Search

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'de Çok Partili Hayata geçiş rüzgârı esmeye başlamıştır. CHP'de ki parti içi muhalefet `Dörtlü Takrir`le birlikte belirginleşmiş bu gelişmenin ardından, 7 Ocak 1946'da Celal Bayar, Refik Koraltan, Fuad Köprülü ve Adnan Menderes tarafından Demokrat Parti kurulmuştur.DP Türkiye genelinde hızla teşkilatlanma çalışmalarına başlamıştır. Cumhuriyet tarihimizin ilk çok partili ve tek dereceli seçimi 21 Temmuz 1946 tarihinde yapılmış ve DP 65 milletvekili ile TBMM'ye girmiştir. 4 yıllık muhalefet döneminin ardından 14 Mayıs 1950 tarihinde yapılan seçimlerle DP iktidarı devralmış 408 milletvekilliyle TBMM'de temsil edilmiştir. DP 1950 seçimlerinde Aydından tam liste halinde kazanmıştır. Adnan Menderes ve Fuad Köprülü İstanbul, Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu Manisa Milletvekilliğini tercih ettikleri için bu isimlerin yerine 16 Eyül 1951'de yapılan ara seçimlerle birlikte Nail Geveci, Lütfi Ülkümen ve Cevat Ülkü Meclise girmiştir. Namık Gedik, Şevki Hasırcı, Ethem Menderes, A. Baki Ökdem'le birlikte Aydın'dan 7 milletvekili TBMM'de çeşitli komisyonlarda görev almıştır. DP'nin ilk iktidar döneminin ardından 2 Mayıs 1954 tarihinde yapılan genel seçimlerde, Adnan Menderes, Namık Gedik, Ethem Menderes, A. Baki Ökdem, Nail Geveci, Cevat Ülkü, Necati Çelim, Zühtü Uray ve Nihat Eğriboz Aydın'dan milletvekili seçilmişlerdir. Adnan Menderes İstanbul Milletvekilliğini tercih etmiştir. Aydın 8 milletvekili ile Meclis'te temsil edilmiştir. Bu dönemde de Aydın Milletvekilleri TBMM'de önemli görevlerde bulunmuşlar ve Meclis'te çeşitli komisyonlarda çalışmışlardır.ANAHTAR KELİMELER: Çok Partili Hayat, Demokrat Parti, 1950 Seçimleri, 1954 Seçimleri, Aydın. By the end of the World War II there was a tendency to multiparty system in Turkey. Internal opposition in RPP became evident with the `Dörtlü Takrir` (i.e. Statement of theTetrads) and following the this event the Democratic Party was founded by Celal Bayar, Refik Koraltan, Fuad Köprülü and Adnan Menderes in 7 January Ocak1946.DP started an immediate movement of organization througout Turkey. The first election with multiparty system and direct sufrage in the history of Turkish Republic was held in 21 July 1946 and DP won 65 seats in the Grand National Assembly of Turkey. Following the four year of opposition period DP came into power with the elections held in 14 May 1950 and gained 408 seats in the Assembly. DP won all the seats alloted for Aydın province in 1950 elections. Inplaces of Adnan Menderes and Fuad Köprülü who prefered İstanbul deputyship and Fevzi Lütfi Karaosmanoğlu who prefered Manisa, Nail Geveci, Lütfi Ülkümen and Cevat Ülkü entered to the Assembly with the by-elections held in 16 September 1951. With Namık Gedik, Şevki Hasırcı, Ethem Menderes, A. Baki Ökdem 7 deputies from Aydın took part in various commissions in the Assembly. Following the DP's first period in power Adnan Menderes, Namık Gedik, Ethem Menderes, A. Baki Ökdem, Nail Geveci, Cevat Ülkü, Necati Çelim, Zühtü Uray and Nihat Eğriboz were elected as deputies of Aydın in the general elections held in 2 May 1954. Adnan Menderes prefered İstanbul deputyship. Aydın was represented with 8 deputy in the Assembly.In this period Aydın deputies under took important missions and took part in various commission in the Assembly.KEYWORDS: Multiparty System, the Democratic Party, 1950 Elections, 1954 Elections, Aydın. 235

Türkiye ve Dünya siyasetinde muhafazakâr eğilimlerin arttığı ve toplumunda bu eğilimleri desteklediği bir zaman periyodu içinde bulunmaktayız. Bu tutum ise biz araştırmacıları konunun tarihsel kökenine inmeye itiyor. Türkiye ve bulunduğu coğrafya her alanda olduğu gibi siyasal ideolojiler göz önüne alındığında da ithalat geleneğini sürdürmektedir. Fakat ideolojiler Türkiye'de bir değişim geçirerek farklılaşmaktadır. Tarihsel, ekonomik, kültürel seyrinde ideolojilerin çıktığı Avrupa ülkelerinden farklı yol izleyen kendi belirleyicileri ve dinamikleri ile kavrulan Türkiye, muhafazakârlıkta da aynı eğilimi göstermiştir. İngiliz ve Kıta Avrupası arasında bile farklılaşma gösteren muhafazakârlık bu coğrafyada yeni bir hal almakta. Özellikle Türkiye'de Muhafazakâr eğilimin ön plana çıktığı 1950-54 dönemi merceğimizi tutacağımız alandır. Bugünün siyasi anlayışının temellerinin oluştuğunu düşündüğümüz tek parti sonrası yeni iktidar süreci tez sürecinde üzerinde duracağımız konu olacaktır. Türkiye siyasi tarihinde başlıca bir öneme sahip Demokrat Parti dönemi ve muhafazakâr anlayışın kökleşmesi birbirine paralellik göstermiştir. Önce ki dönemin ve ilkelerin eleştirisinin de yoğun olarak yapıldığı 1950-54 bandında Parti ve Muhafazakâr aydınların birbiriyle iyi ilişkiler kurduğunu görmekteyiz. Aydınlatmaya çalışacağımız nokta, Türkiye de kendi biçimini alan muhafazakârlık ve onun bayraktarlığını siyasi alanda yaparak toplum öncülüğünü üstlenen Demokrat Parti'nin politikaları olacaktır. Yolun bilgisel kazı yapılarak ortaya çıkarılması ile birlikte Türk muhafazakârlığının geleneksel yürüyüşü sergilenecektir. At the present, both world and Turkey's politics experiencing a period in which conservative tendencies are getting stronger and societies are supporting these tendencies. This situation directing researchers to explore the historical roots of the subject. Turkey and the surrounding regions maintaining the import tradition in respect to political ideologies as in the other matters. Yet, in Turkey ideologies are differantiating through a transformation. Turkey, unlike the European countries from which the ideologies were stemmed, tracking a different path in its historical, economic and cultural process and being shaped by its own determiners and dynamics had the same tendency in conservatism too. Conservatism that can differantiate even from England to continental Europe takes a new form in this geography. Especially the 1950-54 period in which conservative tendencies were appeared in Turkey is the field that will be taken under scrutiny. New power center after the single party which was considered as the basis of the political understanding of the present day will be the subject of this dissertation. The Democratic Party period, which had a primary importance in Turkish political history, and consolidation of conservative understanding had a correspondance. It can be observed that the Party and conservative intellectuals were on good terms between the 1950-54, a period in which critics of the previous period and its principles were intensive. The points that will tried to be illuminated are conservatism which took its own shape in Turkey and policies of the Democratic Party which assumed a vanguard of people role by carrying the banner of conservatism in political arena. By uncovering the path with an informative excavation, traditional march of the Turkish conservatism will be presented. 363