Search

İş kazaları ve meslek hastalıkları, çalışma hayatının en önemli sorunlarından birini oluşturmaktadır. Dünyada her gün 7500 kişi güvensiz ve sağlıksız çalışma koşulları sebebiyle yaşamını yitirmektedir. Buradan ülkemize düşen pay, sadece iş kazaları sebebiyle günde 4-5 kişi olmaktadır. Meslek hastalıkları sebebiyle ölen kişi sayısı ise maalesef doğru şekilde tespit edilememektedir.Çalışanların, çalışma süreleri boyunca hiçbir kazayla karşılaşmadan emekli olabilmeleri ve ömürlerinin sonuna kadar işyeri kaynaklı bir sağlık sorunu yaşamamaları için çaba sarf eden kurumlardan biri de işçi sendikalarıdır. Bu çalışmada, 1950 yılında kurulan ve köklü bir geçmişi olan Petrol-İş Sendikasının örgütlü olduğu işyerlerinde meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıkları araştırılmıştır.Çalışma, sendika üyelerini temsil eden 699 kişilik örneklem üzerinde nicel ve nitel sorular barındıran anketin uygulanması ve Sendika temsilcilerinden oluşan 148 kişiyle odak grup çalışması yapılması şeklinde gerçekleştirilmiştir. Ayrıca araştırmacının Sendikadaki görevi gereği yapmış olduğu işyeri ziyaretleri, hazırladığı raporlar, çıkardığı istatistik sonuçlarından da yararlanılmıştır.Çalışma neticesinde, Petrol-İş Sendikasının örgütlü olduğu sektörler arasında iş kazası yaşama oranı bakımından anlamlı farklılık olduğu; kauçuk ve plastik, kompozit, kimya imalatı, petrol ve doğal gaz sektörlerinde diğer sektörlere nazaran daha fazla iş kazası yaşandığı, ölümlü iş kazalarının ise en fazla rafineri sektöründe yaşandığı gösterilmiştir.Çalışmada, araştırmaya katılanların yarısına yakınının en az bir hastalık beyan ettiği, dörtte birinin ise işe ilişkilendirdikleri en az bir hastalık beyan ettiği görülmüştür. Ayrıca neredeyse tüm sektörlerde kas-iskelet hastalılarının yoğun olarak yaşandığı tespit edilmiştir.Çalışma neticesinde çıkartılan bir sonuç da Türkiye'de meslek hastalığı tespitinin yeterli düzeyde yapılamadığı olmuştur. Hem bu çalışma bulgularıyla hem de Türkiye İstatistik Kurumunun yaptığı anketlerden elde edilen neticeler ile Sosyal Güvenlik Kurumunun yayınladığı istatistikler arasında çok büyük farklar bulunduğu gösterilmiştir.Anahtar Kelimeler: İSG, Petrol-İş, Sendika, İş kazası, Meslek hastalığı Occupational accidents and occupational diseases represent one of the most important problems of working life. Every day, 7500 people die worldwide due to unsafe and unhealthy working conditions. Our country's share of that number is 4-5 people per day from occupational accidents. Unfortunately, the number of people who died due to occupational illness could not be accurately determined.Employees unions are one of the institutions that work to ensure that employees can retire without experiencing occupational accidents during their working life and that they do not have to face a work-related illness until the end of their lives. In this study, work accidents and occupational diseases were investigated in the workplaces who member of the Petrol-İş Union which is established in 1950 with a long history. The study was carried out by giving a survey with quantitative and qualitative questions to 699 union members, and conducting a focus group study with 148 union representatives. In addition, workplace visits by the researcher while he was performing his duties in the union and reports and statistics results he prepared were also used in this study.Study results revealed that there is a significant difference in the rate of occupational accidents between sectors where Petrol-İş Union is organized. The study also reveals that rubber and plastic, composite, chemical manufacturing, petroleum and natural gas sectors experience occupational accidents than other sectors, and fatal work accidents occur at the highest rate in the refinery sector.In our study, almost half of the participants experienced at least one disease and one fourth reported at least one work-related disease. In addition, study results identified that musculoskeletal diseases are common in almost all sectors.Another result that this study shows that occupational diseases are not sufficiently detected at a sufficient level in Turkey. There are large differences between statistics published by the Social Security Institution and both findings of this study and results obtained from a survey of Turkey Statistical Institute.Keywords: OHS, Petrol-Is, Union, Occupational accident, Occupational disease 146

Türkiye'de ve Dünya'da yaşanan iş kazaları çok ciddi bir problem olarak her zaman karşımıza çıkmıştır. SGK'nın 2013 yılı istatistik verilerine göre, iş kazalarında iş görmemezlikle sonuçlanan, en çok metal, maden ve inşaat sektörleri her sene olduğu gibi göze çarpmaktadır. 2009- 2013 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyinin politika belgesine göre İş Sağlığı ve Güvenliği hedefleri arasında iş kazası sıklığının % 20 oranında azalması yer almaktadır.Yaşanan iş kazalarını bir proses gibi düşünüp, önceki yaşanmış iş kazaları ile karşılaştırıp, sektörel dayanışma oluşturulup, her bir veriyi tartışmak ve irdelemek gereklidir. Bunların sonucunda tehlikeler belirlenerek ortak payda da buluşulabilir. Belirlenen tehlikelerin olma olasılığı ve meydana geldiğinde yaşanabilecek şiddet üzerine 1-5 arası puanlama yapılır ve sayılar birbirleriyle çarpılarak risk bulunur. Risk değerlemesi üzerine yüksek riskli bölgeler için düzeltici veya önleyici aksiyonlar planlanır. Bu çalışmamda, inşaat sektörünün temel yapı malzemesi olan hazır betonun, üretimi, taşınması ve yerleşmesi sırasında ki tehlikeler iki firma incelenerek risk analizleri karşılaştırılmıştır. Yapılan risk analizinin karşılaştırılması, iki tesis arasında ki tehlike farklılıkları, alınan önlemler ve mevcut durumların risk değerlendirmesine etkisi görülecektir. Occupational accidents are emerging as a serious problem in Turkey and also in the world. According to Social Security institutions data, in metal, mining and construction sectors, we observe a huge amount of occupational accidents. From 2009 to 2013, according to the Occupational Health and Safety Management Council of the Republic of Turkey document, the frequency of occupational accidents among the targets reduced by 20%. It is necessary to think occupational accidents as a process, compare the accidents with past accidents, create sectoral solidarity and examine and discuss each data. As a result, hazards can be determined and a common ground can be met. The likelihood of violence that may occur and the severity of the hazards are scored between 1-5 and numbers are multiplied to find the hazard. Researchers plan risk assessment to take corrective or preventive actions for high-risk areas. In this study, the risk of the production, transportation and the position of ready mixed concrete which is the basic material of the construction industry is examined in two different companies. A comparison of risk analysis performed, the hazard differences between the two companies and measures on the risk assessment of the current situation and the impact remains to be seen. 376

Bu çalışmada vurguladığımız çeşitli nedenler, iklimlendirme ve soğutmada gaz kullanımı ve bu dünyada var olan amonyak gazı kullanımıdır. Hemen hemen tüm ülkeler bu gazları, özellikle de zehirli gazları kullanmayı bırakmamışlardır. Sağlık ve çevresel hasarın anında mı yoksa zamanla mı gerçekleşir konularına yönelik bu riskleri vurgulamak içindir.Ve amonyak gazı ve bunun ardından atmosferdeki sıvı ve buharlaşmayı sızma riskini belirlemek için bu saflıkta geniş bir alanın belirlenmesi gerekir. Değişen miktarlarda birçok inhalasyon riski vardır ve bu saf bağlamda sızıntı bildirilmiştir, özellikle amonyak gazı hala büyük bir grup ülke tarafından hala kullanılmakta olup, bunlar soğutucu akışkanlar ve ucuz üretim maliyeti ve iyi termal özellikler ve kullanım olarak kullanılmaktadır. Enerji tasarrufu.Ancak, bu alandaki insanların ve işçilerin oranının, kullanım yerindeki kamusal yaşamdaki oranlarının emebileceği sağlık risklerini görmezden gelmek istemiyor ve bunlardan kaynaklanan zararı önlemek istiyoruz. Arama bağlamında birçok neden ve riskten bahsedilecektir.Libya'da halen faaliyet gösteren bir şirkette, (Aloha programının) kullanımı ve amonyak depolama grubundan gerçek bilgi içeren anket gibi, tamamen bilimsel ve teknik metodolojiyi kullanarak bunlara tamamen erişebilmek için bu çözümlere dahil edilen çözümler geliştirilmiştir. (Marsa El Brega / Gübre / Petrol Şirketi). We have several reasons that we highlighted in this study, the use of gases in air conditioning and refrigeration, and the use of ammonia gas that exists in this world.Almost all countries have not stopped using these gases, especially toxic gases. And to highlight these risks, whether the health and environmental damage immediately or over time.And the determination of a large area of this pure to determine the ammonia gas and its risk of leaking the liquid and evaporation in the atmosphere after that. There are several risks of inhalation in varying quantities and leakage is reported in the context of this pure, especially since ammonia gas is still used by a large group of countries as refrigerants and cheap manufacturing cost and good thermal properties and use. Energy saving.But we do not want to ignore the health risks that can be absorbed by the proportion of people and workers in this area in public life in the places of use and avoid the damage caused by them. Many reasons and risks will be mentioned in the context of the search.The solutions that have been included in this purely to access them in this using purely scientific and technical methodology are currently developed, such as the use of the , Aloha program , and the questionnaire containing real information from ammonia storage group in a company currently operating in Libya (Marsa El Brega /Fertilizer/ Oil Company). 180

Çelik ürünleri imalat sektörü, imalat alt sektörleri arasında çalışan personel sayısı, işyeri sayısı, ekonomiye sağlanan katma değer, iş kazası geçiren sigortalı çalışan, iş kazalarının ölümcül olması gibi faktörler açısından ilk sırada yer almaktadır. Uzun ürünler alt sektörü Türk demir -çelik sanayiinde en önemli demir-çelik alt sektörlerinden birini oluşturmaktadır. Uzun ürünler alt sektörü, ağırlıklı olarak inşaat sektörüne çubuk, kare, diktörtgen, L, H ,U kesitli profiller, otomotiv ve otomotiv yan sanayiine filmaşin ve demiryollarına ray üretimi ile önemli girdi temin etmektedir. Bu çalışmanın amacı çelik ürünleri imalat sektörünün iş sağlığı ve güvenliği yönünden incelenmesidir. Bu amaçla çalışma kapsamında İskenderun Körfez'inde yaklaşık 600 işcisiyle faaliyet gösteren, 1,25 milyon ton/yıl kapasiteli tesisinde nervürlü ve düz yuvarlak inşaat demiri üretim kapasitesi olan Türkiye'nin önde gelen demir-çelik işletmelerinden birisi üzerinden çelik haddeleme fabrikalarının iş sağlığı ve güvenliği hususundaki mevcut uygulamaları değerlendirilmiş ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulması için gerekli tedbirler açıklanmıştır. Bu amaçla fabrikadaki tehlike ve riskler tespit edilerek bir Referans Risk Envanteri oluşturulmuş ve fabrikada Fine–Kinney metodu kullanılarak riskler değerlendirilmiştir.Gerçekleştirilen risk değerlendirmeleri sonucunda en düşük güvenlik frekansına sahip tolerans gösterilemez risklerden başlayarak en düşük frekansa sahip olan riskler belirlenmiş ve her biri için alınabilecek önlemler belirtilmiştir. Steel products are in the first place in terms of factors such as the manufacturing sector, the number of personnel working among the manufacturing sub-sectors, the number of establishments, the added value provided by the economy, insured employees who have experienced work accidents, and the fatalities of work accidents. The long products sub-sector is one of the most important iron and steel sub-sectors in the Turkish iron and steel industry. as well as rail production for railways and railways.The purpose of this study is to examine the steel products manufacturing industry in terms of occupational health and safety. In the Gulf of Iskenderun scope of work for this purpose which operates with about 600 workers, 1.25 million tons / year plant in ribbed and plain round rebar production capacity of the occupational health and safety in steel rolling mills out of one of Turkey's leading iron and steel company The current practices in the field are evaluated and the necessary measures for establishing a safe working environment are explained.For this purpose, Hazard and Risk in the factory were identified and a Reference Risk Inventory was established and risks were evaluated using the Fine-Kinney method in the factory. As a result of the risk assessments performed, the risks with the lowest frequency starting from the unmeasurable risks with the lowest safety frequency are determined and the measures that can be taken for each are specified 128

Bu çalışma; Trabzon Arsin ilçesinde yaşayan 60 fındık tarımı çalışanının fındıktarımında karşılaştıkları tehlike ve risklere dikkat çekmek, iş sağlığı ve güvenliğirehberi doğrultusunda hazırlanacak eğitimin ne kadar etkili olabileceğini ortayakoymayı amaçlamıştır. Müdahale çalışması olarak yapılan bu araştırmada katılımcılaraverilecek iş sağlığı ve güvenliği eğitimi ve broşürü öncesinde temel bilgi düzeyinibelirlemek amacıyla ön test uygulaması yapılmıştır. Eğitim ve broşür verildikten ikihafta sonra son test yapılarak bireylerin bilgi düzeyindeki artış belirlenmiştir. 35sorudan oluşan anket formunun ilk 10 sorusu sosyodemografik özellikleri belirleyici, 25sorusu ise iş sağlığı ve güvenliği hakkında temel bilgi düzeyini belirleyici sorulardanoluşmaktadır. Katılımcıların % 53.3'ü erkek olup yaş ortalamaları 43.0±14.4 ve %46.7'sikadın olup yaş ortalamaları 37.2±15.0 yıldır. Bireylerin %60.0'ı fındık tarımıylauğraşırken kaza geçirdiğini, %71.7'si daha önce iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili herhangibir eğitim almadığını belirtmiştir. Katılımcıların iş sağlığı ve güvenliğinde fizikseltehlike ve riskler hakkında bilgi puanı düzeyleri eğitim öncesi 62.7±17.8 iken eğitimsonrası 79.3±16.3 olarak anlamlı derecede artış göstermiştir (p

Araştırma, vardiyalı ve vardiyasız çalışan işçilerin depresyon, anksiyete ve stres durumları ile etkileyen faktörlerin karşılaştırılması amacıyla Mart –Nisan 2019 tarihleri arasında yürütülmüştür. Karşılaştırmalı tanımlayıcı araştırmanın evrenini, İzmir Çiğli'dekibir ağır sanayi fabrikasında çalışan 150 vardiyalı ve İzmir Torbalı'daki üç iş yerinde çalışan 140 vardiyasız olmak üzere toplam 290 işçi oluşturdu. Çalışmada örneklem seçimine gidilmedi evrenin tamamına ulaşılmaya çalışıldı. Araştırmanın yapıldığı tarihte iş yerinde olmayanlar, araştırmaya katılmak istemeyenler nedeniyle 150 kişilik vardiyalı gruptan 140 kişiye, 140 kişilik vardiyasız gruptan 130 kişiye ulaşıldı. Veriler araştırmacılar tarafından oluşturulan "Tanıtıcı Bilgi Formu" ve "Depresyon, Anksiyete, Stres Ölçeği (DASÖ)" kullanılarak, karşılıklı görüşme yöntemiyle, etik izinler alındıktan sonra toplanmıştır. SPSS 23.0 for Windows (Statistical Package for Social Science for Windows) paket programı kullanılarak p, The study was conducted between March and April 2019 in order to compare the factors affecting depression, anxiety and stress with shift workers and non-shift workers. The universe of the comparative descriptive study consisted of a total of 290 workers, including 150 shift workers working in a heavy industry factory in Izmir Çiğli and 140 non-shift workers working in three a heavy industry factory in İzmir Torbalı. In this study, we tried to reach the whole universe and we did not choose the sample. At the time of the study, due to the workers who were not at work and who did not want to participate, 140 workers from the 150 shift workers group and 130 workers from the 140 non-shift workers group were reached. These data were collected by using ''The Descriptive Information Form "and" Depression, Anxiety and Stress Scale (DASÖ)'', after obtaining the ethical permissions by mutual interview method, which were formed by the researchers SPSS 23.0 for Windows package program at p

Günümüzde gelişen sanayii ile birlikte şehir merkezlerine doğru nüfus göçü yüksek boyutlara ulaşarak şehir merkezlerinde nüfus yoğunluğunu arttırmıştır. Nüfus yoğunluğunun artmasıyla birlikte şehir merkezlerinde başta trafik sorunu olmak üzere yüksek nüfusun dar bir alanda yaşamasına dayalı var olan sorunlar daha da katlanarak artmış ve sorun olmanın ötesinde çeşitli tehlikeleri de ortaya çıkarmıştır. Özetle eski ve mevcut şartnamelere göre inşaa edilmemiş konut, işyeri vb. binaların yıkılarak mevzuata uygun halde tekrar yapılmasını amaç edinen kentsel dönüşüm kanunun aynı anda birden fazla bölgede başlatılmasıyla birlikte, kanunun uygulanmaya başladığı kent merkezleri inşaat alanları ile çevrili bir hale gelmiştir.Kentsel dönüşüm kanununun uygulanmaya başlandığı birçok şehir merkezinde, kanunun uygulanması ile birlikte sayıları hızla artan kent içi inşaat şantiyeleri için çalışan, hafriyat ve katı atık taşıması yapan ağır vasıtaların şehir içinde kazaya karışma oranlarını da hızla artmıştır. Bu kazalar trafik kazası olmasının yanı sıra kazaya karışan ticari nitelikli ağır vasıtalardan dolayı aynı zamanda iş kazası olmaktadır.Bu araştırmamda İstanbul İli Anadolu Yakasında çalışan hafriyat ve katı atık taşıması yapan ağır vasıta sürücülerin bağlı oldukları mevzuat, yıllara göre karıştıkları kaza sayıları ile yazılı ve görsel medyanın bu kazalara yaklaşımları incelenmiş ve konu ile alakalı bir takım hipotezler geliştirilmiştir. Ayrıca söz konusu şoförler özel sektör de çalışanlar ve kamuda çalışanlar olmak üzere çalışma ve kontrol gruplarına ayırarak kendilerine önceden hazırlanmış görüşme soruları sorulmuştur. Böylece şoförlerin sektörel farklılıkları ile demografik özellikleri, çalışma koşulları ve neden oldukları trafik kazaları ile trafik kazasına neden olan olayın arka planları incelenmiştir.Görüşme sorularından elde edilen verilerin birbirleri ile olan anlamlı ilişkileri istatistiksel metotlar ile ortaya çıkarılmış ve geliştirilen hipotezler test edilmiştir. Ortaya çıkarılan bu ilişkiler, test edilen hipotezler ve elde edilen veriler kullanılarak mevcut olan eksiklik ve sorunlara çözüm önerileri getirilmiştir. In the frame of the today's developing industry, migration towards city centers has reached to high dimensions and has increased the population density in the city centers for last years. Along with the increase in population density, the problems experienced in urban centers have increased exponentially, especially traffic problems due to the concentration of population in a narrow area and various hazards have emerged beyond problems Briefly, according to the old and existing specifications, along with the urban regeneration law, which aims to reconstruct the buildings (housing, workplace, etc.) in accordance with the legislation, has been started in more than one region at the same time, the urban centers where the law is being implemented has been surrounded by construction sites.In many city centers where the urban regeneration law has been implemented together with the application of the law, the accident rates of the heavy vehicles which are rapidly increasing in number, that transport excavation and solid wastes that work for urban construction sites have also increased rapidly. These accidents are not only traffic accidents besides, they are work accidents due to commercial qualified heavy vehicles involved in the accident.In this study, the legislations which regarding the drivers of heavy trucks engaged in earthworks and solid waste transportation working in Anatolian Side in Istanbul, the number of accidents with which they have been accused by years and the accidents approaches of the written and visual media have been examined, regarding this issue, several hypotheses have been developed. In addition, the drivers were divided into working and control groups, working in the private sector as well as employees in the public sector, were asked about the pre-prepared interview questions. Thus, sector differences and demographical characteristics of drivers, working conditions and traffic accidents caused by them and background of the incident caused the traffic accident was examined.The meaningful relations with each other of the data obtained from the interview questions were revealed by statistical methods and the developed hypotheses were tested. Solution recommendations have been introduced to existing deficiencies and problems using the recovered relations, tested hypotheses and obtained data. 95

Bu çalışma, bir işyerinde hemşirelik hizmetlerinden duyulan memnuniyet ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amacı ile planlan tanımlayıcı, ilişki arayıcı tipte bir araştırmadır.Araştırmanın evrenini, Eylül-Kasım 2013 tarihleri arasında Balıkesir Susurluk Şeker Fabrikası'nda çalışan işçiler, örneklem grubunu ise evren içinden araştırmaya katılmayı kabul eden 310 işçi oluşturdu. Verilerin toplanmasında, Yapılandırılmış Bilgi Formu, İşyeri Hemşirelik Hizmetlerinden Duyulan Memnuniyet ve Hizmetin Önemi Ölçeği ile Memnuniyet Algı Skalası kullanıldı. Verilerin analizi SPSS 20,0 paket programı ile bilgisayar ortamında tanımlayıcı istatistikler, parametrik testler ve korelasyon analizi kullanılarak yapıldı.Örneklem grubunun tamamını erkek işçiler oluşturdu, işçilerin yaş ortalaması 43,6±5,3 yıl, çalışma yılı ortalaması 17,8±6,46 olarak saptandı. İşyeri Hemşirelik Hizmetlerinden Duyulan Memnuniyet Ölçeği toplam puan ortalaması 108,1±40,1, alt boyut puan ortalamaları İşyeri Hemşiresinin Profesyonel Yönü 31,4±11,0, Koruyucu Sağlık Uygulamaları 34,3±12,6, Bakım Verme Rolü 42,5±18,7, Memnuniyet Algı Skalası puan ortalaması 4,8±2,66 İdi. Hemşireden eğitim alanların (p

