Search

Bu tezde 983-1085 yılları arasında el-Cezîre (Yukarı Mezopotamya) bölgesinde hüküm sürmüş olan Kürt Mervânî hanedanının en uzun süre tahtta kalmış hükümdarı Nasrüddevle Ahmed b. Mervân'nın (401/1010-453/1061) hayatı, kişiliği, hükümet teşkilatı, yönetim anlayışı iç ve dış siyaseti ele alınmıştır.Çalışma, giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın başlıca kaynakları değerlendirilmiş, Mervânîlerin Nasrüddevle'den önceki ve sonraki tarihine kısaca yer verilmiştir. Birinci bölümde Nasrüddevle'nin kimliği, ailesi, çocukluğu, gençliği, hükümdarlığa geçişi, şahsiyeti ve vefatı üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde Mervânî ülkesi tanıtılmış, dini durum ve etnik yapı ele alınmış, devleti oluşturan kurumlar anlatılmış, bu kurumlarda görev alanların kısa biyografilerine yer verilmiştir. Üçüncü bölümde Nasrüddevle döneminde Mervânîlerde ekonomik durum ve imar faaliyetleri anlatılmıştır. Mervânî ülkesindeki bilim, kültür ve sanat faaliyetleri dördüncü bölümde konu edilmiştir. Beşinci ve son bölümde ise Nasrüddevle'nin dış siyaseti ele alınmıştır. In this thesis, the life, personality, governmental organization, internal and foreign policy and administrative approaches of the longest-ruled ruler of the Marwanid Kurdish dynasty, Nasr al-Dawla Ahmad ibn Marwan who ruled Al-Jazira (Upper Mesopotamia) region between the years 983-1085, are discussed. The study consists of five sections. In the introduction, the main sources of the research are evaluated and the chronicle of the history before and after Nasr al-Dawla is given briefly. In the first chapter, the identity, family, childhood, youth, as-cending to throne, personality and death of Nasr al-Dawla are emphasized. In the se-cond chapter, the Marwanid country was introduced, the religious conditions and eth-nic compositions are discussed, the institutions that form the state are explained, and the short biographies of those who served in these institutions are included. In the third chapter, the economic situation and development activities of Marwanids during the age of Nasr al-Dawla are explained. Science, culture and art activities in Marwanids are discussed in the fourth chapter. In the fifth and last chapter, Nasr al-Dawla's fore-ign policy is discussed. 588

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Umdetü'l Hakayık, Süleyman Hüsnü Paşa'nın 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı ile ilgili harp hatırlarını anlatan önemli bir eserdir. Eserin çalıştığımız ikinci cildinde, adı belirtilmeyen bir müellifin 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı'nda Süleyman Hüsnü Paşa'yı tenkitlerini, Paşa'nın ona cevaplarını, savaş esnasında alınan tezkereleri, yazılı maruzatları ve jûrnâllari içermektedir. Bu çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Süleyman Hüsnü Paşa'nın hayatı ve eserleri tanıtılmış, 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşı kısaca anlatılmış ve eserin kısa bir değerlendirmesi yapılmıştır. İkinci bölümde ise Umdetü'l Hakayık'ın ikinci cildinin transkripsiyonu yapılmıştır. Umdetü'l Hakayık is an important work that recounts the war memoirs of Süleyman Hüsnü Pasha about the Ottoman-Russian War of 1877-1878. In the second volume of the work that we work, an author, whose name is not known, includes the criticisms which he make to Süleyman Hüsnü Pasha during the Ottoman Russian War of 1877-1878, the Pasha's responses to him, the missives taken during the war, the written requests and jurnals. This study consists of two parts. In the first chapter, the life and works of Süleyman Hüsnü Pasha were introduced, the Ottoman-Russian War of 1877-1878 was briefly explained and a short evaluation of the work was made. In the second part, the second volume of Umdetü'l Hakayık was adapted

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Diyarbakır ilinin merkez dört ilçesi hariç 13 ilçesi bulunmaktadır. Bu ilçelerin bir kısmı ilk çağlardan günümüze kesintisiz olarak yerleşime sahne olmuştur. Özellikle Meyyafarikin (Silvan), Antak (Lice), Eğil, Çermik, Hani ve Ergani ilçeleri Ortaçağın önemli yerleşimlerindendir. Etrafı surlarla çevrili olan bu ilçelerin kalelerinin de Ortaçağ İslam dönemi kaleleri arasında isimleri zikr edilmektedir. Silvan ilçesi Diyarbakır (Amid) – Bitlis kervan yollarının üzerinde bulunmasından dolayı dolayı önemli bir yere sahip olmuş ve birçok devlete başkentlik yapmıştır. Ergani ve Eğil ilçeleri Diyarbakır (Amid) Harput Kervanyolu güzergahında yer almaktadır. Tez konusu olan ilçelerde günümüze kadar birçok medeniyete ait izler görülmektedir. Bu izlerden İslam medeniyetine ait en önemli anıtlar ulu camilerdir. Yüksek Lisans Tez çalışmam olan Diyarbakır İlçelerindeki Ulu Camiler adlı çalışmada Diyarbakır'ın merkez ilçeleri