Search

Complexe leefgebieden met gradiënten en mozaïeken (of combinaties van habitats) zijn voor veel dier- en plantensoorten noodzakelijk om duurzaam te kunnen voortbestaan. Dit rapport (in samenwerking met Sichting Bargerveen) presenteert een methodisch raamwerk voor de analyse van ecologische gradiënten op het schaalniveau van natuurdoeltypen en Natura 2000-habitattypen en geeft enkele uitgewerkte voorbeelden. Voor de diersoorten van de habitatrichtlijn zijn de benodigde landschapsfuncties voor voedsel, reproductie en beschutting gecodeerd en toegekend aan natuurdoeltypen. Apart uitgewerkte onderdelen van het raamwerk zijn een methode voor de analyse van abiotische gradiënten op grond van de ecologische bodemkaart van Nederland en een methode voor de stapsgewijze analyse van het gradiëntkarakter van vegetatietypen

The metapopulation concept could provide an additional way of designating areas for protective measures in the North Sea, by delineating habitat preferences and population dynamics. The current study looks into the applicability of the metapopulation concept to the North Sea underwater environment. It also seeks out species in the North Sea that could possibly be suitable metapopulations for study. The North Sea clearly is a heterogeneous environment, but habitat characteristics, like substratum type, tend to be wide ranged and without obvious physical barriers. Processes and structures in the seascape are mainly known on a rough scale, and even at that level, the available knowledge is only an interpretation from data. The same lack of knowledge is a bottleneck in defining connectivity among subpopulations, as dispersal capabilities are unknown for the majority of marine species. The species that seems most suitable for study in a metapopulation model in this test is the grey seal. Additionally, edible crab and cod emerged as species for potential use in a metapopulation model. Neither inhabit a discrete habitat patch, but both are known to have a strategy to ensure that their offspring recruits into their own population. For species that at first seemed to suitable because they have a discrete underwater habitat patch, insufficient knowledge was available to apply the theory further.

De wijze waarop het nieuwe Beleidskader Faunabeheer in 2005 is ingevoerd heeft geen effect gehad op de internationale verspreiding van ganzen in NW-Europa. De vier (Kolgans, Kleine Rietgans, Grauwe Gans en Brandgans) in dit rapport onderzochte ganzenpopulaties vertonen over de winters 2005-2006 t/m 2007-2008 hetzelfde internationale verspreidingspatroon als daarvoor. De koude in januari 2006 in landen ten oosten van Nederland gaf in de winter 2005-2006 een lichte verschuiving van ganzen naar Nederland te zien. Alle populaties nemen nog steeds in aantal toe, maar verschillen in groeisnelheid. De waarschijnlijk het zwaarst bejaagde populatie (Kolgans) groeit het langzaamst. Het is onvoldoende duidelijk welke rol jacht speelt of kan spelen bij het reguleren van de aantallen ganzen

Binnen het project ‘Dispersie van aquatische organismen’ is onderzoek gedaan naar het dispersievermogen van macrofauna doelsoorten, ten behoeve van het voorspellen van de kans op terugkeer na het uitvoeren van herstelmaatregelen. In petgaten in een Natura 2000 gebied is gemeten of duikers een barrière opleveren voor de dispersie van verschillende groepen van aquatische macrofauna bij het bereiken van een nieuw habitat. Uit het onderzoek blijkt dat duikers een barrière vormen voor verschillende families van aquatische organismen. Verder komt ook duidelijk naar voren dat er meer passieve dan actieve dispersie door duikers plaatsvindt en dat stroming zowel in richting als kwantiteit zelfs in stilstaande wateren zeer belangrijk is als sturende factor bij de dispersie van aquatische organismen.

De data van vogels, vlinders en planten voor dit onderzoek zijn afkomstig van resp. SOVON, de Vlinderstichting en FLORON. Op dit moment zijn er in het Nederlandse natuurbeleid twee sporen die zich apart richten op natuurgebieden in de EHS en op groenblauwe dooradering in o.a. Nationale Landschappen. Dit onderzoek toont aan dat veel soorten met name voorkomen in gebieden waar natuurgebieden (bos) en (opgaande) dooradering samen voorkomen. Dit noemen we synergie. Hiervoor hebben met behulp van regressieanalyse in 1000 kmhokken in de hogere zandgronden van Nederland de relatie onderzocht tussen het voorkomen van 40 plant-, vogel- en vlindersoorten en de ruimtelijke samenhang van grote elementen (bos) en opgaande dooradering in de omgeving. Vooral soorten met een beperkte dispersiecapaciteit en beperkte oppervlaktebehoefte bleken synergie te vertonen, terwijl het type synergie bleek af te hangen van hun habitatvoorkeur. Met behulp van de regressieresultaten zijn aan de hand van twee soorten mogelijkheden verkend voor toepassing in gebiedsontwikkeling. Deze publicatie is tot stand gekomen in het kader van het programma Vernieuwend Ruimtegebruik van Habiforum. Het onderzoek is medegefinancierd door het Kennis Basis Programma van het Ministerie van LNV

