL prevalence on national level) is preferable since much is unknown about other potential relevant measures and moreover the accountability of individual agents is hampered, which are both requisites for a measure-driven policy approach. In addition, for the nearby future, an additional measure is to extend the ban on some other antibiotics that are related to ESBLs.

The variable 2015 maize crop highlights that risk management should be built into to more maize growers’ strategies and underlines that selecting varieties that are suited to growing conditions is vital. We spoke to two leading forage experts to fi nd out more.

Deze bijdrage voor het PlantgezondheidEvent 2016 gaat over: Plantgezondheid: van bedreiging naar kans; Wat hebben we gerealiseerd?; Slim werken binnen beperkingen; Bestuursakkoord zuiveringsplicht; Beleid Plantgezondheid; Calamiteiten; Project Fytosanitaire preventie; Aanleiding; Wat willen we bereiken?; Hoe bereiken we dit?; Regeling risicoafdekking; Waarom een regeling?

Ruim twintig jaar geleden zag ik eind november op het landgoed het Woudhuis bij Apeldoorn in de bosrand een door de bliksem getroffen eik waarvan de stamvoet compleet was geëxplodeerd. De potlood dunne splinters hingen tot twintig meter hoog in de omringende bomen en waar de boom eerst stond, was alleen nog een meter diepe krater over. Sindsdien ben ik me gaan verdiepen in dit machtige natuurverschijnsel waar natuurbeheerders vaker mee te maken hebben dan ze denken. Er zijn preventieve maatregelen mogelijk om de kans op inslag te verkleinen. Na een blikseminslag is inspectie van de boom en aanvullend beheer wenselijk.

Er is een vernieuwing gaande in het Nederlandse waterveiligheidsbeleid van een door preventie gedomineerde benadering naar een risicobenadering waarbij ook het beperken van de gevolgen met ruimtelijke maatregelen en rampenbeheersing een belangrijke rol speelt: meerlaagsveiligheid. Uit de resultaten van een lerende evaluatie van drie pilots meerlaagsveiligheid blijkt op welke wijze deze beleidsvernieuwing vorm krijgt. Een belangrijke conclusie is dat de verankeringen van resultaten bij de ‘thuisorganisaties’ essentieel is. De pilots tonen daarnaast aan dat beleidsvernieuwing een proces is van doormodderen: kleine stapjes en slimme duwtjes, in plaats van ‘grote stappen, snel thuis’.

In dit dossier 'venkel, kleine maar groeiende nicheteelt' de volgende artikelen: Rassen veredelen voor de West-Europese markt. Venkel als afwisseling voor prei en risicospreiding. Precisieplanten en -oogsten voor diepvriesmarkt.

Natuurbranden zijn ‘hot’. Wereldwijd: denk aan de enorme, alles verwoestende branden in Australië en Californië en recent in Canada. Maar ook in onze eigen land raken de gemoederen bij tijd en wijle behoorlijk verhit als er weer een stuk bos of heide afbrandt. In het voorjaar van 2015 was de natuurbrand in Nationaal Park De Hoge Veluwe volop in het nieuws: een voor Nederlandse begrippen behoorlijke brand. Andere bekende grote natuurbranden deden zich voor in 1995 en in het record-droge jaar 1976.

De partners van de groene sectoren beslisten in het voorjaar van 2015 om meer te gaan doen rond risicobeheersing op de bedrijven. Een noodzaak want het aantal arbeidsongevallen in de land- en tuinbouw staat nog steeds bovenaan in de ongevallenstatistieken. Sinds oktober zijn Mieke Sevenans en Robin De Sutter de mensen bij Prevent Agri die u bijstaan in het in kaart brengen van de risico’s op uw bedrijf.

Veehouders kijken anders dan de politiek naar bedrijfsrisico. Toch is het beleid rechtstreeks verwant met het inkomen van de boer, bleek op de studiedag van ingenieursvereniging ie-net. Jeroen Buysse: ‘Het is niet zeker dat meer vraag in China door Europese productie wordt ingevuld.’

