Search

Altun Yaruq Sudur is a sūtra which belongs to Old Turkic-Mahāyāna Buddhism. The text includes the essence and philosophy of Buddhism, as well as legends and rituals of Buddha. The sūtra was translated from Chinese to Uighur by Šingko Šäli Tutung. Old Turkic translation has a lot of manuscripts. Among these, the nearly complete manuscript is preserved in the archive of the Institute of Oriental Manuscripts of the Russian Academy of Sciences (IOM RAS) in St. Petersburg, but there are many more manuscripts and fragments in the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences Turfan collection. In this article, some unpublished Turfan fragments in the Oriental Department of the Berlin State Library are edited. Finally, I discuss Old Turkic verb yaqčırtdur- which probably occurs for the first time in U 2546 (T II 701) during the Old Turkic period.

Bu çalışma, 2000-2018 yılları arasında Kuzey Afrika bölgesi ekonomilerinde doğrudan yabancı yatırım girişlerine etki eden faktörler incelemektedir. Çalışmada tesadüfi etkili panel modeli kullanılmıştır. Kullanılan değişkenler literatüre uygun olarak seçilmiştir. Literatürdeki birçok değişken ele alınmasına rağmen anlamlı olan sadece birkaç değişken ortaya çıkmıştır. Bu değişkenler üzerinde çalışmanın ilk aşamasında hangi modelin uygun olabileceği belirlenmiştir. Model belirlendikten sonra modele özel olarak yapılan testler ile modelin istatistiksel olarak daha sağlam sonuçlar elde etmesi sağlanmıştır. Tesadüfi etkili panel modeli sonucuna göre kişi başına gayri safi yurtiçi hâsıla, nüfus yoğunluğu, doğal kaynaklar ve siyasi istikrar ve terörizm/şiddet yokluğundaki artışların doğrudan yabancı yatırımları pozitif yönde etkilediği belirlenirken, karbon emisyonundaki düşüşlerin doğrudan yabancı yatırımları pozitif yönde etkilediği belirlenmiştir. Modelden nüfus yoğunluğu çıkarıldığında modeldeki sabit teriminde anlamlı olduğu gözükmektedir.Doğrudan yabancı yatırımlara etki eden en önemli faktörün İklim Anlaşması çerçevesinde karbon salınımı oluşturmaktadır. Bunun sebebi yatırımcıların bu anlaşmanın gereğine uygun olarak davranarak olası risklerden kaçınmak istemelerinden kaynaklanmaktadır. Bu ülkelerinde siyasi istikrarın oluşmaması yatırımları azaltıcı yönde etki etmesine rağmen doğal kaynaklara yatırımların bu değişkenden daha önemli olduğu dikkat çeken bir unsurdur. Fakat olası riskler söz konusu olduğu için siyasi istikrar ve terörizm yokluğu da önemli olarak gözükmektedir. Bunların dışında GSYH büyüme oranı ve nüfus yoğunluğu ise en az etkiye sahip değişkenler arasındadır.Modelde konum teorisinin politik araçlarının kullanılması bu ülkeler için önemlidir. Zengin doğal kaynaklara sahip bu ülkelerinin bu alanlarda uzmanlaşması, kişi başı daha yüksek GSYH elde etmek için önem arz etmektedir. Fakat davranışsal teorinin önemli bir unsuru olan kültürel ve politik unsurlara da yer verilmesi gereklidir. This study examines the factors affecting foreign direct investment inflows in the economies of the North African region between 2000-2018.Random effect panel model was used in the study. The variables used were chosen in accordance with the literature. Although many variables in the literature have been addressed, only a few significant variables have emerged. At the first stage of the study on these variables, it was determined which model would be suitable. After the model was determined, it was ensured that the model obtained statistically more robust results with the tests performed specifically for the model.According to the results of the random-effect panel model, it was determined that increases in gross domestic product per capita, population density, natural resources and political stability, and the absence of terrorism/violence affected foreign direct investments positively, while decreases in CO2 emissions positively affected foreign direct investments. When the population density is removed from the model, it seems to be significant in the constant term in the model.The most important factor affecting foreign direct investments is CO2 emissions within the framework of the Climate Agreement. The reason for this is that investors want to avoid possible risks by acting in accordance with the requirements of this agreement. Although the lack of political stability in these countries has a decreasing effect on investments, it is a striking factor that investments in natural resources are more important than this variable. However, since there are possible risks, political stability and the absence of terrorism seem to be important. Apart from these, GDP growth rate and population density are among the variables with the least impact.It is important for these countries to use the political tools of location theory in the model. The specialization of these countries, which have rich natural resources, in these areas is important in order to achieve higher GDP per capita. However, it is necessary to include cultural and political elements, which are an important element of behavioral theory.

