Search

In het kader van de Plattelandsverordening (EG) 1698/2005 is dit het eerste strategisch monitoringsrapport over de voortgang van het Plattelandsontwikkelingsprogramma 2007-2013 van Nederland (POP2). Deze rapportage geeft een samenvattend overzicht van de resultaten van POP2 na drie jaar uitvoering

Dekstudie naar de kracht van het glastuinbouwcomplex in Pijnacker-Nootdorp ter handhaving van de internationaal toonaangevende positie van het cluster in de toekomst. Doel is het realiseren van een duurzaam tuinbouwgebied dat ruimte biedt aan innovatieve bedrijven. Groenvoorziening, waterberging en de (Recreatieve) ontsluiting van het gebied worden aangepakt. Dit leidt tot een substanstiële verbetering van het woon- en leefklimaat.

Om het maatschappelijk belang bij besluitvorming over inrichting van natuur en landschap te waarborgen, is een ruimtelijke afwegingsmethode (RITAM) ontwikkeld, waarmee inzicht wordt verschaft in zowel ecologische als economische waarden van landschap en natuur, op basis waarvan vervolgens een optimaal inrichtingsplan kan worden samengesteld. Dit rapport beschrijft de methode en de toepassing ervan in Friesland. De Friese casestudie laat zien dat RITAM veelbelovend is Centraal hierbij staan het economisch nut dat individuen aan natuur en landschap toekennen en het rangschikken van verschillende ruimtelijke kenmerken van het landschap, zoals oppervlakte natuurterrein en kilometers fietspad.

LNV is opdrachtgever voor het beleidsondersteunend onderzoek dat door Wageningen Universiteit & Researchcentrum wordt uitgevoerd.. Sinds 2004 is het onderzoek samengebracht in negen clusters, waaronder: Vitaal Landelijk Gebied (VLG). Deze VLG rapportage geeft een thematisch overzicht van onderzoeksresultaten over 2006 (waaronder: bodem, water, klimaat, stad & platteland, landschap). Dit is het eerste jaarboek van het cluster Vitaal landelijk Gebied (VLG).

Het rijk moet vanuit het landschapsbelang vooral stimuleren dat op provinciaal en gemeentelijk niveau één integrale structuurvisie wordt opgesteld, waarin landschapskwaliteiten en -doelstellingen voor het betreffende gebied concreet zijn geformuleerd. Dat is een aanbeveling in het recent verschenen LEI-rapport ‘Landschapsgericht Ontwikkelen’. In het rapport wordt geanalyseerd in hoeverre gemeenten door middel van de huidige bestemmingsplannen en het al dan niet gebruiken van flex-instrumenten landschapskwaliteit weten te realiseren. Ook is gekeken of de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening, die per 1 juli 2008 in werking treedt, hiertoe meer kansen zal bieden

Dit onderzoek richt zich op de vraag in hoeverre artikel 6 Habitatrichtlijn ruimtelijke plannen in Nederland daadwerkelijk heeft belemmerd in of nabij Natura 2000-gebieden. Het onderzoek had betrekking op vergunningaanvragen in vijf Natura 2000-gebieden in Nederland vanaf 2000 tot voorjaar 2005. Aanvullend is een jurisprudentieanalyse verricht en is het besluitvormingsproces van drie van de in totaal 49 verkregen dossiers nader onderzocht.

In dit rapport wordt ingegaan op de vraag welke invloed autonome ontwikkelingen in de intensieve veehouderij en recente ontwikkelingen inzake het mestbeleid en de Kaderrichtlijn Water zullen hebben op het aantal te verplaatsen veehouderijbedrijven in het kader van de uitvoering van de Reconstructiewet. Op basis van een kwalitatieve en een kwantitatieve modelmatige analyse is bepaald hoeveel bedrijven er in principe in aanmerking komen voor hervestiging vanuit extensiveringsgebieden en hoeveel bedrijven daadwerkelijk de stap naar verplaatsing zullen gaan zetten. This report examines the question of how autonomous developments in intensive livestock farming and recent developments in the manure policy and the Water Framework Directive will affect the number of livestock holdings to be relocated under the Reconstruction Act. A qualitative and quantitative analysis model has been used to determine how many holdings are theoretically eligible for relocation and how many will actually decide to relocate.

