Search

Werk neemt een belangrijke plek in, in onze samenleving en economie: • Voor werkenden biedt het inkomen en zekerheid, structuur, zingeving en sociale relaties en de mogelijkheid tot zelfontwikkeling. • Voor organisaties is het een middel om bedrijfsactiviteiten te kunnen ontplooien en daarmee toegevoegde waarde te creëren voor de markt, klanten, maatschappij en werknemers • Voor de maatschappij draagt werk bij aan economische groei, maatschappelijke transities en aan een betere samenleving. Werk heeft daarmee vanuit verschillende perspectieven verschillende waarden, die deels elkaar raken en een rol spelen in het welvaren van werkgevers, werknemers en onze samenleving als geheel. De mate waarin werk in deze verschillende waarden resulteert verschilt echter. De focus lgt veelal op economische (instrumentele) waarden, zoals inkomen, productie en welvaart, waardoor immateriële (niet-instrumentele) waarden onderbelicht blijven. Eén manier om de niet-instrumentele waarden meer te activeren, is het aanpassen van de arbeidsvoorwaarden. In dit rapport verkennen we in verschillende bedrijfstakken arbeidsvoorwaarden die bijdragen aan andere waarden dan economische groei en bespreken we hoe deze niet-instrumentele arbeidsvoorwaarden in praktische zin tot uiting komen. Allereerst zoomen we echter in op enkele instrumentele en niet-instrumentele waarden van werk.

Deze rapportage betreft de beantwoording van de vraag “Kan (lichamelijk) medisch onderzoek uitwijzen of een bepaald effect op de gezondheid gerelateerd is aan de blootstelling aan HDI?”. De effecten waar het in dit rapport om gaat komen uit het deelproject “Nadelige gezondheidseffecten en ziekten veroorzaakt door blootstelling aan hexamethyleendiisocyanaat (HDI).”, waarbinnen daartoe een inventarisatie van de internationale wetenschappelijke literatuur, evaluaties door (inter)nationale instanties en een weging door experts heeft plaatsgevonden1. Hieruit kwamen de volgende onomkeerbare aandoeningen naar voren die mogelijk door HDI kunnen worden veroorzaakt: allergische en irritatieve2 beroepsastma, allergische en irritatieve rhinitis en/of conjunctivitis, hypersensitivity pneumonitis (extrinsieke allergische alveolitis (EAA)) en allergische en irritatieve contactdermatitis. Onder HDI worden in deze rapportage ook de polymeren van HDI begrepen, ook wel prepolymeren genoemd3. Naar hun toxische eigenschappen is relatief weinig onderzoek verricht, maar de verwachting is dat ze dezelfde aandoeningen veroorzaken als HDI zelf.

In deze factsheet vindt u een greep uit de gegevens die er in de NEA 2018 te vinden zijn.

Om ervoor te zorgen dat alle kinderen gezond, veilig en kans rijk opgroeien, zijn de komende tijd nog forse stappen nodig. De zorg is nog onvoldoende integraal en op maat. Preventie gericht op het versterken van eigen regie gaat helpen, evenals het permanent op peil houden van de benodigde vaardig heden door professionals. Digitalisering biedt kansen, maar ook landelijke en regionale samenwerking. Er komen dankzij onderzoek voortdurend nieuwe inzichten waar professionals en ouders en kinderen zelf hun voordeel mee kunnen doen.

In deze factsheet wordt het onderzoeksthema Gezond en Veilig Werken becschreveng. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) geeft daarom voor de strategieperiode 2019 - 2021 een extra impuls aan het onderzoeks-programma van TNO door middel van een aanvullende rijksbijdrage.

