Search

Dit is een quickscan van campingterrein De Braamhorst waar is gekeken naar beschermde natuurwaarden in relatie tot een voorgenomen locatie voor 300 asielzoekers.

Deze casestudy geeft inzicht in de ontwikkeling van drie maatschappelijke initiatieven in het natuurdomein: de Levende Tuin, Tijdelijke Natuur en Red de Rijke Weide. Rond alle drie de initiatieven ontwikkelen zich krachtige discoursen over nieuwe mogelijkheden voor natuurontwikkeling. De netwerken rond de initiatieven lopen uiteen van losjes gekoppeld tot formeel verankerd. Uitdagingen voor het opschalen van de initiatieven liggen in het veranderen van het keuzegedrag van achtereenvolgens tuineigenaren, grondeigenaren en melkveehouders.

Testen van de beoordelingsmethode voor natuurkwaliteit volgens de ‘Werkwijze Monitoring en beoordeling natuurkwaliteit EHS en Natura2000/ PAS’ op basis van in oktober 2014 beschikbare monitoringsgegevens en kaarten. De test betreft een beoordeling van de flora- en fauna-, structuur-, milieu- en ruimtelijke indicatoren voor natuurkwaliteit op gebiedsniveau in de Nieuwkoopse plassen en de Loonse en Drunense duinen; twee Natura2000-gebieden in het Natuurnetwerk Nederland. Aangenomen is dat de beschikbare monitoringsgegevens gebruikt kunnen worden als indicatie voor de gegevens zoals die volgens de monitoringsmethodiek van de ‘werkwijze’ zijn verzameld en straks beschikbaar komen. In deze notitie zijn onze bevindingen bij de te nemen keuzes, interpretaties en aannames bij het volgen van de ‘Werkwijze’ vastgelegd. De notitie heeft als doel de discussie over de beoordeling en eventuele voorstellen voor verbetering te ondersteunen.

Dit rapport gaat in op het waarderen en verzilveren van ecosysteemdiensten en biodiversiteit in de verkenning van de haalbaarheid van een Multifunctionele Dubbele Keringzone als alternatief bij de Dijkversterking Eemshaven – Delfzijl. Het project richt zich op het waarderen van ecosysteemdiensten die worden geleverd door de voorgestelde een ‘natuurinclusieve’ dijk en de meerwaarde hiervan in termen van biodiversiteit.

In dit rapport worden de generieke baten van de kansrijke innovatieve dijken beschreven, en worden voor de dijkvakken langs de Waddenkust voor zover mogelijk nadere specificaties omtrent de mogelijke baten gegeven. Samen met deskundigen uit de kenniswereld en uit de regio is een relevante set criteria opgesteld waarmee deze generieke baten kunnen worden geïdentificeerd. Wat de baten in het Waddengebied betreft, gaat het vooral om de effecten op de omgeving (nadruk op natuur en landschap). Veel effecten zijn afhankelijk van de uitvoering van de innovatieve dijk, bijvoorbeeld of er landwaarts of zeewaarts wordt versterkt en hoe de dijk of het omliggende gebied worden ingericht. Zeewaarts versterken levert een vermindering van de oppervlakte van een habitattype op, maar kan ook tot nieuw, ander habitat leiden. Landwaarts versterken kan leiden tot verlies aan landbouwgrond.

Ondanks het ontbreken van kwantitatieve doelen voor natuurbehoud voor de provincie Noord-Holland kan vastgesteld worden dat het strategische doel van behoud en herstel van de biodiversiteit in de provincie momenteel niet gehaald wordt. De gemiddelde populatieomvang Rode Lijstsoorten is in de provincie Noord-Holland in 2013 gedaald tot 25% van het niveau ten opzichte van 1990. De huidige natuurkwaliteit van ecosystemen varieert tussen 30% en 55% ten opzichte van een ongestoorde situatie. De natuurkwaliteit van het agrarisch gebied, ten opzichte van 1970, bedraagt nog 40%. Deze mag niet direct worden vergeleken met de natuurkwaliteit van ecosystemen, vanwege een andere referentie. Het blijkt dat de totale voorraad biodiversiteit (als product van de oppervlakte natuur en de kwaliteit) is teruggelopen van 41% in 1900, via 26% halverwege de 20e eeuw tot 15% in de huidige situatie. Het areaal natuur neemt weer toe. De provincie Noord-Holland heeft in de beleidsagenda ‘Licht op Groen’ behoud en herstel van biodiversiteit als hoogste doel van het provinciale natuurbeleid geformuleerd. Om het beleid te kunnen monitoren en evalueren heeft Alterra een compacte set biodiversiteitsgraadmeters ontwikkeld die toestand en trend weergeven van biodiversiteit in Noord-Holland op strategisch niveau. Daarnaast worden knelpunten in ruimtelijke en milieucondities weergegeven die (mede) oorzaak zijn van het biodiversiteitsverlies.

