Search

391

ÖZETBu çalışmada Hadîs-i Şeriflerin doğru anlaşılmasına katkı sağlayağı, ayrıca hadislerde zikredilen yer isimlerinin tarihi ve manevî değerlerinin korunmasına yardım edeceği düşüncesiyle Sahîh-i Buhârî esas alınarak hadislerde geçen yer isimleri incelenmiştir. Kırk beşi “Mekke ve Çevresi”, elli dokuzu “Medine ve Çevresi”, geri kalan elli beşi “Diğer Bölgeler” başlığı altında olmak üzere toplam yüz elli dokuz yer ismi tespit edilip incelemeye tâbî tutulmuştur. İncelenilen bu yer isimlerinin bazısında Hz. Peygamber bizzat bulunmuş, oraya uğramış, orada gazâ etmiştir veya Rasûlullah (s.a.) döneminde orada bir olay gerçekleşmiştir. Bir kısmı ise Hz. Peygamber’in bizzat bulunmadığı fakat bahsettiği yerlerdir. Hz. Peygamber zikrettiği bazı yerlerin de fazileti olduğunu haber vermiştir. Hadislerde geçen bazı yerlere ise Hz. Peygamber ashâbtan birini göndermiş veya mektup yollamıştır. Diğer bazı yerler ise başka herhangi bir sebeple hadiste zikredilmiştir.ABSTRACTIn this work, place names mentioned in Hadiths have been analyzed by centering around Sahîh-i Buhârî with the consideration that they would contribute to an accurate interpreting of Hadiths, besides helping the preservation of historical and spiritual values of place names cited in Hadiths. A total of a hundred fifty nine place names consisting of forty five as “Mecca and the Vicinity,” fifty nine as “Medina and the Vicinity” and the rest fifty five under the title of “Other Regions” have been evaluated. In some of these examined places, the Prophet Mohammed was present in person; stopped by there; fought in jihad; or an incident occurred there during the Prophet’s period. Some of them are the places the Prophet was not present in person but he spoke of. The Prophet informed some of the places he mentioned are of virtue. The Prophet sent away a person from the Ashab or sent a letter to some places cited in Hadlths. Some other places were cited for any other reason.

İslam dininin hayata geçirilmesi hususunda, Hz. Peygamber'in (s.a.) sözlerinin ve uygulamalarının çok önemli bir yeri vardır. Bu bağlamda bize sorumluluğumuzu hatırlatan, birey ve toplum olarak mutlu olmamız için neleri yapmamamızı gösteren hadislerden biri de araştırmamızın konusunu teşkil eden ?Helâk edici yedi şey? hadisidir.Çalışmamızı dört ana bölümde ele aldık: Birinci bölümde araştırmamızın konusu olan helâk kavramı üzerinde durulmuştur.İkinci bölümde Kur'ân-ı Kerîm ve hadislerde helâk kavramı toplum ve fert çerçevesinde kısaca anlatılmış daha sonra helâk çeşitleri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde hadisimizin tahric ve tahkîki ile sened ve metninin değerlendirilmesi yapılmaktadır. Ulaşabildiğimiz bütün kaynaklardaki rivâyetler kronolojik bir usül çerçevesinde tetkik edilmiştir. Bu kaynaklar da Kütüb-i sitte'deki rivâyetler ve diğer hadis kitaplarındaki rivâyetler şeklinde iki ayrı başlık altında incelenmiştir. Rivâyetlerin metinleri, tercümeleri ve sened şemaları verildikten sonra her râvi kısaca tanıtılmıştır. Daha sonra hadisin senedinin tahlil ve tenkidi yapılmıştır. Ardından hadisin metninin tahlil ve tenkidi yapılmış ve rivâyetler arası metin farklılıkları üzerinde durulmuştur.Dördüncü bölümde helâk edici yedi şey hadisinin muhtevası hakkında bilgi verilmiştir. Sonuç bölümünde ise konu hakkında varılan kanaatler özetlenmiştir. The Prophet Muhammad?s sayings and practices are essential as an ideal example of Islamic religion. One of the hadiths which reminds us our duties and which explain the necessary things for the individual and social happiness is the hadith of ?seven things which lead to ruin? Our topic is examined in four chapters. In the first chapter, the term helak (ruin or collapse) is examined.In the second chapter, the term helâk is examined in the light of Qur?an and hadiths. Both individual and social aspects of this term are explained in this chapter. The types of helâk is also explained in this chapter. In the third chapter, the hadith about the helâk is examined in detail from a methodological perspective. All the narrative records are discussed in a chronological order. These narratives are examined under two headings: the narratives in Kütüb-i Sitte (the Six Books) and the narratives in other hadith books. Firstly, the text, the translation and the chain of transmitters are given. Then, each râvî (transmitter of a hadith) is briefly introduced. Then, the text of hadith is discussed. The differences between the narratives is also explained in this chapter. In the fourth chapter, the content of the hadith ?seven things which lead to ruin? is explained in detail. In the conclusion part, a brief summary and analysis of the subject is made. 206