Vardiyalı çalışma sisteminin işgören bireylerde başta aşırı uykululuk olmak üzere birçok soruna yol açtığı düşünülmektedir. Çalışmamızda vardiya sisteminin bireylerin aşırı uykululuk ve anksiyete sorunları üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini Gürteks grup fabrikalarında çalışan işçiler oluşturmaktadır. Haziran-Eylül 2014 tarihlerinde 1052 işçiye yüzyüze anket uygulanmıştır. Anket formunun ilk bölümünde demografik özellikleri ve çalışma koşullarını belirlemek için 54 soru ve BECK anksiyete ölçeği ile Epworth uykululuk ölçeğine yer verilmiştir. Tüm analizler Spss 21 programında yapılmıştır.İşçilerin %55,99'u 26-35 yaş arasında, %82,41'i erkek, %78,42'si evlidir. %71,67'si mesleğini isteyerek seçmediğini, %83,84'ü haftalık 46-60 saat; %77,57'si vardiyalı çalışmaktadır. %60,74'ü 1-30 saat fazla mesai yapmaktadır. %65,78'i fazla mesai, %55,23'ü vardiyalı çalışmak istemediğini belirtmiştir. %66,92'si çalışma saatinin uyku düzenini etkilediğini, %71,01'i uykusuzluğun sağlığını ve psikolojini etkilediğini, %62,45'i psikolojik tükenmişlik hissettiğini, %80,32'si ailesinin gece vardiyasında çalışmasını istemediğini, %70,10'u vardiyalı çalışmalarının aile düzenini etkilediğini belirtmiştir. İşçilerden evli olanların %68'i eşlerine yeterli vakit ayıramadıklarını, çocuk sahibi olanların %69,4'ü çocuklarıyla yeteri kadar ilgilenemediklerini, %71,77'si ailesiyle tatil yapamadığını belirtmiştir. %62,93'ü sosyal ilişkilerinin yeterli olmadığını düşünmektedir, BECK Anksiyete ölçeği ile katılımcıların %38.4'ünün yüksek derece anksiyete düzeyinde olduğu, Epworth gündüz aşırı uykululuk testinde %31'inde gündüz aşırı uyku problemi tespit edilmiştir. Anket verileri işçilerin vardiyalı çalışma ve uykululuk durumlarının aile ve sosyal yaşantıları ile iş görme kapasitelerini olumsuz etkilesede ölçeklerle yapılan testlerde anlamlı fark bulunmamıştır. Vardiyalı çalışma sisteminin daha etkili olması için vardiya sistemi çalışmalarının daha fazla yapılması, iyi modellerin ortaya çıkartılabilmesi, konunun hassasiyeti dolayısıyla daha ileri çalışmaların yapılması ve işçilere yönelik sosyal aktivitelere yer verilmesi gerektiği çalışmamızın en önemli önerileri olarak ortaya çıkmıştır. The shift work system is thought to cause many problems in occupational individuals, including excessive sleepiness. In our study, the effect of the shift system on individuals' excessive sleepiness and anxiety problems was investigated. The universe of the research is the workers working in the Gürteks group factories. From June to September 2014, a total of 1052 workplaces were applied. In the first part of the questionnaire, 54 questions and the BECK anxiety scale and Epworth sleepiness scale were used to determine demographic characteristics and working conditions. All analyzes were done in Spss 21 program. 55,99% of the workers are between the ages of 26-35, 82,41% are male and 78,42% are married. 71.67% of them did not intentionally choose their profession, 83.84% of them were 46-60 hours per week; 77.57% of them are working in shifts. 60,74% are overtime for 1-30 hours. 65.78% of them did not want to work overtime and 55.23% did not want to work in shifts. % 70,10% felt psychological burnout% 80,32% said that they did not want their family to work at night,% 70,10 Pointed out that their shift work affected the family order. Of the married workers, 68% said they could not spend enough time with their husbands, 69.4% of the children had less interest in their children, and 71.77% said that they could not holiday with their families. 62.93% thought that social relations were not enough, 38.4% of the participants had high anxiety level with the BECK Anxiety scale, and 31% of the Epworth daytime sleepiness test had a daytime sleepiness problem. There were no significant differences in the tests conducted on the scales of the surveyed workers' worker's family and social experiences of shift work and sleepiness situations and the work capacity negatively affected. For the shift work system to be more effective, it has emerged as the most important recommendation of our work that the shift system work should be made more, the good models can be revealed, the further work due to the sensitivity of the work should be done and the social activities for the workers should be included. 68

Günümüzde sanayileşmiş ve sanayileşmekte olan ülkelerde sanayide çalışanların sayısındaki hızlı artış, beraberinde çalışanların bir takım sağlık ve iş güvenliği sorununu gündeme getirmiştir. Sanayileşmiş ülkeler içinde bulunduğumuz yüzyılda iş kazalarını ve meslek hastalıklarını en düşük düzeyde tutmak için ciddi çabalar harcamak zorunda kalmışlardır. Özellikle ülkemizde tüm kesimlerin ortak bir değeri ve sorumluluğu olan İş Sağlığı ve Güvenliğinin geliştirilmesi, sürdürülmesi ve kültür oluşumunun sağlanması gerekmektedir. İşletmeler düzeyinde, özellikle de büyük ölçekli kurumsal işletmelerde iş kazalarının önlenmesinden ziyade sıfırlanması ve kazasızlık günlerinin sürdürülebilirliğini hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda işletmeler belli başlı çalışmalar yaparak iş kazalarının azaltılmasını sağlamaktadır. Yapılan bu çalışmaların sonucunda işletmeler ciddi anlamda maddi ve manevi kazanç elde etmektedirler.Bu araştırmada; Ülkemizin alanında lider ve önde gelen kurumsal yapıya bürünmüş bir kuruluşunda sıfır iş kazasına ulaşmak için, İSG Liderliğinin, Sürekli Eğitimin, Sürekli İyileştirmenin ve İSG Kültürünün sağlanması ve sürdürülebilirliği konusunda izlenilecek yollar, geliştirilen uygulamalar ve tüm çalışanların sahiplenmesiyle başarılan kazasızlık hedefleri ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın Ülkemizde birçok işletmeye yol göstereceği ve kanayan bir yara haline gelen iş kazalarının önlenmesinde tüm kesimlere fayda sağlayacağı düşünülmektedir. The rapid increase in the number of employees in the developed and developing countries in recent years has brought about a number occupational safety and health (OSH) issues. Developed countries have had to make deliberate efforts in the century we are in to keep occupational accidents and health issues at the lowest level. It is especially necessary in our country (Turkey) to develop, maintain and cultivate Occupational Safety and Health, which is a common value and responsibility of all sectors. For the most -notably in the large-scale- corporate enterprises, it is a crucial goal to eliminate completely rather than prevent occupational accidents and be able to successfully sustain accident-free days. In accordance wit this goal, enterprises reduce work accidents by carrying out specific studies and practices. As a result of these studies and practices, they are able to obtain elaborate amounts of financial and moral gains.In this study; in order to achieve a complete elimination of occupational accidents in one of the leader organizations in its field of our country, we present the methods to be followed in the provision and sustainability of OSH Leadership, Continuous Vocational Training and Continuous Improvement and OSH Culture, developed practices and achievement goals of accident-free enviroment achieved when embraced by all employees. We consider that this work will benefit all parties in the prevention of occupational accidents and that it will lead many businesses in our country. 108

Sağlık çalışanının iş sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda bilgilendirilmesi önemlidir. Hemşirelik öğrencilerinin klinik uygulama alanlarında çalışan güvenliği ile ilgili bilgi birikiminin ve farkındalıklarının arttırılmasıyla gelecekte oluşabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarının en aza indirilmesi hedeflenmektedir.Amaç: Öğrenci hemşirelerin çalışan güvenliği konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve farkındalıklarının arttırılmasıdır.Gereç ve Yöntem: Araştırma hemşirelik yüksekokulunda okuyan, araştırmaya katılmayı kabul eden 315 öğrenci ile yürütüldü. Veriler kurum izni ve etik kurul onayı alınarak anket formu ile toplandı. Anketler SPSS 22.0 programı kullanılarak değerlendirildi.Bulgular: Öğrencilerin çalışan güvenliğine yönelik bilgi, tutum ve davranışları incelendiğinde, %66'sının çalışan güvenliği ile ilgili eğitim almadığı, eğitim alma ile sınıflar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p

ÖZETBİR BEYAZ ET ENTEGRE ÜRETİM TESİSİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI VE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK SORUNLARIKümes hayvanlarının işlenmesi biyoloji, kimya, mühendislik, pazarlama ve ekonominin karmaşık bir kombinasyonudur. Kümes hayvanları işlemesinin ana amacı insan gıdası üretmektir. Kanatlı hayvan etinin birçok ülkede popülaritesi artmıştır ve tüm dünyada tüketilmektedir. Bu artan tüketimin nedenleri arasında ürünlerin fiyatının görece düşük olması, kümes hayvanlarının hızlı büyüme oranı, etin yüksek besin değeri ve birçok yeni ileri işlenmiş ürünlerin kullanıma sunulmasıdır. Genel olarak, kanatlı sektörü son 50 yılda önemli ölçüde değişmiştir. Kümes hayvanı işleme sektöründe birçok ciddi sağlık ve güvenlik tehlikeleri vardır. Bu tehlikeler; gürültü, tehlikeli ekipman, kaygan zemin, kas-iskelet sistemini zorlayıcı hareketler ve zararlı kimyasalları içerir. Kas iskelet sistemi rahatsızlıkları kümes hayvanları işleme endüstrisinde çalışanlar arasında yaygın olmaya devam etmektedir ve özellikle endişe edicidir.Tavukçuluk sektöründe çalışanların çalışma ortamları, ortamdaki tehlikeler ve bunlara yönelik alınan önlemler ile çalışanların sağlık sorunlarını belirlemeye yönelik çalışmalara ihtiyaç vardır. Bu çalışmada Beyaz Et Entegre Üretim Tesisi Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamalarının ve Sağlık Sorunlarının saptanması amaçlanmaktadır.Çalışma tanımlayıcı tipte bir araştırmadır. Bolu'da bulunan beyaz et entegre üretim tesisinde çalışanlar üzerinde yürütülmüştür. Araştırma kapsamında 625 kişiye ulaşılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak ''Beyaz Et Entegre Üretim Tesisi Çalışanlarının İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları ve Sağlık Sorunları'' anket formu kullanılmıştır. Anket formu araştırmacı tarafından Nisan-Haziran 2016 tarihleri arasında çalışanlara dağıtılarak doldurulmaları sağlanarak toplanmıştır. Araştırmanın etik kurul izni alınmıştır. İstatistiksel analiz olarak, tanımlayıcı bulgular kısmında kategorik değişkenler sayı, yüzde ve sürekli değişkenler ise ortalama ± standart sapma ve ortanca (en küçük, en büyük değer) ile sunulmuştur. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında Pearson Ki-Kare testi ve Yates Düzeltmeli Ki-Kare testi; ölçümle belirtilen değişkenlerin Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis testi kullanılmıştır.Katılımcıların % 59,5'i kadın, % 81,9'u evli olup; yaşları ortalaması 38,1±7,1'dir. İncelenenlerin % 43,6'sının vücut kitle indeksi 18,5-24,9, % 40,8'inin ise 25-29,9 arasındadır. Çalışanların % 60,6'sı ilkokul, % 21,0'i lise mezunu olup; % 96,2'si işçi olarak çalışmaktadır. Katılımcıların % 16,8'inin kronik hastalığı olduğu, % 17,5'inin ise düzenli ilaç kullandığı saptanmıştır. Çalışanların % 78,7'si ekonomik düzeyini orta, % 10,7'si ise kötü olarak belirtmiştir. Araştırmaya katılanların % 50,3'ünün belinde, % 39,4'ünün boynunda, % 37,6'sının el/el bileğinde, % 37,5'inin omzunda son bir yılda ağrı olduğu saptanmıştır. Araştırmaya katılanların % 71,3'ü çalışma ortamında kayma, takılma ve düşme riskleriyle karşılaştığını, bunların % 84,9'u koruyucu önlemler alındığını belirtmiştir. Erkeklerin fiziksel sağlık skoru daha yüksek saptanmıştır. Kronik hastalığı olanların ve sürekli ilaç kullananların fiziksel ve mental sağlık skorları daha düşük saptanmıştır. Gürültülü ortamda çalışanların ve çalışma ortamında toza maruz kalanların fiziksel sağlık skoru daha düşük saptanmıştır. Çalışma ortamında kayma, takılma ve düşme sonucu yaralanma riskleri varsa bunlara yönelik koruyucu önlemler alınan ve yük kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taşıması veya hareket ettirmesi ile ilgili koruyucu uygulamalar bulunan yerlerde çalışanların fiziksel ve mental sağlık skorları daha yüksek saptanmıştır. Kadınların son bir yılda ve çalışma süresi boyunca daha fazla iş kazası geçirdiği saptanmıştır. Kronik hastalığı olanların ve sürekli ilaç kullananların çalışma süresi boyunca daha fazla iş kazası geçirdiği saptanmıştır.Çalışma ortamındaki kayma, takılma ve düşme olasılıklarına karşı zeminlerin sürekli temizlenerek kuru olmasının sağlanması ve çalışanların ayakkabıların kolay kaymayan ayakkabı olması önerilmektedir. Ayrıca çalışanların kas iskelet sistemi sorunlarına karşı vücut pozisyonlarına dikkat etmesi, düzenli egzersiz yapması ve ani hareketlerden kaçınması ve çalışma ortamıyla çalışanın ergonomik açıdan uyumunun sağlanması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Tavukçuluk Sektörü, İş Sağlığı ve Güvenliği, Sağlık Sorunları SUMMARYOCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY PRACTICES AND HEALTH PROBLEMS OF EMPLOYEES IN AN INTEGRATED POULTRY PRODUCTION FACILITYProcessing of poultry is a combination of biology, chemistry, engineering, marketing and economy. Main purpose of processing the poultry is to produce human food. Poultry meat has become popular in many countries and has been consumed worldwide. Main causes of this increasing consumption are the relatively low prices, high growing rate of poultry, high nutritional value of meat and many advanced processed products in the market. Generally, poultry sector has been changed significantly in last 50 years. There are major health and security issues in poultry sector. These issues include noise, dangerous equipment, slippery floors, compulsive movements of the musculoskeletal system and hazardous chemicals. Especially musculoskeletal system disorders are prevalent in industry workers and it is a worrying situation.In the poultry sector, there is need to work on the standards of working environment, risk factors, its related precautions and health issues of the employees. In this study, it has been aimed at determining the practices of Occupational Health Safety and Health Problems in Integrated Poultry Production Facility.It is a complementary kind of study. It has been conducted upon the employees of the poultry integrated production facility. For this study 625 people have been reached. As for the data source, the survey of Occupational Health Safety and Health Issues in Integrated Poultry Production Facility has been used. The survey form has been distributed to employees and filled ones collected between April-June 2016. The ethical board permission has been acquired. The complementary findings which are categorical variables have been presented by number, percentage, as statistical analysis and the constant variables have been presented by average ± standard deviance and median (the biggest and the smallest). For comparison of categorical variables, Pearson Ki-Kare test and Yates Edited Ki-Kare test have been used and for variables of measurement Mann Whitney U Test and Kruskal Wallis test have been used.59,5 % of the participants are women and 81,9% of them are married, having the average age of 38,1±7,1. The 43,6% of the studied ones' body mass index is between 18,5 and 24,9 and 40,8% of them is between 25-29,9. 60,6% of the employees are graduated from primary school and %21,0 of them is graduated from high school; and 96,2% happened to be working as blue collar.16,8% of the participants have chronical diseases and 17,5% of the participants have been using medicine regularly. It has been stated that economic level of 78,7% of the workers is average and 10,7% is poor. It has been confirmed that in the last year, 50,3% of participants had lower back pain, 39,4% of them had neck pain, 37,6% of them had pain in the hands/wrists and 37,5% of participants had shoulder pain. It has been found that 71,3% of the participants had faced with risks of slipping, tackling and falling and 84,9% of these people had taken protective actions. The physical health score of the males was found to be higher. The physical and mental health scores of the patients with chronic diseases and those who used drugs continuously were detected to be lower. Those who worked in a noisy environment and those who were exposed to dust in the work environment had lower physical health scores. The physical and mental health scores of the employees, who worked in the places where preventive measures were taken if there was a risk of slipping, hanging and falling in the work environment and where protective measures were taken related to lifting, landing, pushing, pulling, carrying or moving load, were found to be higher. It was found that the females had more occupational accidents during the last year and throughout the study period. The people with chronic diseases and those who used medications continuously were found to have more occupational accidents during the study period.In order to prevent slipping, tackling and falling risks in the work environment, it has been suggested to constantly cleaning and drying the floors and giving employees nonslip shoes. In addition, it is suggested employees to paying attention their postures, doing periodical exercises, avoiding from sudden moves and conforming to the work conditions ergonomically in order to prevent musculoskeletal system disorders.Key Words: Poultry Sector, Occupational Health and Safety, Health Status 110

Ülkemizde ve dünyada orman sahalarında gerçekleşen iş kazaları ve orman arazilerinde ki çalışmalardan meydana gelen meslek hastalıkları konusunda yayımlanan veriler incelendiğinde, konunun sahada çalışan işçi ve orman üzerinden geçimini sağlayan orman köylüsü açısından ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır.Orman köylüsünün geçimi sağladığı ilk yıllardan günümüze kadar gelen süre içerisinde bu kişilerin, zor şartlar altındaki çalışmalarını kolay hale getirmek için öngörülen çalışma ortamının hazırlanması ve zararlarını minimize etmek için bilgi, teknoloji ve deneyimlerin aktarılması insan sağlığı açısından çok önemli olduğu yadsınamaz bir gerçektir.Çalışma sahalarında meydana gelen iş kazalarının önüne geçilmesi için yıllardır uygulanan ekstansif ormancılığın yerine artık gelişen modellemeler ve yenilenen uygulamaların kullanılması ormancılık sektöründe meydana gelen kazaların azalmasına ve iş güvenliğinin ön plana çıkmasına yardımcı olmuştur. When the data considered regarding the occupational diseases result from forestry works, which was published about the accidents that happen in forestry lands both in our country and the World, reveal the subject that how important for forestry villagers who gain their lives on forestry and workers who work in the field.It is an obvious fact that transferring information, technology and experience is a way to minimize the loss and provide expected proper work place for forestry villagers who work under hard conditions to gain their lives from the past to present.In order to prevent the occupational accidents, instead of extensive forestry which were used for years, using improved models and new applications reduce the accidents in forestry sector and helps work safety to come into prominence. 75

Madencilik sektörü doğası gereği birçok risk faktörünü bünyesinde barındırmaktadır. Bu nedenle bilgi, tecrübe, uzmanlık ve sürekli denetim gerektiren ağır şartlara sahip bir iş koludur. Madencilik sektörünün özel sektör aracılığı ile yürütülmesinden kaynaklı riskler de olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. İşçiler çalışma ortamından kaynaklı birçok problem ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu kesitsel çalışma Özel Akkurt Maden işletmesinde bulunan işyeri ortam faktörlerinin işçilerde oluşturduğu anksiyete düzeyine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.İşçilerin %13.8'sinda minimal üzeri anksiyete saptanmıştır. Anksiyete düzeyi üzerine aydınlatma, ortamın nem düzeyi, çalışılan ortamın güvenli ve sağlıklı bir ortam olmaması, yeterli sağlık ve güvenlik tedbirinin alınmaması, bedensel ve ruhsal anlamda aşırı iş yükü, geçim sıkıntısı yaşama, aldıkları eğitime ve yeteneklerime uygun bir işte çalışmamak, hata yapma korkusu yaşamak ortam faktörlerinin anlamlı etkisinin olduğu, titreşim, gürültü, sıcaklık, her an kazaya uğrama düşüncesi, sağlığın geri dönüşümsüz olarak etkilenmesi, toz düzeyi, havalandırma yeterliliği, ergonomik faktörler, işten çıkarılma düşüncesi, işçilerin görüşü alınmadan işleri ile ilgili değişiklik yapılması, yapılan iş karşılığında hak ettiği ücreti almak, özel yaşamdaki sorunlar, yönetici ve iş arkadaşları ile ilişkiler, yasal düzenlemeler, sosyal güvence konusunda endişelerin varlığının ise anksiyete düzeyi üzerine anlamlı etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kömür madenciliği, İşyeri ortam faktörleri, İşçi Sağlığı The mining industry has many risk factors inherent in its nature. For this reason, it is a business with heavy conditions that require knowledge, experience, expertise and continuous supervision. It should be kept in mind that risks may arise when the mining sector is carried out through the private sector. Workers are faced with many problems caused by the working environment. This cross-sectional study was carried out in order to determine the effect of workplace environmental factors on the anxiety level of workers in Private Akkurt Mine operation.Anxiety over minimal was found in 13.8% of workers. The anxiety level is affected by the environmental factors such as lighting, the humidity level, the unsafe and unhealthy working environment, the lack of adequate health and safety measures, the excessive workload in the physical and mental sense, the livelihood problems, not to work in a way that suits their education and abilities, to have a fear of making mistakes. On the other hand, the environmental factors like vibration, noise, heat, thought to be accidents at any moment, thought to have irreversible influences on health, dust level, ventilation adequacy, ergonomic factors, thinking about getting out of work, making changes about the work without the opinions of the workers, not to receive the right fee for the work done do not affect the anxiety level and it has also been determined that there is no meaningful effect on the level of anxiety of the people who have problems with their private life, relations with their managers and colleagues, legal regulations and social security concerns.Keywords: Coal mining, Workplace environment factors, Workers health 102