Na herstelmaatregelen blijft ecologisch herstel van oppervlaktewateren vaak uit. Een mogelijke oorzaak ligt in de capaciteit van de soorten om de afstand naar een hersteld oppervlaktewater te overbruggen. Om te onderzoeken welke factoren barrières opwerpen voor dispersie van macrofauna, is de verspreiding van organismen in dit onderzoek experimenteel onderzocht. Een veldsituatie van twee wateren verbonden door een duiker is nagebootst in het laboratorium. In totaal zijn zes verschillende type barrières onderzocht voor drie verschillende bewegings¬groepen. Uit het onderzoek komen enkele directe en indirecte barrières voor de verspreiding van verschillende bewegingsgroepen naar voren. Bij het uitvoeren van herstelmaatregelen kan rekening gehouden worden met deze bevindingen en de aangewezen barrières zouden verwijderd kunnen worden, opdat aquatische organismen zich sneller kunnen verspreiden.

Deze studie evalueert de effectiviteit van de eerste drie jaar van het Beleidskader Faunabeheer. Met behulp van terugmeldingen van met kleurringen individueel herkenbaar gemaakte Kolganzen Anser albifrons en Brandganzen Branta leucopsis wordt onderzocht of deze soorten zich met behulp van verjaging op gangbaar boerenland en rust in opvanggebieden laten concentreren in reservaten, Vogelrichtlijngebieden en nieuw ingestelde foerageergebieden op gangbaar boerenland. De verdeling van individueel herkenbare ganzen over de verschillende gebieden werd niet noemenswaardig beïnvloed door de invoering van het Beleidskader Faunabeheer. De foerageergebieden werden in de periode tussen de winters van ‘02/’03 en ‘07/’08 wel in toenemende mate benut door de Kolgans. Dit lijkt vooral te worden gestuurd door buffer effecten als gevolg van voortgaande populatiegroei en concurrentie om voedselbronnen tussen Kolgans en Brandgans

Het doel van deze studie is het samenvatten van de momenteel beschikbare kennis over de (effecten van) verschillende verjaagmethoden die gebruikt kunnen worden om ganzen te concentreren in foerageergebieden. Daarbij zal speciale aandacht worden gegeven aan verjaging met ondersteunend afschot. Daarnaast heeft de studie tot doel te inventariseren welke zogenaamde nevenactiviteiten plaatsvinden binnen foerageergebieden die verstorend kunnen werken op foeragerende ganzen en daarmee de concentratie van ganzen in foerageergebieden tegen kunnen gaan maar ook mogelijk negatieve effecten kunnen hebben op de draagkracht van opvanggebieden.

Dit rapport geeft een nadere onderbouwing van de ontwerpregels voor robuuste verbindingen en voor ecologische verbindingszones uit het Handboek Robuuste Verbindingen. In hoofdstuk 2 wordt een literatuurstudie gepresenteerd naar de mate waarin soorten gedurende dispersie gestuurd worden door de aard van het landschap. In hoofdstuk 3, 4 en 5 worden de resultaten van veldwerk gepresenteerd. Uit de literatuurstudie en het veldonderzoek blijkt dat veel soorten gestuurd worden door de aard van het landschap. Voor deze soorten vormt intensief agrarisch en verstedelijkt gebied een barrière. Deze soorten hebben een verbinding met een ononderbroken dispersiecorridor nodig: de zogenaamde Corridorverbinding. In hoofdstuk 6 geeft een gevoeligheidsanalyse aan dat de ontwerpregels uit het Handboek Robuuste Verbindingen voldoen. Wel dient er nog een nadere uitwerking gemaakt te worden van de ontwerprichtlijnen voor soorten die slechts matig aan een dispersiecorridor zijn gebonden. Voor de matig gebonden soorten dient ook de sterfte in het landschap grenzend aan de verbinding te worden beperkt, bijvoorbeeld door aanleg van voldoende natuurlijke elementen (groenblauwe dooradering)