Innovaties voor een toekomstigbestendige arbeidsmarkt. De wereld van werk verandert snel. Digitalisering en demografische verschuivingen zorgen voor nieuwe uitdagingen. Banen veranderen, verdwijnen en er komen nieuwe voor in de plaats. Dit biedt kansen, maar confronteert ons ook met nieuwe gezondheids- en inzetbaarheidsrisico’s. Maar hoe veranderen technologische ontwikkelingen ons werk precies? Hoe versterken we het aanpassingsvermogen van mens én organisatie? Hoe kunnen we langer gezond en productief werken? Hoe bereiken we een meer inclusieve arbeidsmarkt?

Tegenwoordig dringen de voordelen van internet en digitale innovaties door in elk aspect van ons leven. Bovendien vergaren we enorm veel data. Is dit niet hét moment om deze voordelen werkbaar te maken en de verrijkte data in te zetten om de kwaliteit en efficiëntie van de gezondheidszorg te verbeteren? Het gepubliceeerde paper Stay healthy, and in control of your data beschrijft hoe TNO aankijkt tegen de transformatie die data science en artificial intelligence (AI) in de gezondheidszorg bewerkstelligen. Ook stipt het een aantal uitdagingen aan die overwonnen moeten worden, zoals: het verbinden van enorme hoeveelheden gevoelige data, het voldoen aan de recentelijk ingevoerde regelgeving met betrekking tot de bescherming van data en de garantie dat ieder individu controle heeft over zijn of haar eigen data.

In de adolescentie, de leeftijdsperiode tussen de kinderjaren en de volwassenheid, nemen psychosociale problemen vaak toe. Dat kunnen emotionele problemen zijn zoals somberheid, maar ook gedragsproblemen of sociale problemen met leeftijdgenoten. Emotionele problemen zoals somberheid, zich terugtrekken of piekeren komen tijdens de adolescentie vaker bij meisjes voor dan bij jongens. Wat is de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ)? De Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) is een korte vragenlijst waarmee psychosociale problemen bij jeugdigen gemeten kunnen worden. De SDQ kan gebruikt worden door de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) voor jeugdigen in de leeftijd van 3-17 jaar. De SDQ kent verschillende versies, namelijk een voor leerkrachten, een voor ouders en een voor de jeugdige zelf. Deze verschillende versies van de SDQ zijn te vinden op de website www.sdqinfo.com

Het doel van het onderzoek, dat in opdracht van Zorginstituut Nederland werd uitgevoerd, was het schetsen van een actueel en representatief beeld van zowel de mondgezondheid als het preventief tandheelkundig gedrag van 5-, 11-, 17- en 23-jarigen in Nederland en het vaststellen van eventuele veranderingen daarin ten opzichte van eerdere metingen. Materiaal en methode. Alle zorgverzekeringsmaatschappijen in Nederland werd uit naam van Zorginstituut Nederland verzocht bestanden aan te leveren van naam- en adresgegevens van hun verzekerden van 5, 11, 17 en 23 jaar die in Alphen aan den Rijn, Gouda, Den Bosch en Breda woonden. Uit de aangeleverde bestanden werd een willekeurige steekproef getrokken. Na een intensieve werving participeerden 772 5-, 523 11-, 562 17- en 358 23-jarigen aan het onderzoek, dat bestond uit zowel een klinisch-tandheelkundig als een sociaalwetenschappelijk deel. Het klinisch mondonderzoek was er op gericht gegevens te verzamelen over onder meer cariëservaring, aanwezigheid van plaque, orthodontische en parodontale problemen en gebitsslijtage. Het sociaalwetenschappelijk onderzoek werd uitgevoerd door de participanten een vragenlijst voor te leggen waarmee gegevens werden verzameld over onder meer preventief tandheelkundig gedrag en demografie. Per leeftijdsgroep werden de resultaten gestratificeerd naar sociaaleconomische status (SES): laag dan wel hoog. Als indicator van SES gold het opleidingsniveau van de moeder van participanten (bij 5- en 11-jarigen) of dat van henzelf (bij 17- en 23-jarigen). Participanten werden aan de hoge SES-groep toegewezen bij het volgen of afgerond hebben van HAVO, VWO, Gymnasium, HBO of Universiteit. Het volgen of afgerond hebben van al het overige onderwijs werd als laag geclassificeerd.