In dit rapport worden de mogelijkheden voor een brede groene dijk langs de Dollard nader verkend. Zo’n brede groene dijk heeft een met klei en gras bekleed flauw buitentalud dat geleidelijk over gaat in de voorliggende kwelders. Door het flauwe talud en de dikke klei laag is geen asfalt of steenbekleding nodig. Een Groene Dollard Dijk is veilig en past goed in het Waddenlandschap. Wel neemt een brede groene dijk meer ruimte in beslag en is er meer klei nodig dan voor een traditionele dijk. Dit rapport schetst de civieltechnische aspecten, de kosten en de baten van de Groene Dollard Dijk, en de juridische implicaties van de implementatie van een brede groene dijk. Ook worden de eerste bevindingen gegeven van het proces waarin met eigenaren en beheerders van de kwelders wordt gezocht naar geschikte locaties voor kleiwinning. Tenslotte worden ervaringen met het (cyclisch) winnen van klei samengevat.

In dit rapport is in het kader van het Deltaprogramma Waddengebied samen met de noordelijke waterschappen verkend welke dijkconcepten het meest kansrijk zijn langs de Waddenkust. Daarbij is nagegaan hoe de verschillende innovatieve dijkconcepten op basis van hun belangrijkste kenmerken en hun effecten op de omgeving scoren op de criteria in de vergelijkingssystematiek van het Deltaprogramma. Daarbij komt naar voren dat vooral een Multifunctionele Kering en Eco-engineering oplossingen kansrijk zijn om verder te onderzoeken omdat ze hoog scoren op ‘Effecten en Kansen voor functies en waarden’. Dit geldt in het bijzonder voor de Brede Groene Dijk, maar ook voor het concept waarbij de kwelder (al of niet met een extra wal) deel uit maakt van de waterkering.

De graadmeter bestaat uit twee delen, een deel bevat informatie over de voor- of achteruitgang van soorten (zoals vogels, vlinders en zoogdieren), het tweede deel bevat informatie over de natuurkwaliteit en het oppervlak natuur. Informatie van soorten en de natuurkwaliteit is gebaseerd op veldwaarnemingen. Zowel de natuurkwaliteit als het oppervlak natuur worden vergeleken met een ongestoorde situatie. Voor het agrarisch gebied is een aparte referentie gebruikt. De gebruikte methode maakt het mogelijk om de Friese situatie qua biodiversiteit te spiegelen aan het verleden en aan de landelijke situatie. Het aandeel van het Friese grondgebied met min of meer natuurlijke ecosystemen, exclusief (half)natuurlijk grasland, bedraagt nu circa 48%. De toename in de oppervlakte natuur is sinds de introductie van de EHS in Fryslân groter dan landelijk

In dit rapport wordt een ‘Zoekkaart Kwelders en Waterveiligheid Waddengebied’ gepresenteerd. Deze zoekkaart geeft een beeld van locaties in het Waddengebied waar kwelders mogelijk kunnen bijdragen aan de waterveiligheid. Dit gaat zowel om bestaande kwelders als om het stimuleren van nieuwe kweldervorming. De zoekkaart is gebaseerd op de huidige en toekomstige waterveiligheidsopgave, de abiotische randvoorwaarden en de natuurwaarden langs de Waddenkust. Het Deltaprogramma Waddengebied wil de zoekkaart gebruiken in gebiedsbijeenkomsten, waarin samen met lokale stakeholders wordt gezocht naar geschikte waterveiligheidsstrategieën in het Waddengebied. Deze strategieën richten zich naast waterveiligheid op doelstellingen voor de natuur en de ruimtelijke kwaliteit