Om de kwaliteit van leven te kunnen verbeteren, is het van belang mogelijke gebeurtenissen te verkennen, invloed op toekomstige ontwikkelingen te kunnen uitoefenen en een verantwoorde keuze uit de handelingsmogelijkheden te kunnen maken. Kennisinstellingen hebben de taak om onze vermogens op deze terreinen te vergroten. In deze bundel presenteren LEI-onderzoekers visies op de toekomst van landbouw, voedsel en groen. Zij geven een eigen visie in de vorm van een beschouwing, parabel, brief, redactioneel commentaar, column of iets dergelijks. Waar vaak nog gedacht wordt dat het LEI vooral staat voor cijfers over het primaire agrarische bedrijf, zal de lezer verrast zijn door breedte en aard van de visies. Mogelijk leidt deze kennismaking met ons werk tot vragen naar meer informatie. Daarvoor kunnen we verwijzen naar bijvoorbeeld de werkvelden op onze website. Wij houden ons graag aanbevolen voor op- of aanmerkingen, zodat wij onze visies waar nodig kunnen toetsen en aanscherpen.

In dit rapport wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de strategische beleidsruimte van het Ministerie van LNV voor het inbrengen van haar belangen in en het zoeken van strategi-sche partners betreffende de reservering van ruimte voor natuurontwikkeling in andere beleidsarena's. Het gaat daarbij primair om de arena van het waterbeleid. Het onderzoek is opgehangen aan een tweetal concrete beleidsprojecten die momenteel in uitvoering zijn, te weten het Nationaal Bestuursakkoord Water en het project Ruimte voor de Rivier. Daarvoor is in eerste instantie het bestuurlijke en politieke krachtenveld rond deze projecten in kaart gebracht en worden de kansen en bedreigingen die beide projecten voor het Ministerie van LNV inhouden beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op een aantal thema's en beleidsvel-den die voor natuur- en waterinvesteringen van belang zijn, waarna de mogelijke strategieën voor het Ministerie van LNV om te interveniëren in het gecombineerde natuur- en waterveld geanalyseerd worden. Het rapport sluit af met een aantal conclusies en aanbevelingen.

Er is een duidelijke tendens vanuit het Rijk om regio's meer mogelijkheden te bieden om zelf beleid voor hun eigen gebied te ontwikkelen. Voor het gebied De Venen is een ge-biedsplan ontwikkeld, waarbij wordt gestreefd de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren. Het is onduidelijk hoe het LNV-beleid deze ruimtelijke kwaliteit beïnvloedt. Doel van het project is: inventariseren en analyseren van de aan LNV verbonden geldstromen in De Venen en welke invloed de economische instrumenten hebben op de ruimtelijke kwaliteit. De geld-stromen zijn met behulp van LASER en het Bedrijven-Informatienet van het LEI bepaald. Economische instrumenten beïnvloeden landbouwers, en deze beïnvloeden de ruimtelijke kwaliteit. Van een aantal specifieke instrumenten is de relatie met ruimtelijke kwaliteit be-paald. Verreweg het meeste geld dat via LNV in De Venen terechtkomt, stuurt niet op ruimtelijke kwaliteit. Instrumenten werken verschillend door op bedrijven en de uitwerking op de ruimtelijke kwaliteit kan divers zijn. Enkele economische instrumenten conflicteren met gebiedsdoelstellingen.

Ruimte is gelimiteerd in Nederland en door de grote vraag naar ruimte is de ruimtedruk groot. Dit rapport beschrijft een methode om veranderingen in ruimtegebruik in het landelijk gebied te beoordelen. Een raamwerk is opgesteld om de afweging gestructureerd te kunnen maken. De te vergelijken situaties worden gespecificeerd, de effecten die met de verandering samenhangen worden geïdentificeerd, net als de doelstellingen van de beslisser. Hieruit volgen de criteria, deze worden via indicatoren meetbaar gemaakt en gewaardeerd. Op basis van de scores op de criteria wordt een afweging gemaakt. Voor deze beoordeling zijn MCA en MKBA uitgewerkt en vergeleken. Dit beoordelingskader is toegepast voor de casestudie Kuindermeer. Een rode (meer woningbouw en bedrijven) en een groene (meer natuur) variant zijn ontwikkeld en beoordeeld met MCA en MKBA. De ontwikkelde methode is toepasbaar gebleken en beide afwegingsmethoden komen tot een lichte voorkeur voor de groene variant. De methoden kunnen een belangrijke rol spelen in (interactieve) besluitvormingsprocessen.