İş sağlığı ve güvenliği, sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamayı, çalışanların ve sosyal çevrenin sağlığına zarar verebilecek hususların (tehlikelerin) önceden belirlenerek gereken önlemlerin alınmasını, bunların ortadan kaldırılmasını veya makul seviyede tutulmasına yönelik düzenlemeler geliştirilmesini, iş kazası geçirmeden, meslek hastalıklarına yakalanmadan, rahat ve güvenli bir ortamda çalışmalarının sağlanmasını, çalışanların ruhsal ve bedensel sağlıklarının korunmasını ve bu yolla üretimin devamlılığının sağlamasını amaçlamaktadır (1).Çağımıza damgasını vuran küreselleşme ve beraberinde getirdiği yoğun uluslararası rekabetin sonuçlarından birisi de çalışma hayatının değişen koşullara uyum amacıyla, giderek esnekleşmesi, katı kurallı olarak bilinen normal çalışmaların dışında yeni biçim ve esasların da yerini almasına neden olmuştur. Başta bilgi, iletişim ve ulaşım teknolojilerinde yaşanan gelişmeler olmak üzere; bir dizi karmaşık faktörün etkileşimiyle ortaya çıkarak, hızla yayılan küreselleşme olgusu ve yoğun uluslararası rekabet, çalışma yaşamını da derinden etkileyerek, yeni bir tür çalışma sistemi olgusunu gündeme taşımıştır. Bunlardan en önemlilerinden bir tanesi de, vardiyalı çalışma ya da postalar halinde çalışma olarak bilinen vardiyalı çalışma sistemidir. (2). Birçok insan, vardiya ve gece çalışmalarından dolayı standart (sabah 08:00-17:00) olmayan saatlerde çalışmaktadır. Standart olmayan saatlerde yapılan bu tip çalışmaların, sağlık, güvenlik ve sosyal açıdan iyilik hali üzerinde olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir (3). Vardiyalı çalışma sisteminin işçi üzerinde etkilerinin en fazla dönemi olan gece çalışmasının, çalışanlar üzerinde fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik olarak birçok farklı etkisi olduğu görülmüştür. Gece çalışması, fiziksel olarak birçok rahatsızlığa doğrudan veya dolaylı olarak etki ederek işçi sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Vardiya çalışmasının olası olumsuz etkilerini en aza indirmek bakımından bazı önlemler de alınabilir. Bu müdahaleler, işletme düzeyinde veya bireysel düzeyde olmak üzere; teknik önlemler, tıbbi önlemler ile idari önlemleri içerir. İşletme düzeyindeki teknik ve idari önlemler; işletme ortamının iyileştirilmesi, vardiya düzenlerinin tasarımı ile işyerinde verilen eğitimlerden oluşabilir. Bireysel düzeyde iyileştirmeler ise; çalışanların daha kaliteli bir uykuya sahip olmalarını, sağlıklı beslenmelerini sağlamak ve stresle mücadele yollarını öğretmekle gerçekleşebilir (4).Anahtar Kelimeler: İş Güvenliği, İş Sağlığı, Vardiyalı Çalışma ABSTRACTOccupational Health and Safety In Shift Working Occupational health and safety aims to supply a healhty and safe working environment, to designate beforehand and prevent dangers which can damage employees and social environment, to abolish them or to develop adjustments to keep them at reasonable level, to ensure that they never experience job accidents, job illnesses and work in a peaceful environment, to keep their pysical and mental health in good condidtion and to continue production in this manner. One of the results of globalization that affected our century and international rivalry that comes along with it is that working life has been getting more flexible to adapt the last changes and to replace normal conditions known as the strict rules. Starting with developments in information, communication and transportation technologies, globalization created by a stream of complicated factors and spreaded very quickly affected heavy international rivalries and presented a new working system. One of the important ones of these systems is `Shift Working System` known as working partly in groups. Many people work at nonstandart working hours(not 08:00-17:00) because of night work and shifts. It is known that this kind of work with nonstandart working hours have a negative effect on health, safety and social good mood. Night work that has the most effect of shift work on workers have many pysical, psychological and social effects. Night work affects many pysical illnesses directly or indirectly and creates many negative affects on workers' health. Some precautions might be taken in order to lessen negative effects of shift work to minimum level. These precautions contains technical, medical and administrative precautions at organizational and individual levels. Technical and administrative precautions at organizational level can include making working places better, designing the shift work orders and seminars about working conditions. On the other hand, individual levels of precautions can include ensuring that workers sleep high-grade, have a healthy diet and learn the ways to overcome the stress.Keywords: In Shift Working, Occupational Health, Occupational Safety 40

Bu araştırma, bir kamu kurumunda çalışan işçilerin iş stres düzeylerinin değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.Araştırma örneklemini, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demir Yolları (TCDD) İşletmesi II. Bölge yerleşim alanında yer alan Ray Kaynak ve Yol Makinaları Onarım Fabrika Müdürlüğü, Yol Mekanik Atölye Müdürlüğü, Loko Bakım Atölyesi Müdürlüğü, Vagon Bakım Onarım Atölye Müdürlüğü ve TCDD İşletmesi Ankara Demiryol Fabrika Müdürlüğü olmak üzere beş farklı fabrika ve atölyede çalışan gönüllü, işbirlikçi ve iletişime açık 322 işçi oluşturmuştur.Araştırmanın verileri 15.02.2015-30.04.2015 tarihleri arasında Kişisel Bilgi Formu ve Doetinchem Örgütsel Stres Anketi (VOS-D) aracılığı ile mesai saatlerinde işçilerin dinlenme sürelerinde araştırmacı tarafından toplanmıştır. Verilerin değerlendirillmesi bilgisayar ortamında yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistikler, Chi-Square Testi (X2), Kolmogorov-Smirnov Testi, Saphiro-Wilk, Student's T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Scheffe Çoklu Karşılaştırma Testi, Mann-Whitney U Testi, Kruskal-Wallis Varyans Analizi, Bonferroni düzeltmeli Mann-Whitney U Testi kullanılmıştır.İşçilerin tamamı erkek, %43,8'i 40-49 yaş grubunda, %93,2'si evli, %61,5'i lise mezunu, % 16,1'i geliri giderinden az olduğu, %38,8'inin sigara ve %13,4'ünün alkol kullandığı belirlenmiştir. İşçilerin %14,8'i 30 ve üzeri yıldır çalıştığını, %92,9'u kadrolu ve %77,6'sı vardiyalı statüde çalıştığını, %40,7'si işin stresli olduğunu, %82,3'ü işinden memnun olduğunu, %69,6'sı iş kazası geçirmediğini, %76,4'ü iş arkadaşlarıyla, ve %63,1'i amirleriyle ilişkisinin iyi olduğunu belirtmiştir. Çalışanlardan %36,0'ı çalışma şartlarını kötü olduğunu % 50,9'u iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini yetersiz bulduğunu ve %7,5'iş nedeni ile şiddete uğradığını belirtmiştir.Araştırmada stresörler, sosyal değişkenler, psikolojik değişkenler ve sağlık yakınmaları grubu alt ölçeklerinin tamamının orta düzeyde stres yarattığı bulunmuştur. İşçilerin %95'i en fazla sorumluluk ve işte gelecek belirsizliğinden etkilenmişlerdir.İşçilerin tanımlayıcı özellikleri ile iş ve iş yerine ait özellikler stresörler, sosyal değişkenler, psikolojik değişkenler ve sağlık yakınmaları grubu alt ölçek puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı fark yaratmıştır. Anahtar Sözcükler: İş sağlığı, iş stresi, iş yeri hemşiresi, işçi sağlığı, stres. This research was performed descriptively to evaluate occupational stress levels of the workers employed in a public institution.The sample within the research contained 322 voluntary and cooperative workers who are open to communication and working in ateliers and five different plants consisting of Directorate of Rail Welding and Road Machines Repair Plant, Directorate of Road Mechanic Atelier Directorate, Directorate of Locomotive Maintenance Atelier, Directorate of Wagon Maintenance Repair Atelier and Directorate of Entity Ankara Railway Plant which are located in Region II of the Turkish State Railways Entity. Research data was collected between 15.02.2015 and 30.04.2015 during work and break hours of the workers via Personal Information Form and Doetinchem Organizational Stress Questionnaire (VOS-D) by researcher. Data evaluation was performed in computer environment. Descriptive statistics, Chi-Square Test (X2), Kolmogorov-Smirnov Test, Saphiro-Wilk, Student's T Test, One-Way Analysis of Variance and Mann-Whitney U Test with Bonferroni correction were used during data evaluation. It was determined that all workers are male, 43,8%, 93,2% and 61,5% of them were in 40-49 age group, married and graduated from high school, respectively. Income of 16,1% of the workers was lower than their expense. Moreover, 38,8% and 13,4% of them had smoking and drink habit, respectively. 14,8% of the workers have worked for at least 30 years and 92,9% and 77,6 % of them were on the permanent staff and in shift, respectively. 40.7% of them thought that work was stressful whereas their 82,3% were satisfied with their work. 69,6% of the workers did not have work accident. As 76,4% of them had good relationship with their colleagues, their 63,1% had good relationship with their chiefs. 36.0%, and 50,9% of the workers stated that work conditions were poor and occupational health and safety measures were not adequate, respectively. 7,5% of them were exposed to violence because of work-related reasons.In research, it was found out that all subscales of stressors, social variables, psychological variables and health complaints create medium-level stress. 95% of the workers were mostly influenced by their responsibilities and occupational uncertainty in future.Descriptive characteristics of the workers and work-related and occupational characteristics created statistically significant difference in mean scores of the subscales of stressors, social variables, psychological variables and health complaints.Key Words: Occupational health, occupational stress, occupational health nurse, worker health, stress. 176

İş kazaları, günlük hayatımızı ve toplumun tümünü az ya da çok etkileyen, toplumsal bir sorundur. İş sağlığı ve güvenliği, uluslararası ve ulusal mevzuatımızda temel insan hakları arasında sayılmaktadır. Bu hakların kamu tarafından korunması, ihtiyaç duyulan daha etkili kanunların çıkartılması ve iş kazalarını önleyebilecek biçimde başarıyla uygulanması, bu kategoride yaşanan olumsuzlukların önlemesi yanında, sosyal barışın sağlanması için çok önemlidir. Gelişmiş ülkelerin ligine çıkabilmemiz için, emeğini satarak çalışan bireyleri, hemen veya daha sonra beden olarak ya da ruhen zarara uğratan ve ülkemizin bu açıdan kötü bir skorunun bulunduğu, toplumun vicdanını kanatan iş kazalarının, devletin aldıracağı ciddi kapsamlı düzenlemelerle, olmadan önlenmesi gerekmektedir. Bütün bu radikal önlemler sonucunda, en aza indirgenebilecek iş kazaları olduktan sonra da, yaraları sarmak, zarar görenlerin zararlarının, hakkaniyetle karşılanması gerekmektedir.Ülkemizde, iş kazalarında işverenlerin hukuki sorumlulukları çeşitli mevzuatlarda düzenlenmiştir. Bu düzenlemelerde, iş kazası sonucu ölümlerde işverenlere ve işveren vekillerine, oldukça ağır ve iş yapılırken gösterecekleri ihmallerden dolayı caydırıcılığı yüksek cezalar öngörülmüştür. Söz konusu cezalar; idari para cezaları, özel hukuk kapsamında tazminat cezaları, TCK'ya göre hürriyeti bağlayıcı hapis cezaları şeklindedir.Bu çalışmada, iş kazalarının hukuki sonuçları, iş sağlığı ve güvenliği perspektifinden, hukuki açıdan incelenmiş; iş kazalarındaki işverenlerin ve işveren vekillerinin sorumlulukları ve yükümlülükleri ele alınmıştır. İş sağlığı ve güvenlik hizmetlerinin, OSGB'ler tarafından yürütülmesi konusu da kapsama alınarak incelenmiştir. İş kazası sonucu, kaza geçiren çalışan ve hak sahiplerinin hakları ve yükümlülükleri, çeşitli örneklerle değerlendirilmiş; iş kazalarında, SGK ödemeleri ve yardımları örneklenerek, SGK'nın, işverenlere kusurları oranında rücu etmesi uygulamaları açıklanmıştır.Bütün bu değişkenler çerçevesinde; tüm toplumumuzun çok duyarlı olduğu ve evlere ateş düşüren, bir insan hakkı ihlali olan, tehlikeli çalışanların `yaşama hakkını` ağır biçimde ihlal eden iş kazalarının önlenebilmesi için, çeşitli uygulanabilir çözüm önerilerinde bulunulmuştur.Ülkemizdeki iş kazaları gelişmiş ülkelere göre bir hayli yüksektir. İş kazaları sonrası yaşanan gelişmeler, iş kazalarının sebep olduğu sorumlulukların önemini arttırmıştır. İş kazaları ve sebep olan işveren, işveren vekilleri ve hatta sorumlu üçüncü kişiler çeşitli sorumluluklarla karşılaşabilmektedirler. İşverenin sorumluluğu hukuki, cezai ve idari para cezası sorumluluğu olarak üçe ayrılabilir. İş sağlığı ve güvenliğinde iş kazaları sonucu ölüm ve yaralanmalara uygulanacak yaptırımlar TCK'da düzenlenmiştir. İşyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamak için yeterli önlemler alınmazsa, iş kazaları sonucu ölüm ya da yaralanma olursa, sebep olan işveren, işveren vekili cezai sorumlulukla karşılaşabilmektedir.Anahtar Kelimeler: İş Kazaları, Hukuki Sonuç, İş Kazası Bildirim, İş Kazası Tazminatları ve Cezaları. Job accidents is a social problem which effect daily life and all parts of society is counted among fundemental human rights in international and Turkish law. These rights are important to ensure social peace. To prevent these right by goverment are also very important. Also to put new laws and their applications in works are also crucial. In that way, we will be able to prevent more accidents. The succesful implementtation of the prevention of the accidents is needed. Our country has to increase positive score to reach to the level of the developed countries. Society's concience has to be taken into considiration after the work accidents. As a result, all these radical measures can be reduced to a minimum.In our country, the legal respoınsibilities of employers in a variety of work places is organized by the legislation. As a result of these arrangements, work accidents such as deaths of workers has been arranged by heavy money penalties. These penalties is quite heavy. The a fore mentioned penalties, administrative fines, damages took place in Turkish Penalty Code (TCK). It also contain prisonment of the employers.In this study, the legal consequences of work related accidents, occupational health, safety perspective are examined. Employers responsibilities and obligations is discussed. Occupational health and safety services based on the subject of courage carried out OSGB is examined. Various examples on occupational accidents, workers rights employers responsibilities and their obligations. Are given. After the occupational accidents, social security payments and benefits in Turkey are given. Social security Instition (SGK) payments would reduce the rate of accidents.In this framework of above variables, We list the recomendations in the related accidents, which are very bad fort he family life and to the right of `right to live`.Our country has a high evel of work accidents comparing to the developed countries. Developments after the job accidents has increased the importance of the responsibility caused by job accidents. Workplace accidents and the accidents caused by the employer, employer's representatives and third parties come across with the various responsibilities. The employer's liability can be divided into three parts as legal, criminal and administrative liability for fines. The work-place related accidents of occupational health and safety which result as of death and injury are arranged in Turkish Penal Code sanctions. The employer who did not take sufficient precautions at the work place that caused of work-related accidents, death or injury, has to come across employers criminal penalties.Keywords: Work Accidents, Legal Result, Occupation Accident Notification, Fines 116

Amaç: Bu araştırmanın amacı, temizlik işçilerinin yaşadıkları bel ağrıları ve etkili olan faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Araştırma İzmir Konak Belediyesi'ne ait temizlik işçilerinde, herhangi bir örnekleme yöntemine gidilmeksizin tüm evrene ulaşılmaya çalışılmış ve çalışmayı kabul eden 318 işçiye uygulanmıştır. Veriler Şubat 2014 - Mart 2014 tarihleri arasında toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı-yüzde, ki-kare, çoklu regresyon analizi ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Bu araştırmada yapılan ki kare analizi sonucunda bel ağrısını etkileyen faktörler sırasıyla ekonomik durum, günlük çalışma saati, çalışma şekli,alkol tüketimi, dönerek ağırlık kaldırma veya taşıma, eğilerek çalışma olarak saptanmıştır. Bel ağrısı olan bireylerin bel ağrısı şiddetini etkileyen bağımsız değişkenlerin, çoklu regresyon analizi sonucunda en önemli değişkenlerin eğilerek çalışma ve alkol tüketimi olduğu saptanmıştır. Lojistik analiz sonucunda ekonomik durum değişkenindeki bir birimlik artış bel ağrısı olma ihtimalini 3,078 kat arttırdığı, eğilerek çalışma değişkenindeki bir birimlik artış bel ağrısı olma ihtimalini 0,436 kat arttırdığı belirlenmiştir.Sonuç: Bel ağrısı temizlik işçilerinde önemli düzeyde bir sağlık sorunu haline gelmiştir ve işçilerde iş gücü kaybı ve bel sağlığında gerilemeye neden olmuştur. Bu nedenle işyeri hekimi ve işyeri hemşiresi bel sağlığını koruma ve geliştirmeye yönelik taramalar yapmalı; sağlık eğitimleri, eğitim programları ve bilgilendirmelerden oluşan çalışmaları multidisipliner bir anlayış içinde yürütmelidir. Anahtar kelimeler: Bel ağrıları, temizlik işçileri, işçi sağlığı Objective: The aim of this research was conducted back pain experienced by cleanup workers and effective to determine the factors.Methods: The study of the Izmir Konak Municipality cleaning workers have tried to reach the entire universe envisioned without any sampling method and was applied to 318 workers to accept work. Data February 2014 - were collected between March, 2014. Number-percent evaluation of the data, chi-square, multiple regression analysis and logistic regression analysis was used.Results: Factors affecting low back pain as a result of the chi-square analysis performed in this study, respectively; economic situation, the daily working hours, working style, alcohol consumption, turning to weight lifting or carrying, was found to be leaning study. Individuals with low back pain Low back pain affects the severity of the independent variables, the results of multiple regression analysis was found to be the most important variable bending work, and alcohol consumption. Logistic analysis showed that the economic situation of a unit increase in the variable probability of LBP 3,078-fold increases, a unit increase in the probability of being bent back pain study variables was determined that 0,436-fold increase.Conclusion: Low back pain has become a significant public health problem in the cleaning workers and caused a decline in the labor force loss and waist health workers. Therefore, occupational physicians and nurses work to do to protect and improve the waist health screening; health education, multidisciplinary training programs and inform the work of the studies should be conducted in an understanding.Keywords: Low back pain, cleaning workers, occupational health 70

Bu tezde, iş sağlığı ve güvenliğinde elektrik tehlikelerinin önlenmesi yöntemleri incelenmiştir. Elektrik çarpmasından ve elektrik yangınlarından korunmada artık akım cihazlarının etkinliğinin analizi, tezin ana konusunu oluşturmaktadır. Bununla birlikte artık akım cihazlarındaki istenmeyen açma durumları da tez kapsamında göz önüne alınmıştır. Son bölümde ise ilaç ve tekstil fabrikası olmak üzere iki farklı saha çalışmasında, elektrik ekipmanlarındaki normal kaçak akımların koruma cihazı seçimine olan etkileri incelenmiştir. In this thesis, the prevention methods against electrical hazards in occupational health and safety were investigated. The analysis of efficiency of residual current devices to prevent electric shock and fires caused by electricity compose the main subject of this thesis. However, residual current devices were considered unwanted trips, even the thesis. In the final chapter, the effect of the normal leakage currents belonging to the electric equipments on choosing protection devices were investigated in two different field studies, in a pharmaceutical and textile factory. 81

1.ÖZETMetal Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir İşyerinde Bel Ağrısı Prevelansını Etkileyen Fiziksel, Psikososyal ve Ergonomik FaktörlerAraştırmanın amacı çalışan bireylerde bel ağrısı prevelansını etkileyen fiziksel, psikososyal ve ergonomik faktörleri belirlemektir. Araştırma, Kocaeli ilinde bulunan metal endüstrisi alanında faaliyet gösteren bir fabrikanın ofis ve üretim alanında görev yapan 251 çalışan ile yapıldı. Araştırmanın verileri tanıtıcı özellikler, iş ve çalışma ortamı özellikleri, iş ve aile ile ilgili sorunlar ve ağrı ile ilgili verileri içeren anket formu, Görsel Kıyaslama Ölçeği, Genel Sağlık Anketi-28 (GSA-28) ve Hızlı Maruziyet Değerlendirme Anketi (HMD) ile toplandı. Tanıtıcı özellikler ile ölçek puanları karşılaştırılmasında veriler normal dağılıma uymadığı için nonparametrik testler (Mann-Whitney U Test ve Kruskail Wallis Test Analizi) kullanıldı. Çalışmada bel ağrısı sıklığının %63.2 oranı ile kas-iskelet sistemi sorunları arasında ilk sırada yer aldığı belirlendi. HMD anketine göre çalışanların bel ağrısı risk puan ortalaması 30 olarak belirtilen orta risk skoruna yakın 26.43±10.43 bulundu. Üretim alanında çalışanlarda bel ağrısı riski ofis çalışanlarından, vardiyalı çalışanlarda sadece gündüz çalışanlardan istatiksel olarak anlamlı yüksek bulundu. Mavi yakalı çalışanlarda bel ağrısı görülme risk ortalaması beyaz yakalı çalışanlardan daha yüksek olmakla birlikte istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmadı. Bel ağrısı görülme sıklığı da beyaz ve mavi yakalı çalışanlar arasında farklı değildi. Psikolojik durum değerlendirmesinde kullanılan GSA-28’e göre değerlendirildiğinde, GSA-28 puanı kesim noktasının üstünde olanlarda bel ağrısı görülme riski (27.89 ± 9.62), GSA-28 puanı 4 ve altında olanlardan (25.98±10.64) yüksek bulunmakla birlikte gruplar arasında istatiksel olarak anlamlı fark bulunmadı. Çalışmanın sonuçları ışığında bel ağrısını etkileyen iş ile ilgili faktörlerin farklı ölçüm araçları ve geniş örneklemli çalışmalar ile analizi önerilebilir.Anahtar Sözcükler: Bel ağrısını etkileyen risk faktörleri, çalışanlar, işçi sağlığını etkileyen faktörler.SUMMARYMetal Industry Operating in The Workplace is Affecting Prevalence Low Back Pain Physical and Psychosocial Ergonomic Factors The aim of the study is to asses the prevalence of low back pain that affects individuals working in the physical, psychosocial and ergonomic factors. Research was made in the plant which in the field of the metal industry located in Kocaeli. The Research was made by joint of 251 employees who works at office and production line. The data identifier specifications, work and study environment, business and family-related issues and contains data on pain questionnaire, the visual analog scale, the General Health Questionnaire-28 (GHQ-28) and Rapid Exposure Assessment Survey (HMD) were collected by. The data does not conform to the normal distribution with the scale scores and informative features for the comparison of non-parametric tests (Mann-Whitney U Test and Analysis Kruskail Wallis test) was used.With a rate of 63.2% in this study, the incidence of low back pain of musculoskeletal problems were received in the first place. HMD risk of low back pain score according to the survey of employees designated as medium risk score of 30 was found close to the 26.43 ± 10:43.The risk of low back pain office employees who work in the field of production, shift workers and day workers only found a statistically significantly higher.The average of the low back pain risk of blue-collar employees is higher than the average of white-collar workers risk; but there is no difference statistically significant.Used to evaluate the psychological condition evaluated according to the GHQ-28, GHQ-28 score cut-off point on the risk of low back pain patients (27.89 ± 9.62), GHQ-28 score of 4 or less ones (25.98 ± 10.64) were higher among the groups was statistically There was no significant difference. Factors affecting the work-related low back pain in the light of the results of the study of different measurement tools and the analysis of large sample studies have suggested.Key Words: Risk factors affecting low back pain, employees, factors that affect the health of workers.