Rivâyetin gerçek mahiyetini, şartlarını, çeşitlerini, hükümlerini, râvilerin durumlarını ve taşıması gereken özellikleri, rivâyet edebiyat çeşitlerini ve bütün bu konularla ilgili olarak hadîs âlimlerinin kullandığı ıstılahları inceleyen ilim dalı şeklinde tarif edilen hadîs usulünün prensipleri ortaya konulurken muhaddislerin bir takım yöntemler benimsediği bilinmektedir. Bu yöntemlerin en belirgini oluşturulan usûl prensipleri için ayet ve hadislerin delil olarak kullanımıdır. Muhaddisler, Kur'ân'ı Kerim ve Sünnetin zengin ve derin muhtevasından müstağni kalmaları mümkün olmadığı için, usûl kaidelerini tespit ederken gerek âyet gerekse de hadîsleri delil olarak kullanmışlardır. Doğrudan hadîs usûlü konusuyla ilgili olan âyet ve hadîsler, ilk hadîs usûlü müellifleri olarak kabul edilen Râmhürmüzî, Hâkim ve Hatîb'in eserlerine daha çok yansıdığı görülmektedir. Araştırmamız mezkûr müelliflerin konumuzla ilgili zikrettikleri rivayetlerin tespit, tahlil ve değerlendirmesinden ibarettir The Methodology of the Science of Hadith is defined to the be the science that investigates into the nature of reports on the authority of the Prophet, their specific conditions, varieties, status and the conditions of reporters, the properties required of them, the varieties of Hadith literature, and the terminology specific to this science. It is well known that Hadith scholars adopted methods specific to their subject-matter. For the methods concerning the principles of Hadith methodology, they identify supporting evidence from the Qur?an and the Prophetic traditions. Since Hadith scholars could not remain indifferent to the Qur?anic verses or the Prophetic sayings, they paid special attention to these religious sources when developing their methodology. Râmhurmuzî?s, Hâkim?s and Hatîb?s works?as these authors are among the primary authorities in Hadith methodology?feature many Qur?anic verses and Prophetic sayings in this regard. The M.A. thesis at your hand is dedicated to the identification, analysis and examination of the reports concerning the Hadith methodology in the above-mentioned works. 281

DÂRİMÎ’NİN PEYGAMBER ANLAYIŞI(Sünen’inin Mukaddimesi Çerçevesinde)Araştırma Giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Girişte Dârimî’nin hayatı ve kişiliği ile birlikte Sünen isimli eseri ve bu eserin Mukaddime’si tanıtılmıştır. Birinci bölümde Dârimî’nin Hz. Peygamber’i nasıl anladığı naklettiği rivayetler üzerinden tetkik edilmiştir. Bu anlamda Hz. Peygamber’in peygamberliğine delil olarak naklettiği rivayetlere ve O’nun (s.a.) üstünlüğünü ifade ettiğini bildirdiği rivayetlere bu bölümde değinilmiştir. İkinci bölümde ise hadis ilmine göre rivayetlerin güvenilirliği/sağlamlığı tetkik edilmiştir. ABSTRACTDARIMI’S COMPREHENSION FOR PROPHET(In the Frame of Muqaddimah of His Sunan)The thesis consists of two sections. The life and personality of Darimi and his book named Sunan of Darimi and also the preface of this book have been given in the Introduction. It was scrutinized that how Darimi understood Prophet (Peace be upon him) and how he transferred the narrations in the first section. Meanwhile, the narrations showing his prophecy and superiority were dealt with in this section. The reliability/authenticity of narrations according to science of hadith were investigated in section two.