Dit rapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar methoden van dispersie voor aquatische organismen. Het behandelt zowel passieve als actieve vormen van dispersie. Het blijkt dat aquatische organismen zich op veel verschillende manieren kunnen verspreiden, over verschillende afstanden en met verschillende snelheden. Dit hangt af van de omstandigheden, van de morfologie en het gedrag van het organisme. Er zijn verschillende methoden om dispersie te meten. De belangrijkste indeling is die tussen directe methoden waarbij direct de dispersie wordt geobserveerd en indirecte methoden waarbij de dispersie verklaard wordt uit bijvoorbeeld de mate van genetische verschillen tussen populaties op verschillende afstanden van elkaar. Aan iedere methode kleven voor- en nadelen. De keuze voor een bepaalde methode hangt af van de beschikbare tijd, het beschikbare budget, de kenmerken van de te onderzoeken soorten en hun dispersiemethode en het landschap waarin ze voorkomen.

Om te bepalen welke gebieden in Noord-Holland in aanmerking komen voor de opvang van overwinterende Smienten is aanvullende kennis omtrent het ruimtegebruik benodigd. Essentieel hierbij is de vraag wat het foerageergedrag van de Smienten is en wat hun (nachtelijke) actieradius bedraagt. Hiervoor is onderzoek verricht naar, enerzijds de verspreiding en aantalsontwikkeling van Smienten in het Nationaal Landschap Laag-Holland. Anderzijds is onderzoek gedaan naar de actieradius van gezenderde Smienten in Polder de Zeevang

Een modelanalyse van de ruimtelijke samenhang heeft plaatsgevonden van een netwerkpopulatie van de boomkikker (Hyla arborea) in Midden-Limburg. De bezettingskans van poelen is bepaald met een regressiemodel en de ruimtelijke samenhang van de leefgebieden is geanalyseerd met het dispersiemodel Smallsteps. Het herstel-scenario 2010 biedt goede potenties voor de uitbreiding van de netwerkpopulatie. Er zijn echter nog enkele zwakke schakels in de ruimtelijke samenhang geconstateerd. Bovendien dient door het nemen van maatregelen nog meer in het huidige verspreidingsgebied van de boomkikker geinvesteerd te worden. Een genetische analyse in de Achterhoek maakt aannemelijk dat herkolonisatie heeft plaatsgevonden vanuit vier bronpopulaties. Hierbij zijn vier populatieclusters ontstaan die genetisch sterk verschillend zijn. De genetische diversiteit in de Doort (Midden-Limburg) is vergelijkbaar met populaties in de Achterhoek maar kleiner dan in twee Zwitserse populaties

The concept of corridors is assessed in relation to corridor requirements for different species groups. A typology is further developed, and apllied for representative species. A strategy for corridor development is presented for species with a (European) protection status. Those species are selected that are dependent on large scale (international) corridors. Examples are given of practical solutions for habitat fragmentation for a selection of species. The species described are threatened in Europe, often, but not exclusively, due to fragmentation and loss of habitat. The species are protected under European and national legislation, and therefore they are relevant to the policies of European states. The result is a detailed analysis of required corridors, and other required measures for conservation of the species.

In deze studie wordt de Noord-Zuidzone van de Groene Mal van de stad Tilburg nader uitgewerkt in twee alternatieven. Een verbinding in de geplande Noord-Zuidzone en een alternatieve verbinding buitenom. De alternatieven zijn samen met de Groene Malpartners ontworpen op basis van de uitgangspunten van de Kadernota Groene Mal, ecologische randvoorwaarden

De natuur in Nederland raakt steeds meer versnipperd. De gevolgen worden goed zichtbaar wanneer wordt gekeken naar de situatie van grote zoogdieren als het edelhert. Teruggedrongen achter rasters in een sub-optimaal habitat leven zij op twee plaatsen: de Veluwe en de Oostvaardersplassen. Het voorkomen van edelherten in andere, grootschalige natuurgebieden wordt van belang geacht voor de compleetheid van deze ecosystemen. Realisatie van de EHS biedt in dit opzicht onvoldoende kansen. Daarom zijn door het Rijk en de provincies een aantal zogenaamde robuuste verbindingen indicatief op kaart gezet. Doel daarbij kan zijn uitbreiding van het huidige leefgebied van het edelhert en het bieden van de mogelijkheid van migratie. Dit rapport is de weerslag van een ecologisch onderzoek naar mogelijke aanvullingen op de reeds verkende robuuste verbindingen voor het edelhert. Daartoe werden elf potentiële tracés verkend. Onderzocht is de mogelijkheid om de Veluwe te verbinden met het Horsterwold, de Utrechtse Heuvelrug en Duitsland via de Gelderse Poort. Tevens is onderzocht hoe vanuit dit laatste gebied de verbinding met het Maaswoud zou kunnen worden gerealiseerd. Ecologische en economische argumenten worden gepresenteerd om te helpen een keuze te bepalen tussen de mogelijke verbindingen.