In dit onderzoek zijn de mogelijkheden van meervoudig en duurzaam ruimtegebruik van glastuinbouwlocaties in Nederland nader verkend. Duurzaam en meervoudig ruimtegebruik in glastuinbouwlocaties houdt in dat glastuinbouwbedrijven duurzaam produceren in harmonie met de omgeving. Het versterkt daarmee de ruimtelijke kwaliteit van het gebied. Glastuinbouw wordt steeds meer gezien als een industriële activiteit. Combinatie in het platte vlak en stapeling van glastuinbouw(onderdelen) over meerdere bedrijven of met andere functies (zoals bedrijvigheid en infrastructuur) ligt dan voor de hand. Innovatieve concepten zijn kassen op daken en kassen op water. Functiestapeling en functiegebruik in de tijd (met het oog op het toekomstig ruimtegebruik) zullen zich vooral manifesteren in stedelijke gebieden waar veel ruimteclaims liggen. Dit vraagt van de glastuinbouw inventiviteit en creativiteit om het ruimtegebruik aldaar te behouden. In 'landelijke gebieden' zal de glastuinbouw met andere functies in het platte vlak worden gecombineerd. Hierbij zal de landschappelijke inpassing van de glastuinbouw centraal staan. Ontwikkeling en realisatie van meervoudig ruimtegebruik vraagt actieve betrokkenheid van actoren en belanghebbenden. De strategische plannen van actoren en de strategische visies van stakeholders kunnen belangrijke bouwstenen zijn voor een integraal gebiedsplan.

Veranderingen in ruimtegebruik brengen voorziene en onvoorziene effecten met zich mee. Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse (MKBA) is een instrument om de effecten inte-graal af te wegen. In dit rapport wordt MKBA toegepast op de inrichtingsvarianten die ontwikkeld zijn voor de Horstermeerpolder. Uitgaande van de varianten die gedefinieerd zijn in het herinrichtingsplan voor de Horstermeer, worden kosten- en batenposten gespeci-ficeerd. Voor de verschillende functies, zoals landbouw, waterbeheer en natuur worden vervolgens de effecten - grotendeels - gekwantificeerd en monetair gewaardeerd. De resul-taten van een dergelijke MKBA gebaseerd op kengetallen kan een waardevol hulpmiddel zijn bij interactieve besluitvormingsprocessen.

Het instrument van Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse (MKBA) vindt steeds meer toepassing om de effecten van ruimtelijke planvorming te bepalen. Veelal gaat het daarbij om de bepaling van effecten van vooraf gedefinieerde inrichtingsvarianten of alternatieven. Dit rapport richt zich op toepassing van MKBA in een eerder stadium van het planvor-mingsproces, namelijk bij het nader bepalen van varianten zelf. Dit is toegepast op de casestudie heropenstelling van het Apeldoorns Kanaal. In een aantal stappen zijn een 'rode' en een 'groene' variant ontwikkeld, waarbij na elke stap bepaling van kosten en baten en terugkoppeling hiervan heeft plaatsgevonden naar een begeleidinggroep. Een creatieve sessie met een groep betrokkenen vanuit verschillende invalshoeken heeft een belangrijke rol gespeeld bij de bepaling van de inhoud van de varianten. Op deze wijze toegepast kan MKBA ook in een voortraject besluitvormingsprocessen faciliteren.

In opdracht van de vakgroepen varkenshouderij van de N LTO en WLTO is onderzoek uitgevoerd naar de voorwaarden om een duurzame varkenshouderij in de niet-concentratiegebieden mogelijk te maken. Met behulp van gegevens uit de CBS-Landbouwtelling, een analyse van de inhoud van Streek- en Bestemmingsplannen en de resultaten van een enquête onder varkenshouders is nagegaan op welke wijze gekomen kan worden tot: 1) een verantwoorde en duurzame afzet van de geproduceerde mest; 2) een optimale afstemming tussen opfokzeugen, zeugen en vleesvarkens in het gebied; 3) ontwikkelingsmogelijkheden voor individuele bedrijven. Hiervoor zijn oplossingsrichtingen aangegeven en worden beleidsaanbevelingen gedaan

Kan verhoging van het waterpeil in de veenweidegebieden bij de Randstad samengaan met een integrale verhoging van ruimtelijke kwaliteit? In dit rapport worden eerst de resultaten weergegeven van een kwantitatief onderzoek naar de invloed van hogere waterpeilen op landbouwinkomens en op het geheel van ruimtelijke kwaliteiten (economisch, ecologisch en sociaal). Vervolgens biedt het rapport een kwalitatieve verkenning van mogelijkheden tot systeeminnovatie waardoor (verbrede) melkveebedrijven de dragers van het Groene Hart kunnen blijven. Dit kwalitatieve deel wordt ter illustratie uitgewerkt voor het centrale deel van het veenweidegebied (Meije-Zegveld).