Many research has been published on the documents called Old Uyghur Civil Documents. Wilhelm Radloff was the first scholar to edit these documents and it has been 125 years since his first book called Uigurische Sprachdenkmäler: Materialen. Therefore it has been necessary to prepare the bibliography of these studies. This bibliography is chronological and includes books, journal articles, conference presentations, chapters in edited volumes, etc. The bibliography also focuses on the naming and classification of Old Uyghur Socio-Economic Documents.

In Dädä Qorqut narratives, the name Uruz is mentioned in five narratives: Salur Qazanuŋ Evi Yaġmalanduġı Boy, Bay Bürä Bäg Oġlı Bamsı Bäyräk Boyı, Qazan Bäg Oġlı Uruz Bägüŋ Tutsaq Olduġı Boy, Bägil Oġlı Ämrän Boyu ve Salur Qazan Tutsaq Olup Oġlı Uruz Çıqarduġı Boy. In two of these narratives (Qazan Bäg Oġlı Uruz Bägüŋ Tutsaq Olduġı and Salur Qazan Tutsaq Olup Oġlı Uruz Çıqarduġı), Uruz appears like spotlight character. While Uruz is mostly seen as simple Uruz in two manuscripts, it sometimes appears with various descriptions. Although there have been several proposals on the etymology of the name Uruz in the Dädä Qorqut narratives, it cannot be said that a definitive solution has been found for it yet. After listing the former proposals put forward about the name Uruz in the article, a new suggestion will be presented on the origin of the name., Dede Qorqut anlatmalarında Uruz adı beş anlatmada geçmektedir: Salur Qazanuŋ Évi Yaġmalanduġı Boy, Bay Bürę Beg Oġlı Bamsı Beyrek Boyı, Qazan Beg Oġlı Uruz Begüŋ Tutsaq Olduġı Boy, Begil Oġlı Emren Boyu ve Salur Qazan Tutsaq Olup Oġlı Uruz Çıqarduġı Boy. Bunlardan Qazan Beg Oġlı Uruz Begüŋ Tutsaq Olduġı boy ile Salur Qazan Tutsaq Olup Oġlı Uruz Çıqarduġı başlıklı boylarda Uruz isimli kahraman anlatmanın şahıs kadrosunda ön plana çıkan bir şahsiyettir. Anlatmalarda Uruz, eserin iki yazmasında çoğunlukla sade Uruz şeklinde görülürken, bazen çeşitli nitelemelerle birlikte de karşımıza çıkmaktadır. Dede Qorqut anlatmalarındaki Uruz şahıs adının kaynağı ve kökeni konusunda şimdiye değin birkaç görüş ortaya konsa da henüz kesin olarak bir çözümün bulunduğundan bahsedilemez. Makalede Uruz adı hakkında şimdiye kadar ileri sürülen görüşler listelendikten sonra, adın kökeni konusunda yeni bir öneri sunulacaktır.