In deze factsheet vindt u een greep uit de gegevens die er in de NEA 2017 te vinden zijn.

In deze factsheet vindt u een greep uit de gegevens die er in de NEA 2016 te vinden zijn. Deze cijfers worden onderverdeeld in de thema's "Arbeidsomstandigheden", "Arbeid en Gezondheid" en "Inzetbaarheid". Bij het publiceren van de cijfers van de NEA 2016 kwam ook het nieuwsbericht uit met het thema "Zorgen om baanbehoud".

In Nederland overlijden jaarlijks zo’n 4.100 mensen aan beroepsziekten, waarvan ongeveer 2.700 aan werkgerelateerde kanker. Ondanks goede initiatieven in risicovolle sectoren als de bouw, metaal en de houtverwerkende industrie om een gezonde werksituatie te creëren, blijkt de blootstelling aan kankerverwekkende stoffen als respirabel kwarts, lasrook en hardhoutstof vaak hoger dan de wettelijk vastgestelde grenswaarden. Daardoor lopen werknemers onnodig gezondheidsrisico’s.

Fysieke belasting is naast psychosociale arbeidsbelasting nog altijd de belangrijkste oorzaak van beroepsziekten en verzuim. Van alle werknemers moet 42% fysiek belastend werk doen. Van alle verzuimdagen is 34% te wijten aan werkgerelateerde klachten aan het bewegingsapparaat.

Het aantal zelfstandig ondernemers zonder personeel is gegroeid van een kleine 570 dui-zend in 2003 tot 884 duizend in 2014 (CBS). Zowel voor de samenleving als voor beleids-makers is dit een belangrijke ontwikkeling. Het roept de vraag op wat de positieve en nega-tieve gevolgen zijn voor de samenleving als geheel en de individuen die het betreft. Een eerste stap bij het beantwoorden van deze vraag is het creëren van een goed beeld van deze groep. Het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) naar zzp’ers (2015) heeft daar een belangrijke bijdrage aan geleverd. Het doel van het huidige onderzoek is om het beeld dat in het IBO is geschetst aan te vullen voor wat betreft de duurzame inzetbaarheid van zzp’ers. De duurzame inzetbaarheid van werkenden is te karakteriseren als het vermogen om gezond, vitaal en productief deel te nemen aan (betaalde) arbeid tot de pensioengerech-tigde leeftijd (Kraan & Sanders, 2016). De centrale onderzoeksvraag luidt dan ook: In hoe-verre verschilt de duurzame inzetbaarheid van zelfstandig ondernemers van die van werk-nemers? De focus ligt daarbij op zelfstandig ondernemers zonder personeel. Om de duurzame inzetbaarheid van werknemers en zelfstandigen te vergelijken, is gebruik gemaakt van twee grootschalige arbeidsmonitors: de Nationale Enquête Arbeidsomstandig-heden (NEA) en de Zelfstandigen Enquête Arbeid (ZEA). Daarnaast is de Enquête Beroeps-bevolking (EBB) gebruikt om socio-demografische en -economische achtergrondkenmerken te beschrijven.

Dé flexwerker bestaat niet. Er is veel diversiteit tussen werknemers met verschillende typen flexibele contracten, bijvoorbeeld op het gebied van autonomie, werkstress en burn-out klachten, weten we uit cijfers van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) en Zelfstandigen Enquête Arbeid (WEA) van TNO en CBS. Met name uitzendkrachten en op- en afroepkrachten verdienen hierbij aandacht.