Hoewel de energieprijzen de afgelopen jaren zijn gedaald, lukt het nog steeds om op in- en verkoop van energie geld te besparen. Als een ondernemer dat doel wil bereiken dan moet hij ook inzicht hebben in zijn posities voor de komende periode en verbruik over de afgelopen jaren. Sinds kort werken Arjan en Richard van der Voort met een speciaal rekenprogramma.

In de Krimpenerwaard liggen slootdempingen die in veel gevallen verontreinigd zijn. Het gebied wordt momenteel gesaneerd door de dempingen af te dekken met schone grond om risico’s voor landbouw en natuur te beperken. Het afdekken van dempingen was eind vorige eeuw een nieuwe vorm van omgaan met bodemverontreiniging in landelijk gebied die in de Krimpenerwaard op grote schaal als pilotproject Beleidsvernieuwing Bodem is toegepast.

This thesis focuses on quality and safety management of tropical shrimp (Penaeus spp.) using Benin (West Africa) as an example of a shrimp exporting country. The entire supply chain, from fishing areas (brackish waters) to shrimp processing plants, was investigated. The steps of the chain prior to shrimp processing at the freezer plants were critical for shrimp quality and safety because of prevailing temperature abuse and inappropriate hygienic conditions. Combining culture-dependent (plate counts) and culture independent (DGGE, clone libraries analysis) approaches, it was found that bacterial concentration in shrimps was higher than that of their surrounding water and sediment. Conversely, bacterial diversity was higher in water or sediment than in shrimps. At species level, distinct bacterial communities were associated with sediment, water or shrimp samples. Spoilage evaluation of shrimps showed that during storage at 0ºC, Pseudomonas spp. were dominant, whereas at 7ºC and 28ºC, H2S-producing bacteria were the dominant group of microorganisms. An empirical model predicting shrimp shelf-life as a function of constant storage temperature was developed. Isolates producing strong off-odor were identified by 16S rRNA sequencing as mainly lactic acid bacteria (LAB) and Enterobacteriaceae at 28ºC or 7ºC and Pseudomonas spp. and LAB (Carnobacterium maltaromaticum) at 0ºC. The fastest growing isolates namely, Pseudomonas psychrophila and C. maltaromaticum were selected for their spoilage activity and for modeling studies. P. psychrophila had a higher growth rate and a higher spoilage activity at 0 to 15ºC, while at 28ºC, C. maltaromaticum had a higher growth rate. Models predicting the growth of pseudomonads in shrimps as a function of temperature were constructed. These models were validated under dynamic storage temperatures simulating actual temperature fluctuation in the supply chain. Using different risk classification approaches, the main foodborne pathoge

Hazard surveillance in livestock production chains is an essential activity that is usually conducted by surveillance organizations. Its importance has been highlighted by the major crises that occurred in the field of livestock production and food safety during the last decades. Although extensive research has been conducted to achieve surveillance improvement in livestock production chains, they have limitations in terms of coverage of economic aspects and in the level of detail in modelling the interactions between hazard dynamics and surveillance activities. Hence, the dissertation aims to (1) improve the understanding of hazard surveillance in livestock production chains from an economic perspective, and (2) to apply the obtained knowledge for better model-based in-depth analysis of livestock hazard surveillance. In this thesis, we first presents a conceptual framework for the economic analysis of single-hazard surveillance systems in livestock production chains which differs from most of the previous research focusing on the technical aspect of livestock hazard surveillance. We conclude that that the conceptual approach is scientifically credible for economic analysis of single-hazard surveillance systems and that the applicability of the approach critically depends on data availability. Then we present a conceptual framework for the economic optimization of a surveillance- portfolio consisting of multiple livestock hazards to survey. This framework applies the portfolio perspective to investigate the surveillance resource allocation problem, which is beyond the state of art that mainly focuses on single hazard surveillance analyses. The credibility and practicability of the framework were also checked. To demonstrate the usefulness of the developed frameworks, two case studies are conducted. We applied the single-hazard surveillance framework to conduct a comprehensive economic analysis of classical swine fever (CSF) surveillance in the Netherlands.

