Search

As a consequence of the more extreme hydrological phenomena (increasing of high water and reduction of low water regimes and extension of their duration) water storage reservoirs get demanding requirements to be used for active defense against flooding and to improve the low water regimes. The possibilities for better flood control in multipurpose systems with water storage reservoirs through the development of Estimation block and better control algoritam in Control decision-making block are analyzed in the paper. As a part of modernization of management process for Trebišnjica Hydrosystem a 'Management of water storage reservoirs and hydropower plants of Trebišnjica Hydrosystem' was prepared. An important part of that design is mathematical simulation model in the period of high water flows which gives the best solution, according to the criterion of maksimal transformation/ reduction of flood wave. The model defines the most appropriate conditions in the reservoirs during the year, enabling the optimization of long-term management of the water supply and energy criteria., Postepeno pogoršanje ekstremnih hidroloških fenomena - povećanje talasa velikih voda i smanjenje malih voda i produženje njihovog trajanja - postavlja sve zahtevnije uslove da se akumulacije koriste za aktivnu odbranu od poplava i za poboljšanje režima malih voda. Zbog toga je i pred višenamensko-hidroenergetskim sistemom Trebišnjica postavljen zadatak da pored povećanja energetske efektivnosti ostvari u operativnom radu i najefikasniju aktivnu odbranu od poplava grada Trebinja. U procesu upravljačke kibernetizacije Sistema na Trebišnjici (HET-a), čiji je cilj poboljšanje ukupne efektivnosti tog sistema, urađen je projekat 'Upravljanje akumulacijama i hidroelektranama sistema Trebišnjice'. Važan deo tog projekta je matematički simulaciono-optimizacioni model upravljanja akumulacijama u periodu velikih voda koji daje predlog najpovoljnijeg upravljanja, po kriterijumu ostvarivanja najveće transformacije poplavnog talasa. Model omogućava određivanje i upravljački najpovoljnijih stanja u akumulacijama tokom godine, čime se optimizira i dugoročno upravljanje po vodoprivrednim i energetskim kriterijumima i ostvaruje najbolja zaštita grada Trebinja.

Underground flow regime in karst areas completely differs from flow in intergranular aquifers. Hydraulically, this flow can be better described as a system of reservoirs and pipes with flow under pressure and with free surface, than as underground flow in intergranular aquifer. A simplified (conceptual) physically based model of water regimes in karst areas is presented in the article. Vertical water movement and leakage from unsaturated zone is simulated using UNSAT model. The model for water balance in horizontal plane is based on quasi-steady hydraulic simulation, with the case study for the catchment area of Bregava river spring zone in Eastern Herzegovina., Zakonitosti tečenja podzemnih tokova u karstnim predelima u potpunosti se razlikuje od tečenja u intergranularnoj sredini. U hidrauličkom smislu, ovo se tečenje bolje se opisuje zakonitostima tečenja u kanalima (cevima) pod pritiskom i sa slobodnom površinom, nego klasičnim tečenjem kroz poroznu sredinu. U ovom radu prikazan je jedan konceptualni (pojednostavljeni) fizički model, u okviru koga je vertikalni vodni bilans modeliran UNSAT modelom, koji se zasniva na tečenju kroz nezasićenu sredinu, a tečenje u horizontalnom pravcu modelirano je kvazi ustaljenim strujanjem. Model je urađen za slivno područje izvorišne zone reke Bregave u Istočnoj Hercegovini.