Alessa Hamraa KH. Mobilya üretiminde çalışan işçilerin beslenme durumlarının ve bazı antropometrik ölçümlerinin saptanması. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beslenme Bilimleri Programı Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2013. Bu araştırma, işçilerin beslenme durumu ve bazı antropometrik ölçümlerini saptanmak amacıyla Ankara?daki mobilya üretiminde çalışan 200 erkek işçi üzerinde yürütülmüştür. İşçilerin kişisel bilgileri, beslenme alışkanlıkları, besin tüketim durumu, bazı antropometrik ölçümleri ve fiziksel aktivite düzeyi belirlenmiştir. İşçilerin yaş ortalaması (±S) 34.8±9.15 yıldır, %34.5?i ilkokul, %27.5?i ortaokul, %25.5?i lise, %12.5?i yüksekokul mezunudur. İşçilerin %92.5?inin 3 ana öğün tükettiği, %73.0? ünün ara öğün tükettiği, %56.9?unun canı istemediği için öğün atladığı, %65.4?ünün sabah kahvaltısını, %25.4?ünün öğle, %9.2?sinin akşam öğünlerini atladıkları, %83.7?sinin kahvaltısını evde kahvaltılık besinlerle yaptığı saptanmıştır. İşçilerin öğün aralarında çoğunlukla tost-poğaça (%45.9), simit-bisküvi (%34.9), çay-kahve (%26.7) tükettikleri belirlenmiştir. İşçilerin Beden Kütle İndeksi (BKİ) değerlerine göre %49.0?u normal (BKİ=18.5-24.9 kg/m2), %42.5?i hafif şişman (BKİ=25-29.9 kg/m2) ve %7.0?si şişman (BKI=?30.0 kg/m2)?dır. İşçilerin yaşlarına göre şişmanlık görülme sıklığı istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (p

Araştırma fabrikada ve hastanede çalışan işçilerin, iş kazası ve meslek hastalıklarına maruziyetleri, iş yeri ve çalışma koşullarına bağlı psikolojik ve sosyal sorunları tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Naksan Holding Plastik Fabrikasında ve Gaziantep Üniversitesi, 25Aralık, Dr.Ersin Arslan, Şehitkamil, Gaziantep Çocuk Hastanesinde çalışan 1216 işçiye Durumluluk-Süreklilik ve Algılanan Stres Düzeyi Ölçeği gözlem altında Haziran-Temmuz 2012?de uygulanmıştır. Araştırmaya katılanların %90,3?ü erkek; %39,3?ü 22-29 yaşında, %46,8?i lise mezunu, %74,3?ü çocuklu, %52,8?i gelirinin giderinden azdır. %70,1?i yaptıkları işin değeri kadar ücret almadığını, %24,3?ü çalışma saatleri dışında ek iş yaptıklarını, ek iş yapanların %43,7?si yarım günlük işler yaptığını, %33,6?sı ağır işlerde çalıştığını, %65,6?sı çalışma saatleri içinde zamanın yetmediğini, bunun %50,7?sinde stres yarattığı, %52,7?si çalışma saatleri içinde yeterli ve dengeli beslenmediğini belirtmiştir. %38,7?si iş yerinde sağlık problemi yaşadığını, %21,8?i iş yeri sağlık imkanlarını kullanamadığını, %35,7?si yöneticiden izin alınca kullanabildiklerini, %32,6?sı iş kazasına uğradığını, %15,6?sı meslek hastalığına yakalandığını, %28?i şiddete uğradığını, %82,6?sı iş yerinde stres varlığını belirtmiştir. Çalışmaya katılanların %55,5?i fabrika; %45,5?i temizlik işçisidir. Temizlik işçilerinin %42.9?u, fabrika işçilerinin %79?u yıllık iznini istediği zaman kullanamadığını; temizlik işçilerinin %47.6?sı, fabrika işçilerinin %89.7?si vardiyalı çalıştığını; temizlik işçilerinin %71.2?si, fabrika işçilerinin %80.7?si çalışma saatleri içinde fiziksel yorgunluk hissettiğini; temizlik işçilerinin %48.3?ü, fabrika işçilerinin %53.1?i çalışma saatleri içinde psikolojik tükenmişlik hissettiğini belirtmektedir.Durumluluk kaygı düzeyi %78?inde yüksek; süreklilik kaygı düzeyi %80,3?ünde yüksek; algılanan stres düzeyi %63,8?inde düşük, %28,7?sinde orta düzeyde belirlenmiştir. Yaptıkları işi kendine uygun görmeyen, çalışma ortamından memnun olmayan, yıllık izin kullanamayan, vardiyalı çalışan, iş kazası ve meslek hastalığına maruz kalan işçilerin kaygı ve stres puanlarının daha yüksek olduğu görülmektedir.Anahtar kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, İş Kazası, Meslek hastalığı, Stres, Anksiyete The purpose of this research is ascertaining of subjecting to work accident and job diseases of hospital workers and factory workers and their pyscological and social issue at workplace depend on working conditions . Descriptive research was applied by overall survey and state and trait anxiety levels and sensed stress level scale and applied to 1216 voluntary woers employeed at Naksan Holding Plastics,Gaziantep Universty Research and Application Hospital , 25 Aralık Hospital, Dr.Ersin Arslan Hospital, Şehitkamil Hospital and Gaziantep Child Health And Diseaes Hospital in Jun-July 2012.The members of this research is male at a rate of 90,3% and 39,3% of them is between 22-29 and 46,8 % is graduated from high school , , 52,8% has lower revenue than expenditure 70,1% of the workers don?t think their salary is provision of their labor 24,3 % work in an additional job except own works and 43,7% of this percentage is specify that they work part time job. 33,6% employed at heavy dutys 65,6% has absence of time problem during working hours and 50,7% of this percentage is under stress ,52,7% don t have enough and balanced alimentation during working 38,7% lived health problem at workplace 21,8% of them couldn t use health oppurtinityvof the company 35,7% can use this opportinity by the permission of their manager 32,6% subjected to work accident , 15,6 % has job disease . 28 % is subjected to violence 82,6% thinks that workplace is stressfull55,5 % of the attenders of this research works at factory and 45,5% works at hospital as cleanner. 42,9% of the cleaninng worker and 79 % of the factory worker can?t use annual leave whenever they want 47,6% of cleanning worker and 89,7% of the factory worker work in shifts,71,2% of the factory worker 80,7% of the cleaning worker fell physical tiring,48,3% of the cleaning worker and 53,1% of the factory worker feel physicologicly burnout is specified.State anxiety level is high at 78% of them, trait anxiety level is high at 80,3% of them, sensed stress level is low at 63,8% and medium at 28,7% of them.It is obtained that the laborers, think that their job don?t appropriate them, think they were not happy at workplace, work in shift, undergo work accident and job disease , anxiety and stress level is higher. Key Words: Safety and Health at Work ,Work accident, Job disease,Stress,Anxiety 107

İşe devamsızlık (Absenteeism) ve kendini işe verememeye (Presenteeism) etkili olabilecek etkenlerin araştırılması amaçlanan çalışmada Sağlık ve İşte Başarı Anketinin (SİBA) Türkçeye uyarlanması ve Stanford Kendini İşe Verememe-6 (KİV-6) ölçeğinin geçerlilik ? güvenilirliğinin yapılması gerçekleştirilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır birinci bölümde anket ve ölçeğin kullanabilirliği çalışılmış, ikinci bölümde ise iki farklı işyerinde işe devamsızlık ve kendini işe verememe değerlendirilmiştir.Genel müdürlükte 340 (%97,0) ve belediye 269 (%95,0) çalışan arasında anket uygulanmıştır. Kadınların 204 (%62,0)'ü belediyede 125 (%38,0)'i genel müdürlükte çalışmaktadır. Belediyede çalışanların 153 (%57,4)'ü 20-29 yaş grubunda yer alırken genel müdürlüktekilerin 130 (%38,6)'u 40-49 yaş grubundadır. Belediyede çalışanlar 179'u kendilerini profesyonel olarak tanımlarken, genel müdürlüktekilerin 198'i ise büro ve idari destek hizmetlerinde çalıştıklarını ifade etmişlerdir. Belediye çalışanlarının 145 (%53,9)'inin, genel müdürlükte çalışanların ise 91 (%26,8)'inin çocuğu yoktur. Genel müdürlükte çalışanların daha eğitimli oldukları ve daha fazla kazandıkları görülmektedir. Çalışmamızda çalışmaya katılanların meslek sınıflamasına göre KİV-6 puanları değerlendirildiğinde yönetici grubu en düşük, hizmet sınıfında çalışanlar en yüksek puana sahip olmaları düşündürücüdür. Her iki grubun göreli kendini işe verememe puanları da mevcut durumlarını destekler şekildedir.Çalışma sonuçlarımız belediyede çalışmaya katılanların, genel müdürlükte çalışanlara göre, kadınların erkeklere göre, gençlerin yaşlılara göre kendilerini işlerine daha fazla verdiklerini göstermektedir ve bu durum KİV-6 ve göreli kendini verememe puanları ile de desteklenmektedir. Bu noktada kurumlardaki farklı iş güvence yapısına ve çalışmaya katılanların farklı cinsiyet dağılımlarına yaş ve buna bağlı değişen sağlık durumlarına bağlanabilir. Yaşla birlikte bireylerin sağlık sorunlarının artmasıyla kendini işe verememe ve işe devamsızlıklarının artması da çok şaşırtıcı bir bulgu değildir. Hem yapılan iş sağlık durumunu hem de sağlık durumu yapılan işi, iş verimini etkilemektedir. Grip gibi akut hastalıklarla işe gelen çalışanın migren, alerji, hipertansiyon veya depresyon gibi kronik sorunları olanlar kadar işte verimlilik azalmasına neden olduğu bilinmektedir.Çalışmaya katılanların genel sağlık ve ruh sağlığı değerlendirmelerine bakıldığında belediyede çalışanların hem genel sağlıklarını hem de ruh sağlıklarını daha fazla ?fena değil-kötü? olarak değerlendirmekle birlikte daha az kronik hastalığa sahip oldukları görülmektedir. Her iki kurumda da çalışanlar en fazla ruhsal, kas iskelet ve gastrointestinal hastalıklara sahip olduklarını ifade etmektedirler. Çalışmaya katılanların mevcut hastalıkları gözden geçirildiğinde kronik bel/boyun ağrısı, migren ve migren dışı baş ağrısı, kronik ağrı, kronik yorgunluk veya düşük enerji şikâyeti olan çalışanlardaki göreli işe devamsızlıkları daha fazla olup ağrının çalışanın işe devamını olumsuz yönde etkileyen çok önemli bir etken olduğu gerçeğini desteklemektedir.Çalışanlar, kendilerini güvende hissettikleri işyerlerinde huzurlu ve mutlu çalışacaklardır. Bu da onların ruh ve beden sağlıklarını olumlu yönde etkileyecektir ve işe devamsızlık ve kendini işe verememeyle mücadelede büyük bir adım atılmış olacaktır. In this study which aimed to investigatefactors effecting absenteeism and presenteeism; validity-reliability of Health and Work Performance Questionnaire (HPQ) Turkish version and Stanford Presenteeism Scale-6 (SPS-6) was studied. The study consists of two parts. The first one provides the appropriate usage of the scales, and the second one evaluates the absenteeism and presenteeism in two different workplaces.The questionnaire was applied to the employees of government (n: 340, 97.0%) and employees of municipal corporation (n: 269, 95.0%). The women consisted of 204 (62%) municipality and 125 (38%) government employees. Age group 20-29 includes 153 (57.4 %) Municipal Corporation employees, while age group 40-49 130 (38.6%) of government employees. Government employees are found elder. According to career groups, 179 of the municipal corporation employees define themselves as Professional but 198 of the government employees defined their work as office and administrative management. Among municipal corporation employees 145 (53.9%) and government employees 91 (26.8%) don?t have child. The education and income levels are higher in the government. When SPS-6 points are evaluated according to career groups of the employees, the manager group is noteworthy with the lowest score while the worker group has the highest point. In both groups WHO presenteeism points are supporting this.According to the results, the municipal corporation employees, women and younger workers have less presenteeism compared to government employees, men and elder population. This situation is supported by SPS-6 and relative presenteeism scores. This may be due to different work assurance structure, different gender and age distribution, and related health situations. It is not surprising to find an increase in absenteeism and presenteeism with the increasing age and related health problems. Both work affect health situation and health situation affect work and work efficiency. It is known that acute diseases as flu can also cause absenteeism and presenteeism as much as chronic diseases like allergy, migraine, hypertension and depression.When the general health and mental health evaluation of the employees were done, municipal corporation employees described their general health and mental health situation as not miserable and bad whereas they had less chronic diseases. Both group members described that they had mental, musculoskeletal and gastrointestinal diseases. When the present disease is evaluated, it is found that the employees with the chronic waist and neck pain, migraine and headache other than migraine, chronic fatigue showed more absenteeism. It supports the reality that the pain has a great impact on absenteeism.When the employees were safe in work, they could work more tranquil and happy. These conditions directly affect their general and mental health positively so that a great step forward for the struggle of absenteeism and presenteeism would have be taken. 131

Araştırma; Edirne'de bulunan bir dokuma ve konfeksiyon fabrikasında iç ortam hava kalitesi ve çalışanların sağlığına olan etkilerini değerlendirmek, iç ortam hava kalitesinin daha sağlıklı bir duruma getirilmesi, çalışanların sağlığının olumsuz etkilenmesini düzelterek daha sağlıklı bir iş gücü potansiyeli oluşturulmasına katkıda bulunabilmek amacıyla yapılmıştır.Kesitsel ve tanımlayıcı bir araştırmadır. Fabrikanın, atölye, iplikhane, indigo-ihzarat, dokuma, basmahane-revizyon, yıkama-indigo finish, boya-terbiye, kalite kontrol ve kazan bölümleri olmak üzere toplam 9 bölümde iç ortam hava kalitesi ölçümleri yapılmış ve bu bölümlerde çalışan işçilerin sağlık durumlarını belirlemek amacıyla anket uygulanmıştır. Değerlendirmeler sonucunda, bölümlerde iç ortam hava kalitesini etkileyen riskler bulunmuştur.Fabrikada en önemli sorun sıcaklık ve nem olarak saptanmıştır. Fabrikanın iplikhane, basmahane-revizyon, yıkama-indigo finish ve boya-terbiye bölümlerinde sıcaklık ve nemin katlanılabilir sınır değerlerinden yüksek olduğu bulunmuştur.Fabrikanın atölye bölümünde CO gazı EPA ve WHO tarafından belirlenen 8 saatlik maruz kalma miktarı olan 9 ppm'lik sınır değerin üstünde olduğu tespit edilmiştir.Fabrikada çalışan işçilerde öksürük, nefes darlığı, dikkat bozukluğu, baş ağrısı, uyku hali, uyuşukluk hissi, gözlerde kaşıntı, sulanma, stres, gerginlik, solunum yolu enfeksiyonu gibi sağlık problemlerine rastlanmıştır.Sonuç olarak; Dokuma-konfeksiyon fabrikasının iç ortam hava kalitesi, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.Anahtar Kelimeler: İç ortam hava kalitesi (İHK-IAQ), Dokuma, Konfeksiyon, Fabrika The research made to evaluate indoor air quality and to evaluate the effects on workers health and how to have healthier indoor air quality and correcting health is negatively affected workers health and contribute to the creation of a healthier potential work force in Edirne.This research is a descriptive cross-sectional study. Factory, workshop, mill, indigo-ihzarat, weaving, basmahane-revision, wash-indigo finish, paint-finishing, quality control and boiler sections, including indoor air quality measurements made from a total of 9 section and sections poll workers to collect data applied. Reviews found as a result of risks affecting the air quality of indoor sections.Temperature and humidity were the most important problem in the factory. Spinning factory, garment-revision, wash-indigo finish, and paint-finishing sections of the boundary values of temperature and humidity was high.CO gas exposure limit value of the workshop in the factory is set to 9 ppm for 8-hour by the WHO and EPA and CO exposure limit has been reached.The workers had cough, shortness of breath, attention disorder, headache, drowsiness, numbness sensation, itching eyes, tearing, stress, tension, health problems such as respiratory tract infection were found.As a result, Weaving-Confection factories indoor air quality can affect the health of employees negatively.Key words: Indoor air quality (IAQ), Woven, Confection, Fabric 86

Amaç: Çalışmanın amacı tekstil işçilerinde kronik omuz ağrısına skapular kassal enduransın etkisini araştırmaktır.Yöntem: Çalışmaya tekstil fabrikasında çalışan yaş ortalaması 30.03±9.28 yıl olan 61'i erkek, 30'u kadın toplam 91 tekstil işçisi dahil edildi. Olguların demografik özellikleri, eğitim düzeyleri, hizmet yılı, sigara alışkanlıkları ve boş zaman aktiviteleri değerlendirildi. Çalışmanın başında tüm olgulara Nordic Muskuloskeletal Anketi uygulandı, anket sonuçlarına göre olgular kronik omuz ağrısı olanlar (n=43) ve olmayanlar (n=48) olarak iki gruba ayrıldı. Olgulara serratus anterior ve trapez kaslarının değerlendirildiği Skapular Kassal Endurans Testi yapıldı. Grupların sayımla elde edilen verilerinde yüzdeler hesaplandı, ölçümle elde edilen verilerin analizinde t Testi kullanıldı.Bulgular: Omuz ağrısı olan grup ile olmayan grup arasında demografik özellikleri açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktu ve gruplar homojendi (p>0.05). Grupların sigara tüketimi ve hizmet yılları ortalaması benzerdi (p>0.05) ve her iki grupta da ilkokul mezunu sayısı fazla idi. Kronik omuz ağrısı olan grupta skapular kassal endurans ortalaması düşüktü ve diğer grupla karşılaştırıldığında aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı idi (p0.05). Mean of cigarette consumption and years of employment were similar (p>0.05) and in the both groups cases who graduated from primary school exceeded in numbers. In the group with chronic shoulder pain, scapular muscle endurance mean was lower than the other group?s and there was a statistically significant difference between two groups (p

Araştırmamızda gemi geri dönüşüm sektörünün iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili durum tespitinin yapılması, çalışma şartlarının iyileştirilmesine yönelik önerilerin ortaya konmasına özen gösterildiği bir tez çalışması hedeflenmiştir.İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili sektörde yapılan çalışanlara yönelik ilk saha araştırmalarından biri olması yönüyle, bu çalışmayla dünyada ve Türkiye'de bu alandaki bilimsel çalışma açığının bir miktar kapatılması beklenmektedir.Yöntem olarak Aliağa Söküm Bölgesinde ağır ve tehlikeli işler sınıflamasına giren işletmelerde çalışanların iş kazası geçirme durumları ve olası meslek hastalıklarına yakalanma ile ilgili olduğu düşünülen veriler anket çalışması ile toplanarak istatistiki analiz methodları ile değerlendirilmiştir.Araştırmamız sonucunda iş kazalarının nedeni ağırlıklı olarak dikkatsizlik, kişisel nedenler, yeterli güvenlik tedbirlerinin alınmaması ve kişisel koruyucu donanım kullanılmaması olarak bulunduğundan öncelikli olarak çalışanlara yönelik mesleki, iş sağlığı ve güvenliği kültürünü yaygınlaştıracak uygulamalı yetişkin eğitimleri ile düzeltilmelidir. Kişisel koruyucu donanım kullanımını arttıracak tedbirler alınmalıdır.İş kazası ve meslek hastalıklarına yönelik kesitsel araştırmamız risk değerlendirmesi konusunda da öncelikli riskler ve önlemlerin alınması hususunda yol gösterici olacaktır. The primary goals of this study are to bring up the conditions in the ship recycling industry with respect to occupational health and safety and to develop recommendations that target to improve these working conditions.It is expected that this study will supply to some certain extent the paucity of scientific studies over the world and in Turkey about occupational health and safety in that it is one of the precursor field studies tending directly towards the workers in this industry.As to the methodology, the data on the occupational accidents of the laborforce in those enterprises categorized as heavy and hazardous in Aliağa Dismantling Region and on the potential of labor contracting occupational dieases are collected by way of surveys and this data is then statistically analyzed.The key finding of the study is that the main causes of occupational accidents are negligence, personal conditions, inadequacy of safety measures and insufficient use of personal protective equipment; hence, these causes should be addressed primarily with longtime practical training that will raise awareness on the occupational health and safety. Measures should be taken to increase the use of personal protective equipment.This cross-sectional study on occupational accidents and occupational diseases will be a guide on the primary risks and measures within a risk assessment in the industry. 139

