Search

De minister van LNV heeft beleid ontwikkeld voor het bieden van ruimte aan mosselzaadinvang (MZI) in de Waddenzee, de Oosterschelde en de Voordelta (LNV, 2008a en 2009b). Het beleid schetst onder andere de randvoorwaarden voor de vergunningverlening voor de opschaling van de toepassing van MZI’s. Het gaat onder meer om de ligging en omvang van locaties, de landschappelijke inpassing en de natuurwaarden. De Waddenzee, de Oosterschelde en de Voordelta zijn aangewezen als beschermde natuurmonumenten en Natura 2000-gebieden. Voor het plaatsen van MZI’s is daarom een vergunning noodzakelijk op basis van de Natuurbeschermingswet 1998. Deze Passende Beoordeling is een aanvulling op de eerdere PB’s en heeft alleen betrekking op de mogelijke effecten van het vervroegen van de start van het seizoen waarin de MZI’s in gebruik zijn van 1 april (oude situatie) naar 1 maart. De startdatum 1 maart wordt noodzakelijk geacht om tijdig, d.w.z. voor de broedval de MZI’s gereed te hebben. Afgelopen jaar is gebleken dat de periode tussen de start van de MZI(werkzaamheden en de broedval niet toereikend was om op tijd gereed te zijn. Dit hangt samen met de beschikbaarheid van werkschepen voor verankering en voor het plaatsen van de touwen en netten, het aantal werkbare dagen, en de planning binnen de afzonderlijke ondernemingen die vaak op meerdere locaties MZI’s in gebruik hebben.

Naar de intrek van glasaal wordt al sinds 1938 onderzoek gedaan, door middel van een kruisnet. Vanaf 1980 deed zich een snelle daling voor, waarna een periode begon met een heel lage intrek, die voortduurt tot op de dag van vandaag. In 2009 is besloten om te onderzoeken of er glasaalvallen ontwikkeld kunnen worden om de glasaalmonitoring met minder inspanning te kunnen uitvoeren. Hierbij is een viertal verschillende vallen getest. Dit zijn een hevel, een zoetwaterval en een zoutwaterval (beide gebaseerd op de werking van de hevel) en een lichtval. Indien een systeem langere tijd achter elkaar kan functioneren zonder dat onderzoekers aanwezig hoeven te zijn zou dit een goedkoop monitorings-programma mogelijk maken.

Doel van het onderzoek was om met een viertal ondernemers een gezamelijke mzi monitoring uit te voeren op de oogst van vier verschillende MZI projecten: EMERGO, MIOS, de Rooij Mosselkweek en Mosselkweek Barbé B.V. De monitoring heeft plaatsgevonden op een uniforme wijze, aan boord van het oogstschip. De resultaten van de monitoring zijn collectief gerapporteerd. De eigen waarneming en monitoringgegevens van iedere ondernemer over ecologische effecten, landschappelijke effecten en totale oogst zijn apart onderdeel van de rapportage.

De Japanse oester, een exoot voor onze wateren, is in 1964 voor het eerst geïntroduceerd in de Oosterschelde ten behoeve van de oesterkwekers na de massale sterfte van platte oesters tijdens de strenge winter van 1962/1963. Sindsdien heeft deze soort zich ontwikkeld tot een dominante soort. In het voorjaar van 2006 is er een praktijkproef gestart om te onderzoeken of het noodzakelijk, zinvol en mogelijk is om de steeds verder oprukkende Japanse oesters (Crassostrea gigas) in de Oosterschelde te beheren. In het kader van deze proef is hiertoe 50 ha oesterbank (12,5 miljoen kg), verdeeld over vier locaties in de Oosterschelde weggevist door de Zeeuwse mosselvloot. De oesters zijn gestort op nabijgelegen stortlocaties alwaar de verwachting was dat de oesters zouden afsterven door verstikking. Het doel van deze proef is om na te gaan hoe effectief het bestand op geselecteerde proeflocaties kan worden verwijderd en eventueel hergebruikt d.m.v. toepassing van de mosselkor, tegen welke kosten, welke milieueffecten (morfologie, sedimentsamenstelling, bodemdiergemeenschap en vogels) dit met zich meebrengt en in welk tempo positieve (herstel sediment en oorspronkelijke bodemfauna) en negatieve effecten (herstel Japanse oester) zich voordoen. Dit eindrapport beschrijft de resultaten van de wegvisproef en de monitoring die in twee jaar erop volgend is uitgevoerd.

In dit rapport worden de resultaten beschreven van een onderzoek naar de samenstelling van de bodemfauna op verschillende afstanden van mosselzaadinvanginstallaties (MZI’s). Modelresultaten en bemonsteringsresultaten tonen dat de effecten van MZI’s op de bodem in de directe nabijheid vooral beïnvloed worden door het stromings en golfregime ter plekke en in het algemeen klein zijn. Echter, het onderzoek toont ook aan dat het zeer wel mogelijk is dat onder omstandigheden met lage stroomsnelheden de bodemfauna vlak bij de MZI verandert in een gemeenschap met minder soorten en meer wormen.

LNV is voornemens om de schietfuikvisserij op het IJsselmeer te verbieden per 1 januari 2008, tenzij de sector er in slaagt om de bijvangstproblematiek beheersbaar te maken. De schietfuikvissers van het IJsselmeer zijn van mening dat de bijvangstproblematiek beheersbaar is door aanpassing van de vangstmethoden en verwerking van (bij)vangsten aan boord. Onafhankelijke kwantitatieve gegevens hierover ontbraken echter. Tegen deze achtergrond hebben AquaTerra en IMARES in het schietfuikseizoen van 2007 onderzoek verricht naar de omvang en overleving van bijvangsten. Dit onderzoek hield in dat schietfuikvissers hun (bij)vangsten noteerden in logboeken met controle door waarnemers. In aanvulling hierop zijn experimenten uitgevoerd, gericht op een verbetering van de overleving en een reductie van bijvangsten. Het is de uitdaging aan de schietfuikvissers van het IJsselmeer om een visplan te maken dat acceptabel is voor zowel henzelf als de buitenwereld. De gegevens uit dit onderzoek kunnen hiervoor een belangrijke basis zijn.

In 2007 is een nieuwe manier van mosselzaadinvang getest op verschillende percelen in de Waddenzee en Oosterschelde. Enerzijds werd door het Consortium EMERGO (samenwerking van vissers) de commerciële mogelijkheden geëvalueerd, anderzijds werd de invangcapaciteit en de invangefficiëntie en de groei-efficiëntie op de mosselnetten bepaald door Wageningen IMARES. De in het rapport besproken nieuwe manier kent vele verbeteringen, maar is te arbeidsintensief gebleken in verhouding tot de hoeveelheid zaad die geoogst wordt.