dışında kalan ilçelerdeki ulu camiler çalışılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasına, doküman ve kaynak toplamakla başlanılmıştır. Bu çerçeve de bölge ile ilgili bugüne kadar yayınlanan tüm eserlere ulaşılmaya çalışılmıştır. Ardından 2016 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında bölgede arazi çalışmalarına başlanılmış, bu çalışmalara 2017 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında devam edilmiştir. Araştırmalar sonucunda Diyarbakır ilçelerinde tespit edilen ulu camilerin fotoğrafları çekilmiştir. Yapılan çalışmanın neticesinde Diyarbakır ilçelerinde toplam 10 ilçede ulu cami olduğu tespit edilmiştir. Diyarbakır ilçelerinden Lice (Antak), Çermik (Cermug), Çüngüş (Çünkuş), Dicle (Piran), Eğil (Egil), Ergani (Osmaniye), Hani (Hini), Hazro (Tercil), Kocaköy (Karaz) ve Silvan (Meyyafarikin) ilçelerinde ulu cami bulunmaktadır. Bismil, Çınar ve Kulp (Kulb) ilçelerinde ise günümüzde herhangi bir ulu caminin olmadığı tespit edilmiştir. Diyarbakır ilçelerindeki ulu camilerde plan düzenlemesi bakımından yeni denemeler uygulanmamıştır. İslam sanatında sevilerek uygulanan enine dikdörtgen plan şeması ağırlıklı olarak uygulanmıştır. Bunun yanında bazilikal plan şeması ve kare planlı, tek kubbeli plan şeması da Diyarbakır ilçelerindeki ulu camilerde uygulanmıştır. Antak Ulu Camii, Çermik Ulu Camii, Dicle Ulu Camii, Kocaköy Ulu Camii, Eğil Ulu Camii, Hani Ulu Camii ve Silvan Ulu Camii'nde enine dikdörtgen plan şeması uygulanmış olup mihraba paralel uzanan sahın düzenlemesi göstermektedir. Bu camilerin sahın sayısı birbirinden farklıdır. Çüngüş Ulu Camii ve Ergani Ulu Camii'nde bazilikal plan şeması uygulanmıştır. Bu camilerde sahınlar mihraba dik uzanmaktadır. Hazro Ulu Camii'nde ise kare planlı, tek kubbeli plan şeması tercih edilmiştir. İncelediğimiz ulu camilerde genellikle beşik tonoz kullanılmıştır. Silvan Ulu Camii ve Eğil Ulu Camii'nin mihrap önü bölümü ve Hazro Ulu Camii'nin harim mekanı kubbe ile örtülmüştür. Hani, Çüngüş ve Ergani ulu camilerinin örtü sisteminde ahşap merteklerin taşıdığı düz tavan tercih edilmiştir. Tez konusu olan ulu camilerde en çok taş malzeme kullanılmıştır. Taş malzeme genelde kesme taş veya moloz taş malzeme olarak kullanılmıştır. Tuğla malzeme sadece Eğil Ulu Camii'nde kullanılmıştır. Ahşap malzeme daha çok yapıların iç örtüsünde, mahfillerinde, kapı ve pencere doğramalarında tercih edilmiştir. Diyarbakır'ın ilçelerindeki ulu camiler süsleme bakımında fakir yapılardır. Süslemeler taş süslemeler olup, geometrik, bitkisel, mukarnas ve yazı karakterlidir. İlçelerdeki ulu camilerde genelde bölgesel ve yöresel özellikler ağır basmaktadır. Silvan Ulu Camii gibi anıtsal eserlerde bu özellikler pek görülmez. Silvan Ulu Camii plan ve mekan anlayışı bakımından kendinden sonraki cami plan şemasını etkilemiştir. Şimdiye kadar Diyarbakır ilçelerindeki ulu camileri bir bütün olarak ele alan herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Daha önceki çalışmalarda daha çok bir iki yapı ele alınarak çalışılmıştır. Bu çalışma Diyarbakır ilçelerindeki ulu camileri bir bütün ve kapsamlı bir şekilde ele alan ilk çalışma olacaktır. Diyarbakır has 13 districts beside four main districts. Some of the districts have been inhabited since early ages till today. Especially Meyyafarikin (Silvan), Antak (Lice), Eğil, Çermik, Hani and Ergani districts are the outstanding settlements of the Middle Ages. The fortresses of these districts being surrounded by walls are mentioned among the Medieval Islamic Period fortresses. For instance, Silvan district has an important place because of its location. It is on the main caravan route of Diyarbakir (Amid)- Bitlis. Silvan has been also the capital of many states. The districts of Ergani and Eğil are located on the Diyarbakir (Amid)- Harput Caravan route. The focus of the thesis is these districts and the traces of many civilizations. The most important traces among many monuments are the monuments of Islamic Civilization with its Great Mosques. The scope of my thesis is the Great Moques of Diyarbakır main districts and also the outlying districts. The first step of study started with getting the datas, documents and resources together. Concordantly, all the works being published about the region has been tried to attaint. Afterwards in 2016 July- August surveys started in the region, and continued in 2017 July- August. Consequentially, the great mosques found in Diyarbakır districts are photographed. And as the result of the study 10 Great Mosques are determined in the districts of Diyarbakır. The districts with Great Mosques are; Lice (Antak), Lice (Antak), Çermik (Cermug), Çüngüş (Çünkuş), Dicle (Piran), Eğil (Egil), Ergani (Osmaniye), Hani (Hini), Hazro (Tercil), Kocaköy (Karaz) and Silvan (Meyyafarikin). But the disticts of Bismil, Çınar and Kulp (Kulb) lack of Great Mosques. In terms of plan arrangement no new trials have been detected at the great mosques of Diyarbakır districts. The most common plan of İslamic art; the cross- sectional rectangular plan scheme is predominantly used. In addition to this, the basilical paln scheme and square plan, the single domed plan scheme has been used too. Antak Ulu Mosque, Çermik Ulu Mosque, Dicle Ulu Mosque, Kocaköy Ulu Mosque, Eğil Ulu Mosque, Hani Ulu Mosque and Silvan Ulu Mosque have a transverse rectangular plan scheme and show the arrangement of the area extending parallel to the nave. The nımber of the naves of these mosques are different. For instance at the great mosques of Çüngüş and Ergani the basilica plan scheme has been used. The naves of these mosques extend perpendicular to the mihrab. But at great mosque of Hazro the square plan- single domed scheme was preferred. As a result of our investigation of the great mosques the usage of barrel vault has been observed. The mihrabs front part of Silvan Ulu Mosque and Eğil Great Mosque and the sanctuary of Hazro Great Mosque are covered with a dome. But on the other hand we see that at Hani, Çüngüş and Ergani Great Mosques the cover system is carried by wooden rafters. Stone materials were used mostly in the large mosques which are the subject of the thesis. Stone material was generally used as cut stone or rubble material. Brick material was used only in Eğil Ulu Mosque. Wood material is preferred mostly in the inner covering of the buildings, at the gathering- place, door and window joinery. The large mosques in the districts of Diyarbakır are poor structures in ornamental care. The ornaments are stone ornaments and have geometric, vegetative, muqarnas and script characters. Local and regional features predominate the great mosques in the districts. Monumental monuments such as the Great Mosque of Silvan are not seen in these features. The Silvan Ulu Mosque influenced the subsequent mosque plan scheme in terms of plan and space understanding. Up to now, there are no studies dealing with large mosques in Diyarbakır districts as a whole. In the previous studies, one or more structures were studied. This study will be the first study to examine the large mosques in Diyarbakır districts in a whole and comprehensive way.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergeye istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Kültürel miraslarımızdan biri olan kapı tokmakları ve halkaları gereken değeri görmediğinden dolayı kaybolmaya yüz tutmuştur. Bu çalışmada, yitmeye yüz tutan kültürel bir değerin ortaya çıkarılarak kayıt altına alınması amaçlanmıştır. Bu tez çalışması giriş bölümü dışında dört temel konu başlığından oluşmaktadır. Birinci bölümde Mardin'in coğrafi durumu, tarihçesi, mimarisi ve geleneksel Mardin evlerinin genel yapısı hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Anadolu kapı tokmakları ve halkalarının tarihsel gelişimi, yapım-süsleme teknikleri ve kullanılan malzemeler hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca kapı tokmaklarının sosyolojik olarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde Mardin'in ölçeklendirilmiş şehir haritasından faydalanılarak kapı tokmağı olan evler tespit edilmiş olup Mardin evlerinin kapı tokmakları ve halkaları fotoğraflanmıştır. Mardin kapı tokmakları ve halkaları tiplere göre sınıflandırılmış olup detaylı katalog oluşturulmuştur. Dördüncü bölümde ise, geleneksel Mardin kapı tokmakları ve halkalarını tiplere göre sınıflandırılıp genel değerlendirmesi yapılmıştır. Araştırmada, Ayrıca, kapı tokmaklarına ilgileri olan ve hâlen geçmişteki tokmaklardan esinlenerek yeni tokmaklar üreten ustalar ile görüşülmüştür. Elde edilen bilgiler değerlendirilmiş ve ortaya çıkan veriler araştırmada detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Sonuç olarak Mardin'deki kapı tokmakları ile Anadolu'da görülen kapı tokmakları karşılaştırılarak sonuçlandırılmıştır. Mardin evlerine ait kapı tokmakları günümüze kadar ulaşabilmiş örnekleri sınırlı sayıdadır ve kalan bu tokmakları koruma amaçlı herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Door knockers and rings plays significant role in our cultural heritage. They are facing to disappear due to lack of public interest in them. In this thesis we aim to record and reveal this cultural heritage which is fading away. Exempt the introduction part, this thesis contains four main parts. In the first section we gave information about the geography, history, and the architecture of Mardin. We also gave general information about the traditional Mardin houses. In the second section we talk about the historical development of door knockers and door rings in Anatolia