Search

SamenvattingVaker buiten spelen maakt kinderen gezonder. Een actieve leefstijl is van groot belang voor een optimale groei en ontwikkeling van kinderen. De beperkingen als gevolg van het coronavirus maken dit extra zichtbaar. Het professionele netwerk ‘Zicht op Buiten’ bracht de gevolgen van te weinig buiten zijn en beweging voor de gezondheid van kinderen en jongeren in kaart, op het gebied van visus, motoriek, houding, overgewicht, slaap en psychosociale gezondheid. We bevelen sterk aan om 2 uur per dag naar buiten te gaan voor gezonde kinderogen, waarvan ten minste 1 uur matig-intensief bewegen om uithoudingsvermogen, spieren en botten te versterken. Andere leefstijlmaatregelen betreffen het verminderen van sedentair gedrag en regels over schermgebruik, evenals regelmatig afwisselen van zittende activiteiten.

Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid zijn binnen de A&G-psychologie belangrijke thema’s. De reden is dat het gaat om de gevolgen van gezondheidsproblemen van werk-nemers die vertaald worden in het niet meer kunnen verrichten van werk. Vaak zijn dat kortdurende perioden van afwezigheid, maar het kan ook gaan om langdurige afwezig-heid of zelfs helemaal niet meer terug kunnen keren naar het werk. Ziekteverzuim wordt ook wel tijdelijke arbeidsongeschiktheid genoemd. Onder ziekteverzuim en arbeidson-geschiktheid verstaan we in dit hoofdstuk minder uren of dagen werken dan contractu-eel overeengekomen, vanwege ziekte, ongeval of andere gezondheidsredenen, en waarbij normaal zwangerschapsverlof niet als ziekteverzuim wordt opgevat. De afb akening tussen ziekte, ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid is niet eendui-dig. Ook is de grens tussen ziek en gezond niet scherp te trekken. Vooral niet als we, in navolging van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), een ruime defi nitie van gezondheid hanteren: namelijk een toestand van lichamelijk, psychisch en sociaal wel-zijn. Deze omschrijving geeft aan dat niet gezond zijn nog niet betekent dat iemand ziek is. Ziekte en gezondheid moeten worden opgevat als twee uitersten van een continuüm, waarbij de meeste mensen zich ergens tussen die twee uitersten bevinden. Ook betekent ziekte niet automatisch dat er sprake is van ziekteverzuim. Ziekte verwijst naar ziek-zijn in de medische zin van het woord. Verzuim daarentegen ver-wijst naar je ziek melden als vorm van gedrag. In veel gevallen voelt de werknemer zich ziek en ervaart hij subjectieve gezondheidsklachten, die soms moeilijk objectiveerbaar kunnen zijn. Het is niet altijd evident dat de werknemer niet meer kan werken. In dat geval heeft de werknemer (afh ankelijk van de ernst van de klachten) een zekere mate van beslissingsvrijheid om zich al dan niet ziek te melden. Hierbij dient ook bedacht te worden dat vergelijkbare gezondheidsproblemen (bijv. een verstuikte enkel) in de ene arbeidssituatie (werk in de bouw) wel reden kunnen zijn voor een ziekmelding, terwijl in een andere arbeidssituatie (kantoorwerk) verzuim niet noodzakelijk is. Het antwoord op de vraag of een aandoening of ziekte leidt tot verzuim is dus afh ankelijk van de aard van het werk dat iemand verricht.

In dit hoofdstuk staan psychische aandoeningen en klachten centraal die ontstaan door of tijdens het werk, of die worden verergerd door of tijdens het werk. Deze aandoenin-gen en klachten worden in dit hoofdstuk op een specifi eke wijze belicht: vanuit de epi-demiologie. Epidemiologie kan worden omschreven als de (medische) statistiek van de grote aantallen. Zij beschrijft het vóórkomen en de verspreiding van, en de ontwikkeling in (epidemische) ziekten. Naast beschrijvend kan de epidemiologie ook toetsend of voorspellend zijn. In de medische wetenschap hebben allerhande problemen vaak een dichotoom karakter: een werknemer is wel of niet blootgesteld aan een bepaald risico, wel of niet ziek, of is wel of niet arbeidsongeschikt. Dit vertaalt zich ook in de wijze waarop de epi-demiologie toetsingsresultaten weergeeft , namelijk als de kans om een bepaald gezond-heidsprobleem te hebben na te zijn blootgesteld aan één of meer risico’s, of de kansen op werkhervatting bij bijvoorbeeld wel of geen werkdruk. In tegenstelling tot de medi-sche wetenschap gaan we er in de A&G-psychologie in het algemeen van uit dat een gezondheidsprobleem een lineair ofwel continu karakter heeft . Anders gezegd: een der-gelijk probleem kan iets meer, gemiddeld, of juist iets minder aanwezig zijn. Zo kan een werknemer veel, weinig of geen psychische klachten hebben, en kunnen arbeidsrisico’s in meer of mindere mate bijdragen aan een gezondheidsprobleem, ziekteverzuim of arbeidsongeschiktheid.

De opkomst van de leefstijlgeneeskunde is een goed voorbeeld van de toenemende aandacht voor gezondheid en gedrag in de zorg. Een ontwikkeling die al enige tijd gaande is. Gezondheid en gedrag hebben echter ook alles te maken met hoe mensen dingen ervaren en de maatschappelijke context waarin dit plaatsvindt. Voor effectieve gedragsverandering is ook aandacht nodig voor de weerbarstigheid van het menselijk gedrag en de maatschappelijke omgeving. Vanuit leefstijlgeneeskunde zal verbinding gelegd moeten worden met de publieke gezondheid en alle partijen die daarin een rol spelen. Denk bijvoorbeeld aan GGD en gemeenten. De gecombineerde leefstijlinterventie (GLI) laat al goed zien wat daar allemaal bij komt kijken. Het is de kunst om die verbinding goed te leggen en wanneer dat lukt, kan leefstijlgeneeskunde ook bijdragen aan de aanpak van de uitdagingen voor de toekomst, maar dan gaat het verder dan alleen voeding en bewegen.