This report provides a design for an ecological network at Piano di Navelli, Abruzzo, Italy. The design is based on habitat and corridor requirements of five indicator species: green lizard (Lacerta bilineata), Italian crested newt (Triturus carnifex)water shrew (Neomys fodiens), hedgehog (Erinaceus europaeus) and red squirrel (Sciurus vulgaris). Corridor dimensions, guidelines for habitat development within the corridors, and suggestions for wildlife passages at locations where the ecological network crosses roads are given. The ecological network is mapped for each species. An artist's impression visualizes the future situation of Piano di Navelli.

Inrichtingsplannen worden vaak op meerdere functies beoordeeld. Om deze verschillende functies met elkaar te kunnen vergelijken, zullen eenvoudige graadmeters gebruikt moeten worden. Binnen deze studie zijn de effecten van inrichtingsscenario's voor de Veluwe op aspecten van ecologie en economie beoordeeld. In dit rapport wordt ingegaan op de ecologische beoordeling. De scenario's zijn gericht op ontsnipperende maatregelen voor grote zoogdieren. Dit rapport beschrijft de methode en resultaten van de ecologische beoordeling. Het blijkt dat met name het weghalen van de grofwildrasters resulteert in ecologische winst.

Het LARCH-model is een onderdeel van het instrumentatium van Alterra voor toepassing van ruimtelijk ecologische kennis. Dit rapport beschrijft een deel van de ontwikkeling en onder-bouwing van LARCH aan de hand van gegevens van één soort: de boomklever (Sitta europaea). Het bevat een onderbouwing voor de norm `netwerk afstand¿ ¿ nodig voor het begrenzen van habitat netwerken ¿ op basis van het dispersievermogen van een soort. Het bevat een onderbouwing van de norm `locale populatie afstand¿, nodig voor het begrenzen van netwerken. Tenslotte bevat het een hoofdstuk over de mogelijkheden en de wenselijkheid van het uitbreiden van de uitvoer van LARCH met `de duurzaamheid van locale populaties¿, naast de bestaande uitvoer `de duurzaamheid van netwerkpopulaties¿

In het kader van het DWK-programma 'Natuurlijke biodiversiteit en soortenbeheer' van het Ministerie van LNV wordt het kennissysteem LARCH ontwikkeld. De afgelopen jaren heeft met name RWS, RIZA, ook bijgedragen aan de ontwikkeling van het systeem. Het kennissysteem kijkt 'door de ogen van een diersoort' naar het landschap en gaat hierbij uit van samenhangende netwerken van habitats / leefgebieden: ecologische netwerken. Het is gebaseerd op wetenschappelijke kennis en vuistregels en wordt vooral toegepast bij de het ontwerp en de toetsing van de ruimtelijke inrichting van bestaande of toekomstige landschappen. In dit rapport wordt ingegaan op de dispersie- en migratie-eigenschappen van aquatische insecten. De informatie uit dit rapport zal worden gebruikt voor de beoordeling van de mogelijkheden deze organismengroep al dan niet ook in LARCH op te nemen.

In het kader van het DWK-programma Natuurlijke biodiversiteit en soortenbeheer van het Ministerie van LNV wordt het kennissysteem LARCH ontwikkeld. De afgelopen jaren heeft met name Rijkswaterstaat RIZA, ook bijgedragen aan de ontwikkeling van het systeem. LARCH geeft een kwantitatieve beoordeling van de biodiversiteit van een landschap. Het kennissysteem kijkt `door de ogen van een diersoort' naar het landschap en gaat hierbij uit van samenhangende netwerken van habitats of leefgebieden: ecologischenetwerken. Het is gebaseerd op wetenschappelijke kennis en vuistregels en wordt vooral toegepast bij de het ontwerp en de toetsing van de ruimtelijke inrichting van bestaande of toekomstige landschappen. In dit rapport wordt ingegaan op de theoretische achtergrond van de versnipperingsproblematiek, op de verschillende resultaten die verkregen worden en de werkwijze van LARCH.