Wat is het rendement van een landinrichtingsproject? In eerste instantie is zo een project veelal gericht op een bepaald doel: waterberging, recreatie, het verbeteren van de ecologische of agrarische structuur, enzovoort. Maar los van deze overwegingen gaat er van elk project ook een effect uit op de regionale economie. Voor het kwantificeren van dat economische effect is grote belangstelling. Lokale bestuurders willen graag weten hoezeer zo'n project bijdraagt aan de regionaal-economische beleidsdoelstellingen en op nationaal niveau zou men graag weten in welke regio's overheidsimpulsen het meeste effect kunnen sorteren. Vandaar dat de LEI-onderzoeksgroep Ruimtelijke Economische Modellen (REM) ging werken aan een instrumentarium om te meten wat een bepaald project voor invloed zal hebben op de toegevoegde waarde en de werkgelegenheid in een bepaalde regio. Dit op verzoek van de Directie Groene Ruimte en Recreatie van het ministerie van LNV. Bij wijze van voorbeeld werd het ontwikkelde instrumentarium toegepast op twee varianten van het eventueel aan de noordoostflank van de Noordoostpolder te graven 'Kuindermeer'.

In opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij (directie Noordwest) is onderzoek gedaan naar de vraag van Amsterdammers naar producten en diensten in het omringende agrarische cultuurlandschap. Zo blijkt er behoefte te zijn aan horeca, huisverkoop en (educatieve) activiteiten.

Op verzoek van de directie Zuidwest van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij heeft het LEI onderzoek uitgevoerd naar de ruimtedruk in de Zuidelijke Randstad. Hierbij is zowel gekeken naar de huidige als naar de toekomstige ruimtedruk. Ook wordt inzicht gegeven in de diverse prijsvormings- en verwervingsprocessen van grond. Om de regionale verschillen aan te geven zijn 9 landbouwgebieden in Zuid-Holland onderscheiden. Per gebied wordt inzicht gegeven in aantallen inwoners, bevolkingsdicht-heid, type grondgebruik en m2 groen per inwoner, grondprijzen, verhandelde arealen en type verwervers. Ook is per gebied de oppervlakte en het type van toekomstige ruimtelijk plannen bepaald (wonen, werken, groen en infrastructuur). Een beeld van de regionale grondspanning is verkregen door de gemiddelde toekom-stige vraag (uit de ruimtelijke plannen) te confronteren met het gemiddelde jaarlijkse verwachte vrije grondaanbod. Oplossingsrichtingen worden aangereikt hoe omgegaan kan worden met de disharmonie tussen vraag en aanbod van grond.

In 1997 is het rapport van het Staring Centrum 'Meten van Maatwerk: monitoring van het WCL-beleid 1994-1996' uitgebracht. De conclusie uit dit rapport was dat er nogal wat verschillen zijn tussen WCL-gebieden als er gekeken wordt naar sturing en het aantal projecten dat is gestart. Door gebruik te maken van kennis over marketing en samenwerking zou de sturing en integraliteit van de reeds lopende initiatieven uitgebreid kunnen worden. Het onderzoek richt zich op het pilotgebied 'de Meierij' en de daarbij betrokken actoren.

Vestigingsprincipes voor varkensbedrijven zijn onderzocht met inachtname van hun ge-volgen voor de milieubelasting, diergezondheid, dierwelzijn en de bedrijfsrentabiliteit. Het vrije vestigingsprincipe heeft zijn grenzen bereikt. De overheid moet het tot stand komen van professionele meer duurzame relaties tussen ketenpartijen stimuleren en randvoor-waarden stellen aan vestigingsprincipes.

In het kader van het project Strategische expertiseontwikkeling voor plattelandsontwikkeling en scenariomethodieken verricht onderzoek naar de economische effecten van de ontwikkeling van de woonfunctie in het landelijk gebied, met een toepassing voor Zeeland. Met behulp van individuele modellen voor woonconsumptie wordt inzichtelijk gemaakt welke landschapstypen aantrekkelijk zijn. Op basis van twee scenario's zijn vervolgens prognoses opgesteld voor de vraag naar woningen en met behulp van een input-outputanalyse zijn de te verwachten economische effecten van de woningbouw ingeschat.