Door de vergrijzing van de bevolking is het van groot belang dat mensen langer participeren in betaald werk met behoud van een goede inzetbaarheid. Meer inzicht in de factoren die dit het sterkst beïnvloeden, biedt mogelijk handvatten voor (aanvullend) beleid. In dit rapport staat om deze reden de volgende vraag centraal: Wat is het relatieve belang van verschillende determinanten voor de duurzame inzetbaarheid van werknemers van 45 jaar en ouder? Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van STREAM, een meerjarig onderzoek onder ruim 15.000 personen van 45 jaar en ouder. Duurzame inzetbaarheid is geoperationaliseerd met de indicatoren werkvermogen, productiviteit, verzuim, arbeidsmarktpositie, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en vroegpensioen. Een ongunstige score op één of meer van de indicatoren van duurzame inzetbaarheid wordt voorspeld door een brede range determinanten: Gezondheid (slechte fysieke en mentale gezondheid), werkkenmerken (blootstelling aan stoffen, hoge fysieke belasting, lage autonomie, ongunstig sociaal klimaat, tijdelijk contract), kennis en vaardigheden (laag pro-actief leergedrag), sociale factoren (geen werkende partner, verstoorde werk-privé balans), financiële factoren (huishouden komt geld tekort) en werkmotivatie (lage bevlogenheid). Met name gezondheid en, in iets mindere mate, bevlogenheid zijn relatief sterke voorspellers voor meerdere indicatoren van duurzame inzetbaarheid. Een slechte mentale en fysieke gezondheid hangen bijvoorbeeld relatief sterk samen met een laag werkvermogen (OR 1,7 en 2,0), verzuim (OR 1,6 en 2,3) en arbeidsongeschiktheid (OR 1,9 en 6,0). Een lage bevlogenheid hangt bijvoorbeeld relatief sterk samen met een laag werkvermogen (OR 1,9). De relaties tussen determinanten en DI-indicatoren lijken niet (sterk) te verschillen tussen verschillende groepen werknemers. Om effectief beleid te ontwikkelen is niet alleen inzicht nodig in de relatie tussen determinanten en duurzame inzetbaarheid, maar ook in de impact van deze determinanten op populatieniveau. Een determinant die een gemiddeld risico vormt maar vaak voorkomt kan op populatieniveau immers meer potentieel voor verbetering bieden dan een determinant die een hoog risico vormt maar zelden voorkomt. Ook op populatieniveau hebben gezondheid en bevlogenheid relatief veel impact op duurzame inzetbaarheid. Wanneer een slechte fysieke of mentale gezondheid niet meer voor zou komen onder oudere werknemers, zou bijvoorbeeld het percentage werknemers met een laag werkvermogen in de populatie afnemen van 25% naar 22% en het percentage werknemers dat arbeidsongeschikt wordt van 1,2% naar 0,7%. De potentiële impact van het verbeteren van specifieke werkkenmerken, leergedrag en de financiële situatie van het huishouden is op populatieniveau in het algemeen (iets) kleiner. Echter, ook hier ligt potentiele winst, bijvoorbeeld wanneer werkomstandigheden in samenhang met elkaar worden verbeterd. Overigens zijn sommige risicofactoren moeilijk te beïnvloeden met beleid. Een voorbeeld is de aanwezigheid van een werkende partner.

Een op de 6 werknemers wordt gepest, gediscrimineerd of geïntimideerd. Ongewenst gedrag in combinatie met een hoge werkdruk verdubbelt de kans op burnout klachten.

In deze factsheet staan recente Nederlandse en Europese cijfers op een rij. Nederlanders zitten veel, in vergelijking met andere EU-landen zelfs het meest. Een derde tot de helft van het zitten gebeurt op het werk. Dit heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid.

De door TNO ontwikkelde Wegwijzer Pesten is erop gericht de gepeste, de omstander en de leidinggevende/HR-medewerker te helpen bij het (h)erkennen van pestgedrag en hen handvatten te geven om pesten aan te pakken. Deze wegwijzer leidt je in drie stappen naar een passende aanpak van pesten.