Tuñuquq yazıtları, edebî ve tarihî bakımdan paha biçilmez bir hazinedir. Yazıtlar, 1897’de Y. N. Klements tarafından keşfedilmiştir. Keşiften iki yıl sonra yazıtın ilk ilmî neşrini Radloff(1899) gerçekleştirmiştir. Yazıtlar, bu neşirden sonra pek çok araştırmacı tarafından yeniden okunup yorumlanmıştır. Tuñuquq yazıtlarının on üçüncü satırı anlamı ve okunuşu bakımından sorunludur. Cümle hakkında şimdiye kadar çeşitli yorumlar yapılmasına rağmen, henüz kesin bir çözüm bulunmuş değildir. Makalede cümle için yeni bir okuma ve anlamlandırma önerilecektir.

The new readings and interpretations about the Old Turkic Inscriptions are very valuable in terms of Old Turkic. The Tuñuquq inscriptions are an invaluable treasure in literary and historical terms. The inscriptions were discovered in 1897 by Y. N. Klements. Two years after their discovery, Radloff published the first scholarly edition of the Tuñuquq inscriptions (1899). They were read again and interpreted by many philologists after the first edition. In the Tuñuquq inscriptions, the enclitic Ok occurred in form {-k} and kök in four places (Lines 11, 16, 21, 30). After evaluating the previous interpretations about these four places in the article, a new interpretation will be put forward. As a result, it will be questioned whether the enclitic Ok has such a form like kök or {-k}.

Eski Türk yazıtları hakkındaki yeni okuma ve anlamlandırma çalışmaları, Eski Türkçe açısından oldukça değerlidir. Tuñuquq yazıtları, edebî ve tarihî bakımdan paha biçilmez bir hazinedir. Yazıtlar, 1897’de Y. N. Klements tarafından keşfedilmiştir. Keşiften 2 yıl sonra yazıtların ilk ilmî neşrini Radloff (1899) gerçekleştirmiştir. Yazıtlar, bu neşirden sonra pek çok araştırmacı tarafından yeniden okunup yorumlanmıştır. Tuñuquq yazıtlarının sekizinci satırındaki cümle anlamı bakımından sorunludur. Sorunlu cümlenin nedeni Kağanlık yazıtlarında ilk kez tanıklanan bir Runik işaretin bulunmasıdır. Bu işaret hakkındaki çeşitli önerilere bağlı olarak cümlenin anlamlandırması da farklı olarak yorumlanmıştır. Cümlenin anlaşılmasındaki bir diğer engel de şeklinde yazılan kelimedir. Makalede 8. satırda cümledeki sorunlu işaret ve cümle için yeni bir öneri teklif edilecektir.

Eski Türk yazıtları hakkındaki yeni okuma ve anlamlandırma çalışmaları, Eski Türkçe açısından oldukça değerlidir. Yazıtlardaki cümlelerin anlamlandırılması ve okunması konusunda hâlâ sorunlar bulunmaktadır. Yeni yapılacak araştırmalarda, yazıtlara yaklaşımın artık daha ayrıntılı olması beklenmektedir. Ongi yazıtının batı yüzünün 3. satırındaki YwLwqrmzn, YwLRrmzn veya YwLIRrmzn ibaresi şimdiye kadar farklı olarak yorumlanmış ve cümleye değişik anlamlar verilmiştir. Makalede, ibare ve cümle hakkındaki daha önceki teklifler analiz edilmiş ve cümlenin anlamı yeniden değerlendirilmiştir. Bununla beraber, makalede yul- fiili ve türemeleri üzerinde de etimolojik olarak açıklamalar yapılmıştır., The new readings and interpretations about the Old Turkic Inscriptions are very valuable in terms of Old Turkic. There are still problems with translations and readings the inscriptions. The approach to the inscriptions needs to be more detailed no longer. Detailed explanations should be made on each word for correct understanding of the sentences in the inscriptions. The phrases YwLwqrmzn, YwLRrmzn or YwLIRrmzn are interpreted differently so far and different meanings have been given to it on the 3th line of the western side in the Ongi Inscription. The article analyses previous interpretations of the sentence and evaluates in detail it. The article also gives etymological explanations on the verb yul- and its derivations.