Bu çalışma, sanayi sitesinde çalışan çocuk işçilerin çalışma koşulları ve istismara uğrama durumlarını incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak 72 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Veriler SPSS paket programında değerlendirilmiş, istatistiksel analizler kullanılmıştır. Araştırmaya kapsamına alınan bireylerin %33.3'ü 18 yaşında, %98.4'ünün erkek, %78.7'sinin ilköğretim mezunu, %59.8'inin çekirdek aileye mensup olduğu ve %39.8'inin 4-5 kardeşi olduğu bunların %49.4'ünün çalıştığı belirlenmiştir. Araştırma katılanların annelerinin %44.2'sinin 45 yaş üzerinde olduğu, ailelerinin %77.5'inin, katılanın %74.3'ünün kötü alışkanlığı olmadığı tespit edilmiştir. Katılanların %10.4'ü kötü alışkanlığını arkadaş ortamı-sokakta edindiğini söylemiştir. Araştırmaya katılanların %32.9'unun oto-tamirinde çalıştığı, %87.6'sının çıraklık okuluna gittiği, gidenlerden %78.7'sinin haftada 10 saat ders aldığı; Katılanların %58.6'sının çalışmanın okul eğitimini engellediğini söylediği belirlenmiştir. Araştırmaya katılanların %82.3'ünün 9-12 saat çalıştığı, %77.5'inin yıllık izin kullanmadığı, %74.7'sinin işte bir öğün yemek yediğini, %66.7'si işi öğrenmek için çalıştığını söylemiştir. Araştırma katılanların %68.7'si haftalık 55-100 TL kazandığı, %57'sinin fazla mesai yaptığı, %78.3'ünün işyerinde sağlık güvencesi olmadığı belirlenmiştir. Katılanların %86.7'sinin işyerinde istismara uğramadığı, %85.5'inin ilgisiz bırakılıp ihmal edilmediği belirlenmiştir. Yapılan analizlerde, yaş ile çıraklık sözleşmesi imzalama, eğitim durumu ile günlük çalışma saatleri arasında istatistiksel tam ilişki (p=0.00) tespit edilmiştir. Aile tipi ile ailenin çocukların sorunlarına destek olma, annelerin eğitimleri ile çocukların günlük çalışma saatleri arasında istatistiksel anlamlı ilişki bulunmuştur (p

Bu araştırma, 2010-2011 eğitim öğretim döneminde Kayseri Ayşe Baldöktü Çıraklık Eğitim Merkezinde öğrenim gören öğrencilerinin sosyo-demografik özelliklerinin ortaya konması, çalışma koşullarının belirlenmesi, iş ve genel kaza geçirme sıklığının saptanması ve bunları etkileyen etmenleri belirlemek amacıyla yapılmıştır.Araştırmada örneklem seçilmemiş olup, öğrencilerin tamamına ulaşılmak istenmiş, fakat araştırma grubundaki 1746 öğrenciden, 1518`i (% 86,9) değerlendirilmeye alınabilmiştir.Araştırmaya katılanların % 82,2`si erkek, yaş ortalaması 17,9 ± 3,1`dir. Çalışmaya başlama yaşı ortalaması 14,9 ± 1,9 ve günlük ortalama çalışma süresi 11,1 ± 1,8 saattir. Araştırmaya katılan öğrencilerde iş kazası geçirme oranı % 18,9`dur. Bu oran kadınlarda % 8,1 bulunurken, erkeklerde % 21,2`dir. En çok iş kazasına makine, metal ve ahşap teknolojileri alanında çalışanlarda rastlanırken, kuyumculuk alanında çalışanlarda ise iş kazasına hiç rastlanmamıştır. İş kazası nedenlerinde ilk üç sırada makinelerin neden olduğu kazalar, düşmeler ve kesikler yer almaktadır. İş kazası geçirenlerin % 84,0`ü herhangi bir sağlık kurumuna başvururken, sağlık kurumlarına başvuranlarında % 59,1`i devlet hastanelerine başvurmuşlar ve % 11,6`sı da 10 gün ve üzerinde istirahat almışlardır.Sonuç olarak, fiziksel ve mental gelişmenin en hızlı olduğu dönemlerde iş hayatına atılan bu çocukların en önemli sorunlarından birisi de iş ve genel kazalardır. Bu önemli dönemi bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı geçirmeleri hem kendileri hem de toplumumuz açısından çok önemlidir.Anahtar Kelimeler: İş kazaları, Kazalar, Çırak This study was carried out during the 2010-2011 academic year at the Ayse Baldoktu Apprenticeship Training Center in order to reveal the socio-demographic characteristics of the students, to determine their working conditions, to ascertain the frequency of general and work accidents as well as to establish the reasons causing them.Sampling was not conducted in the study so as to include all the students in the study; however, only 1518 (86,9%) students out of 1746 were assessed.82,2% of participators are male with 17,9 ± 3,1 mean age. The mean age for starting to work is 14,9 ± 1,9, and the mean daily working hours is 11,1 ± 1,8 hours. The percentage of falling victim to work accidents in the students participated in the study is 18,9%. This rate is 8,1% for females while 21,2% for males. While most work accidents occur to people working in the fields of machinery, metal and wood technologies, people working in the field of jewellery did not experience any work accidents. Top three reasons for work accidents are related to accidents caused by machines, by falling and due to cuts. 84,0% of people involved in accidents applied to medical facilities, 59,1% of which applied to state hospitals and 11,6% of them received 10-day or more sick leave.As a result, general and work accidents are one of the most important problems for these students who start their career while their physical and mental developments are in full swing. The fact that they are both physically and spiritual healthy in this period are important for themselves as well as for the community.Keywords: Work accidents, accidents, apprentice 82

Bu çalışma Ankara İli Akyurt İlçesinde bir mobilya fabrikası çalışanlarının sosyo-demografik özellikleri, ailelerinin ve/veya çalışma arkadaşlarının son bir yıl içinde karşılaştıkları ilk yardım gerektiren durumların sıklığını sorgulamak, ilk yardım malzeme ve bilgi kaynakları, ilk yardım konusunda bilgi sahibi olmak için tercih ettikleri eğitim kaynakları, ilk yardım gerektiren bazı durumlarda ilk yardım bilgi düzeyleriyle, eğitim öncesi ilk yardım bilgi düzeylerini saptamak ve ilk yardım eğitim öncesi-sonrası bilgi düzeylerini karşılaştırmak amacıyla yapılmıştır.Araştırma Akyurt Bölgesi bir mobilya fabrikası çalışanlarını kapsayan önce sonra düzenlemeli müdahale araştırmasıdır. Araştırmanın çalışma evrenini, Ankara-Akyurt İlçesi MOB mobilya fabrikasında çalışan 155 kişi oluşturmaktadır. Çalışanların tümüne ulaşmak planlanmıştır. Ancak,48 personelin yurtdışında bulunması dolayısıyla, %76.4'üne (n=155) ulaşılmıştır. Katılımcılara yüz yüze görüşme tekniği ile öntest uygulanmıştır. Eğitim, işverenin çalışma akışına mani olmayacak şekilde izin verdiği 61 kişiyle yapılmıştır (% 39.4; n= 61) . İkinci test eğitimden iki hafta sonra aynı anket formu ile aynı anda gözetim altında uygulanmıştır.Görüşülen personelin %49'u (76kişi) 41-50 yaş grubunda, %91,6'i (142 kişi) erkek, %69'u (107 kişi) mavi yakalıdır. Görüşülen 155 çalışandan Haziran,2008-Haziran 2009 bir yıllık dönem içerisinde 45 kişide (%29) en az bir ilkyardım gerektiren durumun olduğu saptanmıştır. Bilgi puanlarının yaş grupları arasında fark olmadığı ancak öğrenim durumu arttıkça arttığı, evinde ilk yardım malzemesi bulunan katılımcılarla bulunmayanların ilk yardım bilgi düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardır. 61 personelde yapılan testler ile eğitim öncesi ve sonrası ilk yardım bilgi seviyeleri ölçülmüş 100 puan üzerinden her katılımcının ilk yardım bilgi puanı hesaplanmıştır. İlk yardım eğitimi öncesi yapılan ön testler ile eğitim sonrası yapılan son testlerden alınan İlkyardım bilgisi notları arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır. Uygulanan eğitim bilgi puanlarını ortalama 34.8 puan artırmış, yapılan önemlilik testi farkın tesadüfi olmadığını ortaya koymuştur. This study aims the enhancement of the first aid comprehension levels and knowledge of workers at a furniture manufacturing factory in Ankara-Akyurt by setting the frequency of first aid cases and current first aid awareness levels. That is a definitive type study. The location of the study is 155 workers of MOB furniture factory in Ankara-Akyurt district. It is planned to reach all 155 workers. However 48 personnel were out of the country only 76.4% percent of the personnel were reached. The participants were applied pre test by face to face meeting technique. 61 personnel were trained on first aid subject, and second test was applied with the same form at the same time.The personnel to be interviewed are in the 41 - 50 age group which is 49 % of the total, 91.6 (142 person) men and 69 % (107 person) is blue collar. It is understood that in one year period June 2008 - June 2009, 45 person (29 %) at least one time first aid needed. There is no difference between age groups first aid comprehension but due to education level, comprehension level increases. It is also described that participants who have first aid kits at their homes, have the higher level of first aid comprehension respectively.With that study, the 155 personnel of the MOB factory is aimed to enhance of their first aid knowledge levels by training and define the frequency of first aid cases. The tests applied to convince pre- education and post -education levels and any participants? first aid knowledge points calculated as of 100 points. It is seen and proved that, the training increased the points approximately 34.8 points and that increase in the level of difference is not deliberate. 144

Günümüzde elektromanyetik alanların hücre ve doku sistemleri üzerindeki biyolojik etki mekanizmasını incelemek üzere pek çok çalışma yapılmaktadır. 50-60 Hz'de kuvvetli alanlar içerisinde uzunca bir süre yaşamak, çalışmak zorunda olan insan, hayvan ve bitkilerdeki olası fizyolojik ve biyolojik etkileri belirlemek amacı ile hem deneysel hem de epidemiyolojik çalışmalar yapılmaktadır.Biz bu çalışmamızda, meslekleri gereği elektromanyetik alanlara uzun süre maruz kalan kişilerin sağlık problemlerini saptamak amacı ile 30 soruluk bir anket hazırladık. Termik santraller ve onla bağlı linyit işletmelerinin şalt sahalarında çalışan 105 kişiye anketimizi uyguladık. Anketlere verilen yanıtlar SPSS paket programı ile değerlendirildi.Termik santraller ve bunlara bağlı linyit işletmelerinin şalt sahalarında çalışanlar arasında; baş ağrısı, eklem ağrısı, sinirsel rahatsızlıklar, deri hastalıkları, tansiyon rahatsızlığı ve uyku bozuklukları arasında farklılık olup olmadığı, meslek farklılıklarına göre değerlendirilerek istatistiksel oranlar incelenmiştir. Analizler sonucunda konsantrasyon güçlüğü, dikkat toplamada güçlü, unutkanlık, kaslarda güçsüzlük gibi rahatsızlıkların oluşumunda şalt sahalarından yayılan EM alanların etkili olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.Araştırmanın sonuçları genel olarak literatürde yer alan EM alan ölçüm değerleri ve sağlık etkileri ile benzerdir. Currently, there are many studies to understand how the electromagnetic fields effect cells and tissues of biological systems. There are a lot of experimental and epidemiological studies about possible physiologic and biologic effects of 50-60 Hz power frequency fields on the human, animal and plants that are exposed to those fields, for a long time.In our study, we developed a questioner which include 30 questions, to explore the health problems of the people who are occupational exposed to electromagnetic fields for a long time. The questionnaire have been applied to 105 occupants working in Afşin-Elbistan High-Power Substations. The answers have been analyzed by using SPSS program for age, working time and occupation variables. After that, the results have been statistically evaluated about headache, articulation ache, neurological problems, hearth problems, blood pressures, sleep problems, with special attention to their occupations.The results of the analysis showed us that, some of the health problems could be occured because of the EM radiation from high power sub-stations. 107

Turizm sektöründeki büyüme ile bu sektörde faaliyet gösteren otel işletme ve istihdam edilen personel sayısı artmaktadır. Otel işletmelerinde çalışanlar ergonomik, psikososyal faktörler ve olumsuz çalışma koşulları ile yüz yüze kalmaktadırlar. Toplam 186 kişinin çalıştığı Ankara'da beş yıldızlı bir otelde yürütülen bu kesitsel çalışmada katılım düzeyi %88,2'dir. Tanımlayıcı özellikler, çalışma hayatı ve koşullarına yönelik veriler anket ile toplanmış, iş kazaları ve işe devamsızlık verileri, otelin son bir yıla ait kayıtlarından elde edilmiştir.Araştırma kapsamındaki çalışanların yaş ortalaması, 33,9±7,6 yıldır. Katılımcıların %22,0'ı kadın, %43,9'u lise mezunu, %25,6'sı üniversite mezunudur. Katılımcıların %53,1'i sigara içmekte, %53,3'ü için işyerinde pasif sigara dumanı etkilenimi söz konusu olmaktadır. Katılımcıların %48,7'si vardiyalı çalışmaktadır. Katılımcıların %16,8'i işyerinde daha sağlıksız beslendiğini ifade etmiştir. Vardiyalı çalışanlarda öğün atlama daha yüksektir (p=0,020). Sıklıkla yaşanan sağlık şikayetleri arasında kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının yüksekliği dikkat çekmektedir (%79,5). Araştırmada katılımcıların %71,2'si işlerinin stresli olduğunu belirtmiştir (p=0,002). Çalışanların %92,8'i işinden memnundur. Kişilerarası ilişkilerde sorun yaşayanların %97,5'i işini stresli olarak tanımlamış (p=0,005) ve %63,8'i psikososyal yakınması olduğunu belirtmiştir. Çalışma ortamında katılımcıları en çok rahatsız eden faktörler sırasıyla gürültü, kötü koku ve yetersiz havalandırmadır. Gürültü ofis bölümünde en düşükken (%25,0, p=0,035); sigara dumanı ön büro bölümünde (%75,0, p=0,033), soğuk (%100,0, p=0,000), yetersiz aydınlatma (%100,0, p=0,007) ve nem (%60,0, p=0,001) teknik hizmetler bölümünde; toz ise kat hizmetleri bölümünde (%51,4, p=0,025) en yüksek düzeyde bildirilmiştir.İş kazası sıklığı kayıtlara göre %4,8 (71 işgünü kaybı), katılımcıların beyanlarına göre ise iş kazası sıklığı %2,4'tür (31 işgünü kaybı). Diğer sağlık sorunları nedeniyle işgünü kaybı anket sonuçlarına göre 283 gün işgünü kaybı yaşanmış, kayıtlara göre diğer sağlık sorunları nedeniyle 84 gün rapor alınmıştır.Otelde iş sağlığı ve güvenliğini geliştirmek için kas iskelet sistemi yakınmalarının, stresin, kişilerarası sorunların, beslenme düzeni bozukluklarının ve pasif sigara etkilenimin önlenmesi, sigara kullanımının azaltılması gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: İş sağlığı, iş güvenliği, otel, turizm, konaklama, otel çalışanları With the growth in tourism sector, number of hotel companies and workers employed are increasing. Employees face with ergonomic, psychosocial factors and inconvenient working conditions. Participation level in this cross-sectional research conducted in a five star hotel in Ankara with 186 employees is 88,2%. Data related to descriptive properties, working life and conditions was collected by a questionnaire form and data on occupational accidents and absenteeism was obtained from Hotel records for the last one year.Mean age of employees is 33,91±7,62 years. Women employees are 22,0% of participants. High school graduation rate is 43,9% of the participants and 25,6% of them were graduated from university. Over half of the employees are still smokers (53,1%). Passive smoking is an issue for 53,3% of employees. Shift work frequency is 48,7%. Participants stated that they are nourished unhealthy in workplace is 16, 8%. Meal skipping is higher among shift working employers (p=0,020). Among the most frequent health compliants, musculoskeletal disorders attract the attention (79,5%). In the study, 71,2% of participants consider their job as stressful (p=0,002), 92,8 % of participants were satisfied with their job. Among the participants who have problems in relations with others, 97,5%, describe their job as stressful (p=0,005) and 63,8% of them have psychosocial complaints.The most disturbing factors in the workplace are noise, bad smell and insufficient ventilation respectively. Noise is the least complained factor in office department (%25,0, p=0,035), cold (%100,0, p=0,000) and insufficient lightening (%100,0, p=0,007) and humidity (%60,0, p=0,001) were notified by technical services most frequently, dust was notified by housekeepers (%51,4, p=0,025).The incident rate of occupational accident is 4,8% (71 working days lost) according to the records and 2,4% (31 working dats lost) according to the results of the questionnaire. Working days lost caused by other health problems is 283 working days according to the questionnaire and 84 days of absenteeism happened according to the records.To promoto occupational health and safety, Measurements should be taken for prevention of musculoskeletal disorders, stress, problems with other people, nourishment, disorders, passive smoking and decreasing of smoking.Key Words: Occupational health, occupational safety, hotel, tourism, hospitality, hotel workers 119

Bedensel ve zihinsel yönden sağlıklı olmak ve sağlığı devam ettirmek yeterli ve dengeli beslenme ile mümkündür. Teknolojik gelişmeler, kentleşme ve çalışan sayısındaki artışa paralel olarak beslenme hizmetlerinin önemi de artmakta ve çalışan kesimin günde en az bir öğünü iş yerinde yeme zorunluluğu doğmaktadır. Metal sektöründe faaliyet gösteren iş yerinde yapılan bu çalışma işçilerin beslenme alışkanlıklarının saptanmak, boy, ağırlık, bel çevresi ve kan basıncı ayrıca metabolik sendrom taşıyabileceği düşünülen işçilerde kan lipitleri ve açlık kan şekeri ölçümleri yaparak bu doğrultuda beslenme alışkanlıkları ve yaşam tarzları ile ilgili önerilerde bulunmak amacı ile yapılmıştır. Araştırmanın yapıldığı fabrikada çalışan 278 işçinin tamamı araştırmaya katılmıştır. Katılımcılar ortalama 44.76 yaşındadır, yarısından fazlası (%58.3) endüstri meslek lisesi mezunudur. Araştırmanın yapıldığı iş yerinde ortalama 19.07±8.69 yıldır çalışmaktadırlar. İşçilerin tamamına yakını (%97.8) öğle yemeğini iş yerinde yemektedir. Sigara kullanım sıklığı %41.7, alkol kullanım sıklığı %5.8,'dir. Günlük çay tüketimi ortalama 8,34±4,66 çay bardağı; su tüketimi 6,59±4,06 su bardağıdır. Katılımcıların %72,3'si her gün düzenli üç ana öğün yemektedir; %62.6'sının temel öğünler dışında yiyecek-içecek tüketme alışkanlığı vardır. 28-35 yaş grubu işçilerin temel besin gruplarından üç öğünde tüketme sıklığı daha yaşlı olan işçilere göre yüksektir (p=0.028). Katılımcılar sebze ve meyve; et, yumurta, kurubaklagil; süt ve süt ürünleri bakımından yetersiz beslenmektedir. Günlük tahıl grubu besin tüketimleri yeterli fakat beyaz ekmek ağırlıklıdır. İşçilerin %41'inin hazır yemek (fast-food) türü besin tüketme alışkanlığı vardır. İşçilerin %52.5'i hafif şişman (BKİ=25.00-29.99), %18.3'ü obezdir (BKİ?30.00). BKİ ortalaması 27,30±3,53 kg/m2'dir. Katılımcıların % 20.9'unun bel çevresi 102 cm'den fazladır (ortalama 94,67±11,50 cm). 16 kişide metabolik sendrom olasılığı söz konusudur. To maintain a healthy body and mind, one has to have a balanced and sufficient diet. The importance of nutritional services has increased due to technological developments, urbanization and the increase in the number of working people as these people have at least one meal during working hours a day. This study conducted at a metal industrial institution focuses on the dietary habits of workers. The study also aims to advise workers with a metobolic syndrome risk by measuring their height, weight, waist circumference, blood pressure, bloood lipit values and fasting blood sugar measures, on their life styles and dietary habits. All 278 workers employed at the studied institution participated in the survey conducted. The average age of the participants is 44.76. More than half of them are graduates of vocational high schools (58%). They have been working at the forementioned institution for 19.07±8.69 years on average. Almost all the workers have lunch at work (97.8%). The percentage of smokers is 41.7%, the percentage of alcohol users is 5.8%. The average tea consumption per day is 8,34±4,66 tea glasses; water consumption is 6,59±4,06. 72,3% of the participants have 3 main courses every day on a regular basis. 62.6% consume food and beverages in addition to main courses. The average of 28-35 age group participants? percentage of consuming main food groups in 3 main courses, is higher than older participants? (p=0.028). Participants are not sufficiently nourished when it comes to vegetable, fruit, meat, egg and beans, milk and dairy products. Their daily grain products consumption is sufficient, however it is mostly based on white bread. 41% of workers comsume fast food products. 10.5% of participants are on a diet because of various reasons. The percentage of having breakfast regularly and eating between meals in those people who drink more than 8 glasses of water a day is higher than those who drink less water (p=0.012). 70.8% of the workers are overweight (BMI?25). The average BMI is 27,30±3,53 kg/m2. The waist circumference of 20.9% participants is more than 102cm(ave.94,67±11,50 cm). 113