De Deltacommissaris bood op Prinsjesdag 2014 het Kabinet de Deltabeslissingen aan, het resultaat van vijf jaar hard werken. Onderdeel van de Deltabeslissingen was het advies dat voor de regio Rijnmond-Drechtsteden is opgesteld door het programmateam Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden (DPRD). Daarna was het tijd voor reflectie door DPRD Hoe maak je eigenlijk zo’n advies? Wat hebben we geleerd en is waardevol om over te dragen? In dit artikel een samenvatting van de bevindingen en acht praktische lessen en handelingsperspectieven om naar eigen inzicht te gebruiken. Ter lering en inspiratie voor iedereen die elke dag heeft te dealen met onzekerheid en complexiteit.

Meer en meer akkerbouwers, maar ook varkenshouders, kijken naar de termijnmarkt als mogelijkheid om hun prijsrisico in te dekken. Welke zijn precies de mogelijkheden van deze ‘virtuele’ markt?

Het vervangen van riolering in oude wijken is een riskante onderneming. Zeker als bekend is dat langs het tracé veel woningen met funderingsproblematiek staan. Hoe zorg je ervoor dat de werkzaamheden uitgevoerd kunnen worden met een beheersbaar risico op schade aan de woningen? In de Bloemenbuurt in Koog aan de Zaan is met succes een aanpak van inventariseren, voorbereiden, monitoren en bijsturen toegepast.

Ook na 1 januari 2017 verzekeren Interpolis en Avéro Achmea nog het brandrisico van glastuinbouwbedrijven zonder brandvertragende schermdoeken. Deze tegemoetkoming aan hun klanten is half november vorig jaar tot stand gekomen na constructief overleg met de glastuinbouwsector en de banken, toen bleek dat het niet haalbaar was om alle brandbare schermdoeken voor deze datum te vervangen. Voorwaarde die daar tegenover staat is dat de sector zorgt voor de beperking van het risico op het ontstaan van brand in de kas. De verplichting van brandvertragende doeken blijft wel bestaan bij vervanging en nieuwbouw.

'Zorgplicht... Laat u niet gek maken!’ Dit is de boodschap tijdens de 12e Kennisdag Inspectie Waterkeringen op 19 maart 2015 te Arnhem. Zorgplicht voor waterkeringen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle betrokken overheden, waaraan iedereen een bijdrage moet leveren. Tijdens het ochtendprogramma zijn de waterschappen, Rijkswaterstaat en de toezichthouder aan het woord over de uitvoering van de zorgplicht. Het middagprogramma bestaat uit een variëteit aan praktijkvoorbeelden uit het waterkeringbeheer. Van beheerissues tot praktische inspectietools. Het geheel is te zien in 15 films: 1. 150319 P01: Opening | Theo van de Gazelle, WAW; 2. P02: Zorgplicht en Toezicht | Jacqueline Lame, ILenT; 3. P03: Zorgplicht bij RWS | Ype Heijsman, RWS; 4. P04: Zorgplicht in Nieuw Jasje | Erik Wagener, WS Groot Salland; 5. P05: Rail Infra Management | Jan Swier, ProRAIL; 6. P06: Piet Sennema, WS Aa en Maas; 7. P07: Diploma Uitreiking Inspectie, Wateropleidingen; 8. P08: Introductie film muizenplaag Friesland | Niek Bosma, Wetterskip Fryslan; 9. STOWA Documentaire, 2015: Muizenplaag in Fryslan, versie KD2015; 10. A01: Workshop Zorgplicht: Inspectieplannen; 11. A02: Workshop Zorgplicht: Initiatieven | Deel 1; 12. A03: Workshop Zorgplicht: Initiatieven | Deel 2; 13. D01: Workshop IJkdijk: Zettingsvloeiing; 14. D02: Workshop IJkdijk: Livedijk XL en Utrecht; 15. D03: Workshop IJkdijk: Data & Informatie.

In de tuinbouwsector vormen familiebedrijven nog steeds de hoofdmoot. Familieleden spelen daarbij vaak een cruciale rol in de bedrijfsvoering van alledag. Maar in welk gat valt dit bedrijf als een van die familieleden onverhoopt wegvalt? Het advies is daarom; ontwikkel een scenario voor zo’n crisissituatie.

Op een boerenbedrijf liggen risico’s altijd op de loer. Van familieperikelen tot arbeidsongeschiktheid, en in het ergste geval overlijden. Klaas de Jong, adviseur bij PPP Agro Advies, houdt zich dagelijks bezig met het beheren van dergelijke risico’s. “De boer is zelf het grootste risico”, vertelt De Jong.