Kitapta kaydedilen 1001 bilmecenin 961’i Muhammed Kayum Azizi’nin 1973 ve 1988 yılları arasında Afganistan’ın kuzeyindeki 235 Özbek’ten topladığı şahsî derlemelere dayanmaktadır. Kalan 40 adet bilmece ise Afganistan’da yayımlanan yazılı materyalden elde edilmiştir. Dolayısıyla eserdeki bilmecelerin büyük bir kısmının sözlü gelenekten derlenen malzeme olduğu söylenebilir.Elimizdeki çalışma, Afganistan’daki Özbeklerin ağzından derlenen ve sözlü gelenekte yaşayan bilmecelerin metinleştirilmiş biçimidir. Afganistan’daki Özbek Türklerinden biri olan Muhammed Kayum Azizi’nin 1973-1988 yılları arasındaki şahsî derlemelerine dayanan metinler, Timur Kocaoğlu’nun filolojik katkılarıyla Türkologların istifadesine sunulmuştur. Eserdeki bilmeceler sadece filolojik açıdan değil, folklorik açıdan da paha biçilmez bir kıymete sahiptir.

MORIYASU, T. Corpus of the Old Uighur Letters from the Eastern Silk Road, Berliner Turfantexte XLVI, Brepols Publishers, Turnhout (Belgium) 2019., Berliner Turfantexte serisinin 46. cildi olan eser,sivil Uygurca parçalar arasında önemli bir yer tutan Eski Uygurca mektupların neşri üzerinedir. Kitapta neşredilen belgeler aslında yazarın daha önce Japonca ve İngilizce olarak yayımladığı makalelerine dayanmaktadır. Yazar, elimizdeki kitabında belgelerin tasnifini yeniden yapıp belgelerin okunuşlarını revize etmiş ve belgelerin paleografiközelliklerini incelemesine dâhil etmiştir. Yazar, Uygurca mektupların coğrafyasını “Eastern Silk Road” [Doğu İpek Yolu] olarak tespit etmektedir. Bu terimle modern dönem öncesi merkezî doğu Avrasya kast edilmektedir.

Dede Korkut Kitabı’nda ozanın veya anlatıcının anlatmaları manzum olarak söylediği kısımlara soylama denilmektedir. Eserin neredeyse yarısı soylamalardan meydana gelmektedir. Dede Korkut Kitabı’ndaki okunuşu sorunlu kısımların büyük bir kısmı soylamalarda yer alır. Bu nedenle soylamaların dikkatlice incelenmesi gerekmektedir. Dresden yazmasındaki 11. hikaye olan Salur Kazan’ın Oğlu Uruz’u Tutsaklıtan Çıkardığı anlatmada bir soylama mevcuttur (Dresden 140b/1-7). Bu soylama Dresden yazması dışında iki yerde daha görülüyor. Soylamanın eşmetinlerinin mukayesesi soylamanın daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Makalede, soylamanın eşmetinlerdeki mısraları karşılaştırmalı olarak incelenecek ve filolojik bakımdan analiz edilecektir., In the Book of Dädä Qorqut, the parts that the ozan or narrator narrates are called soylama. Almost half of all the text consists of soylamas (i.e. poems). Most of the problematic parts in the text are in the soylamas. Therefore, they need to be carefully examined. In the narration titled How Salur Qazan was Taken Prisoner and How His Son Uruz Freed Him (the 11th narration) there is a soylama. The soylama has also two variants. Comparison of the three texts will provide a better understanding of soylama. In the article, every verses of soylama will be examined comparatively and analyzed in philological terms.