De graadmeter biodiversiteit Zuid-Holland geeft een beeld van de jaarlijkse veranderingen in de gemiddelde ecosysteemkwaliteit van de natuur in Zuid-Holland sinds het jaar 2000. De gemiddelde ecosysteemkwaliteit is bepaald op basis van de meetnetten van het Netwerk Ecologische Monitoring voor broedvogels, dagvlinders, vaatplanten en reptielen, aangevuld met het provinciale vegetatiemeetnet. De onderscheiden ecosystemen zijn: bos, open duin, moeras, natuurlijk grasland en het agrarisch gebied. De kwaliteitsontwikkeling van het agrarische gebied is alleen afgemeten aan het voorkomen van primaire weidevogels. Daarnaast geeft de Rode Lijst index Zuid-Holland een beeld van de ontwikkeling op het niveau van soorten. Deze graadmeter geeft de jaarlijkse verandering van broedvogels, dagvlinders, reptielen, amfibieën, libellen, bospaddestoelen en zoogdieren op basis van de meetnetten van het Netwerk Ecologische Monitoring. Deze graadmeter is complementair aan de graadmeter op niveau van ecosystemen. Beide graadmeters tezamen geven een beeld van de ontwikkeling van de biodiversiteit in de provincie Zuid-Holland. Zowel de graadmeter biodiversiteit Zuid-Holland op niveau van ecosystemen als van soorten kunnen jaarlijks worden geactualiseerd door de koppeling aan het Netwerk Ecologische Monitoring en het provinciale vegetatiemeetnet. De methode voor beide graadmeters is in principe consistent met die van de bepaling van de graadmeter Natuurwaarde 2.0, zoals deze door het Planbureau voor de Leefomgeving wordt gebruikt op landelijk niveau.

Beschermde natuurmonumenten vallen onder een categorie wettelijk beschermde gebieden, die vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw zijn aangewezen. Een groot deel valt binnen de grenzen van Natura 2000-gebieden. Dit rapport gaat over de exclusieve beschermde natuurgebieden: 64 gebieden met een totaal oppervlak van 3422 hectare die buiten deze grenzen vallen. Het rapport geeft informatie over de stand van zaken ten aanzien van ligging, oppervlak, beheer en eigendom. De meeste exclusieve beschermde natuurmonumenten vallen binnen de grenzen van de EHS. Wat betreft natuurwaarden is vooral gekeken naar de floristische en vegetatiekundige betekenis van de gebieden. De gebieden lijken een belangrijke rol te vervullen bij het behoud van de (inter)nationale biodiversiteit. Ten slotte is onderzocht of voor de bescherming van natuurwaarden van deze beschermde natuurmonumenten kan worden volstaan met een ruimtelijk beschermingsregime of dat een aanvullend wettelijk regime nodig is. Uitkomst is dat de Wet op de ruimtelijke ordening en de herijking EHS perspectief bieden voor bescherming, maar dat aanvullend beleid noodzakelijk lijkt voor een optimale bescherming.

Aanleiding voor deze studie is het synergieproject Ouwenaar-Haarrijn in de provincie Utrecht. In de projectbeschrijving zijn maatregelen opgenomen voor de Kader Richtlijn Water. Eén van de voorgestelde maatregelen is het ontsluiten van de huidige geïsoleerd gelegen schraallanden genaamd Wielrevelt voor zoetwatervissen. In dit gebied kan dan met verhoging van de grondwaterstand meer open water worden gerealiseerd. Met rijke slootvegetaties en natte ruigten kan dit gebied uitstekend als paaiplaats voor vissen in de Haarrijn of de Ouwenaar worden gebruikt. Vereniging Natuurmonumenten heeft echter aangegeven dat zij de isolatie van de schraallanden (hooilanden) in Wielrevelt voor andere natuurwaarden wil behouden en niet wil openstellen en afgraven voor vissen c.q. KRW-doelen. Alterra is door provincie Utrecht gevraagd om een visanalyse uit te voeren voor het synergieproject Ouwenaar-Haarrijn, waarin de mogelijkheden worden onderzocht om de schraallanden in hun isolement te behouden en ook tegemoet te kunnen komen aan de KRW-doelen voor zoetwatervissen.