Halku ef‘âli’l-ibâd, Buhârî'nin kelâmî meseleler üzerine kaleme almış olduğu eseridir. Buhârî bu eserinde, İslam düşünce tarihinde, kültür mirasımıza etki yapan en önemli olaylardan birisi olan Mihne sürecinin temelini teşkil eden “Halku'l-Kur'ân” meselesine yer verir. Ve bu süreçte çağdaşı olan isimlerin, halku’l Kur'ân’a dair görüşlerine yer vererek, Buhârî, insanın fiillerinin, tıpkı insanın kendisi gibi Allah’a tarafından yaratıldığını ispata çalışır. Bu, tüm ehl-i sünnet âlimlerine ait olan görüştür. Buhârî Halku ef‘âli’l-ibâd adlı eserinde Kur'ân ve Sünnet’ten deliller getirerek temellendirdiği ehl-i sünnet’in görüşünü bizlere sunmaktadır. Bu eser işlediği konuları bakımından bir kelâm eseri, kullandığı delilleri bakımından ise bir hadîs eseridir. Anahtar kelimeler: Buhârî, Ehl-i sünnet, hadîs, kelâm, fiilHalku ef‘âli’l-ibâd, mentions about kelâmî topics which is Bukhârî’s writen work. In this work Bukhârî gives place for matter of “Khalku’l-Kur’ân” which is in the basis of “Mihne” process that is most considerable event, effecting our cultural heritage in Islamic thought history. In this process, with the same point of view of those period’s companions, Bukhârî demonstrates that deed of humans is created by Allah as he had created human physically. All of ehl-i Sunnah’s scholars are sharing the same opinion. Bukhârî proves this ehl-i sunnah’s opinion, with the evidences which is brought from Kur’ân and Sunnah. This book is in the matter of topics work of kelâm but in the matter of proves it is a work of hadith. Key words: Bukhârî, Ehli Sunnah, Hadith, Kelâm, Activity

ÖZETHz. Peygamber’in Kur'ân-ı Kerîm ışığında takip ettiği teşrî siyaseti incelendiğinde bunun içerisinde zaman, mekan, durum ve şahıs unsurlarının önemli bir yer teşkil ettiği kolaylıkla fark edilebilir. Resûlullah’ın, bir konuda hüküm verirken, muhatap olduğu şahısları ihmal etmediğinin göstergelerinden biri, sünnette şahsa özel nitelikli bazı uygulamaların vârid olmasıdır. Sünnetteki uygulama örneklerinin, kendilerinden hüküm çıkarmada istifade edilmesi açısından, genel ve şahsa özel şeklinde kategorik bir ayrımı mevcut olmamakla birlikte, kaynaklarımızda belirli uygulamalar hakkında “kişiye özel ruhsat” ve “kişiye özel uygulama” kayıtlarının mevcut olduğu görülmektedir. İşte bu tezin konusu, Resûlullah’ın sünnetinde vârid olup da şahsa özel olarak nitelendirilen bir takım uygulamalardır. SUMMARYAs it is looked upon the ‘tesri’ policy of Prophet Muhammed in the light of Kur’ân-ı Kerîm; it can be easily revealed that the components of space, time, condition and individual do have a significant position. An indication of the fact that Prophet does not ignore individuals while making a judgment on a particular topic is the existence of individual-specific applications seen in Sunna. Although there is no such categorical distinction as general or individual in Sunna practices, as they are made use of in law-making process, in our resources the markings of ‘individual-specific permission’ and ‘individual-specific application’ can be seen. Eventually, the topic of this thesis is the applications existing in ‘sunna’ of Prophet marked as individual-specific.