Rijdt er een te zware dekwasser of krijtmachine over een te licht kasdek, dan heb je als ondernemer een probleem. De schade door vervormde goten is niet direct zichtbaar, maar komt onherroepelijk naar voren bij storm of sneeuwdruk. Dan komt al snel de vraag op tafel wat de oorzaak is. In zo’n discussie wil je niet terechtkomen.

Een dam met duiker aanleggen, een sloot dempen, een aanlegsteiger plaatsen. Allemaal activiteiten waar voorheen meestal vergunningen voor nodig waren van Hoogheemraadschap Rijnland. De nieuwe Keur verlaagt de regeldruk aanzienlijk.

Zeven artikelen over modernisering milieubeleid. 1) Risico's beheersen, hoe doe je dat? 2) Medicinale kringloop baart zorgen. 3) Problemen vóór zijn, over het concept 'Safe Innovations Approach'. 4) Rechter als rechterhand, over aansprakelijkheidsrecht. 5) Veiligheid staat met stip op één. 6) Wonderzand of onzeker risico? Over de introductie van olivijn bij de klimaatproblematiek. 7) Ga het debat aan. Annemieke Nijhof, CEO van Tauw roept het ministerie op nadrukkelijk de samenleving te betrekken bij de discussie over hoe met de risico's van nieuwe ontwikkelingen om te gaan.

Over fytosanitaire wetgeving zijn veel vragen. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) voert deze regelgeving uit namens het Ministerie van Economische Zaken. Doekele Haagsma werkt bij de NVWA en vertelt wat hij ziet in de sector en waar de NVWA aan werkt. Met Haagsma wordt de vijfdelige serie over fytosanitaire aspecten afgesloten.

Wat valt er te leren van het VUmc-incident afgelopen september, waarbij die hele medische kransslagader door ernstige wateroverlast ontruimd moest worden? Veel! Ziekenhuizen zijn vaak nog allerminst bestand tegen overstromingen en ernstige regenval.

Opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn volop met elkaar in gesprek over de toewijzing van de financiële risico’s van watergerelateerde projecten. Dat blijkt uit een telefonische rondgang van WaterForum langs diverse spelers in het veld. GMB-directeur Gerrit-Jan van de Pol luidde eind mei de noodklok in een artikel op WaterForum online. Zo slaagt GMB Civiel er al enkele jaren niet in om zwarte cijfers van betekenis te schrijven. Dat heeft volgens hem alles te maken met de keerzijde van de contractvormen waarbij opdrachtgevers de ontwerpopgave én alle bijbehorende risico’s bij marktpartijen neerleggen. Van de Pol staat met zijn kritiek op opdrachtgevers zeker niet alleen. Ook andere bedrijven in de watersector kampen volgens hem met vergelijkbare problemen. Dat heeft er in de afgelopen jaren toe geleid dat veel MKB-bedrijven zijn gedecimeerd, failliet zijn gegaan of zijn overgenomen. Daarom pleit Van de Pol ervoor om bij het opstellen van contracten meer aandacht te besteden aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het afdekken van risico’s van projecten.

De kwaliteit van een gewas is voor een groot deel afhankelijk van belichting. Uitval van de WKK of trafo is dan ook een scenario waar ondernemers liever niet aan denken. Toch zal het steeds vaker voorkomen, aangezien een grote groep WKK’s op leeftijd geraakt. Vandaar de oproep van chrysantenteler Jan van Ruyven om vooraf vast voorzieningen te treffen om continuïteit te borgen. “Wie moet je bellen, wat moet je regelen? Kortom: zorg dat je bent voorbereid.” Zelf had hij dat draaiboek niet klaar liggen toen zijn WKK ‘ontplofte’.

Zoönosen zijn ziekten die van dieren op mensen overdraagbaar zijn. Elke beheerder en medewerker van kinderboerderijen kent dit woord inmiddels. Dit is een goede ontwikkeling. Vroeger was dit anders. Zoönosen zijn niet nieuw, maar de kennis bij dierhouders en in de samenleving ontbrak vaak. Door grote en kleine uitbraken van dierziekten in de tijd, neemt het bewustzijn bij mensen langzaam toe. Zoönosen bestaan, er is een kans dat je ziek kun worden van dieren. Maar: hoe ga je ermee om, hoe licht je anderen voor? En hoe beperk je de risico's?