Het rapport doet verslag van een onderzoek naar ruimtelijke kwaliteit van vier kassengebieden in Europa: Zuid-Holland, Vlaanderen/Brabant/Antwerpen (België), Bretagne/Pays de la Loire (Frankrijk) en Almería (Spanje). Ruimtelijke kwaliteit wordt gebaseerd op gebruiks-, belevings- en toekomstwaarde. De vier gebieden worden op die aspecten met elkaar vergeleken. Nagegaan wordt of de buitenlandse ervaringen gebruikt kunnen worden om de ruimtelijke kwaliteit van Nederlandse kassengebieden te verbeteren. Onder meer wordt aanbevolen een Hoofdstructuur Glastuinbouw te vormen met randvoorwaarden voor de herstructurering van de oude centra in de Randstad, en ligging en omvang van overlooplocaties en verder weg gelegen gebieden.

Op basis van ruim dertig interviews wordt beschreven welke kwaliteiten de bewoners van de Bollenstreek toekennen aan het landschap in hun omgeving, welke veranderingen ze constateren en wat hun ideeën zijn over de inpasbaarheid van stedelijke ontwikkelingen. Ook wordt ingegaan op de betekenis van de Bollenstreek voor het toerisme. De bestedingen van bezoekers aan de Bollenstreek en de daarmee samenhangende werkgelegenheid zijn geraamd. Ook wordt aandacht besteed aan de relatie met het imago van Nederland in het buitenland. Hiervoor zijn naast direct belanghebbenden bij bollenteelt en -toerisme ook vertegenwoordigers van algemene organisaties ondervraagd. Daarbij is ruim aandacht besteed aan effecten van verstedelijkingsscenario's.

Eerste verslag van een onderzoek naar de ontwikkelingen in de land- en tuinbouw in verschillende deelgebieden in Noord-Brabantten behoeve van het provinciaal ruimtelijk beleid. De gegevens die voor het onderzoek worden gebruikt zijn afkomstig van de landbouwtelling van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Voor de indeling van de bedrijven in de door de provincie gewenste deelgebieden is onder meer gebruik gemaakt van het Geografisch Basisregister dat is opgezet door de PTT, het CBS en de Rijksplanologische Dienst. Met dit register en de adressen van de geregistreerde land- en tuinbouwbedrijven die beschikbaar zijn gesteld door het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, kunnen de bedrijven worden gelokaliseerd in vierkanten van 500 bij 500 meter op de topografische kaart. Vervolgens zijn de bedrijven ingepast in de provinciale gebiedsindeling. Van vrijwel elk bedrijf in Noord-Brabant dat is opgenomen in de landbouwtelling kon de locatie op deze manier worden vastgesteld, waardoor er een goede basis is verkregen voor de monitoring van de land- en tuinbouw in Noord-Brabant. Van het totaal aantal bedrijven ligt 84% in de agrarische hoofdstructuur, 10% in de groene hoofdstructuur en 6% in de stedelijke hoofdstructuur.

De mogelijke toekomstige ontwikkelingen in de land- en tuinbouw in de B-Driehoek zijn beschreven aan de hand van twee varianten. In de tuinbouwvariant blijven de niet-agrarische claims en daarmee de grondonttrekking beperkt. In de verstedelijkingsvariant zijn de niet-agrarische claims op het gebied omvangrijk. Voorbeelden zijn een woningbouwlocatie (Noordrand II) en de aanleg van de hogesnelheidsspoorlijn. Het gebied ligt in de gemeenten Bergschenhoek, Berkel en Rodenrijs en Bleiswijk

Voor een bijna 100 ha groot tuinbouwgebied in de gemeente Hoorn zijn de ontwikkelingsmogelijkheden in de agrarische sector nagegaan. Het oorspronkelijke verkavelingspatroon van lintbebouwing met smalle lange tuinen vormt veelal een beperking voor een doelmatige bedrijfsinrichting. Gebleken is dat een deel van de tuinders desondanks bedrijven heeft opgebouwd die een bestaansbasis vormen voor een aantal medewerkers. Het merendeel van hen wil het intensieve bedrijf in het gebied blijven uitoefenen. De nog talrijke extensieve bedrijven van ouderen kunnen bijdragen tot het oplossen van de ruimtenood van hun expansieve buren.