V ÖZET ETLİK PİLİÇLERDE GELİŞMENİN GECİKTİRİLMESİNİN PERFORMANS VE KAN PARAMETRELERİNE ETKİLERİ ERSAN, Yaşar Yüksek Lisans Tezi, Zootekni Bölümü Tez Yöneticisi Doç. Dr. Sezen Özkan Aralık 2003, 62 sayfa Bu çalışmada, sınırlı aydınlatma ve sınırlı yemleme programlan uygulanarak; etlik piliçlerde gelişmenin geciktirilmesinin performans ve stresle ilişkili kan parametrelerine etkileri incelenmiştir. Bu amaçla 360 adet Cobb hibrit genotipinden erkek etlik civciv rastgele iki gruba ayrılarak 12 adet bölmeye yerleştirilmiştir. Civcivler, sürekli aydınlatma (23A:1K) ve sınırlı aydınlatma programlarında kesim yaşma kadar yetiştirilmişlerdir. Sınırlı aydınlatmada; 0-3 günler arasında 24 A, 3-7 günler arasında kademeli azaltılarak 14A:10K programına ulaşılmış, bu aydınlık süre 7-28 günler arasında korunmuştur. 28-42 günler arasında kademeli artışlarla 23A:1K süre uygulanmıştır. Her bir aydınlatma programındaki civcivlere serbest ve sınırlı olmak üzere iki farklı yemleme uygulanmıştır. Sınırlı yemleme grubuna 0-6 günler arası serbest yemleme, 7-28 günler arasında günde 8 saat yem tüketimi, 28-42 günler arası ise tekrar serbest yem tüketimi programı uygulanmıştır.VI Denemede; canlı ağırlık; çıkışta, 7., 14., 21., 28., 35., 42., ve 45. günlerde bireysel olarak saptanmıştır. Karkas ve parça ağırlıkları ile randımanları 45.gün yapılan örnek kesimlerde belirlenmiştir. Yem tüketimi (7, 14, 21, 28, 35, 42, 45 gün) ve yemden yararlanma (0-7, 7-28, 0-28, 28-42, 28-45, 0-42, 0-45 günler arası) grup düzeyinde saptanmıştır. Kanda hematokrit, beyaz kan hücreleri (heterofil, lenfosit, eosinofil, basofil, monosit) oranları (%) ve H/L oranlan belirlenmiştir. Deneme boyunca sınırlı aydınlatma ve sınırlı yemleme programlarının canlı ağırlık ve canlı ağırlık artışı üzerinde etkisi önemli bulunmuştur. Genel olarak aydınlatma sınırlaması gelişmeyi geriletmiştir. Ancak, kesim yaşında (45. gün) aydınlatma grupları arsındaki fark önemli bulunmamıştır. Sınırlı yemleme ise kesim yaşmda canlı ağırlıkta önemli gerilikle sonuçlanmıştır (PO.05). Aydınlatma ve yem sınırlaması ile oluşan gelişme geriliğinin, sınırlamadan serbest programlara dönüldüğünde yeterli düzeyde telafi edilemediği saptanmıştır. Yem tüketimi üzerine sınırlama programlarının olumsuz bir etkisi olmazken yemden yararlanma yalnızca 0-28 günler arasında sınırlı yemlenen etlik piliçlerde önemli gerilik oluşmuştur. Karkas ağırlığına yemleme programının etkisi önemli bulunmuştur ve sınırlı yemleme grubunda karkas ağırlığında gerileme meydana gelmiştir. Karkas ve parça randımanlarında, uygulanan sınırlama programlarının etkisi bulunmamıştır. Denemede uygulanan sınırlama programlan ölüm oram üzerinde önemli etki yaratmamıştır. Kanda, hematokrit ve monosit düzeyleri üzerine aydınlatma ve yemleme programlarının etkisi önemli bulunmamıştır. Aydınlatma vevn yemleme sınırlaması heterofil oranının artışına ve lenfosit oranının azalmasına neden olmuştur. Aydınlatma ve yem sınırlaması eosinofil düzeyini artırmış, basofil düzeyi ise sadece 14. günde sınırlı aydınlatma uygulamasına bağlı olarak azalma göstermiştir. Aydınlatma ve yem sınırlamaları H/L oranını artırmıştır. Uygulanan gelişme sınırlaması yöntemlerinin etlik piliçler üzerinde benzer düzeyde ılımlı bir stres oluşturduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Sınırlı Aydınlatma, Sınırlı Yemleme, Performans, Lökosit, Broiler, H/L Oram. IX ABSTRACT EFFECTS OF GROWTH RESTRICTION ON PERFORMANCE AND BLOOD PARAMETERS IN BROILERS ERSAN, Yaşar Msc Department of Animal Science Supervisor : Assoc Prof. Dr. Sezen Özkan December 2003, 62 pages This study investigated the effects of growth restriction either by restricted food or restricted lighting on broiler performance and some blood parameters related to stress. For this purpose, from Cobb hybrid genotype 360 male Broiler chicks were randomized separated into two groups and placed in twelve pens. The chicks were grown up either under continuous lighting (23L:1D) and restricted lighting conditions until the date of slaughtering. In the group of restricted lighting, first 3 days 24h lighting was applied to the birds, and 14L:10D schedule was gradually reduced between the third and seventh days and this illumination schedule was kept between the 7th and 28th days. Continuous lighting Schedule was applied with gradual enhancements between the 28th and 42nd days. Two different feeding regimens, ad libitum and restricted feeding regimen were applied to each group of chicks. The restricted feeding group received feed ad libitumX between the days 0 to 6, 8 hour food consumption between the 7th and 28th days and feed ad libitum again between the 28th and 42nd days. Body weights of individual chicks were measured the days 0, 7, 14, 28, 35, 42 and 45. Carcass and weight of different parts of chicks and randimans were determined by the sampling slaughtering on the day 45. Food consumption (on the days 7, 14, 21, 28, 35, 42, 45) and FCR (between 0-7, 7-28, 0-28, 28-42, 28-45, 0-42 and 0-45 days) were determined by the groups. Hematocrit values and white blood cell ratios (Heterophil, lymphocyte, eosinophil, basophil and monocyte) and H/L ratios were investigated. During the study the effects of restricted lighting and restricted feeding schedules on the body weight and body weight increase were found to be significant Overall, restricted lighting reduced the growth. But the difference between the lighting groups was not significant on the day of slaughtering. Restricted feeding reduced the body weight significantly on the day of slaughtering (p