Gezond, gemotiveerd en productief aan het werk blijven tot aan je pensioen; hoe doe je dat bij fysiek zwaar werk? Is het werk te zwaar? Welke verbeteringen zijn mogelijk? TNO zet ergonomische kennis in om branche organisaties en bedrijven te ondersteunen in de aanpak van fysieke arbeid. Dit betreft zowel fysieke overbelasting (‘zwaar werk’) als onderbelasting (zittend werk). Zo werken we tegelijkertijd aan het verbeteren van de werkprestatie en aan vermindering van klachten en verzuim.

Gezond en veilig werken begint voor een preventiemedewerker met samenwerken. Met de werkgever, de werknemers en met de ondernemingsraad (or).

In 2014 heeft ruim één op de drie werknemers met een publieke taak te maken met agressie en geweld door derden. Van alle vormen van agressie en geweld komt intimidatie veruit het meest voor. In de periode van 2007 tot 2014 is het totale percentage slachtoffers van agressie en geweld door derden redelijk stabiel. Het percentage slachtoffers van pesten daalt in deze periode licht, terwijl het percentage slachtoffers van seksuele intimidatie enigszins stijgt. Agressie en geweld door derden komt relatief veel voor in de gezondheidszorg, bij de politie, en in het openbaar vervoer. In de periode van 2007 tot 2014 daalt het percentage slachtof-fers van agressie door derden In het voortgezet onderwijs, de gehandicaptenzorg, het overig welzijn en bij justitie en justitiële diensten. Een toename is er in deze periode in het primair onderwijs en bij het openbaar vervoer per spoor. In de regio’s Gelderland-Midden en Limburg komt agressie en geweld door derden het meest voor. De regio Haaglanden kent relatief weinig slachtoffers. In de periode van 2010 tot 2014 neemt het totale percentage slachtoffers van agressie door derden in geen enkele regio significant toe of af. Bij de verschillende vormen van agressie door derden zijn er wel signifi-cante toe- en afnames. Slachtoffers van agressie en geweld kampen vaker met gezondheidsproblemen, verzuimen vaker en langduriger en zijn minder tevreden met het werk en met de arbeidsomstandig-heden. De negatieve gevolgen voor het welbevinden van werknemers door agressie en geweld zijn de laatste jaren niet toe- of afgenomen. In 2014 heeft ruim een kwart van de slachtoffers behoefte aan (extra) maatregelen tegen agressie en geweld in de eigen organisatie. De maatregelbehoefte is relatief groot in het openbaar vervoer, bij de politie en in de zorg (jeugdzorg, GGZ, gehandicaptenzorg en ambu-lancedienst). De behoefte aan maatregelen verschilt per regio. In Noord- en Oost-Gelderland is de behoefte aan maatregelen tegen agressie door derden relatief klein en in Amsterdam, Rotterdam, Limburg en Noord-Holland is deze relatief groot. In de periode van 2008 tot 2014 geven steeds meer slachtoffers aan dat er in hun organisatie voldoende maatregelen zijn getroffen. Mogelijk duidt dit op een verbetering van de opvang en nazorg voor slachtof-fers van agressie. De geschatte verzuimkosten als gevolg van agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak zijn 367 miljoen per jaar.

Het percentage vrouwen dat rookt tijdens de zwangerschap is de laatste jaren niet afgenomen. Onder hoogopgeleide zwangeren is het percentage rokers tussen 2010 en 2015 wel iets gedaald, maar het aandeel laagopgeleide rokende zwangeren blijft hoog. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van TNO.In 2014-2015 heeft TNO een landelijke peiling uitgevoerd naar roken rondom de zwangerschap. Hiervoor hebben ruim 1700 moeders met een baby tot 7 maanden oud een vragenlijst ingevuld. De gegevens over roken zijn in opdracht van het Trimbos-instituut geanalyseerd met subsidie van het ministerie van VWS. In de factsheet Roken tijdens de zwangerschap, Percentages over de periode 2001-2015 zijn de cijfers gebundeld. Van alle vrouwen uit het onderzoek gaf in 2015 8,6% aan dagelijks gerookt te hebben gedurende de hele zwangerschap, wat niet significant verschilt ten opzichte van het percentage vrouwen dat in 2010 aangaf dagelijks gerookt te hebben. In de laagstopgeleide groep rookte 22% dagelijks tijdens de zwangerschap, in de hoogstopgeleide groep was dit 1%. Hoewel het percentage laagopgeleide vrouwen in de steekproef klein was, en vervolgonderzoek uitsluitsel moet geven over het precieze percentage rokers in deze groep, is het aantal laagopgeleide zwangere vrouwen dat blijft roken niettemin zorgwekkend.