and also we gave information about the construction, decoration techniques and the materials are used. Additionally we evaluate the door knockers in a sociological point of view. At the third section we used the scaled Mardin city map to identify the houses that has door knocker and rings. We also photographed the door knockers and rings of these houses. With this information we classify Mardin's door knockers and rings and prepared a detailed catalog of them. In the fourth section we classify and evaluate the traditional Mardin's door knockers and rings. In this research we also interviewed the craftsmen who have interest in door knockers and rings and still make the door knockers and rings inspired from the traditional ones. We evaluate the information that we gathered in great detail. As a result we compare Mardin's door knockers and rings with Anatolian ones to finalize our research. Mardin's door knockers and rings that survived to present days are a few. But even for this few examples there is not any work to preserve them.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Çalışmamızın amacı, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında gerçekleşen savaşlardan biri olan 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi'nin Rus kaynaklarındaki durumunu ortaya koymaktır. Genel hatlarıyla Osmanlı ile Rus Çarlığı arasındaki savaşlara kısaca değinilmiş, esas konu olabildiğince ayrıntılı bir şekilde ele alınmaya çalışılmıştır. Öncelikle kaynak taraması yapılmış, uygun görülen kaynaklar üzerinde tercümeler yapılmış ve bunların üzerine çalışılmıştır. 1877-1878 Osmanlı Rus Harbi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında yaklaşık bir yıl süren ve Balkanlarda birçok siyasi gelişmelere ve değişmelere yol açmış bir savaştır. Rumi Takvime göre 93 Harbi olarak da adlandırılmıştır. Osmanlının zayıflamasıyla Balkanlarda baş gösteren isyanlar neticesinde bu bölgedeki Slav Halklarının hamiliğine soyunan Çarlık Rusya'sı Osmanlının bu coğrafyadaki varlığına son vermek, Slav kardeşleri ile bağlarını pekiştirmek, bu halkların Osmanlı boyunduruğundan kurtarmak bahanesiyle 19 Nisan 1877 tarihinde Osmanlı Devleti'ne savaş açmaya karar verdiklerini Avrupa devletlerine bildirdikten sonra 24 Nisan 1877'de savaş ilân etti. 1977-1878 Osmanlı Rus Harbi, Tuna ve Kafkas cephelerinde cereyan etmiş ve yaklaşık bir yıl sürmüş ve Rusların lehine sonuçlanmış, Osmanlı İmparatorluğu için ise ağır bir kayıp olmuştur. 3 Mart 1878'de Ayastefanos Antlaşması ile Balkanlardaki Osmanlı hâkimiyeti son bulmuş, yeni ülkeler ve yeni sınırlar çizilmiştir. Sonuç olarak, bu savaşın Rus Çarlığı ve Osmanlı İmparatorluğundaki yansımaları değerlendirilmeye çalışılmıştır. The aim of this study is to reveal the situation of Russo-Turkish War of 1877-1878, fought between the Tsardom of Russia and the Ottoman Empire, in Russian resources. In general terms, the wars between the Ottoman Empire and the Tsardom of Russia were briefly mentioned and the main issue was tried to be discussed in detail. Firstly, the resources were searched, translations were made on the appropriate sources and the acquisitions were studied. The 1877-1878 Russo-Turkish War was a war between the Ottoman Empire and the Tsardom of Russia, which lasted about a year and led to many political developments and changes in the Balkans. It was also named "The '93 War", referring to the interpretaton of the date in Rumi Calendar. As a result of the rebellions that started in the Balkans with the weakening of the Ottomans, the Tsarist Russia, which had robbed the patronage of the Slavic peoples in this region, announced to the European countries that they had decided to fight against the Ottoman Empire on April 19, 1877; under the pretext of ending the Ottoman existence in this geography, reinforcing its ties with the Slavic brothers and saving these peoples from the Ottoman yoke. They then declared war on the Ottoman Empire on April 24, 1877. The 1977-1878 Ottoman Russian War took place on the Danube and Caucasian fronts and lasted about a year. The war ended in favor of the Russians, and was a serious loss for the Ottoman Empire. On March 3, 1878, with the Treaty of Ayastefanos, the Ottoman rule in the Balkans came to an end and new countries along with new borders were drawn. As a result, the reflections of this war in the Tsardom of Russia and the Ottoman Empire were tried to be evaluated.