Search

Ekonomik gelişme, yönetime dair demokratikleşme ve siyasi istikrar kavramıyla birlikte anılmakta, söz konusu unsurların doğrudan ya da dolaylı etkisine vurgu yapılmaktadır. Her ne kadar genel geçer bir çıkarım söz konusu değilse de demokratikleşmenin ekonomik gelişmeyi etkilediği kabul edilen ve desteklenen görüşler arasındadır. Ancak demokratikleşmenin doğrudan ekonomik gelişmeye katkı sağladığı net olarak belirtilmemekte, daha çok dolaylı bir katkı sağladığı ifade edilmektedir. Diğer taraftan ekonomik gelişmenin ise demokratikleşmeye aynı şekilde katkı sağladığı savunulan görüşler arasındadır. Bu bağlamda, aksi görüşler mevcut olsa da, demokrasi ve ekonomik gelişme unsurlarının birbirini pozitif yönde etkilediği söylenebilmektedir. Siyasi istikrarın ise ekonomik gelişme üzerinde daha net bir etkisi olduğu literatürde kabul edilen bir görüştür. Siyasi istikrarsızlık durumu, öngörülebilirliği azaltması, özellikle yatırımlar açısından güvenilir olmayan bir konjonktür yaratması yanı sıra beşerî sermayenin kaybına neden olması gibi nedenlerle ekonomik gelişmeyi negatif yönde etkilemektedir. Siyasi istikrarın hâkim olduğu ülkelerde ise ekonomik gelişmeyi pozitif yönde ve doğrudan etkilediği kabul edilen bir görüştür. Siyasi istikrarın yarattığı öngörülebilirlik ortamı, yerli ve yabancı yatırımların artmasını, daha uzun ve verimli projelerin hayata geçirilmesini, beşeri sermaye kaybının azalmasını, kamu kaynaklarının artmasını beraberinde getirmekte ve bu durum da ekonomik gelişmeyi doğrudan etkilemektedir. Bu çalışmada ekonomi, demokrasi ve istikrar arasındaki etkileşimin anlaşılabilmesi açısından öncelikle demokrasi ve ekonomi ilişkisi ele alınmış daha sonra siyasi istikrar ve ekonomik gelişme unsurları arasındaki ilişki tartışılmıştır. Bu teorik çerçeveden sonra Türkiye’de 2002-2019 yılları arasında yaşanan ekonomik ve demokratik değişimler ele alınmış, Türkiye özelinde ekonomik gelişme, demokrasi ve siyasi istikrar unsurlarının etkileşimi değerlendirilmiştir. 2019 sonrası dönem, COVİD-19 pandemisinin yarattığı olumsuz iktisadi koşullardan dolayı doğru bir değerlendirme yapılamayacağı için konu dışı bırakılmıştır.

Kapitalizm ve devlet üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında, çoğunlukla kapitalist birikim rejimine, kapitalizmin girdiği yapısal krizlere, bu krizler sonrası kendini yeniden yapılandırma süreçlerine ve bu süreçlerle birlikte devlet yapılarında ortaya çıkan değişimlere odaklanıldığı görülmektedir. Dolayısıyla kapitalist birikim rejiminin aşamaları ve bu aşamalarla birlikte devlet yapılarında, kurumlarında ve yönetim anlayışında ortaya çıkan değişimler, bu unsurlar üzerine yapılan çalışmaların genel çerçevesini oluşturmaktadır. Buna karşılık modern devletin ve kapitalizmin yakın dönemlerde ortaya çıkmasına ve bu sebeple aralarındaki nedensellik ilişkisine yönelen çalışmaların ise oldukça az olduğu görülmektedir. Bu çalışmayla modern devlet ve kapitalizmin aralarındaki nedensellik ilişkisinin, modern devletin ayırt edici unsurları çerçevesinde ele alınması amaçlanmaktadır. Bu amaçla öncelikle modern devlet yapısı ve bu devlet yapısının ayırt edici unsurlarının ele alınması ve daha sonra ise kapitalizm ile aralarındaki ilişkiye yönelik literatürde yer alan çalışmaların kısa bir özetine yer verilecektir. Bu genel çerçeveden sonra modern devletin ayırt edici unsurları bağlamında kapitalist üretim biçimiyle olan ilişkisinin tartışılması planlanmaktadır.