Transliteration (< trans + litera) isthe spelling of words from one script with characters from the another.Transcription (< trans + script) is the representation of the sound of wordsin a language using any set of symbols you may care to invent or borrow for thepurpose. The article deals with the characters of transliteration and transcriptionfor editing of Old Uygur texts in Turkey., Transliteration (< trans + litera) is the spelling of words from one script with characters from the another. Transcription (< trans + script) is the representation of the sound of words in a language using any set of symbols you may care to invent or borrow for the purpose. The article deals with the characters of transliteration and transcription for editing of Old Uygur texts in Turkey.

Kutadgu Bilig’in neşredilmesinin üzerinden 70 yıl geçmiştir. Bu zaman zarfında, eserin neşrindeki ve dizinindeki kelimeler hakkında birçok yeni okuma ve anlamlandırma teklifleri sunulmuştur. Arat, Kutadgu Bilig’in metnini en doğru şekilde anlamaya çalışıp Türkiye Türkçesine aktarmaya çalışmıştır. Ancak böyle uzun bir metinde anlamlandırmaların her zaman başarılı olduğu söylenemez. Kutadgu Bilig’teki igdiş ve igdişçi anlam bakımından sorunludur. Makalede, neşirdeki bu iki kelime üzerinde durulacaktır.

Etimoloji filolojinin temel çalışma alanlarından biridir. Eski Türkçekelimelerin kökenini araştırmak, Türk dilinin diğer dönemlerindeki kelimelerinkökenini araştırmaktan çok daha zordur. Eski Türkçedeki kelimelerin hepsiTürkçe kökenli değildir. Bilhassa Eski Uygurca döneminde Türkçeye yabancıdillerden kelimelerin geçtiği görülmektedir. Eski Uygurcada farklı dillerleolan münasebet alıntı kelimelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. EskiUygurcadaki alıntıların bir kısmı da Çinceden ödünçlemedir. Bazı Çincealıntıların imlası düzenli değildir. Böyle bir durum alıntının kökeninin belirlenmesinizorlaştırmaktadır. Kökeni hakkında belirsizlik bulunan kelimelerden biri de TWWveya TWYW~TWVW imlâsına sahip kelimedir. Kelimenin kökeni için birkaç ihtimal düşünülmüştür,ancak bu konuda nihaî bir neticeye ulaşılmamıştır. Makalede kelimenin EskiUygurca metinlerdeki tanıkları listelenecek ve kelimenin kökeni hakkındakigörüşler değerlendirilecektir., Etymology is one of the main fields of philology. It is much more difficultto find the origin of Old Turkic words than to find the origin of words inother periods of Turkish language. All the words in Old Turkic are not Turkishorigin. It is found that in Old Uygur period, Turkish is communicating withdifferent languages. The relationship with different languages ​​led to the loanwordsin Old Uygur. Some loanwords are from Chinese. The loanwords do not have regularortography. Such a situation makes it difficult to determine Chinesse loan. Oneof the words with uncertainty about its origin is the TWW or TWYW~TWVW. Anumber of possibilities have been considered for the origin of the word, but nofinal result has been reached. In the article, evidences of the word in the OldUygur texts will be listed and proposals about the origin of the word will beevaluated.