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Ülkemizin güneydoğusunda bulunan Mardin iline bağlı bir köy olan Dara, zengin bir tarihi ve kültürel mirasa sahiptir. Tarihi ve coğrafi konumu itibari ile asırlarca önemli bir merkez olma özelliğini korumuştur. Bu özellikleriyle, farklı medeniyetlerin gelip geçtiği ve silinemeyecek kültürel ve tarihi izler bıraktıkları bir yer olarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Mardin ve çevresinde, İslam inancı dışında farklı inançların da bulunmuş olması, kültürel etkileşimin oluşmasını sağlamış bu da sanat ve mimariye yansımıştır. Bu çok kültürlülük bir potada eriyerek harmanlanmış, sivil ve dini mimaride kendine özgü bir kimlik ortaya çıkarmıştır. Yüksek Lisans Tezi çalışma konusu olan Mardin'in Dara Köyündeki Mezar Taşları ve Kitabeler çalışması kapsamında Mardin ili Dara köyünde bulunan islami döneme ait mezar taşları ve cami kitabeleri çalışılmıştır. Bu araştırma sonunda Dara köyünde toplam 41 mezar ve 5 cami kitabesi tespit edilmiştir. Bu eserlerin dağılımı şöyledir; 19 mezar Ağa Mezarlığında, 21 mezar Zindan mezarlığında ve 5 cami kitabesi Dara camisinin üzerinde bulunmaktadır. Çalışmanın ilk aşamasına kaynak ve doküman toplamakla başlanılmıştır. Ardından tez kapsamında 2016 Eylül ayında bölgede arazi çalışmalarına başlanılmış, bu çalışmalara 2017 Mayıs, 2018 Ocak ve 2019 Mart aylarında devam edilmiştir. Araştırmalar sonucunda Dara'da tespit edilen mezar taşları ve kitabelerin fotoğrafları çekilmiş ve bazı eserlerin rölöve ölçümleri alınmıştır. Elde edilen bilgiler ışığında, ilk olarak Dara'nın coğrafi konumu ve tarihçesi hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Tezin katalog kısmında, eserler kronolojik sıraya göre düzenlenerek tanıtılmıştır. Değerlendirme bölümünde eserler kendi aralarında ve bölgedeki diğer benzer eserlerle karşılaştırılmıştır. Sonuç bölümünde eserlerin genel bir tarifinden ve özelliklerinden bahsedildikten sonra varılan sonuç kısaca belirtilmiştir. Dara'daki mezarlar, bölge kültürünün değişik zaman dilimlerinde sahip olmuş oldukları yansımalar hakkında, bize emare sunan önemli kültürel değerlerimizdir. Bu bağlamda, biz de Dara ve çevresinde bulunan, kültürel ve sanatsal varlıklarımızın, tarihteki yerlerini belirtmek amacıyla böyle bir çalışma yaptık. Dara, a neighbourhood of Mardin province in southeast our country, has a rich historical and cultural heritage. Thanks to its historical and geographical location, it has remained an important centre for centuries. With these characteristics, it has survived to the present day as a place where different civilizations come and go and cannot be erased by cultural and historical traces. The fact that different beliefs were found in Mardin and its environs as well as Islamic beliefs led to the formation of cultural interaction and this was reflected in art and architecture. This multiculturalism melted into a crucible and blended into a unique identity in civil and religious architecture. Tombstones and inscriptions in Dara village of Mardin ,which is the subject of master thesis, was studied within islamic tombstones and mosque inscriptions situated Dara village of Mardin. As a result of this research, 41 graves and 5 mosque inscriptions has been identified in Dara village. The distribution of these works are as follows; 19 graves are located in Ağa Cemetery, 21 graves are in Zindan Cemetery and 5 mosque inscriptions are on the Dara Mosque. In the first stage of the research has begun with collecting resources and documents. Afterwards, within the scope of the thesis,area studies started in the region in September 2016 and continued in May 2017, January 2018 and March 2019. As a result of the researches, gravestones and inscriptions found in Dara were photographed and some of the works survey measurements were taken. In the light of the information obtained, firstly brief information about the geographical location and history of Dara is given. In the catalog part of the thesis, the works are presented in chronological order. In the evaluation section, the works are compared with each other and other similar works in the region. In the conclusion section, after a general description and characteristics of the works are mentioned, the conclusion is briefly mentioned. The tombs in Dara are significant cultural values that give us an circumstantial evidence indication of the reflections they have had in different time periods of the regional culture. In this context, we have made such a study in order to indicate the place of our cultural and artistic assets in the history of Dara.