Bu araştırmanın amacı, Ankara'da bir metal üretim ve montaj fabrikasındaki iş kazalarının nitelik ve nedenlerini belirlemektir. Araştırma sırasında 2007 Ocak ? 2008 Haziran arasında geçirilen iş kazaları sorgulanmıştır.Tüm işçiler 45 sorudan oluşan (45 soru içeren) bir anketi cevaplamışlardır. Sonuçlar bilgisayar kullanılarak değerlendirilmiştir.Çalışanların tamamı erkektir. İşçilerin yaş ortalaması 35,37±8'dir. İşçilerin % 42,4'ü ilkokul mezunudur. İşçilerin % 69,2'i işlerinden memnundurlar. Bu çalışma da, işçilerin % 71,1'ine işveren tarafından ilgili eğitim verildiği tespit edilmiştir. Personel koruyucu malzeme olarak baret, giysi ve ayakkabı kullanımı sıklığı yüksek olarak tespit edilmiştir.2007 Ocak - 2008 Haziran ayları arasındaki iş kazası geçirme sıklığı % 22,4'dür. 20-30 yaşlar arası iş kazası geçirme oranı % 34,4'dür. Bekar işçilerdeki iş kazası oranı % 57,1'dir. % 44,4'lük oranı ile iş kazaları en sık imalat bölümünde oluşmuştur. Başlıca kazalar, sıkışma, ezilme, gözüne çapak kaçması ve işçilerin üzerine parça düşmesidir. Kazaların başlıca nedenleri dikkatsizlik, kişisel koruyucu malzemelerin yetersizliği ve kişisel nedenler olarak belirlenmiştir.İşe başlarken, bölüm değiştirdiğinde işle ilgili gerekli eğitimlerin verilmesi, yaptığı işe uygun kişisel koruyucu malzemeler ve iş kazaları hakkında eğitim verilmesi faydalı olabilir. İş kazaları sonrası iş kazalarının incelenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması benzer kazaların oluşmasını önleyebilir.Anahtar kelimeler: İş Sağlığı, İş Kazaları, İş Güvenliği, Metal Endüstrisi This survey aims to show the characteristics of the accidents and the related factors at a stell structure production factory in Ankara, between January 2007 and June 2008.All the workers were asked to answer 45 questions at the given questionnare. SPSS for Windows was used for the statistical analysis.All the workers were male.the mean age of them was 35,37±8 , %42.4 had primary school diplomas, %69.2 of them were satisfied with their job. This survey showed that %71.1 of the workers were trained for the jobs. The ratio of using the personel protective materials, such as helmets, proper clothes and shoes was found to be high.Overall occupational accident rate between January 2007 and June 2008 was %22.4. Accident rate between ages 20-30 was %34.4. The production department was the most accident occured divisson of factory with a rate of % 44.4 . Leading accidents were compression, being crushed, eye contamination with welding powder and being crashed with blocks.Major causes of the accidents were found to be carelessness and shortage of personel protective materials.In conclusion; it would be useful to educate and train the workers about the job, to supply proper self protective materials, to evaluate the details of the former aaccidents and to take preventive measures would decrease the of occupational accident rates.After occurance of accidens to evaluate the details and to take preventive measures would decrease the rate of the accidents.Key words: workers health , occupational accidents , steel structure ındustry, occupational safety 103

ÖZET Bu araştırma TCDD İşletmesine bağlı Atölye ve Fabrikaların ağırlıklı olarak bulunduğu Behiçbey Bölgesinde1136 erkek işçi üzerinde 1994-96 yıllarında gerçekleştirilmiş kesitsel bir araştırmadır. Araştırmada önce anket uygulanıp sonra anamnez, fizik muayene ve laboratuvar bulguları kaydedilmiştir. Kayıtlardan iş kazaları ve hastalık raporları (işbaşı ve istirahat formları) çıkartılmış ve değerlendirilmiştir. Çalışanların çoğu (%77) 31-45 yaş grubundadır. % 52'si ilkokul mezunu, % 36.5'inin 2 çocuğu olduğu, % 34.2'sinin vasıfsız işçi olduğu saptanmıştır. Maruz kaldıkları ortam zararlılarının başında mazot, benzin, kireç ve yağ çözücüler gelmektedir. Geçirdikleri önemli hastalık olarak bronşit, kronik hastalık olarak ülser birinci sırada gelmektedir. Vücut kitle indeksi (BMI) değerlendirmesinde % 52.5 işçi şişman olarak bulunmuştur. Tansiyon ölçümlerinde % 22' kişide hipertansiyon bulunmuştur. Bunların % 85' i hiç şikayeti olmadığı halde muayenede saptanmıştır. Hemoglobin ölçümlerinde %36.&kişi sınırda anemik bulunmuştur. İş kazaları ile ilgili değerlendirmede işçilerin yüzde 60'ının çalışma yaşamlarının herhangi bir döneminde en az 1 kez iş kazası geçirdiği, bu iş kazalarının yaş, eğitim, meslek, ek-iş gibi değişkenlerle ilişkisinin istatistiksel olarak saptanamadığı görülmüştür. İşçilerin 1 yıllık iş-başı ve rapor kağıtlarının değerlendirilmesinde;alınan işbaşı ve raporların % 20.9'unun sosyat nedenli olduğu, yüzde 67'sinin 2 gün istirahat olarak bilinen kısa süreli istirahatın formu olduğu, bunların da en rahat SSK Hastanelerinden alındığı görülmüştür. Araşırma sonucu bulgular doğrultusunda önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: 1 )İşçi 2)İş kazası 3)Kronik hastalık 4)Devamsızlık 5)Fizik muayene 45 SUMMARY The Determination of The Health and The Safety Conditions of The Workers and Their Workplaces in The TCDD Ankara Behiçbey Region. This is a cross sectional study which was conducted on 1136 male workers employed in Republic of Turkey, General Directorate of State Railways Administration factories in Behiçbey region between 1994-96. In that study first of all a poll was taken and than, anamnez, physical inspection and laboratory finding were recorded. Work related accidents and diseas reports ( resting and working forms) were evalueted from the records. Most of the workers (77% ) were between 31-45, 52 percent were primary scholl graduated 36.5% had 2 children and 34.2. were unqualifed workers. They were exposed to diesel oil, gasoline, line and oil solvent. The bronchitis as an ilness, and ulcer as a chronic ilness were at the first line of the ilness that the workers got. In the body mass index determination, it was found that 52.5 % of the workers were obese. 22% of the workers of whom 85 % had no complaint related to blood pressure were found to have hypertension. As a result of hemoglobin measuraments 36.5% of the workers were found to be anemic at the boundry. Sixty percent of workers had one or more employment-related accidents which had no statistically significant relation with age, education, employment and part-time work. Evaluation of one-year working and resting reports reveaied that 20.9 % of the reports were social releated, 67% were short term (2 days) resting reports which were obtained mostly from social security hospitals. Some suggestions were made as a result of this study. Keywords: 1) Workers 2)lndustrial accident 3)Chronic disease 4) Absenteeism 5)Physical examination 46 51

ÖZET Bu çalışmada, küçük ölçekli işyerlerinde mevcut işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunlarını tespit etmek amacıyla, Ankara Siteler Sanayi Bölgesindeki araştırma sonuçları sunulmuştur. 1-9 işçi çalıştıran 100 ahşap mobilya imalat atölyesinde, bizzat işyerinde çalışan 100 işveren ve toplam 132 çocuk işçi ve çırağa konu ile ilgili yüzyüze görüşme suretiyle anket uygulanmış, işyerinin çalışma ortamı ile ilgili de araştırmacı tarafından İşyeri Bilgi Formu doldurulmuştur. Tanımlayıcı olarak planlanmış olan bu araştırmada elde edilen veriler, işyerlerine, işverenlere ve çocuk işçi / çıraklara ilişkin bulgular olmak üzere 3 ayrı kategoride ele alınarak değerlendirilmiştir. Araştırmada, işyerinin genel konumu, çalışma ortamı, makina tezgah ve aletler ile kullanılan hammadde ve ürünlerden kaynaklanan sorunlar ile çalışan işveren, çocuk ve çırakların demografik özellikleri (doğum yerleri, yaşları, aile yapıları, eğitim durumları), çalışma hayatına ilişkin özellikleri (çalışma koşullan, çalışma ortamı, geçirmiş oldukları iş kazaları, sağlık durumları vb.) incelenmiş ve nedenleri irdelenmiştir. Elde edilen bu bulguların ışığında da mevcut işçi sağlığı ve iş güvenliği sorunlarının çözümüne yönelik öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Küçük ölçekli işyeri, işçi sağlığı ve iş güvenliği, mobilya. ABSTRACT Descriptive study was designed in order to describe the occupational health and safety status of the small scale workplaces in Siteler region of Ankara. Study was held in hundred carpentry workshop which has 1-9 workers. Questionnaire filled out by face to face interview with hundred employers and 132 child workers or apprentices. The results were prepresented in to the three categories as workplaces, employers, child workers or apprentices. In this study overall conditions of the workshops, problems generated by the machineries, workdenches, instruments, raw maaterials or the end product and demografic characteristics of the employers, child worker and apprentices were investigated. Recommendations were established depending on the analysis of the results. Key Words: Small scale workplaces, occupational health and safety, carpentry. 169

ÖZET Türkiye'de 1989-1993 döneminde ortaya çıkan iş kazaları ve meslek hastalıkları istatistiklerinden hesaplanan kaza sıklık oranlarında bir azalma görülmekle birlikte, kaza ağırlık oranlarında bu yönde bir gelişme sağlanamamaktadır. Türkiye ile bazı Avrupa Topluluğu üyesi ülkelerdeki kaza verilerinin karşılaştırılması da, Türkiye açısından olumsuz bir gösterge olmaktadır. İSİG'in düzeyini belirleyen toplumsal ve ekonomik yapının temel bir unsuru olarak sendikaların işlevlerinin işyeri odaklı etkinliklerin taşıdığı önem, kuramsal ve alan araştırmaları yönünden araştırmayı gerektirmektedir. Çalışmada, alan araştırması İstanbul, Bursa ve Gebze'de kurulu, sendikal örgütlenme bulunan petrol, kimya ve lastik işkolu kapsamında 35 işyerinde gerçekleştirilmiştir. Uygulanan anket yönteminde, belirtilen işyerlerindeki İSİG Kurulu işçi temsilcileri ile sendika temsilcilerince doldurulan 45 adet bilgi formu değerlendirilmeye alınabilmiştir. Anket sayısının düşük olması, bulguların çözümlenmesinde betimsel/tanımlayıcı istatistik yönteminin kullanılmasını gerektirmiş, güvenilirlik ve anlamlılık testleri ile analitik çözümlemelerin yapılmasına olanak vermemiştir. Buna karşın, elde edilen bulgular, araştırma konusuna ilişkin önemli ölçüde bilgi içermektedir. Eğitsel, örgütsel, tüzel (Toplu İş Sözleşmeleri), yasal, kurumsal, yönetsel, vb. boyutlarda belirli bir bütünlük ve dizge içerisinde kuramsal olarak irdelenen sendikaların İSİG işlevlerinin işyerleri temelinde gerçekleşme düzeyi, alan araştırmasında sorgulanmakta ve bulgular verilmektedir: (i) İSİG'ne özgü, işyeri temelinde, katılımcılığa dayanan yatay ve dikey yönde, örgütlenmeler geliştirilememiştir; (ii) Sendikalar, işyeri temsilcilerine yönelik İSİG eğitimlerinde yetersiz kalmakta, bu konuda işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi yönünde etkili ola mamaktadır; (iii) Çalışma koşulları ve ilişkilerini her yönden düzenleme bakımından temel önem taşıyan Toplu İş Sözleşmeleri, İSİG sorunlarını kaynağında önleme yönünden etkin olarak kullanılamamaktadır; (iv) Sendi kaların işçilerin üretim içerisindeki konumunu değiştiremediği koşullarda, işçilerin katılımını içeren İSİG Kurullarının da etkin bir biçimde işleyemediği ortaya çıkmaktadır; (v) İş güvencesi başta olmak üzere, işçilerin toplumsal ve ekonomik kazanımlarındaki gerilemeler, çalışma koşullarının iyileştirilmesi yönündeki istemlerin önplan çıkmasını engellemekte, işçilerin sağlıksız ve güvenliksiz bir ortamda çalışmasını zorunlu kılmaktadır. Sendikaların, İşçi sınıfı örgütlenmeleri olarak, işçilerin çalışma ve yaşama koşullarının toplumsal ve ekonomik bakımdan iyileştirilmesi temel amacını doğrultusunda, işçilerin sağ lıklı çalışma ve yaşama koşullarına kavuşabilmesi için çok-yönlü bir yaklaşımı geliştirmeleri gerekliliği ortaya çıkmaktadır. 145 8. ABSTRACT There is an decrease at the frequency rates calculated by the statistics on work accidents and occupational diseases at the 1989-1993 term in Turkey, but there isn't any improvement on the severity rates at the same period of time. The comparison of accident data between Turkey and European Union countries reveals the negative situation of Turkey. The importance of the workplace activities of trade unions should be investigated by theoretical and field researches. Because, trade unions are the main actors of social and economic structure which affect worker health and job safety. The field research in this study has been carried out at 35 workplaces on petrochemical and rubber industry in Istanbul, Bursa and Gebze. Questionnaire method has been used in the study. Questionnaires have been answered by the worker representatives in Health and Safety Councils and the worker representatives at the workplaces. Totally, 45 questionnaire could be evaluated. The paucity of questionnaires has necessitated to apply descriptive statistical method in analysing the findings. This, also, made impossible to analyse by significance test. But, the findings give us important information on the matter. Trade unions functions at workplaces on health and safety in have been investigated and the findings have been given. These functions are examined at educational, organisational, legal (including collective agreements), administrative dimensions. The findings as follows: (i) There is no sufficient vertical and horizontal organisations based on participation at the health and safety field, (ii) Trade unions are not sufficient for the health and safety education of worker representatives; they are inefficient to oblige the employers who don't perform their responsibilities, (iii) Collective agreements which have an importance for working conditions and working relations can not be efficiently used to solve the problems in origin, (iv) In the conditions which trade unions couldn't change the position of workers in production process, it reveals that Health and Safety Councils don't efficiently work. The loses of the workers on the economic and social rights have prevented demands towards improvement of working conditions; they cause working in bad conditions. Trade unions should improve a multi-dimensional approach in the content of their main targets such as development of social and economic conditions of workers. 162

Bu araştırma, belediyelerde son yıllarda ortaya çıkan yeni hizmet üretim yöntemlerinin, belediye hizmeti gören işçilerin sağlık ve güvenlikleri üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Devletin küçültülmesi, kamunun ekonomiye müdahelesinin ortadan kaldırılarak ekonomide serbest piyasa işleyişinin egemen kılınması doğrultusunda son yıllarda hem Dünya hem de ülkemiz ekonomi poli¬ tikalarında uygulama alanı bulan yeni liberal görüşlerin etkisiyle, belediyeler de özelleştirme-taşeronlaştırma-şirketleşme uygulamalarına başvurmaya başlamışlardır. Bu uygulamalar, belediye hizmeti gören işçilerin başta ücret ve iş güvencesi koşullarını kötüleştirmekte, işçilerin sağlık ve güvenliklerini bozucu iş ortamlarına zemin hazırlamıaktadır. Araştırmamız 135 işçi arasında yapılan ve 26 sorudan oluşan bir anket çalışmasını içermektedir. Araştırma, Türkiye'de özellikle taşeron uygu¬ lamasına ilk başvuran ve bu uygulamayı giderek yaygınlaştıran belediyeler olarak bilinen Adana belediyelerinde çalışan işçiler arasında, 1995 Aralık ayı başında yapılmıştır. Anket yapılan işyerleri, Adana Büyükşehir Belediyesi ile Yüreğir ve Seyhan Belediyelerinin sorumluluk alanındaki işyerleridir. Araştırma, koşulların karşılaştırılmasına olanak vermesi amacıyla belediye işçileri, taşeron işçileri ve belediye şirketi işçileri arasında yapılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, anket yürütülen işyerlerinde, genel olarak işçi sağlığı ve iş güvenliği koşulları ya yetersiz ya da oldukça kötüdür. İşçilerin sağlık ve güvenliklerini etkileyen faktörleri, psiko-sosyal, fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çevresel faktörler olarak sıralamak olanaklıdır.UVJ Anket yapılan işçiler içinde en kötü koşullarda çalışanlar taşeron işçileridir. Belediye işçileri ise diğer işçilere nispeten daha iyi koşullarda çalışmaktadırlar. Belediye şirketi işçileri de taşeron işçilerine göre daha iyi koşullarda çalışmaktadırlar. Belediyeler işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda birtakım görevleri olan kamu kurumlarıdır, seçimle işbaşına gelmeleri ise bu nitelik¬ lerini pekiştirmektedir. Ancak, özellikle taşeron uygulaması, belediye hizmeti üreten işçilerin sağlık ve güvenliklerini, çalışma koşullarını kötüleştirmekte¬ dir. Sonuç olarak, bu uygulama ile ortaya çıkan sonuçların, belediyelerin kamusal nitelikleri ile çelişki içinde olduğunu saptamamız gerekir. 87 ABSTRACT This article is a report on the effects of the new service meth ods on the health and the safety of the municipality workers in last years New-liberal economy politics have been applied in the world and also in Turkey since the last years of 1970's. The main ideas of the new liberalism are to reduce the state intervention on the economy and to domi nate the free market mechanisms on the economy. Also municipal governments, with the effects of this thought, have experienced some methods such as privatization- contracting out. These methods have worsened the working conditions of the employees mainly wage and health and work safety conditions. This report contains an inquiry which has been performed among the 135 employees who works in the workplaces of the Adana munic ipalities on December 1995. These municipalities are Adana Greater Municipality, Seyhan and Yüreğir District Municipalities. The inquiry with 26 questions was carried out among the municipal workers, sub-contracting workers and municipal company workers. The main aim of this method is able to compare the conditions of the workers. According to the findings of the inquiry, health and safety con ditions in the workplaces carried out the inquiry is either bad or insufficient. Employees work under the bad psyco-social, physical, chemical, biological and environmental conditions. The sub-contract workers have employed under the worse con ditions. Municipal workers have employed relatively better conditions, if they are compared with the other workers. The municipal governments are public organisations which have also some duties and responsibilities on the worker health and safety. They come to power by the elections. This peculiarity of the municipalities is strenghtened their public characteristic. But, especially sub-contracting methods contradict with their public characteristic. 93

79- OZET Bu çalışmada, Mersin İli Sanayi bölgesinde oto boyama işi yapan 56 atölyenin iş yeri ortam özellikleri ve çalışma koşullan ile buralarda çalışan 213 işçinin sağlık sorunları incelenmiştir. İncelenen 56 atölyenin % 69.6 smda (39 atölye) havalandırma sistemleri yoktur. Atölyelerin % 59.0 ında işyeri temizlik durumu yetersizdir. Atölyelerin % 94.6 smda yemekhane bulunmamaktadır. Atölyelerde soyunma dolaplarının, duş yerlerinin ve ecza dolaplarının büyük oranda yetersiz veya hiç olmadığı saptanmıştır. Sanayi bölgesinde bulunan 56 atölyeden sadece 5 inde kapalı firm tekniği ile boya yapıldığı görülmüştür. Geriye kalan 51 atölyede ise atölye içinde veya atölye dışmda ^1 tabancası ile püskürtülerek boyama yapılmaktadır. Oto boyama atölyelerinde kullanılan çözücülerin bileşim miktarlarında önemli oranda benzen bulunmamaktadır. Çözücülerde bulunan ve atmosfere geçen bileşen toluendir. Atölyelerde oto boyama işi yapan işçinin maruz kaldığı toluen konsantrasyonu genellikle 200 ppm (750 mg/ml) eşik değeri aşmaktadır. İncelenen işçilerin yaş ortalaması 21.2 dir. Çalışanları % 93.9 gibi büyük bir oram ilkokul mezunudur. Çalışma sürelerinin ortalaması 9.8 yıldır. Günlük çalışma sürelerinin ortalaması ise 10.1 saattir.-80- İncelenen işçilerin sosyal güvencelerine bakıldığında % 35.0 inin sigortasız, % 65.0 ımn sigortalı olduğu saptanmıştır. Çalışanların % 31.0 inin iş elbisesi, % 62.9 unun maske, % 49.3 ünün eldiven gibi koruyucu malzemeleri kullanmadıklan saptanmıştır. İncelenen toplam 213 çalışanın işe girerken sağlık muayenesinden geçmediği ve periyodik sağlık muayenesinin yapılmadığı saptanmıştır. Çalışanların % 3 1.9 unun sağlık yönünden halen devam eden bir yakınması olduğu görülmektedir. Sağlık yakınmalarını % 57.3 ile dermatolojik şikayetler, % 26.5 ile genel etkilenmeye yönelik şikayetler, % 16.2 ile solunum sistemi ile ilgili şikayetler oluşturmaktadır. Çalışanların idrardaki hippürük asit düzeyi kontrol gurubuna göre yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Araştırmanın sonunda işyeri ortamının daha sağlıklı hale gelebilmesi, çalışanların sağlığının korunabilmesi için uygulanabilir çözüm yolları önerilmiştir. -81- SUMMARY In this study, the working environment and working conditions and the health problems of 213 workers who work in 56 car- painting workshops in Mersin Small Industry Area were analysed. In 39 workshop (% 69.6) there was no air circulation system. In % 59.0 of them, the working place hygiene conditions were improper. In % 94.6 of the shops, there was no dining-room. In most of the shops, there was no lockers, showers or first-aid facilities. The closed oven technology was established in only 5 of the 56 workshop. In the remainder hand-gun pulverising technology was used either incide the workshop or in the open area. In the solvents that are utilesed in this workshops there is no benzene, but there is toluene and this dissolves in the atmosphere. The risk threshold concentration value of toluene is 200 ppm (750 mg/ml) and in most of these workshops this value is surprised. The average age of the workers were 21.2. % 93.9 of them had only primary school education. Their working time average since they began to work was 9, 8 years and the average daily working time was 10.1 hours.-82- The % 65 of the workers had social security facilities and % 35 had not of the workers. % 3 1 of the workers did not have special working clothes, % 62.9 did not have masks and % 49.3 did not have gloves which are important protective measures in these places. Investigating all of 213 workers had not have medical examination when they first entered to the job and all of them did not have aby periodic medical examinations. In % 31.9 of them there was some kind of health problem and of these problems % 57.3 were dermatologic, % 26.5 were general feeling of not well being (malaise, headache, tiredness etc. ) and % 16.2 were respiratory. The hippuric acid level in the urines of the workers were higher than the control group. At the end of this investigation we gave them some advices about how the working environment-can be made more healthy and how the preventive health measures can be applied to the workers. 88