Freshwater supply is of paramount importance to deltas everywhere around the world and is of substantial economic interest as well. Situations with water shortages, in which damage incurred owing to insufficient water, occur on regular basis. Water shortages will be more prevalent in future due to climate change, and resulting damage will increase due to the fact that droughts will become more severe and persistent and due to social-economic developments. In other words: the ‘drought risk’, defined as the product of the probability of a drought event happening multiplied by the consequences of the drought event, is increasing. Present-day decision-making processes in freshwater management are still very much based on deterministic considerations. There is a strong wish to make uncertainty and risks involved in freshwater management practice more explicit. This paper introduces an approach to help quantifying drought-related risks by considering jointly the probability of drought-related hazard events and the consequences of these hazard events. The potential of this risk-based approach is illustrated with a case study in the Netherlands, namely the Rhine-Meuse Estuary where water deficits frequently occur due to the joint occurrence of low river discharges and severe salt water intrusion.

Het nieuwe waterveiligheidsbeleid in Nederland zet in op reductie van slachtofferrisico's door een combinatie van preventie, ruimtelijke planning en evacuatie. Bij de bepaling van deze slachtofferrisico's zijn de omstandigheden en locatie sterk van invloed op de overlijdenskans (bijvoorbeeld of men schuilt in eigen woning of onderweg wordt getroffen). Om deze invloed mee te nemen is een nieuwe methode ontwikkeld waarin het aantal slachtoffers wordt bepaald door onderscheid te maken in klassen: preventieve evacuees, onderweg getroffen, in schuilplaatsen en thuisblijvers (wel en niet voorbereid). De methode levert bouwstenen om slimmere evacuatiestrategieën te ontwikkelen gegeven de ruimtelijke kenmerken van een gebied. Ook kan de methode worden gebruikt om op de lange termijn de inrichting vanuit de invalshoek van evacuatie te beïnvloeden. Hiermee draagt het bij aan de minimalisatie van het aantal slachtoffers tijdens een overstroming, beperking van de maatschappelijke ontwrichting en risicobeheersing.

Wanneer een overstroming dreigt, is het niet altijd mogelijk iedereen preventief uit het bedreigde gebied te evacueren. Een alternatief is om mensen op te roepen verticaal te evacueren naar een droge verdieping thuis of elders in het bedreigde gebied zodat ze niet "onderweg" worden getroffen als ze het meest kwetsbaar zijn. De keerzijde is dat verticaal geëvacueerden enkele dagen tot een week in het rampgebied moeten overleven, terwijl veel voorzieningen (gas/water/elektriciteit/telefonie/infrastructuur) zijn uitgevallen. In het onderzoek is gekeken naar mogelijke randvoorwaarden die gesteld kunnen worden voor verticaal evacueren.

Veranderende omstandigheden stellen de maatschappij voor een grote uitdaging. Klimaatverandering, bodemdaling en verzilting zorgen in grote delen van de wereld, en in ons land, voor afnemende zoetwaterbeschikbaarheid. Voldoende schoon zoet water is echter één van de belangrijkste voorwaarden voor een stabiele leefomgeving. De risico’s van het zoetwatertekort uiten zich op meerdere fronten. Voornamelijk agrarische gebruikers en drinkwatervoorziening ondervinden grote gevolgen als er niet voldoende water beschikbaar is op het juiste moment op de juiste locatie. Hoe zorgen we nu voor voldoende schoon zoetwater in de toekomst?