Stress op het werk is beroepsziekte nummer 1. Meer dan een miljoen mensen loopt jaarlijks het risico op een burn-out en andere werkgerelateerde psychische aandoeningen. In deze Factsheet zet TNO op basis van de NEA en de WEA de belangrijkste cijfers rondom werkstress in Nederland op een rij. De factsheet maakt onderdeel uit van de Check je Werkstress Campagne.

De arbeidssituatie van de Nederlandse beroepsbevolking verandert voortdurend. In het programma Monitoring van Arbeid onderzoekt TNO deze veranderingen en de gevolgen ervan voor de productiviteit, innovatiekracht, gezondheid en duurzame inzetbaarheid van werkend Nederland. Op basis van 9 jaar NEA zijn 10 opvallende trends in arbeid middels een Factsheet in kaart gebracht. De trends laten zien hoe ons werk in de afgelopen jaren is veranderd.

Zeven miljoen collega’s hebben elke dag de kans om pesten op de werkvloer te stoppen. Werkgevers en werknemers moeten het onderwerp bespreekbaar maken, met elkaar het taboe doorbreken. Want over de gevolgen van pesten moeten we niet lichtzinnig denken. Het tast de waardigheid aan van de mensen die het overkomt, verpest het plezier in het werk en leidt tot psychische problemen en uitval’.

Het doel van dit onderzoek, dat in opdracht van ZINL werd uitgevoerd, was tweeërlei. Het eerste doel was het schetsen van een actueel en representatief beeld van zowel de mondgezondheid als het tandheelkundig preventief gedrag van 8-, 14- en 20-jarigen in Nederland en het vaststellen van eventuele veranderingen daarin ten opzichte van eerdere metingen. Het tweede doel was enig inzicht te verkrijgen in de mondgezondheid en het tandheelkundig preventief gedrag van 8-, 14- en 20-jarigen die in aandachtswijken wonen. Dit zijn probleemwijken die in 2007 door de toenmalige minister van Wonen, Wijken en Integratie waren aangemerkt als “Krachtwijken“.

Borstvoeding is de beste voeding als het gaat om de gezondheid van moeder en kind. De WHO adviseert het eerste half jaar na de geboorte uitsluitend borstvoeding te geven en borstvoeding in combinatie met bijvoeding tot de leeftijd van 2 jaar voort te zetten. TNO heeft sinds 2000 zes peilingen uitgevoerd, waarvan de laatste in 2010. Het Voedingscentrum heeft TNO oktober 2014 gevraagd opnieuw een peiling uit te voeren om de prevalentie van borstvoeding te bepalen en te vergelijken met voorgaande jaren. Daarnaast werd gevraagd om de redenen om te starten en stoppen met borstvoeding in kaart te brengen en om het effect van BFHI-certificering door stichting Zorg voor Borstvoeding te evalueren. Methode Op JGZ-locaties verspreid door Nederland is aan moeders met een zuigeling tot 7 maanden oud een promotiekaart met daarop een uitnodiging naar een vragenlijst uitgedeeld. Moeders werden gevraagd naar het type melkvoeding en naar factoren die van invloed zijn op het geven van borstvoeding. In totaal zijn 16.545 kaarten verspreid. De vragenlijst is door 3.000 mensen benaderd, waarvan 2.616 daadwerkelijk zijn gestart met invullen. In totaal werden 1.740 vragenlijsten geschikt bevonden voor analyse.