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Bu tez çalışmasında bölgede önemli bir güç olan aşiretleri tanımak ve aşiretlerin yapılanmalarını anlamak; Hamidiye Alayları'nın bölgede güvenlik ve devlet otoritesini sağlamak için kurulmasına rağmen, alayların zaman zaman kontrolden çıkarak aşiretler arası bir güç savaşına dönüşmesinde Mustafa Paşa şahsında Miran Aşireti'nin rolünü ortaya koymak; Miran Aşireti'ni tanıyarak tarihsel rolünü ve bölgeye etkilerini ortaya çıkarmak. Mustafa Paşa'yı tanımak ve bölgedeki rolü ve etkisini ortaya çıkarmak; Miran Aşireti ve Mustafa Paşa'nın Hamidiye Alayları içindeki rolünü ortaya çıkarmak; konuyla ilgili mevcut literatür boşluğunun doldurmak amaçlanmıştır. Birinci bölümde aşiret, eşkıyalık ve Hamidiye Alayları hakkında bilgiler verilmiştir. Bu hususta Kürtlerdeki aşiret yapılanmasına ve aşiretlerin bölge üzerindeki etkilerine değinilmiştir. Bunun yanında eşkıyalık kavramı ve faaliyetlerine değinilerek aşiret ve eşkıya arasındaki bağlar tartışılmıştır. Son olarak da Hamidiye Alayları'nın kurulması, amaçları ve bölgedeki etkilerine değinilerek alayların aşiret ile eşkıya üzerindeki etkileri incelenmiştir. İkinci bölümde ise Miran Aşireti ile Miran Aşireti Reisi Mustafa Paşa işlenmiştir. Miran Aşireti'nin yapısı, etki alanı açıklanarak Mustafa Paşa şahsında nasıl bir bölgesel güç haline geldiği ele alınmıştır. Özellikle Mustafa Paşa'nın aşiret reisi olmasının yanında, aynı zamanda eşkıyalık faaliyetleri yürütmesine ve son olarak da kendisinin Hamidiye Alayları'na katılmasına değinilerek kendisinin faaliyetleri ve bunların yankıları ele alınmaktadır. Çalışmamızda detaylı bir literatür taraması yapılıp Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nden Miran Aşireti ve aşiret reisi Mustafa Paşa ile ilgili birçok belgenin çözümlemesi yapılmıştır. İncelenen kaynaklar neticesinde Hamidiye Alayları'nın amaçlarına büyük ölçüde ulaşarak bölgenin Osmanlı Devleti'nin elinde kalmasını sağladığı, Miran Aşireti Reisi Mustafa Paşa'nın devletin vermiş olduğu gücü kötüye kullanarak hâkimiyetini pekiştirdiği ortaya çıkmıştır. The purpose of this thesis is to demonstrate the historical status and effect of Miran Tribe to the region and to introduce Mustafa Pasha and his leadership in the region; also, to lay the role of Miran Tribe and Mustafa Pasha on Hamidiye Regiments and to fill the present history literature gap by explaning the tribes which have powerful effects in the region and which are revealing the role of the Miran Tribe under the leadership of Mustafa on Hamidiye Regiments. Even though these regiments were established to provide regional security and state authority, many times, they were getting out of the control and turning into tribal power struggles. In the first part, information about banditry and Hamidiye Regiments is given. In this respect, the tribal structure among the Kurds and the effects of the tribes on the region are mentioned. Furthermore, by referring to the concept of banditry and its activities, the relations between the tribe and the banditry are discussed. In conclusion, the effects of the regiments on the tribes and the bandits are examined by focused on the establishment and the purposes of Hamidiye Regiments. In the second part, the Miran Tribe and its leader Mustafa Pasha are revealed. The structure of Miran tribe is handled by explaining its domain and how it could be a regional power. In addition to the fact that Mustafa Pasha was the leader of the tribe, he carried out banditry movements. After all, he got involved Hamidiye Regiments. His activities and their reflections after he got involved the Hamidiye Regiments are discussed. In this study, a detailed literature review is conducted, and many documents related to the Miran tribe and Mustafa Pasha from the Prime Ministry Ottoman Archives are analyzed. As a result of investigated resources, it has been revealed that the Hamidiye Regiments had reached the goals of Ottoman Empire in great extent and the leader of Miran Tribe Mustafa Pasha had strengthened his domination by abusing the power that had given to him by the state.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. İslam tarihinde devletin gelirlerinin toplandığı mekân olan beytülmal, günümüzdeki devlet hazinesine tekabül eder. Beytülmal kurumunun mazisi Hz. Peygamber zamanına kadar gitmekle birlikte o dönemde sadece bu amaç için ayrılan bir yerden bahsedilemez. Hz. Ebû Bekir zamanında halifenin evinin bir odası devlet hazinesi için tahsis edilmiştir. Beytülmalin kurumsallaşması ve müstakil binalara kavuşması ise Hz. Ömer zamanına denk gelmektedir. Hz. Ömer döneminde sınırların genişlemesi ve devlet gelirlerinin artmasıyla birlikte divan teşkilatı kuruldu. Halk kabile mensubiyetlerine göre defterlere kaydedildi. Fethedilen bölgelerdeki araziler, daha önce yapılanların aksine mücahitlere dağıtılmayıp hazineye devredildi. Bunun ardından bu arazilerin ne kadar olduğu ve buralardan ne kadar vergi geleceği tespit edildi. Hz. Ömer zamanında hazine gelirleri arasında kabul edilen, Müslümanlardan alınan zekât ile gayrimüslimlerden tahsil edilen cizye, harac, humus, uşûr vb. gibi fey gelirlerinin tutarı belirlendi. Böylece belirli bir bütçe oluşmaya başladı. Beytülmalde biriken malların bir kısmı kamu yararına harcanırken geri kalan kısmı