Hart- en vaatziekten vormen een belangrijk gezondheidsprobleem en risicofactoren komen veel voor. Voor dit proefschrift zijn de opsporing en behandeling van risicofactoren onderzocht in Nederlandse huisartsenpraktijken. Allereerst is een persoonsgerichte screeningsmethode onderzocht in Oude Pekela, een gebied met een lage sociaaleconomische status, wat is gerelateerd aan het hebben van meer risicofactoren en een lagere deelname aan preventie-activiteiten. Deze aanpak gaf een veel hogere opkomst en opbrengst dan het landelijk gepropageerde “PreventieConsult” en kan daarom bijdragen aan het verbeteren van de huidige preventieprogramma’s. Daarnaast is onderzocht of de ”AGE-reader”, een apparaat dat via UV-licht versuikerde eiwitten in de huid meet, kan bijdragen aan de opsporing van risicopatiënten. AGE-waarden bleken na drie jaar verhoogd bij mensen die reeds hart- en vaatziekten hadden doorgemaakt. De bruikbaarheid hiervan in de praktijk wordt nog verder onderzocht. Verder is gekeken naar de behandeling van risicofactoren door praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk. Deze behandeling bleek duidelijk effect te hebben op het risico na één jaar. Er was geen extra effect waarneembaar bij de behandelgroep waarbij na loting aanvullende thuismeting van bloeddruk, gewicht en/of lichaamsbeweging was ingezet. De kosten van risicobehandeling in de huisartsenpraktijk waren relatief laag en werden grotendeels veroorzaakt door werkverzuim ten gevolge van praktijkbezoek. De kosten van aangepaste medicatie vielen mee, terwijl dit wel gerelateerd was aan een groter eindeffect. Omdat mensen steeds jonger met risicofactoren kampen en er bezuinigd moet worden op zorgkosten, kunnen deze resultaten eraan bijdragen dat de politiek en zorgverzekeraars hierin verstandige beleidsbeslissingen nemen.

Hart- en vaatziekten vormen een belangrijk gezondheidsprobleem en risicofactoren komen veel voor. Voor dit proefschrift zijn de opsporing en behandeling van risicofactoren onderzocht in Nederlandse huisartsenpraktijken. Allereerst is een persoonsgerichte screeningsmethode onderzocht in Oude Pekela, een gebied met een lage sociaaleconomische status, wat is gerelateerd aan het hebben van meer risicofactoren en een lagere deelname aan preventie-activiteiten. Deze aanpak gaf een veel hogere opkomst en opbrengst dan het landelijk gepropageerde “PreventieConsult” en kan daarom bijdragen aan het verbeteren van de huidige preventieprogramma’s. Daarnaast is onderzocht of de ”AGE-reader”, een apparaat dat via UV-licht versuikerde eiwitten in de huid meet, kan bijdragen aan de opsporing van risicopatiënten. AGE-waarden bleken na drie jaar verhoogd bij mensen die reeds hart- en vaatziekten hadden doorgemaakt. De bruikbaarheid hiervan in de praktijk wordt nog verder onderzocht. Verder is gekeken naar de behandeling van risicofactoren door praktijkondersteuners in de huisartsenpraktijk. Deze behandeling bleek duidelijk effect te hebben op het risico na één jaar. Er was geen extra effect waarneembaar bij de behandelgroep waarbij na loting aanvullende thuismeting van bloeddruk, gewicht en/of lichaamsbeweging was ingezet. De kosten van risicobehandeling in de huisartsenpraktijk waren relatief laag en werden grotendeels veroorzaakt door werkverzuim ten gevolge van praktijkbezoek. De kosten van aangepaste medicatie vielen mee, terwijl dit wel gerelateerd was aan een groter eindeffect. Omdat mensen steeds jonger met risicofactoren kampen en er bezuinigd moet worden op zorgkosten, kunnen deze resultaten eraan bijdragen dat de politiek en zorgverzekeraars hierin verstandige beleidsbeslissingen nemen.

In dit rapport worden de risico’s geanalyseerd van exotische vissoorten die zijn opgenomen in de Visserijwet en hun hybriden. De volgende soorten en één specifieke hybride zijn in de analyse meegenomen: beekridder (Salvelinus alpinus); roofblei (Leuciscus aspius); karper (Cyprinus carpio); Amerikaanse hondsvis (Umbra pygmaea); graskarper (Ctenopharyngodon idella); hybride ‘kruiskarper’ (Cyprinus carpio X Carassius spp.); snoekbaars (Sander lucioperca); giebel (Carassius gibelio) en kleine marene (Coregonus albula). Hoewel zeeforel (Salmo trutta trutta) was opgenomen in de initiële selectie van exotische soorten, is in consensus met experts besloten deze soort als inheems te beschouwen. Op basis van dit rapport worden de volgende maatregelen aanbevolen: - Het uitzetten van exoten, met name karper, giebel, snoekbaars, graskarper en vruchtbare hybriden (kruiskarper), moet gestopt of gereguleerd worden om verdere verspreiding en nieuwe introducties te voorkomen. - Het screenen van nationale en international vistransporten en maatregelen te nemen om de verspreiding van ziekten en andere meeliftende exoten te voorkomen.