До сих пор предложение bišükiŋä t(ä)gi qıdm(a)z (ä)rm(i)š интерпретируется по-разному, и этому предложению были приданы разные значения. Причина этого заключается в том, что bIsẅkIŋA и QIDmz читаются по-разному. Три репродукции, которые предоставляют копию надписей, связаны с буквами в словах. Нет разницы между буквами в чтении слов на репродукциях. Чтобы правильно понять предложение, необходимо детально оценить контекст. Предложение принадлежит Бильге Кагану. Он подчеркнул важность Отукена (Ötükän). Он поделился своими наблюдениями со своими людьми о соседних китайцах. Проблемное предложение среди его наблюдений. В данной статье перечислены предыдущие чтения и интерпретации предложения в хронологическом порядке. После того, как предложения по чтению и интерпретации были проанализированы, чтение и значение проблемных слов были детально оценены., The sentence bišükiŋä t(ä)gi qıdm(a)z (ä)rm(i)š is interpreted differently so far and different meanings have been given to the sentence. The reason of this is that bIsẅkIŋA and QIDmz are read differently. The three reproductions, which provide a copy of the inscriptions, have allied with the letters in the words. There is no difference between the letters in the reading of words on the reproductions. In order to understand correctly the sentence, it is necessary to assess the context in detail. The sentence belongs to Bilgä Qaγan. He highlighted the importance of Ötükän. He shared observations with his people about neighbouring Chinese people. The problematic sentence is among his observations. In the article, previous readings and interpretations of the sentence are listed chronogically. After the reading and interpretation proposals were analyzed, the reading and meaning of the problematic words were evaluated in detail., Күлтегін және Білге Қаған ескерткіштеріндегі bişükiŋe t(e)gi kıdm(a)z (e)rm(i)ş сөйлемі бүгінгі күнге дейін әр түрлі түсіндірілген және сөйлемге түрлі мағыналар берілген. Сөйлемнің түрлі түсіндірілуінің себебі bIsẅkIŋA және QIDmz ретінде жазылған сөздердің әртүрлі оқылуы. Жазулардың көшірмесін ұсынатын үш жұмыс екі сөздің белгілеріне сәйкес келеді. Сондықтан сөздердің оқылуында әріптердің ешқандай айырмашылығы жоқ. Ескерткіштегі сөйлемді дұрыс түсіну үшін контексті толықтай бағалау қажет. Сөйлем Білге Қағанның ауызынан шыққан екен. Білге Қаған билігі кезеңіндегі оқиғаларды сұрыптаудан кейін Ötüken аймағының маңыздылығын сипаттап, Қытай халқы туралы жорамалдар жасалған. Проблемалық сөйлем де оның жорамалдарының бірі. Мақалада сөздердің алдыңғы оқуы және интерпретациялардың тізімі келтірілген. Оқу және түсіндіру ұсыныстарын талдағаннан кейін проблемалық сөздердің оқылуы мен оның мәні қайта бағаланады., Köl Tigin ve Bilge Kagan yazıtlarındaki bişükiŋe t(e)gi kıdm(a)z (e)rm(i)ş cümlesi şimdiye kadar farklı olarak yorumlanmış ve cümleye değişik anlamlar verilmiştir. Cümlenin farklı olarak yorumlanmasının nedeni bIsẅkIŋA ve QIDmz şeklinde yazılan sözlerin farklı okunup anlamlandırılmasıdır. Yazıtların kopyasını sunan üç çalışma iki kelimedeki işaretlerde ittifak etmiştir. Dolayısıyla kelimelerin okunmasında harflerin farklılığı sözkonusu değildir. Yazıttaki cümlenin doğru anlaşılması için bağlamın ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gereklidir. Cümle, Bilge Kagan’ın ağzından çıkmıştır. Bilge Kagan, iktidarı dönemindeki icraatları sıraladıktan sonra Ötüken bölgesinin önemine değinip komşusu Çin halkı hakkında tespitlerde bulunmuştur. Problemli cümle de onun tespitleri arasında yer almaktadır. Makalede, kelimelerin daha önceki okuma ve anlamlandırma teklifleri listelenmiştir. Okuma ve anlamlandırma teklifleri analiz edildikten sonra, problemli kelimelerin okunuşu ve anlamı yeniden değerlendirilmiştir.

AYDIN, E. Türk Runik Bibliyografyası, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2017.

CLARK, L. (Ed.). Uygur Manichaean Texts, Volume III: Ecclesiastical Texts, Texts, Translations, Commentary, Brepols Publishers, Turnhout (Belgium), 2017.

KINCSES-NAGY, É. Mongolic Copies in Chaghatay, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden, 2018.