Natuurcompensatie is verplicht vanuit beleid en wetgeving. In de praktijk loopt men aan tegen knelpunten in regelgeving en uitvoering. Een interdepartementale Stuurgroep Natuurcompensatie werkt aan een verbeterde werking van het compensatie-beginsel. Daarvoor is twee maal onderzoek uitgezet bij Alterra. De eerste opdracht was het in beeld brengen van knelpunten en kansen natuurcompensatie op basis van een (inter)nationale literatuurstudie. De tweede opdracht was gericht op het achterhalen van rekenregels voor natuurcompensatie, omdat men de regelgeving wil vereenvoudigen door mogelijk twee compensatie-beginselen los te laten. Opdracht was om te onderzoeken of er methodieken zijn die ‘geen netto verlies aan natuurwaarden’ kunnen vaststellen. Dit rapport bevat de resultaten van beide onderzoeken

Dit werkdocument analyseert de adaptieve capaciteit in het Waddengebied om de natuurwaarden te beschermen en ontwikkelen bij klimaatverandering. De verwachting is dat de Waddenzee zou kunnen‘verdrinken’ door een stijgende zeespiegel en dat de soortensamenstelling zou kunnen verschuiven door een hogere watertemperatuur. Uit de toepassing van het adaptatiewiel met zes dimensies en 22 criteria komt naar voren dat de instituties maar beperkte mogelijkheden bieden voor tijdige aanpassing aan klimaatverandering. Er is wel voldoende leervermogen aanwezig in het Waddengebied maar op alle andere dimensies zijn problemen gesignaleerd. Vooral leiderschap en hulpbronnen moeten verbeterd worden.

In opdracht van het Goois Natuurreservaat is onderzocht of recreatief gebruik van het Beschermd Natuurmonument Laarder Wasmeer mogelijk is zonder dat de natuurdoelstelling voor het gebied wordt aangetast, en zo ja, onder welke voorwaarden recreatief gebruik van het terrein dan kan plaatsvinden. Het advies is om het recreatief gebruik van het Laarder Wasmeer zeer extensief te houden om de natuurpotenties van het gebied maximaal te kunnen benutten. Dit betekent dat recreanten bij voorkeur slechts beperkt en onder begeleiding toegang zouden moeten krijgen tot het gebied.

In dit rapport worden de resultaten gepresenteerd van een inventarisatie van de door de Flora- & Faunawet beschermde soorten planten en dieren in de Landschapszone. De landschapszone vormt een onderdeel van het ontwikkelingsgebied ‘De Waalsprong’ te Nijmegen. De inventarisatie biedt informatie over beschermde vogels, planten, zoogdieren (waaronder vleermuizen) amfibieën, vissen en insecten. In het rapport wordt de huidige situatie vergeleken met Kwak (2004). De gegevens bieden een basis voor een pro-actieve behandeling van beschermde natuurwaarden in het planproces. Het betreft inventarisaties in Park Waaijenstein, Woenderskamp, Oosterhoutse plas, Stadas, Lentse Plas, archeologisch monument en 't Zand

Via beschikbare gegevens is geëvalueerd of het generiek milieubeleid sinds 1990 heeft geleid tot terugdringen van de verzuring en vermesting en op herstel van natuurwaarden van Multifunctionele bossen. Als basis voor de evaluatie zijn bodem- en vegetatiegegevens van ca. 200 opstanden uit het meetnet ‘Vitaliteit en Verdroging’ geanalyseerd. Zowel het bodemchemisch als het vegetatiekundig onderzoek bevestigt dat er in multifunctionele bossen sprake is van een licht herstel van de zuurgraad en een daling van ammoniumgehalten. Er is nog steeds sprake van een voortgezette strooiselaccumulatie, waarschijnlijk als gevolg van een weinig actief bodemleven.

De graadmeter natuurwaarde, een van de graadmeters van het Natuur- en Milieuplanbureau, beoogt de huidige kwaliteit en kwantiteit van de Nederlandse natuur te kwantificeren, hierbij gebruikmakend van een referentiesituatie. Voor de meeste systemen wordt hierbij uitgegaan van een historische referentie (te weten de periode rond 1950), maar dit blijkt voor een aantal systemen, waaronder bos, niet mogelijk. Om toch tot een bruikbare referentiesituatie te kunnen komen is besloten om voor bos een abstracte constructie als referentie samen te stellen. Het eindresultaat van het project bestaat uit een raamwerk voor de referenties bossen. In dit raamwerk zullen soorten en soortgroepen in vervolgstudies worden ingevuld.

In de Vijfde Nota Ruimtelijke Ordening staat de militaire luchthaven Valkenburg gepland voor ontwikkeling als stedelijk gebied. Binnen de betreffende gemeentes (Wassenaar, Katwijk, Valkenburg) zijn diverse natuurbeschermingsorganisaties voorstander voor het behoud van de luchthaven. Om vanuit de optiek van natuurwaarden een bijdrage aan de discussie en besluitvorming te leveren is Alterra gevraagd om de potentiële ecologische waarde van het marinevliegkamp te beschrijven