Naast de vervelende gevolgen voor de werknemer die het overkomt, leidt agressie door derden tot 2,9 miljoen extra verzuimdagen per jaar. Agressie en geweld door derden wordt niet altijd herkend door werkgevers. Vaak komt het pas onder de aandacht na een ernstig incident, terwijl een tijdige aanpak veel persoonlijk leed en kosten kan voorkomen.

Investeren in gezonde, competente en gemotiveerde medewerkers is investeren in duurzame inzetbaarheid. Fysiek zwaar werk kan de duurzame inzetbaarheid belemmeren. Door simpele acties, proces veranderingen en de inzet van hulpmiddelen wordt het werk lichter en worden medewerkers langer, beter en dus duurzamer inzetbaar. Deze wegwijzer helpt je op weg in 5 stappen. Het vormt een stappenplan voor kleine verbeteringen, maar laat ook zien hoe je een situatie kunt aanpakken waarbij meerdere maatregelen tegelijkertijd worden genomen of waarbij medewerkers op een andere manier moeten gaan werken. De wegwijzer Fysieke belasting is een hulpmiddel om op een gestructureerde wijze echt aan de slag te gaan. Als je weet of denkt dat de fysieke belasting van het werk te hoog is, kun je met het doorlopen van de stappen de signalen in kaart brengen en een plan opstellen om de knelpunten aan te pakken.

Future-Me is een interventieconcept met als doel het individu de gevolgen van zijn huidige leefstijl op de toekomst te verhelderen. Uitgangspunt is dat mensen niet goed in staat zijn de lange termijn gevolgen van hun gedrag in te schatten, waaronder de gevolgen van ongezond gedrag. Het eerste onderdeel van Future-Me is het voorspellen van de gevolgen van iemands gedrag op diens toekomstige gezondheid. Hiervoor zijn evidence-based prognostische modellen vereist, die de gevolgen van de huidige gezondheidsstatus en gedrag voorspellen (bijv. roken), maar ook voorspellen wat er gebeurt als het gedrag verandert en dientengevolge de gezondheidsstatus (bijv. stoppen met roken). Het tweede onderdeel is het waarderen van deze twee mogelijkheden: doorgaan of veranderen. Belangrijk is dat beide opties en hun gevolgen geplaatst worden in de bredere context van iemands waarden in het leven, diens doelen, en huidige activiteiten om deze te bereiken. Doel van het huidige project was om na te gaan of er interventies bestaan die werken met het beschreven Future-Me-concept. Hiertoe is in hoofdstuk 2 het concept Future-Me duidelijker afgebakend. In de hoofdstukken 3, 4 en 5 worden de resultaten beschreven van de activiteiten om Future-Me interventies te vinden: literatuuronderzoek (hoofdstuk 3), consultatie van experts (hoofdstuk 4) en het bekijken van de interventie-database van het Loket Gezond Leven (RIVM) om Nederlandse interventies te vinden (hoofdstuk 5). De hoofdconclusie is dat een interventie volgens het Future-Me raamwerk zoals beschreven in de conceptuele analyse (zie Figuur 1) niet gevonden is in het literatuuronderzoek, de consultatie van experts en een analyse van de i-database van RIVM. Globaal gesproken zijn vooral interventies gevonden die passen in het onderdeel ‘voorspellen van de gezondheid’, maar daarin worden niet expliciet de gevolgen van onveranderd gedrag afgewogen tegen de gevolgen van veranderd gedrag. Veel minder interventies zijn gevonden die vallen onder het onderdeel ‘evalueren van de toekomst’. Van hét kenmerk van Future-Me dat de voorspelde gezondheid wordt geplaatst in de bredere context van andere domeinen in iemands leven (waarden, doelen, activiteiten) is geen enkel voorbeeld gevonden. Tot slot worden in hoofdstuk 6 de witte vlekken op het gebied van Future-Meachtige interventies beschreven. Ook wordt ingegaan op de vervolgstappen om te komen tot een Future-Me interventie.