ise atiyye olarak vatandaşlara dağıtılmıştır. The Beytulmal where the revenues of the state are collected in Islamic history corresponds to the state treasury of today. Although the history of the Beytulmal organization dates back to the time of the Prophet, it is not possible to mention a place reserved for that purpose at that time. One room of the caliph's house was allocated for the state treasury at the time of Abu Bakr. The institutionalization of the Beytulmal and its rebuilding of detached buildings coincide with the time of Omar. With the expansion of the borders and the increase in the state revenues in the period of Omar, a divan organization was established. The people were recorded in the books according to their tribal affiliations. The lands in the conquered regions were not distributed to jihadists and transferred to the treasury, unlike the earlier ones. After that, it was determined how much these lands were and how much tax would come from them. The number of fey incomes was determined at the time of Ömer as accepted among the treasury revenues and these were zakat received from the Muslims and jizya, harac, humus, uşû, etc received from the non-Muslims. Thus, a certain budget began to form. While some of the goods collected in the beytulmal has been spent for the public good, the remaining part has been distributed to the citizens. Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. Araştırmada Abdullatif el-Bağdadî'nin 600/1204 yılında Mısır üzerine yazdığı el-İfâde ve'l-i'tibâr fi'l-umûri'l-müşâhede ve havâdisi'l-mu'âyene bi-arżı Mısr adlı eseri incelenmiştir. Bu eser bağlamında o dönemdeki Mısır halkının iktisadî hayatı, sosyo-kültürel yaşantısı ve Mısır'da bulunan arkeolojik eserler hakkında Bağdadî'nin yaklaşım ve anlatımları üzerinde durulmuştur. Bunların yanısıra Nil nehrinin Mısır halkı üzerindeki etkisi, 597/1201-598/1202 yıllarında meydana gelen açlık, kıtlık ve bunlar neticesinde yaşanan trajik hadiseler, maddî ve manevî çöküşler, Mısır'da yetişen bitkiler ve Nil nehrinde yaşayan hayvanlara da araştırmanın temaları arasında yer verilmiştir. Bu ana temaların yanında yan temalar olarak Mısır'da yaşanan depremler, halk üzerindeki etkileri ve depremler sonucu meydana gelen tahribatlar da konu edinilmiştir. Çalışmada betimleyici ve yorumlayıcı yöntemler kullanılmıştır. Ayrıca Bağdadî'nin verdiği bilgilerin günümüzde ne anlam ifade ettiği tartışılmış, kimi zamanda özellikle antik eserlerle ilgili verdiği bilgiler, kendisinden sonra gelen müelliflerin piramitler ve diğer antik eserler hakkında söyledikleriyle karşılaştırılmış ve böylelikle bilgilerin güvenirliği test edilmiştir. Eserin multidisipliner boyutu ve tarih bilimi içindeki yeri irdelenmiştir. Eserin önemi, hangi konuları ele aldığı, konuların ne şekilde işlendiği, eserde verilen bilgilerin güvenirliği, Bağdadî'nin eserinde nasıl bir yöntem takip ettiği gibi sorulara odaklanılmış ve bu sorular temellendirilmiştir. Nihai olarak el-İfâde ve'l-İ'tibâr adlı eserin Mısır tarihi, sosyo-kültürü, iktisadı, antropolojisi, sanat ve mimarisi için ne anlam ifade ettiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. The present study aimed to analyze "el-İfâde ve'l-i'tibâr fi'l-umûri'l-müşâhede ve havâdisi'l-mu'âyene bi-arżı Mısr" by Abd al-Latif al-Baghdadi, which was written on Egypt in 600/1204. Based on the approach and narratives by Baghdadi in this work, the economic, socio-cultural life of the Egyptian people in that period and the archeological artifacts excavated in Egypt were scrutinized. Furthermore, the impact of the River Nile on Egyptian people, the famine, tragic events, and resulting material and spiritual downfall experienced between 597/1201-598/1202, and the plants indigenous to Egypt and the animals that inhabit the Nile River were among the themes of the study. Furthermore, subthemes such as earthquakes in Egypt, their effects on people and the destruction caused by the earthquakes were also included. Descriptive and interpretive methods were used in the study. Furthermore, the current meanings of the information provided by Baghdadi were discussed, the information he provided were compared with the narratives of later authors on pyramids and other antiquities to test the reliability of the former. The multidisciplinary dimension of the work and its significance in history science were analyzed. The study focused on questions such as the significance of the work, the topics it tackled, the utilized approach, the reliability of the information provided in the work, and the methodology adopted by Baghdadi in this work. Finally, an attempt was made to determine the significance of "el-İfâde ve'l-i'tibâr" for the history, socio-culture, economics, anthropology, art and architecture of Egypt.