The main aim of this thesis is to analyse the climate change uncertainties that are important to take into account for long term water management and to explore the communication of these uncertainties. The study design combines natural and social scientific theories and methods and consists of three different elements: 1) an assessment of the dominant uncertainty for changes in mean and extreme precipitation over the Rhine basin; 2) an assessment of the impact of the main uncertainties on changes in flood risk and associated damage in the Rhine basin and 3) an exploration of the use of simulation gaming to communicate about climate change uncertainties to water managers.

In het Energieakkoord is afgesproken dat meestook van biomassa in kolencentrales niet meer wordt dan 25 PetaJoule. Als onderdeel van de totale biomassa is zo’n 3,5 miljoen ton hout nodig. De mee te stoken biomassa zal aanvullend op de NTA8080-eisen moeten voldoen aan ‘duurzaamheidseisen voor koolstofschuld, indirecte landgebruikseffecten (ILUC) en duurzaam bosbeheer (FSC)’. In dit rapport wordt verkend, in hoeverre de duurzaamheidseisen genoemd in het Energieakkoord, risico’s op een carbon debt al uitsluiten en welke biomassa-stromen additioneel uitgesloten worden door een carbon debt eis. Ook zijn mogelijke procesrisico’s geïdentificeerd die discussie over carbon debt kan opleveren voor de verdere uitwerking van de afspraken uit het Energieakkoord.

Vanuit het perspectectief van de risicomaatschappij bekeken voldoet de huidige (institutionele) aanpak van de gaswinning en aardbevingen in Groningen totaal niet. Wie de vraag naar rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid niet stelt, kan wachten op een sociale expolosie. Anna Herngreen hoopt binnenkort af te studeren op haar scriptie "Grunn beeft" (RUG, februari 2014).

Geen mensen in de silo om het laatste graan eruit te halen, luidt het credo van het Amerikaanse bedrijf Mack Robotics. Want dat is levensgevaarlijk. Het bedrijf ontwikkelde de Bin Bot.

Meerlaagsveiligheid biedt de mogelijkheid strategieën op te stellen waarin preventie, ruimtelijke inrichting en rampenbeheersing zijn geïntegreerd. Hiermee zijn logische of acceptabele combinaties van maatregelen op te stellen voor een gebiedsstrategie. Maar meerlaagsveiligheid is in een aantal opzichten meer dan enkel het zoeken naar de optimale mix van maatregelen in een gebied of het voeren van een discussie of maatregelen in laag 2 en 3 kunnen leiden tot lagere waterkeringen. Het proces van meerlaagsveiligheid is namelijk ook een manier om zinvolle maatregelen te kunnen identificeren en om draagvlak te creëren voor maatregelen op basis van inzichten in de effecten.

Het voorjaarscongres 2014 van Koninklijk Nederlands Waternetwerk gaat er over: is het Nederlandse model van waterbeheer toekomstbestendig? Daarom in deze 3e aflevering met hoofdrolspelers in de watersector: Peter Glas, voorzitter van de Unie van Waterschappen. Gespreksonderwerp: een rapport dat de OESO medio maart 2014 publiceerde. "Sommige rapporten belanden snel in de la, dit blijft op tafel liggen."

Sebastiaan van Herk en Jeroen Rijke zijn aan de TUDelft gepromoveerd op de vraag wat de beste aanpak is van projecten op het gebied van klimaatadaptatie. Ze deden o.a. onderzoek naar het governancemodel dat Rijkswaterstaat hanteert voor het programma 'Ruimte voor de rivier' en vergeleken dit met modellen uit het buitenland. Op grond van hun onderzoek komen de promovendi tot een aantal belangrijke lessen.