The water management system for the Drina river basin will be one of the most complex systems in Europe with regard to its areal coverage and performance. Successful planning of the system and management of the finished product need to be based on the state-of-the-art cybernetic approach. The methods of implementing the target architecture are considered, aimed at the highest level defined as integrated regulation, use and protection of the Drina river basin, which is then broken down in the form of a tree into increasingly detailed objectives of the various users in the basin. A particularly important conclusion is drawn that water management and hydroelectric power objectives and those of other users in the basin have to be treated equitably. Following distribution of the system, the basic types of replication in certain parts of the system are presented. The decision-making process in all stages of management is considered, including the determination of tasks at the decision-making level and the technical level where modeling, estimation and evaluation/optimization of management take place, in preparation for the decision-making process. The decision maker needs to be iteratively involved in the decision-making process, in order to be able to require changes of criteria and preferences based on new knowledge acquired from optimization results, in the course of multi-criteria evaluation and management decision-making. The optimization tasks are considered, and a special assessment is made of the criteria most applicable to the Drina system planning and operation process. The role of external estimators is also addressed, and a management improvement is shown to be the result of obtaining forecasts of the outcome of input vectors in the system., Vodoprivredni sistem u slivu Drine biće jedan od prostorno i funkcionalno najsloženijih sistema u Evropi. Uspešno planiranje sistema i upravljanje gotovim sistemom mora se zasnivati na najsavremenijim kibernetskim metodama. Razmatraju se načini formalizacije ciljnih struktura, sa ciljem najvišeg reda koji se definiše kao "integralno uređenje, korišćenje i zaštita sliva reke Drine", koji se zatim u vidu granatog stabla dekomponije na sve podrobnije ciljeve svih korisnika prostora. Kao posebno važan zaključak se ističe da se vodoprivredni i hidroenergetski ciljevi moraju tretirati sasvim ravnopravno sa ciljevima svih ostalih korisnika prostora. Nakon dekompozicije sistema prikazuju se osnovni tipovi preslikavanja u pojedinim delovima sistema. Razmatra se proces odlučivanja u svim fazama upravljanja, sa determinisanjem zadataka na nivou donošenje odluka i na tehničkom nivoa, na kome se obavlja modeliranje, estimacija i valorizacija/optimizacija upravljanja, kao priprema za proces donošenja odluka. Donosilac odluke mora da bude iterativno uključen u proces odlučivanja, kako bi na bazi novih saznanja o rezultatima optimizacije mogao da zahteva izmenu kriterijuma i preferencija, pri višekriterijumskom vrednovanju varijanti i upravljačkih odluka. Razmatraju se zadaci optimizacije, pri čemu se posebno analiziraju kriterijumi koji su najupotrebljiviji u procesu planiranja i eksploatacije sistema u slivu Drine. Analizira se i uloga spoljnih estimatora, i prikazuje poboljšanje upravljanja kao rezultat dobijanja prognoze realizacije ulaznih vektora u sistemu.

One of the reasons for discrepancy between results of the Water Supply Systems hydraulic simulation and measurement data is the uncertainty of values of mathematical model parameters. Because of that, the best possible values that can be obtained from available measurement data and given criteria are used for simulation. Those values are defined as optimal or relevant values for simulation purposes, and they are obtained through the model calibration process. The paper presents procedure for pipe roughness optimization using PEST method, in the case study of Bečej Water Supply System. Also, the influence of sampling design for calibration on the optimization results is analyzed, and recommendations for future investigations are presented. The model was calibrated according to the pressure and flow measurement data. The experience gained in calibration process showed that, no matter what kind of tools for process automation is available the human factor is still the most important. The correct choice of input data, with the understanding of obtained results, is the postulate for quality calibration process., Jedan od razloga što postoji razlika između rezultata simulacije rada vodovodnih sistema i podataka dobijenih merenjima je i nepoznavanje tačnih vrednosti parametara matematičkih modela. U simulacijama se koriste najbolje vrednosti parametara do kojih se može doći na osnovu raspoloživih merenja i zadatih kriterijuma. Te vrednosti nazivaju se optimalne ili merodavne vrednosti parametara, a sam proces njihovog dobijanja kalibracija matematičkih modela. U ovom radu se, na primeru matematičkog modela vodovoda Bečej, prikazuje postupak optimizacije hrapavosti cevi primenom PEST metode. Takođe, analizira se uticaj izbora mernih mesta u sistemu na rezultat optimizacije i daju se preporuke za buduća istraživanja. Za kalibraciju modela korišćeni su podaci merenja pritisaka i protoka. Iskustvo je pokazalo da, bez obzira na sve raspoložive alate za automatizaciju procesa, uspešnost kalibracije najviše zavisi od ljudskog faktora. Pravilan izbor ulaznih podataka, uz razumevanje dobijenih rezultata, je preduslov za kvalitetan proces kalibracije.