73- VU-OZET Bu araştırmada Ankara'da Ağaç İşkolunda faaliyet gösteren bir fabrika ile Sitelerdeki 26 işyerinde çalışan 218 işçi incelenmiştir. r Araştırmanın amacı işçilere ve işyerlerine ilişkin özellikler ile meydana gelen iş kazalarını ve bunları etkileyen faktörleri incelemektir. Sitelerdeki işyerlerinde genellikle az sayıda (1-10) işçi çalışmaktadır. İşyerleri çok katlı binalarda olup yangın merdiveni bulunmamaktadır. İşyerlerinin ısıtma, havalandırma gibi fiziksel koşullarının ve giyinip soyunma, yemek yeme, dinlenme yeri gibi sosyal koşullarının fabrika ile karşılaştırıldığında yetersiz olduğu tesbit edilmiştir. Sitelerdeki makina, tezgah ve el aletlerinin açma, kapama düğmeleri ve uyarı işaretleri bakımından yeterli güvenliğe sahip olmadığı görülmüştür. Araştırma grubunun çoğunluğunu genç yaştakiler oluşturmaktadır. Çalışanların tamamı erkek olup, öğrenim seviyesi genellikle ilkokul düzeyindedir. Sitelerde ve fabrikada çalışanların; öğrenim durumları, şu anda bulundukları işyerindeki çalışma süreleri ve yaptıkları işten memnun olmaları arasında farklılık olduğu görülmüştür. Sitelerde çalışanların % 37.9 u, fabrikada çalışanların tamamı sigortalıdır.-74- Çalışanların işyerlerine göre kariyerleri farklılık göstermektedir. Çalışanların yaptıkları işle ilgili aldıkları eğitim bakımından da işyerleri arasında farklılık vardır. Kişisel koruyucu malzeme olarak en fazla iş elbisesi kullanılmaktadır. Kişisel koruyucu malzeme kullanma ile öğrenim düzeyi arasında bir ilişki bulunamamıştır. İş kazaları ve nasıl önlenebileceği konusundaki bilgi düzeyleri çalışanların işyerlerine göre farklılık göstermektedir. Kazaya uğrayanların sayısı bakımından işyerleri arasında fark yoktur. İş kazasına uğramanın yaş ve öğrenim düzeyi ile ilgisi olmadığı, ancak kişisel koruyucu malzeme kullanma ile iş kazalarının önlenmesinin yakından ilgili olduğu bulunmuştur. İş kazaları çoğunlukla cisim düşmesi veya çarpması gibi nedenlerle meydana gelip, bu kazalar sıyrık, ezilme, kesilme şeklinde sonuçlanmaktadır. Bu bulgularla, Ağaç İş Kolunda küçük işletmelerde, İş Sağlığı ve İş Güvenliği Bakımından önemli eksiklikler olduğu saptanmış ve sorunların çözümüne yönelik önerilerde bulunulmuştur. -75- Vm-SUMMARY This study was accomplished on 218 workers of Wood Products Branch of Industry, employed at 1 factory and 26 workshops located at Siteler, Ankara. The aim of this survey is to determine the properties related to the workers and work places together with the work accidents and factors which effects such accidents. In general, a few workers (ranging from one to ten) are employed at the workshops in Siteler. Workshops are placed in multi-storied buildings without any fire-escapes. The physical conditions of the workshops such as heating and ventilating and the social facilities such as dressing places, dining-hall and resting places are found to be inadequate when compared with the similar places of the factory. From the point of on/off switches and warning signs; the machines, looms and hand-tools used at Siteler were found not to meet the adequate safety conditions. Most of the study group were consisted of youngsters. All of the workers were men and the average educational status of workers was primary school. Differences were determined among the workers employed at Siteler and factoiy on their educational status, their serving periods at their present worksites and then- sympathy for their work. The rate of insured workers was 37.9 % in Siteler and 100 % in the factory. The careers of the workers were different according to then- worksites. There were also differences among the workers on their educational levels in relation with their present occupations.-76- The workers wore coveralls mostly for their personal safety. It is found that no relations had been established between the use of personal safety materials and the level of education. According to their worksites differences were determined among the knowledge levels of the workers on occupational accidents and how to prevent them. There is no difference among the worksites in regard with the number of workers who have faced occupational accidents. It is found that there isn't any relation between occupational accidents and the age and educational level of the worker, however it is determined that there is close relation between the usage of personal safety materials and prevention of occupational accidents. Occupational accidents occurs mostly because of fall or hit of materials and those accidents cause peels, crashes and cuts. According to the results achieved, it is determined that there were important missings in regard with occupational health and occupational safety and therefore advices have been made in order to solve those problems. 92

Sanayileşmenin işyerlerinde çalışma ortamı ve çalışanları olumsuz yönde etkilemesi, başlangıçta fazla önemsemeyen işçi sağlığı ve iş güvenliği, olgusunun iş verimini ve işletmeyi tehlikeye sokmasıyla önem kazanmıştır. Bu aşamada yapılan çalışmalar sonucunda iş yerlerinde çalışma düzenini ve koşullarını kapsayan bir takım kurallar ve kanunlar çıkarılmıştır. Ülkemizde de, işverenin gözetme borcu ile işletmede gerekli tedbirleri alma borcunu, gereği gibi yerine getirmemesi sebibiyle işçinin uğradığı, iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle, ortaya çıkan zararından, (Sigortalı işçi işin sigortaca ödenmeyen kısmından, sigortalı olmayan işçilerin ise tüm zararlarından) işverenin sorumlu olduğu kabul edilmektedir. Bu konuyla ilgili iki farklı görüş vardır. Bunlardan birincisi kusurlu sorumluluğu savunan görüş: Bunlara göre iş kazası ve meslek hastalığına uğrayan sigortalı, sigortaca karşılanmayan zararı için açacağı davayı 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun akdi sorumluluğu düzenleyen 96 ve 332'nci maddelerine dayandırabileceklerini, diğer görüştekiler ise`kusursuz sorumluluğu` savunmaktadırlar. Bunlara göre iş kazası ve meslek hastalığından doğan sorumluluğu kusur sorumluluğu olarak nitelendirmek iş hukukuna ve hizmet akdinin işçiyi korumaya yönelik, sosyal ve koruyucu özelliği ile bağdaşmayacağını, sorumluluğunun kaynağına 1475 sayılı iş kanunu'nun 73'ncü maddesindeki işçiyi korumaya yönelik önlemler alma yükümlülüğünden aldığını işverenin bu alandaki sorumluluğunun da kusursuz sorumluluk olacağı düşüncesindedirler. Bizde bu çalışmamızda konuyla ilgili temel kavramlardan olan işçi sağlığı ve iş güvenliği, iş kazası ve meslek hastalığı tanımı ve unsurlarını açıkladıktan sonra işverenin sorumluluğunun hukuki niteliğini ve kusurlu kusursuz sorumluluğu savunan farklı yazarların görüşü ile Yargıtaym bu konudaki uygulamalarını karar örnekleri ile yansıtmaya çalıştık. That the industrialization affects working conditions and workers in a negative way has gained importance with the fact that the event of worker's health and industrial safety endangers working efficiency and company. As a result of studies made at this stage, some rules and laws which consist of working regulation and conditions have been legislated. Also in our country, it is accepted that employer is responsible for the damage arisen from industrial accident and disease worker met (Insured worker, from the part of work that is not paid by the insurance company, and all damages of workers not insured) as employer does not fulfil duty of protection and taking all essential precautions at company. There are two different views about this subject. The first one is the view which is in favour of faulty responsibility: According to these, insured one who met industrial accident and disease can base the lawsuit he will start for the damage not defrayed by the insurance company on the 96th and 332nd paragraphs of Law of Debts numbered 818 that organise responsibility of contract but ones who are against it defend faultless responsibility. According to these, qualifing the responsibility arisen from industrial accident and disease as the responsibility of fault does not agree with social and protective feature for labour legislation and service contract and they think the responsibility arises from the obligation of taking precautions for the protection of worker in the 73rd paragraph of labour law numbered 1475 and also responsibility of employer in this field will be faultless responsibility. After we explained the definition and elements of worker's health and industrial safety, industrial accident and disease, we tried to reflect legal status of employer's responsibility and views of two different writers defending faulty-faultless responsibility with the applications of supreme court of Appeal with samples of judgement. 78

79- ÖZET Karayolları Genel Müdürlüğü' nün Ankara 'da bulunan bazı birimlerinde yapılan bu çalışmada kişi sayısı 330' dur. Bu kişilerin işyerlerinde geçirdiği meslek hastalığı ve iş kazalarına ait bulgular istatistik tekniği ile değerlendirilmiştir. İncelenenlerin % 66.7 si iş kazası ve meslek hastalığı geçirmemiştir.% 30.6' sı iş kazası, % 1.8'i meslek hastalığı ve% 0.9'u da hem iş kazası ve hemde meslek hastalığı geçirmiştir. İncelenenlerin yaş ortalaması yaklaşık 37 yıl'dır. Çalışma sürelerinin ortalaması ise 16. yıl'dır. İncelenenler çalışma süresi bakımından tecrübelidirler.Bunlann % 93.3 ' ü evli ve % 6.7 ' si bekardır. İş kazası ve meslek hastalığı geçirenlerin % 64.3' ü lise altı eğitim seviyesine sahiptir.Bu kişiler 200 çeşit iş kazası geçirmiştir. Kaza sayısının çokluğu geçirilen kazaların küçük iş kazaları olduğunu göstermektedir. Bu kaza çeşitlerinden yırtık ve yaralar % 38.5 ile ilk sırada gelmektedir. İş kazası sonucunda ilk tedavi çoğunlukla hastanelerde yapılmıştır. İncelenenlerin çoğunluğu iş kazalarının dalgınlık,dikkatsizlik ve ilgisizlik neticesinde meydana geldiğini ifade etmişlerdir. Meslek hastalığı en çok asfalt işlerinde çalışan kişilerde görülmüştür. İncelenenlerin ; - % 70 ' i işverenin İSİG konusunda almış olduğu tedbirleri, - % 70 'i devletin ve işverenin denetim ve eğitim faaliyetlerini, - % 77.2 ' si bağlı bulunan sendikanın İSİG hususunda yaptığı faaliyetleri, - % 67.3 'ü işyeri sağlık birimi ve bağlı bulundukları sağlık kurum ve kuruluşlanmn imkanlarım yetersiz bulmuşlardır. İş kazaları ve meslek hastalıklarının büyük ölçüde sosyal yaralar açtığı ve parasal kayıplara neden olduğu herkezce bilinmektedir.Burılann önlenmesi, ilgili kurum ve kuruluşların ortak katkılarıyla mümkündür. -80- YABANCI DİLDE ÖZET İn this study which was made in some units in Ankara of the General Directorate of Roads,the number of informants is 330. The findings about the vocational disease and accupational accident which these persons have had in their work places have been evaluated by statistical technigue. % 66.7 of the informants have had neither an accupational accident nor a vocational disease. % 30.6 persons have had only an occupational accident,% 1.8 persons have had omly a voctional disease, while % 0.9 persons have had both an accupational accident and avocational disease. The average of those studied is 37.The average total service time is 16 years.Those studied are considered to be experienced as regards the total service time.While % 93.3 are married, % 6.7 are single. Of those who have had an accupational accident and avocational disease,% 64.3 have an educational level lower than high school level.These persons have had 200 sorts of accupational accident.That the number of accident is high shows that the accident are minor ones.Of those accident types,tears and wounds rank first by % 38.5. Most of the primary treatments after the accupational accidents were realized at the hospitals.Most of those studied says that the accupational accident are caused by absentmindedness, carelessness and disinterestedness. Vocational diseases occur most amongst those working in asphalt -related positions. % 70 of those studied thinks that precautions taken by the employer for work healt and work security are inadequate. % 70 think that the inspection and ttaining activities by the employer and state are inadequate,while % 77.2 finds inadequate the activities by the trade unions they aremember of in the area of labour healt and work security.-81- % 67.3 of those studied finds inadequate the facilities at the healt units at their work places and the healt institutions which they are connected to. ît is known by everybody that accupational accident and vocational diseases lead to deep social grievances and monetary losses.prevetion of all these is possible only through joint efforts by the concerned persons and institutions. 857

ÖZET Bu çalışma kara ulaşım sistemi olarak ülke ekonomisinde önemli yeri olan demiryolu taşımacılığında kilit personel olan lokomotif sürücülerinin sağlık güvenlik koşullarının saptanması amacı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kesitsel tipte epidemiyolojik bir çalışmadır ve evreni Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları 2. Bölge Başmüdürlüğü bünyesinde çalışan 308 lokomotif sürücüsüdür. Çalışmada yüz yüze anket yöntemi ile anket çalışması, sistem muayenesi, laboratuvar tetkikleri ve odiometri, spirometri gibi fizyolojik testler uygulanmıştır. Ayrıca çalışma ortam koşulu olarak değişik tip lokomotiflerde ve lokomotif bakım atölyesinde işyeri durum saptama çalışması ile, yatakhanelerde durum saptama çalışması gerçekleştirilmiştir. Makinistlerin yaş dağılımında 40 - 49 yaş grubu ilk sıradadır (% 5 1.6), % 1 1.0 1 50 yaş üzerindedir. Eğitim durumu dağılımında % 33.4 ü ilkokul mezunu iken % 46. 1 i teknik lise mezunudur % 98.8 i evlidir, aile yapıları belirgin oranda çekirdek ailedir. Sağlık hizmetleri için kurumun sağlık sistemi yanısıra diğer sağlık birimlerinden de faydalanılmaktadır. Periyodik psikoteknik muayene son iki yıl içinde sadece 22.7 oranında yapılmıştır. Sadece % 14.6 sı sağlıkla ilgili bir kursa katılmıştır. Makinistler bu alanda çalışmaya başlamadan önce çok değişik meslek gruplarında çalışmışlardır. Aylık çalışma süresi % 92.9 oranında 250 saatin üstündedir ve ayda ev dışında geceleme 11-20 günde yoğunlaşmaktadır (% 85.3) ve vardiyalı çalışılmaktadır. Çalışılan lokomotif tipleri çeşitlidir. Makinistlerin %10.1 i kalıcı iz bırakan, % 8. 1 i kalıcı iz bırakmayan en az bir iş kazası geçirmiştir. Sistalodiastolik hipertansiyon % 7.8, diabetes mellitus % 1.9, aterosklerotik kalp hastalığı % 1.6, anemi % 4.0 olarak saptanmıştır. Dispeptik şikayetler % 13.6 dır, % 65.7 si hafif şişman ya da şişman olarak değerlendirilmiştir. Mikroskopik idrar tetkikinde % 24.4 oranında 5 ve üzeri lökosit tesbit edilmiştir. Spirometri muayenesi sonucunda FEV 1/ FVC değerlerinin % 2.1i yaş, cins ve boya göre normal değerlerin % 80 ninin altındadır. Fizik muayene sonuçlan arasında 18 makinistte (% 5.8) obstriktif tip solomun yetmezliği tanısı konmuştur. Spirometrik tetkiklerin (FEVİ/FVC değerleri) sigara kullanımı ile karşılaştırılmasında halen günlük sigara kullanımı ile istatistiksel anlamlı farklılık saptanırken (p = 0.008), toplam sigara kullanma süresi ile istatistiksel anlamlı fark saptanmamıştır ( p > 0.05). Odiometri muayenesi sonucunda konuşma frekansları olarak değerlendirilen 2000 Hz altı frekanslarda işitme kaybı sağ kulakta % 1.6 (5 kişi), sol kulakta % % 4.4 (13 kişi), her iki kulakta % 2.0 (6 kişi), mesleki işitme kaybının başladığı 4000 frekansda sağ kulakta % 6.4 (19 kişi), sol kulakta % 17.9 (53 kişi), her iki kulakda % 19.3 (57 kişi) makinistde işitme kaybı saptanmıştır. Mesleki işitme kaybı görülmesi 54toplam çalışma süresi yani maruziyet arttıkça artmaktadır (p < 0.01), yaş ile de artmaktadır (p0.05). The odiometric tests showed that 3.7% of the drivers had hearing loss for the right ear under 2000 Hz frequency, 6.5 % for the left ear, and 2.0 % bilateral. Occupational hearing loss at and above 4000 Hz frequency was seen in 52.8 % for the right ear and 36.9 % for the left ear, and bilateral in 19.3 %. Ocupational hearing loss increases as the age and total work years increases (pO.01, pO.Ol respecxtively). For different locomotive types the odds ratio of hearing loss (higher than 4000 Hz, 26 dB), for the ones who worked theree or more years, compared to those who worked 56less than three years was 2.7 for steam locomotives, 1.6 for 24000 and 22000 locomotives. The working conditions were better in electric-powered locomotives than diesel ones. The conditions of the guest houses in the bigger cities were better. 57 68

90 - 3.2. ÖZET Bu araştırma işsizlik olgusunu inceleyerek, işsizlerin kişisel özelliklerini, sosyal güvenlik ve çalışma hayatına ilişkin sorunlarını, isçi sağlığı ve iş güvenliği bilgi düzeylerini ve endüstriyel alanda sosyal hizmet mesleğinden beklentilerini belirlemek amacıyla planlanıp uygulanmıştır. Araştırma Ankara iş ve işçi Bulma Kurumu önünde Ocak 1993'te 200 kişi üzerinde yapılmıştır. îs bulmak üzere îs ve işçi Bulma Kurumuna başvuran 200 kişinin % 73.5' i 20-29 yas grubu kişiler oluşturmuştur. Bunların % 77. 51 i ilk ya da ortaokul düzeyinde eğitim görmüşlerdir. îlk iş aramaya başladıklarında iş bulsalardı bugüne kadar çalışmış olacakları süre ortalama 6.3 yıldır. iş arama nedeniyle çalışmış olacakları sürenin 3 yılı, diğer bir anlatımla 1/3'ü iş aramakla kaybedilmiştir. Bu kişiler bu güne kadar ortalama 3.68 kez iş değiştirmişlerdir. Ortalama sigortalanma süreleri 1.32 yıldır. Bu kadar sık iş değiştirmeye karşın ortalama işe giriş muayene sayısı 0.60 'dır. iş kazası geçirenlerin oranı % 21.51'dir. İncelenenlerin % 42.5' inin bir mesleği yoktur ve îş ve işçi Bulma Kurumundan is bekleyenlerin ancak % 32.5' i halen bir iste çalışmaktadır. Halen bir isi olsun olmasın kendilerinin ve bakmakla yükümlü oldukları ailelerinin geçim sıkıntısı ve psiko-sosyal sorunlarının olduğunu, iş yerlerinde problemlerinin çözümünde kendilerine yardımcı olacak bir birimin olmadığını belirtmişlerdir. Araştırmaya katılanların % 70.5' inin işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda hiç bir bilgilerinin olmadığı saptanmıştır. -91- 3.3. YABANCI DİLDE ÖZET-SUMMARY This survey is planned and implemented for the purpose of studying the unemployment issue, to indicate the personal characteristics of unemployees, their problems as regards to social security and working life, their level of information on occupotional safety and health and their expectations from social service profession in industrial field. The survey was carried out on 200 people in January 1993 in front of Labour Exchange, Employment Bureau in Ankara. 73.5 % out of 200 people who applied to Labour Exchage, Employment Brueau to find a job; consisted of 20-29 years old people. Out of these people 77.5 % have had primary or secondary school level education. If they could find a job when they first applied, the period they had worked till today would be average 9.25 years. However, the period they have worked till today is averege 6.3 years. 3 years period that they would have worked for finding a job, in other words, 1/3 of the period have been lost. Those people, have changed work average 3.68 times. Their average insurance time is 1.32 years. Despite of no frequent work change, the average number of health inspection for work is 0.60. The rate of those who had job accidents in 21.51 %. Those on whom the survey was carried out, 42.5 % had no profession and from those who awaits a job from Labour Exchange, Employment Bureau, only 32.5 % is working in a job. Whether they have a job or not, they themselves and their families, they have to support have problems of living and phycho-social problems and they have stated that there is nobody who will help them in solving their problems. It has been established that from those participated in the survey 70.5 % have no information on occupational safety and health. 95