This report gives the result of an analysis of the ecological network, designed for the agricultural plains of the Provinces of Modena and and Bologna. Three ecosystem types were selected: woodland, wetland, and grassland. Species were selected which can be considered representative of these ecosystems. The LARCH model was used to assess whether these ecosystems still function as an ecological network. We found that the region has a serious fragmentation problem. After implementation of the ecological network the situation would improve much. Larger areas for nature rehabilitation would further improve the functioning of the ecological network.

Een expert view wordt gegeven op de vraag waar welke passagemogelijkheden moeten worden gecreëerd voor welke diersoorten in het oosttracé van de A73. Aangegeven wordt dat er ten minste acht robuustere kunstwerken dienen te worden gemaakt, waarvan één op het niveau van edelhert en de overige kleiner. Er wordt ingegaan op de minimumeisen waaraan de diverse constructies zullen moeten voldoen teneinde een optimaal toekomstig gebruik te bevorderen.

Alterra inventarisatie

Dit rapport beschrijft de verspreiding van de noordse woelmuis (Microtus oeconomus) in de provincie Noord-Holland. De relatie tussen voorkomen/verspreiding en vegetatie wordt beschreven. De analyse van de duurzaamheid van de huidige situatie wordt vergeleken met de duurzaamheid van de toekomstige situatie wanneer de provinciale ecologische hoofdstructuur uitgevoerd is. Knelpunten worden gesignaleerd en aanbevelingen gedaan om de duurzame instandhouding van de noordse woelmuis in Noord-Holland te garanderen.

De gemeente 's-Hertogenbosch heeft in het kader van de bestemmingsplanprocedure Zuid-weststructuur een nieuw wegtracé ontwikkeld, het zogenaamde randwegtracé. Dit wegtracé doorsnijdt de ecologische hoofdstructuur (EHS). In deze studie zijn nut en noodzaak nagegaan van een verbindingszone tussen de Gement (en Moerputten) en de Bossche Broek. Uit de analyse blijkt dat, uitgaande van de ambities van het natuurbeleid in de EHS, zowel een droge als een nat/drasse verbindingszone tussen de gebieden ten oosten en ten westen van het randwegtracé nodig is. Op basis van expertkennis is een schetsmatige uitwerking gemaakt van een effectieve verbindingszone.

In central and northern Meshera the habitats for many characteristic peat bog species now show a very fragmented pattern. As a result, the potential for viable populations of characteristic peat bog species has decreased considerably. Peat-mining and other human influences are the most important reasons. To maintain and increase the potential for viable populations of characteristic species, protection and restoration of especially high peat bogs are the most important strategies. To this end, a local environmental action programme (leap) has been developed for peat bogs in Egorievsk subregion. All local stakeholders, such as administration, forestry, peat-mining company and NGOs, support the LEAP. At the short term, protection of peat bogs seems tobe the most realistic strategy.

Het doel van de natuurbrug Zanderij Crailo is het creëren van een ecologische en recreatieve verbinding tussen de Bussumer- en Westerheide en de aangrenzende Utrechtse Heuvelrug enerzijds en het Spanderswoud met aansluitend de westelijk daarvan gelegen landgoederenzone en de Vechtstreek anderzijds. Dit rapport beschrijft nut en noodzaak van de verbinding en de effectiviteit van een natuurbrug als ecologische en recreatieve verbinding. Tevens wordt de voor de aanleg van de natuurbrug noodzakelijke ingreep in het beschermd natuurmonument Bussumer- en Westerheide getoetst.

Grijs-groene kruispunten, de plaatsen waar infrastructuur kruist met de ecologische hoofdstructuur, zijn kansen om de kwaliteit van een groter geheel te verbeteren. Een ontwerpatelier heeft verschillende typen oplossingen opgeleverd, die alle een verbetering betekenen ten opzichte van de huidige situatie. Innovaties zijn mogelijk in de richting van functiecombinaties, ruimtelijke differentiatie, beleving, tijdsdifferentiatie en mentaliteitsverandering. Er liggen kansen op alle niveaus, van planningsconcepten voor een hele regio tot nieuwe technische oplossingen. Werken aan grijs-groene kruispunten volgens een integrale ontwerpende benadering kan meerwaarde bieden: niet alleen knelpunten maar ook kansen, functiecombinaties, en een gebiedsgericht totaalpakket.