Lisansüstü tezlerin elektronik ortamda toplanması, düzenlenmesi ve erişime açılması konusuna ilişkin yök'ün 18.06.2018 tarihli yönergesine istinaden artık bu tarihten sonra gizlilik şartı aranmayan bütün tezler erişime açılacaktır. 11. yüzyılda ortaya çıkan Türk hakimiyetiyle beraber yeni bir medeniyetin içerisine giren Diyarbakır ve Mardin'de, bu değişimle beraber fiziksel çevrede de farklılıklar görülmüştür. Bu farklılılar şehirlerin siyasi, ekonomik, dini ve sosyal özelliklerini etkileyecek önemli detaylara sahiptir. Süsleme bu detaylar içinde başta gelmektedir. Türk İslam sanatını temsil eden Diyarbakır mimari eserlerindeki süsleme anlayışı Akkoyunlu ve Osmanlı döneminde yoğunlaşarak değişik yapı tipleri üzerinde karşımıza çıkmaktadır. Cami, mimari eserler içinde odak noktası olduğundan en çok süslemeyi barındıran yapı konumundadır. Bölgenin geleneksel yapı malzemesi olarak en başta bazalt sayılabilir. Daha sonra kalker ve mermer gelmektedir. Taşa kıyasla daha az kullanılan çini ve ahşap iç mekanda tercih edilmiştir. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Artuklu Beyliği 12. ve 15. yüzyıllar arasında hüküm sürmüş ve özellikle Mardin'de pek çok eser bırakmıştır. Mardin'de Artuklular medreseleri ile ön plana çıkmaktadırlar. Bu ayrıntı, Artuklu hükümdarlarının ilim adamlarına daha çok değer verdiğini göstermektedir. Bölgenin geleneksel yapı malzemesi sarı kalker taşı, kolay şekil verilen, tarih boyunca süregelen bir taş olarak Mardin'in kimliğini oluşturur. Her iki bölgede de ortaya konan eserlerde geometrik süslemeler, İslam sanatının sonsuzluk anlayışı ile simetri ve uyum içinde taşa işlenmiştir. Diyarbakir and Mardin entered to different circle with Turkish domination in the 11th centuries, with the light of this effect, a physical environment appeared which is presented various perspective. This environment has important details that will show, cities' political, economic, religious and social connections. Decoration is one of the most significant one in these details. Decoration of Diyarbakir's architectural monuments which is represented Turkish-Islamic arts intensify in the period of Aqqoyunlu and Ottoman period and appear on different types of the buildings. Mosques have the most decorational items as being the focus of all architectural monuments. Basalt is the most common material used for traditional buildings of this area. Limestone and marble are also used. Tiles and woods are used rarely compared to stone and these are preferred inside of buildings. Artukids governed East and South East of Turkey during 12th – 15th centuries and they left many monuments especially in Mardin. It is possible to say that madrasahs are the focus of architectural monuments in Mardin. This detail shows that Artukid Monarchs consider religional researchers more important. Limestone (ocre jaune) which is traditional building material in the region is easy to shape and it represents Mardin's identity during the history of city. Decoration on the both cities' monuments is engraved to the stones in harmony with Islamic Arts' eternity belief.

Bu çalışma, Mustafa Reşid'in Hicrî 1310 yılında İstanbul'da eski harflerle Enver Efendi Matbaası'nda neşredilen İnşâ Mu'allimi adlı eseri hakkında yapılmıştır. İnşâ Mu'allimi, kapsamlı bir inşa-münşeat kitabıdır. Resmî mektuplar, özel mektuplar, hukuki konularla ilgili dilekçeler ve çeşitli senet örnekleri eserin ana bölümünü oluşturmaktadır. Üslûb-ı Müzeyyen ü 'Âlîye Misâl başlığı altında bir kısmı Türkçe, bir kısmı ise tercüme olan eserlerden alıntılar yapılmış, adeta küçük bir antoloji örneği verilmiştir. Bu özelliği ile İnşâ Mu'allimi diğer inşa kitaplarından ayrılmaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde yazarın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, inşa-münşeat kavramları üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde İnşâ Muallimi'nde yer alan teorik bilgiler sadeleştirilerek özetlenmiş, burada yer alan yazı örnekleri gruplanmış, tablo halinde verilmiştir. İkinci bölümde bu kavramlar tek tek açıklanmıştır. Üçüncü bölümde eserin metni latinize edilmiştir. Sonuç bölümünde çalışmamızın genel bir değerlendirmesi yapılmış ve kaynakça bölümü ile çalışmamız bitirilmiştir. Anahtar Sözcükler Mustafa Reşid, İnşâ Mu'allimi, inşâ, münşeât, mektup. This study is built about `İnşâ Mu'allimi` which is published at `Enver Efendi` print house with Ottoman alphabet in İstanbul in 1310 (hijri calendar) by Mustafa Reşid. İnşâ Mu'allimi is a comprehensive book of inşâ/letter writing. Main parts of book consists of formal letters, private letters, judicial petitions and some examples of bills. The heading of Üslûb-ı Müzeyyen ü 'Âlîye Misâl contains some parts in Turkish langugae and some part of translation texts and almost a small antology example. Thanks to this feature it differentiates from other boks.In our prolog chapter, there are some informations about author's life, his publishes, and also some terms about inşa/letter writing and münşeat/letter book. In first chapter, theoretical informations in İnşâ Muallimi is sumed up by simplifying and examples of literal are clustered, and charted. In second chapter, these terms are explained one by one. In third chapter, the text translated to Latin alphabet. In final chapter, we did a common evaluation of our study and with bibliography part we finished our study.Keywords:Mustafa Reşid, İnşâ Mu'allimi, inşâ/letter writing, münşeât/letter book, letter. 346