175 VII. ÖZET Çalışma hayatında karşılaştığımız, iş kazaları ve meslek hastalıkları küçümsenmeyecek sayıda İnsan hayatına mal olmakta, geçici veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanmaktadır. Yine bilinmektedir ki, her iş kazası ve meslek hastalığının altında, çalışanların güvenlikten yoksun bir faaliyeti ile güvenlikten yoksun bir mekanik fizik şartın varlığı ve uygun olmayan kişi, malzeme ve çalışma ortamı yatmak tadır. Kazaların ise %98'inin önlenebilir nitelikte olduğu düşünülürse, bu önlenebilirlik olgusu Türkiye gibi iş kazaları ve meslek hastalıkları alanında dünyanın ilk sıralarında yer alan ülkelerde büyük önem taşımaktadır. Türkiye'de işçiler tarımdan sanayileşmeye geçişte ve yeni teknoloji kullanımına uygun olarak belirli bir eğitimden geçirilmeden üretim sürecine katılmaktadırlar. İşverenler, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerine, maliyet arttırıcı etkileri sebebiyle gerekli önemi göstermemektedirler, işçi sendikalarının da, işçilerin ekonomik kaygılarını düzeltmeden bu konuya yeterli önemi vermeleri beklenilmemektedir. İş kazaları ve meslek hastalıklarının büyüklüğünde önemli bir sebep de, denetim sistemindeki dağınıklık, yeterli eleman ve caydırıcı olmayan müeyyidelerden kaynaklanmak tadır. Bütün bunlara, gelişmiş ülke örneklerindeki gibi, konuyla ilgili araştırma ve incelemelerde bulunan enstitülerin azlığı da eklenmelidir.176 Bilimsel ve teknolojik alandaki gelişmeler öylesine hız kazanmıştır ki, bu gelişmelerin sonucu olan makina, araç gereç ve kimyasal maddelerin insanlar üzerindeki bedeni ve ruhi etkileri henüz tam olarak bilinememektedir. Böyle bir ortamda, işçi sağlığı ve iş güvenliğinin korunması yolunda, çağın yine teknolojik olarak ortaya çıkardığı her modern gelişme işverenlerce takip ve uygulanmak durumundadır. Bu ihtiyaç hukuki düzenlemelerde de uyulması zorunlu kurallar haline getirilmiştir. Türkiye'de konuyla ilgili en önemli düzenleme, iş Kanunu'nda yer almakta olup buna göre, her işveren, işyerinde işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki şartları ve araçları noksansız bulundurmakla yükümlüdür. Burada, aklın, ilim, fen ve tekniğin böyle bir tedbirin alınmasını gerekli görüp görmediği hususu ölçü olarak alınmaktadır. Sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamını tesis etmek hukuki bir yükümlülük olduğu kadar ahlaki ve vicdani bir görevdir. 177 Vin. YABANCI DİLDE ÖZET (SUMMARY) Labor accidents and occupatınol diseases that we have faced with in labor life, cause the death of a lots of ?workers and resulted with temporary or permanent loss of labor power. And it also' be known that the reasons that lie behind these labor accidents and occupational diseases are; unreliable mecnanical and physical conditions and activities and unappropriate personal, material and operational atmosphere. If we know the reality that 98 % of these diseases are preventable, in the countries that are primary in the rank of labor accidents and occupational diseases, like Turkey, the phenomenon of `preventable` is more important. Workers, in Turkey, in the process of transformation from agriculture to industrialization, have addet to production process without any skill -which is appropriate to new technology. Employers do not care with the issues of worker's health and labor security because of their expensive cost. Labor Unions, also, do not interested enough with those issues without providing any improvement in income levels of the workers. The other important reasons in the magnitude of labor accidents and occupational diseases are one; the organization in inspection system and the second unskilled personal and unfunctional penal code. Additionally the absence of institutes which make researches and observations in those issues is another important factor.178 The speedy improvements in scientific and technological sphere, made impossible to measure the affects of new machines, tools and chemical elements on human health. In this condition, employers have a great responsibility for protecting the health and security of their workers. There are also some norms in penal code for that purpose. In this issue, the most important regulation in Turkey exists in labor law. According to this law each employer have to protect his worker's health and have to provide their security in work places. In this process the mean criteria are the ration, science and technology. Providing a healthy and secure working conditions is a moral and consciensive as well as a juridical duty. 189

68 ÖZET Bu çalışmada Et-Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Ankara Kombina Müdürlüğünde çalışan 116 işçi incelenmiştir. İncelenenlerin yaş ortalaması 38'dir. Öğrenim durumlarının ilkokul düzeyinde yoğunlaştığı görülmektedir. İşçilerin kurumda çalışma süreleri ortalaması 9 yıldır. Kurumdaki yedi çalışma birimi ise kesimhane, derihane, parçalama bölümü, konserve ve üretim birimi, rampa ve soğuk depo, rendering dairesi ve teşhir birimidir. Çalışanlardan bir yılını doldurmamış olan geçici işçilerin ve emeklilikten sonra yeniden çalışanların dışında tümü sigortalıdır. Araştırmada koruyucu malzeme kullanma oranının % 82. olduğu saptanmıştır. Eğitim durumlarına göre koruyucu kullanma yüzdelerine bakıldığında önemli bir farklılık görülmemektedir. Koruyucu malzeme kullanımının yoğunlaştığı birimler kesimhane, teşhir birimi, rampa ve soğuk depo ve konserve ve üretim birimidir. Çalışanların yaş gruplarına göre işten kaynaklanabilecek hastalıklar ve kazalar hakkındaki bilgilerinin artmadığı görülmüştür. Et- Balık Kurumu'nda gerçekleştirilen bu araştırmada iş kazası geçirenler % 20.7 olarak bulunmuştur. Yaş grupları büyüdükçe kazalarda bir azalma görülmemektedir. iş kazası geçirme yüzdesi en büyük olan grubun lise mezunu ve daha üst düzeyde eğitime sahip olanlar olduğu saptanmıştır. Araştırmada koruyucu malzeme kullanımı ile iş kazası geçirme arasında istatistiksel olarak önemli bir ilişki saptanmamıştır.69 iş kazası meydana gelen birimler 'özellikle kesimhane, parçalama bölümü, konserve ve üretim birimleridir. Genç yaştaki çalışanların geçirdikleri iş kazalarında kişisel kusurların daha büyük oranda rol oynadığı saptanmıştır. 70 SUMMARY In this study 116 workers, working in the Ankara Abbatoir of the General Directorate of Meat and Fish Company were examined. The avarage of the age of the examined workers is 38. Their education status are seen to be dominant on primary school education. The avarage of the working duration of the workers is 9 years. The 7 working units in the company are consisted of Slaughtering hall, Skin processing place, Section of breaking into pieces, Canned meat production section, Ramp and Deep- Freeze, Rendering Section and Exhibiting Unit. All of the workers have social insurance except the ones working less than one year and the ones startng to work after retirement. In this research the rate of using protective materials was found to be 82 %. No important difference was observed with respect to the fact of using protective materials according to the age groups. The units in which the protective materials are widely used are slaughtening hall, Exhibiting Unit, Ramp and Deep- Freeze and Canned Meat Production Unit. It was observed that there was no increase in the informaton of the workers with reespect to age groups on the diseases and accidents that can be originate from the nature of work. In this research which was carried out in Meat and Fish Company, 20.7 % of the workers were found to be exposed to occupational accident. There is no decrease in the accidents with respect to the increase in the size of the age groups. The age group71 with the highest percentage of being exposed to occupational accident was determined to be highschool education or the higher education groups. No statistically important carrelation was found between the usage of protective materials and being exposed to an occupational accident (P>0.05) The units in which the occupatonal accidents occur are especially slaughtening hall, Section of breaking into pieces, Canned meat producton unit. The individual faults were determined to play more important role on the young workers being exposed to occupational accidents. 76

Tezin Konusu : Ankara İli Büyükşehir Belediyesine Bağlı Üç İlçe Belediye Temizlik İşçilerinde, îşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Açısından Durum Saptama Araştırması. Öğrencinin Adı Soyadı: Füsun TORUN Tez Danışmanının Adı Soyadı: Doç. Dr. Remzi AYGÜN Anabilim Dalı :Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kazaların Demografisi ve Epidemiyolojisi. Yılı : 1994 Statüsü : Yüksek Lisans Tezi. ÖZET Bu çalışma gittikçe güncelleşen bir sorun haline gelen çöp ve çöple birinci derecede ilgili temizlik işçilerinin genel olarak sağlık; özel olarak da iş sağlığının korunması ve uygun düzeye getirilmesi için gerekli görülen durum değerlendirilmelerine katkıda bulunmak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada temizlik işçilerinde iş kazalarına sebep olabile cek faktörler, iş güvenliği bilgi düzeylere ile sağlık problemleri ele alınmıştır. Araştırma sonucu elde edilen bulgular şanlardır: Eğitim seviyeleri ilkokul düzeyindedir. İşçiler koruyucu gereç verildiğinde kullanma eğilimindedirler. Bakmakla yükümlü oldukları kişi sayısı ortalama beş kişidir. Temizlik işçilerinin periyodik muayeneleri düzenli yapılmamak tadır. İşçilerde, iş yaparken başka bir araemn kendilerine çarpmaları sonucu oluşan iş kazalarına rastlanılmaktadır. Meslek hastalığı hakkında yeterli bilgileri yoktur. Hastalıklarında öncelikle S.S.K polikliniğini kullanmaktadır- lar. İşçilerin koruyucu kullanmaları ile sağlık sorunları arasında bir ilişki bulunamamıştır. İşçiler başka bir iş bulamadıklarından dolayı işlerinden mem nun olduklarını söylemektedirler. İşçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda hiçbir eğitim, kurs, konferans verilmemiş olup, sendikanın sağlık durumlarıyla ilgilenmediği sonucuna varılmış ve bu soranların çözümü ile ilgili öneriler belirtil miştir. Tezin Konusu :Ankara İli BUyükşehir Belediyesine Bağlı üç İlçe Belediye Temizlik İşçilerinde, İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Açısından Durum Saptama Araştırması Öğrencinin Adı Soyadı : Füsun TORUN Tez Danışmanının Adı Soyadı : Doç. Dr. Remzi AYGÜN Anabil im Dalı :Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kazaların Demografisi Ve Epidemiyolojisi Yılı Statüsü :1994 : Yüksek Lisans Tezi SUMMARY This study has been prepared in order to son tribute to the necassary supervision of the healthcare in general; workplace safety, protection and (bringing them to anacceptable level) in particular of the waste-related workers workplace safety knowledge levels; and their healt problems had been investigated. Main findings of the are as follow; -Workees are primary school educated,. -Workers tend to use safety protections when are given, -Workers are not subject to periodical medical axamination, -Workers accidents are mainly due to hits by vehicles passing by -Workers have no enough information about professional hazards, -Workers go to the SSK (workers main healt and other insurance institution) clinics primarily, -No relation between use of safety protection and healt problems had been found, -Workers tell satisfaction about their job (probably for they wouldn ' t find another one ), -Workers have been given no aducation seminar, course or anythhing similar, -Trade unions have to interest in workers healt situation and protective measures. 78

ÖZET Ankara'da kurulu bir çimento fabrikasında, vardiyalı işçilerin sağlık sorunlarını belirlemek amacıyla yapılan araştırma kapsamına 83 vardiyalı, 40 sürekli gündüz çalışan toplam 123 işçi alınmıştır. Araştırma sonucunda; vardiyalı işçilerde sigara içme oranının sürekli gündüz işçilerinden. daha fazla, günlük ortalama uyku sürelerinin ise daha' az olduğu, mide rahatsızlıkları, baş ağrısı, kilo alma ve halsizlik yakınmalarının vardiyalı işçilerde sürekli gündüz işçilerine göre önemli oranda fazla olduğu bulunmuştur. Vardiyalı işçilerde tüm nedenlere bağlı absentizm hızı, sürekli gündüz işçilerine göre daha düşükken, hastalık ve iş kazası nedeniyle absentizm başına ve kişi başına ortalama iş saati kayıpları daha yüksektir. Vardiyalı işçilerde kaza sıklık oranı vardiyasız işçilere göre daha düşük olmasına rağmen kaza ağırlık oranı daha yüksektir. Gece vardiyasında işçilerin algılama, dikkat ve yakın hafıza düzeyleri sabah ve öğleden sonra vardiyasına göre önemli ölçüde düşmektedir. 74 SUMMARY Aspects of shiftworkers' health were studied in a cement factory in Ankara. 83 shiftworkers and 40 non-shiftworkers were investigated and compared. The analysis of data showed that shiftworkers smoked more than day workers. Daily average sleep hours were less shiftworkers than day workers. Shiftworkers significatly suffered more than non-shiftworkers from digestive problem, headache, obesity and fatigue. Comparisons between day and shiftworkers pointed out that while shiftworkers had less total absenteeism rate they had more severity of absenteeism due to sickness and injuries. Although accident frequency rate was less than day workers, accident severity rate was found higher in shiftworkers. Perception, attention and immediate memory significantly decreased for night shiftworkers in comparison with others. 75 80

Bu tezde, vardiyalı çalışmanın isçi sağlığı ve is güvenliği açısından önemi araştırılmıştır. Bu amaçla çalışmamızın birinci bölümünde, vardiyalı çalışmanın doğusu, gelişimi, vardiya türler, vardiyalı çalışmanın düzenlenmesi ile vardiyalı çalışmanın isçi sağlığı ve is güvenliği üzerine yapmış olduğu etkiler araştırılmıştır. Çalışmamızın ikinci bölümünde konuyu bir işyeri düzeyine indirerek M.K.E.K. Pirinç Fabrikasında vardiyalı sistem ile çalışan isçilerin isçi sağlığı ve is güvenliğine ilişkin sorunlarını ortaya koymak amacıyla da bir örnek çalışma yapılmıştır. Araştırma tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Araştırmanın örneklemi M.K.E.K. Pirinç Fabrikasında vardiyalara giren isçiler oluşturmuştur. Veri toplama amacıylas isçilerin bağımsız özelliklerini içeren, isçi sağlığı ve is güvenliğini etkileyen, vardiyalı sistemden kaynaklanan etkiler hakkındaki görüşlerini ortaya çıkaracak sorunları içeren soru kağıdıkullanılmıştır. Veriler yüzdelik ve ki-kare testi ile değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda işçilerin büyük bir kısmında vardiya sisteminde çalışmanın sosyal yaşantılarını, aile ve çevre il ikilerini, uyku düzenlerini etkilediği görülmüştür» İşçilerin en fazla şikayet ettikleri konuların başında da yorgunluk, bas ağrısı ve sinirlilik gelmektedir. Bütün bu sonuçlar diçjer literatürlerdeki sonuçlarla benzerlik arz etmektedir. Ayrıca M.K.E.K» Pirinç Fabrikasında işkazası sayısının -Fâzla, olduğu, kaza sonucu olarak da çeşitli organ yaralanmaları gözlenmiştir. Vardiyalı sistemle çalışmanın işçiler üzerine vermiş olduğu etkileri en aza indirmek ve iş kazalarını biraz olsun önlemek için de şu sonuçlara varılmıştır; - Vardiyaların işçi sağlığını en az etkileyecek şekilde düzenlenmesi. - İşçilere hizmetiçi eğitim faaliyetlerinin düzenli olarak verilmesi. - İşyeri teknik emniyet tedbirlerinin alınması ve kişisel koruyucuların temin edilerek, işçilere bunların kullandırılması - Vardiyalı sistem ile çalışan işçilere bazısosyal faaliyetlerin uygun saatlerde yapılması, işyerinde sürekli hizmet veren kantinlerin bulundurulması, vardiyalarda gidip gelmede ulaşım kolaylığı sağlanması vb») çeşitli kolaylıklar gösterilmesi gibi ihtiyaçları olduğu gözlenmiştir. In this thesis, the importance of shift world in the aspect of worker health and work safety has been searched» For this reason, at the first of stage of the search? we searched the rise and development of the shift working, the kinds of it, as well as the regulation of shift working and its effects on worker health and work safety. At the second stage, having reduced the subject into a working place we have searched the problems of the workerss working at the MKEK Brass Factory with shift working system, about worker health and worked safety» The search has been planned descriptive» The samples of the search were the workers of MKEK Brass Factory, who are working with shift system» In order to collect data, a question sheet which was containing the questions to sport the independent characteristics of the workers, to mention the effect of the shift working on worker's health and work safety has been used in this search. The datas have been evaluated by the tests of percent age and K*.It has been realized after the search that working at the shift system effects the social lif es, the relationships with the.family and surroundings and sleeping systems of the workers. The fatigue, headache and been nervous are amongst the biggest problems of workers which a.re the workers mostly complaining.. All of these results show similarities to the results of literatures. Moreover, it has been observed that, the work accidents and injuries related to them B.re in high amounts. In order to reduce the affects of shift working system and to prevent the work accidents, below mentioned results obtained? - Shifts should be regulated so that to protect the worker's health. - The serve in education should be given to the workers regularly. - The technical safety measurements should be taken. Also, the workers should be supplied personal safe guards - Shift workers should be provided some possibilities, (e.g. some social facility should be arranged at suitable times, there should be cafeterias serving day and night, transportation possibility should be supplied for the workers.). 120

74- VII. ÖZET Bu çalışmada Ankara'da Hazır giyim işkolunda faaliyet gösteren 1 fabrika 18 atölyede çalışan 314 işçi incelenmiştir. Araştırmamızın amaçları ise, fabrika ve atölyelerde çalışanların karşılaştırmalı olarak; kişisel özelliklerini, çalışma yaşamına ilişkin sorunlarını, sağlık durumları ve işyeri ortamı fiziki faktörlerin özelliklerini belirlemektir. incelenenlerin çoğunluğunun genç denilebilecek yaş grubundadır, çalışanların çoğunluğunu kadınlar oluştururken, öğrenim durumlarının ilkokul düzeyinde yoğunlaştığı saptanmıştır, işyeri değiştirme sıklığı fabrikada çalışanlara göre atölyelerde daha fazla olduğu saptanmıştır. Sigortalı işçiler, fabrikada % 71.3 atölyelerde % 27.7 dir, Her iki grupta da son üç işinden ayrılma nedenleri, sırasıyla ilk üç neden; ücret azlığı, işyeri kapanması, sigortalı olmayışı saptanmıştır. çalışma ortamanının aydınlatma ve ısıtmasını yeterli bulanların yüzdesi atölyelere göre fabrikada daha fazla iken, havalandırmayı yeterli bulanlar atölyelerde daha fazladır. işyerindeki sosyal birimleri; iyi ya da yeterli bulanların yüzdesi atölyelere göre fabrikada daha fazla bulunmuştur.-75- încelenen isçilerin halen yaptıkları işin tehlikelerini ve korunma yöntemlerini `tam biliyor` olanlar, atölyelere göre fabrikada yüzde olarak daha fazla olduğu görülmüştür. incelenenlerin ilk üc yakınması; fabrikada, sinirlilik, baş ağrısı, güçsüzlük-yorgunluk; atölyelerde ise sinirlilik sırt ağrıları, bas ağrısı bulunmuştur. Periyodik sağlık muayenesi olanlar fabrikada % 18. 1, atölyelerde % 9. 6' dır. Fabrikada çalışanların % 77.7 si, atölyelerde çalışanların % 20.9 u yakınması olduğunda hekimine başvurmaktadır. -76- SUMMARY This study was accomplished on 3 14 wonkers employed at 1 factory and 18 workshops in Ankara that manufactures ready made clothes. The aim of this investigation is to determine, comparatively, the personal individual property, problems in working experience, health conditions and property of work-placeenvironment physical factors of workers in factories and workshops. Study groups were mostly consisted of youngsters and majority of the workers were women and average educational status of workers was primary school, tt was determined that the frequency to change work was higher for workshop workers than the factory workers. The rate of insured workers was 71. 3 % in the factory and 17. 7 % in the workshops. The rate of workers subjected to periodical examinations was 18.9 % in the factory and 9.6 % in the workshops. 77.7 % of the workers in the factory and 20.9 % of the workers in the workshops apply to S.S.K. hospital on resident physician when they have a complaint. Depression, headaches and fatigue were the major complaints for the workers in the factory, whereas depression, backaches and headaches were the major complaints for the workers in the workshops.-77- The rate of workers, who are fully aware of the dangers and the protection methods in their worksite was higher in the factory than the workshops. The rate of workers, who fold that illumination, heating and social facilities in the worksite was sufficient or satisfactory, was higher in the factory than the workshops. 92

ÖZET Bu çalışma selofan liretimi yapan bir fabrikada, karbon sülfürle çalışan toplam yetmiş üç işçi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmada işçilerin karbon sülfür'den etkilenme düzeyleri iyot-azit testi ile tayin edildi. Bu test, karbon sülfür'ün idrarda bulunan metabolitlerinin iyot-azit reaksiyonunu katalizlemesi esasına da yanmaktadır. İşçilerin karbon sülfür'den etkilenme sayıları, idrar kreatinin konsantrasyonu (c) ile iyot renginin kaybolma zamanından (t) hesaplanmıştır. (E= Cxlogt) Etkilenme sayısının 6.5 altında olması durumun da iyot-azit testi pozitif kabul edilmiştir. İdrar kreatinin miktarı, kreatininin alkalen pikratla olan reaksiyonuna dayanan bir spoktrofotometrik teknikle tayin edilmiştir. Kreatinin miktarı 1 mg/ml'nin altında ve 3 mg/mVnin üstünde bulunan idrar örnekleri değerlendirme dışı bırakılmıştır. İşçilerden hafta başı (Pazartesi) ve hafta sonu (Cuma) olmak üzere iki kez idrar numuneleri alınmıştır. Hafta sonu etkilenme sayıları ile hafta başı etkilenme sayıları birbiri ile kıyaslanmıştır. Aynı kişilere ait hafta sonu idrarlarından elde edilen etkilenme sayılarının, hafta başında elde edilen etkilenme sayılarından daha düşük olduğu, yani işçilerin bir haftalık çalışma sonunda karbon sülfür'e olan maruziyetlerinin artması sonucu etkilenmelerinin de arttığı gözlenmiştir. -43-Kapalı bir ünite olan selofan üretim kısmında ortam atmosferinde bulunan karbon sülfür miktarı Gastec Dedektör tüp kullanılarak ölçülmüştür. Ölçümler sonunda işyeri havasındaki karbon sülfür miktarı, bulunmasına izin verilen miktarın üzerinde saptanmıştır. Bu ünitede çalışan 41 işçinin 14'ü etkilenmiştir. Karbon sülfür üretim ünitesi, açık bir işletme olması nedeniyile havada karbon sülfür ölçümü yapılmamıştır. Bu ünitede çalışan 32 işçinin 5 tanesinin etkilendiği tespit edilmiştir. This survey was conducted on 73 workers in a selofan production plant. Exposure to carbon disülfide is detected on workers by the iodine-azide test, which is based on the catalysis of the iodine-azide reaction by carbon disülfide metabolites present in the urine. The exposure coefficient (E) was calculated f rom the urinary creatinine concentration (c) and the time (t) required for the iodine color to disappear (E= Cxlogt). An iodine-azide test was considered positive when E was less than 6.5. The creatinine concentration of the urine samples was determined by a spectrophotometric technique based on the reaction of creatinine with alkaline picrate. Creatinine concentrations, below l mg/ml and above 3 mg/ml were disregarded. Urine samples from the shift workers were taken during the l ast day of a working period and at the beginning of a new period. The end-of-workshift exposure Levels was compared with preworkshift exposure Levels. The End-of-work shift values were higher than pre-workshift values. in this way exposure levels were obtained which were directly related to the preceding exposure. Selofan are produced in a closed production ünite, in the selofan department air carbon disülfide Level was measured by gastecdetector tube. it was found that the work place air carbon disülfide Level was över the maximum allowable l eve! and 14 of 41 were affected. Carbon disülfide are produced in a öpen production ünite, in the carbon disülfide department air carbon disülfide level was not measured. So that workers are exposed to much lower concentrations and 5 of 32 workers were affected. 61