Search

Biografi e Franza von Liszta i Juliusza Makarewicza, mimo wielu różnic, wykazują pewne zaskakujące analogie. Wspólnym mianownikiem w obu życiorysach była działalność naukowa połączona z organizacyjną i polityczną – w ławach parlamentarnych. Zbieżność widoczna jest też w samym cyklu działalności naukowej – Liszt wykładał i tworzył w sumie przez blisko pół wieku, z tego 40 lat w Niemczech; Makarewicz rozpoczął działalność naukową w okresie zaborów i uprawiał ją przez ponad pół wieku, z tego we Lwowie – przez ponad 40 lat. Mimo wielu rozbieżności, w programach i polskiego, i niemieckiego uczonego pojawiły się podobne elementy. Wspólnym mianownikiem była przede wszystkim krytyka dotychczasowych sposobów walki z przestępczością oraz towarzyszące jej dążenie do znalezienia nowych skutecznych dróg walki z recydywą i przestępczością zawodową.

Jedną z głośniejszych spraw kryminalnych w XVIII-wiecznym Nowem nad Wisłą było zabójstwo urzędującego rajcy Kaspra Langi1. Była ona o tyle sensacyjna, że nie chodziło w niej wyłącznie o zajmowaną przez zamordowanego funkcję publiczną, lecz przede wszystkim o towarzyszące jej okoliczności oraz jedną z osób uznanych za współwinną – małżonkę Langi, Mariannę i jej udział w tej zbrodni. Zestawienie wszystkich źródeł rzuca światło zarówno na praktykę kryminalną małego miasta pomorskiego, jak i postępowanie władz w przedmiocie rozwiązywania majątków mieszczan w nim zamieszkujących. Jest to o tyle ciekawe, że z racji zachowania dużej części ksiąg możliwe jest prześledzenie losu sprawy od zabójstwa (a nawet wcześniej w odniesieniu do działalności samorządowej oraz zawodowej zamordowanego), po rok 1757, kiedy dokonał się ostateczny podział masy spadkowej. Wydaje się zadaniem uzasadnionym przybliżenie tej sprawy, tym bardziej że postulat badań nad praktyką sądową stosowania prawa w ujęciu makro- i mikrohistorycznym pozostaje wciąż aktualny.