Search

Til að vinna gegn kynbundnum launamun og stuðla að jafnrétti á vinnumarkaði var jafnlaunavottun lögfest með séríslenskum jafnlaunastaðli og lögum nr. 56/2017 sem tóku gildi 1. janúar 2018. Markmið staðalsins er að skipulagsheildir komi sér upp stjórnkerfi launa sem tryggi að ákvarðanir í launamálum byggist á málefnalegum sjónarmiðum og feli ekki í sér kynbundna mismunun. Meginmarkmið rannsóknarinnar er að skoða hvort jafnlaunastaðallinn hafi skilað árangri. Viðtöl voru tekin við starfandi vottunaraðila til þess greina framkvæmd og gagnsemi vottunarinnar. Jafnframt var þróun launamunar kynjanna í launarannsókn Hagstofu Íslands greind fyrir tímabilið 2012-2020. Skipulagsheildir sem höfðu fengið jafnlaunavottun og tóku þátt í launarannsókninni voru bornar saman við óvottaðar skipulagsheildir. Einnig voru borin saman laun karla og kvenna fyrir og eftir jafnlaunavottun. Vottunaraðilar líta á jafnlaunavottun sem farsælt skref í þágu launajafnréttis þrátt fyrir alvarlegar athugasemdir varðandi regluverk af hálfu stjórnvalda. Munur á reglulegum launum karla og kvenna hefur dregist saman um tæp átta prósentustig á umræddu tímabili en lítill munur er á þróun launa í skipulagsheildum sem hafa fengið vottun og annarra. Því er ekki hægt að sjá að innleiðing jafnlaunastaðals hafi haft bein áhrif á launamun kynjanna. Jafnlaunastaðallinn og umræða um hann gæti hafa haft óbein áhrif í þá veru að draga úr launamun kynja almennt. Þótt jafnlaunastaðallinn hafi aukið gæðastarf við launasetningar þá eru áhyggjur af ónákvæmum vinnubrögðum og því að staðallinn veiti mismunun í launasetningu hefðbundinna kvenna og karlastarfa lögmæti. Skortur á samræmdum aðgerðum skipulagsheilda og vottunaraðila er vandamál sem stjórnvöld þyrftu að bregðast skjótt við með skýrum hætti.

The significance of environmental issues in the Icelandic public debate has increased in recent decades. Until now, it has not been possible to empirically examine whether this increased debate reflects a development towards a change in attitudes among the Icelandic public. The data from the Icelandic National Election Study (ICENES) shows an apparent long-term change in attitudes towards environmental issues over the past thirty years (1987-2017). Here, we analyze the results of two questions from ICENES. Firstly, we investigate attitudes concerning whether environmental issues should take precedence over efforts to increase economic growth, and, secondly, views on whether the government should place great or little emphasis on heavy industry. Similar changes are seen over time; the proportion of those who want to prioritize environmental issues increases year by year (with one exception immediately after the economic crisis), and the proportion of those who want the government to emphasize heavy industry decreases. The last survey (2017) found that 65% of respondents prioritized environmental issues above economic growth, and 80% wanted the government to place little emphasis on heavy industry. People who identified with a left political party where more likely to emphasize environmental issues whereas those who identified with a right political party where more likely to emphasize heavy industry.