Met bestaande gegevens over verspreiding van burchten is nagegaan in hoeverre de aanwezige beschermde dassenpopulaties zullen worden beonvloed door de verschillende voorgestelde tracés voor de A73-zuid door Midden-Limburg. De dassenpopulatie in het plangebied, evenals vele andere Nederlandse populaties, verkeren in een groeifase dankzij een grotere tolerantie, de verbouw van maos, de aanleg van kleine landschapselementen en het aanbrengen van mitigerende voorzieningen langs wegen. De dassen, die in territoriale familiegroepen zijn georganiseerd, zullen als gevolg van de aanleg van de rijksweg niet alleen leefgebied verliezen maar ook verliezen lijden bij de herschikking van de resterende leefgebieden en burchtlocaties. Deze verliezen, die niet of nauwelijks zijn te compenseren, worden bij aanleg op de oostoever geschat op minimaal drie gezinsterritoria en circa 14 burchten, wat neerkomt op een actueel verlies aan draagkracht voor de plaatselijke populatie van 9ÐBij aanleg op de westoever zou sprake zijn van een verlies van één of twee gezinsterritoria en twee burchten, een verlies van 4-5an draagkracht voor de regionale populatie. Als gevolg van de aanleg van mitigerende voorzieningen, mits goed functionerend, is het de verwachting dat geen deelpopulaties in gevaar komen. Bij de voorgestelde mitigerende voorzieningen zijn verkeersslachtoffers onder zoogdieren, ook onder dassen, niet uitgesloten. Gepleit wordt om deze maatregelen robuuster te maken en een algemeen karakter te geven, waaronderde aanleg van twee brede ecoducten over het tracé op de oostoever. Het lijkt beter om de dassen in de burchten gelegen op de wegtracés te verjagen of te verwijderen dan te vangen en over te plaatsen. Natuurcompensatie zou in de vorm van meer duurzame natuur moeten worden gerealiseerd. Bij een vervolgmonitoring wordt voorgesteld om observaties bij burchten uit te voeren voor bepaling van het aantal aanwezige dassen en DNA-fingerprintingtechnieken toe te passen. Bij deze beschouwingen zijn de effecten vanbestaande plannen voor ruimtebeslag en na de aanleg te verwachten spin-offactiviteiten niet nader getoetst.

In de ecologische verbinding van de Veluwe en de Rijnuiterwaarden is het bedrijventerrein Beukenlaan in Renkum een obstakel. Omdat de (her)inrichting als bedrijventerrein stagneert en herstel van de ecologische verbinding politiek actueel is, is de haalbaarheid geanalyseerd voor drie inrichtingssituaties voor dit terrien: bedrijventerrein, hoogwaardig beekdallandschap en een combinatie hiervan. Bepaald is dat de situaties technisch haalbaar zijn. Voor de financiële, maatschappelijke en bestuurlijke haalbaarheid zijn criteria geselecteerd door de doelstellingen van gemeentebeleid te confronteren met effecten van de inrichting. De waarde van de indicatoren is weergegeven via indicatoren, waarvan de scores voor de drie situaties zijn samengevat in een verzameltabel. De evaluatie is aan de politiek overgelaten.

Alterra voerde in samenwerking met de gemeente Arnhem een studie uit naar de groenstructuren in het geheel van het bebouwde gebied van de gemeente Arnhem. Daarbij werd de variatie aan stedelijke begroeiingen en beplantingen vertaald naar een vaste setvan begroeiingstypering. Aan de hand daarvan werd met behulp van het ruimtelijk expertsysteem LARCH de ecologische kwaliteit van de groengebieden en verbindingsstroken in en door het stedelijk gebied van Arnhem beoordeeld voor twee vogelsoorten. Zowel voor de gemeente Arnhem als voor het expertsysteem LARCH werden punten ter verbetering aangewezen.

Dit rapport betreft een haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden om bij aanleg, inrichting en beheer van rijkswegen bij te dragen aan de habitat- en corridorfunctie van wegbermen voor dieren. Er wordt een overzicht gegeven van beschikbare kennis, mogelijkheden voor de toepassing daarvan en bruikbare gegevensbestanden. Voorgesteld wordt om een beslissingondersteunend systeem te ontwikkelen op basis van bestaande informatie. Allereerst komen hiervoor in aanmerking soorten waarvoor de berm optimaal habitat kan vormen: een aantal soorten kleine zoogdieren, amfibiel reptielen, dagvlinders, loopkevers en sprinkhanen/krekels. In tweede instantie komen ook andere soorten in aanmerking, waarvoor de berm marginaal habitat of functiegebied is.