Search

Layşmanyaz, yaklaşık 90'dan fazla ülke ve bölgeden bildirilen, ciddi ve endemik bir bulaşıcı hastalıktır. Kutanöz layşmanyaz (KL) ise vücudun açıkta kalan bölgelerinde oluşan, başlıca semptomları arasında vektör Phlebotomus ısırığından altı ay sonra kronikleşebilen veya kendiliğinden iyileşebilen ciltte tek, birden fazla ülserli veya nodüler lezyonlar bulunan, ölümcül olmayan ancak kalıcı izler bırakabilen bir hastalıktır. Klasik tedavi yöntemleri, uygulamada zorluk, direnç gelişimi ve yan etki gibi bir dizi soruna neden olmaktadır. Fotodinamik tedavi (FDT), KL tedavisi için etkili, uygulaması kolay ve invaziv olmayan büyük bir potansiyel göstermektedir. Antilayşmanyal tedavi için yeni modalitelerden olan FDT, ışık ve fotosensitizerin eş zamanlı kombinasyonuyla antilayşmanyal etkileri artırmayı hedeflemektedir. Bu çalışmada, FDT'nin antilayşmanyal etkisinin incelenmesi hedefine yönelik olarak temoporfin aracılı fotodinamik inaktivasyonun Leishmania tropica promastigotları üzerindeki antilayşmanyal etkisinin ve olası mekanizmalarının in vitro olarak gösterilmesi amaçlanmıştır. Parazitler 0.5, 1, 2, 4, 8 ve 16 μM temoporfin ile 50 dakika süreyle inkübe edilmiş ve 50 dakikalık 1.71 J/cm²'lik bir akıyla kırmızı ışığa maruz bırakılmıştır. Hücre canlılığının değerlendirilmesi için MTT testi kullanılmış ve morfolojik değişiklikler Giemsa boyama yöntemiyle analiz edilmiştir. L.tropica promastigotlarında aşırı ifade edilen reseptörlere en yüksek bağlanma afinitesini bulmak için ise moleküler yerleştirme yöntemi kullanılmıştır. Temoporfin ve kırmızı ışık kombinasyonu ile L.tropica promastigot canlılığının sadece temoporfin grubuna göre anlamlı derecede azaldığı bulunmuştur. Temoporfin ve kırmızı ışık kombinasyonu sonucunda gözlenen IC50 değeri L.tropica için 1.924 μM olarak tespit edilmiştir. 1.924 μM konsantrasyonda sadece temoporfin ve sadece kırmızı ışık uygulamasının L.tropica promastigotları üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı gözlemlenmiştir. Ayrıca temoporfin aracılı kırmızı ışık grubunda fusiform şeklin değişmesi, kamçı ve çekirdek kaybı gibi tipik morfolojik özelliklerin kaybolduğu da tespit edilmiştir. Moleküler yerleştirme yöntemine göre ise amfoterisin B ve temoporfin 5WB5 proteininin üç boyutlu modeline sırasıyla -7.4 kcal/mol ve -6.9 kcal/mol bağlanma afinitesi göstermiştir. Temoporfin ile kırmızı ışık kombinasyonu, L.tropica promastigotlarını invaziv olmayan bir tedavi olarak inaktive etme potansiyeline sahiptir. Tedavide kullanılan FDT bileşenleri olan kırmızı ışık ve temoporfinin herhangi bir sitotoksik etkisinin bulunmaması, amastigot veya hayvan modelleri üzerine yapılacak daha ileri çalışmalar için önemli bir fırsat sunmakta ve potansiyel klinik uygulamalara zemin hazırlamaktadır.