Bij veel productiebedrijven wordt gewerkt in ploegendiensten. Hoe kan een bedrijf de ploegendiensten beter aan laten sluiten op individuele wensen van werknemers en bij de (flexibiliteits)behoefte van het bedrijf? Hoe zorg je dat werknemers vitaal blijven en de productiviteit goed blijft? Aan welke knoppen kunnen het bedrijf en medewerkers draaien om de vitaliteit van de medewerkers en de productiviteit van het bedrijf te bevorderen? Er zijn veel interventies te bedenken om de nadelige gevolgen van ploegendiensten - en dan met name nachtdiensten - te beperken. •Dit kan op drie gebieden: •De werkomgeving: optimale fysieke en mentale belasting •De roosters: vuistregels voor gezond en sociaal roosteren •De leefstijl van medewerkers: werk-privé, slaap en voeding. TNO en FME hebben de vraagstukken bij ploegendiensten onderzocht en waarbij bedrijven én medewerkers zelf, in onderling overleg aan de slag kunnen om voor hun bedrijf de juiste oplossing te selecteren en door te voeren - maatwerk in ploegendiensten.

Het is al weer enige tijd geleden dat wij het symposium ‘Zorg voor Werk’ hebben georganiseerd, ter gelegenheid van het afscheid van Peter Buijs van TNO. Het belang van het onderwerp Zorg voor Werk is tijdens het symposium door verschillende vooraanstaande sprekers benadrukt. Het belang van meer menselijke en maatschappelijke investeringen op arbocuratief gebied is nog steeds groot. Het verheugt ons dan ook zeer dat wij U een uitvoerig verslag van het symposium kunnen aanbieden, inclusief bouwstenen voor een onderzoeks- en implementatie-agenda. Wij hopen dat dit een verdere stimulans kan zijn om met vereende krachten te realiseren wat zoveel sprekers op het symposium hebben bepleit: een sterkere arbeidsgerelateerde zorg voor de (potentiële) beroepsbevolking.

Fysieke belasting is naast psychosociale arbeidsbelasting de belangrijkste oorzaak van beroepsziekten en verzuim. De extra verzuimkosten door beroepsziekten aan het bewegingsapparaat lopen op tot 800 miljoen euro per jaar! Van alle werknemers moet 42% fysiek belastend werk doen. Van alle werkgerelateerde verzuimdagen is 38% te wijten aan werkgerelateerde klachten aan het bewegingsapparaat. In de factsheet zijn actuele cijfers rondom fysieke belasting te vinden. Samen met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, sectoren en bedrijven biedt TNO informatie en tools voor werkgevers en werknemers om actief aan de slag te kunnen met fysieke belasting op de werkvloer.

De monitor Veilige Publieke Taak 2014 beschrijft de stand van zaken omtrent agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak, op basis van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden. TNO voert de monitor uit, in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De monitor ondersteunt het programma Veilige Publieke Taak van het ministerie, bij het volgen van de voortgang in de aanpak van agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Deze editie van de monitor richt zich op de aard en omvang van slachtofferschap, de effecten van agressie en geweld op gezondheid en de implementatie van beleid, in de periode 2007-2013. Hierbij komen voor het eerst ook verschillen tussen VPT-intensiveringsregio’s aan bod.

Het ZonMw-programma Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid (AWPG)is erop gericht duurzame samenwerking tot stand te brengen tussen beleid, onderzoek en praktijk (BOP) met als doel de kwaliteit van de publieke gezondheidszorg te verhogen. In de eerste fase van het programma (2005-2008) zijn negen AWPG’s ontstaan. In het kader van een brede evaluatie van de eerste fase van het programma én het vervolgprogramma heeft ZonMw aan TNO gevraagd een monitor voor de mate van verankering van de samenwerking in de AWPG’s te ontwikkelen en deze toe te passen. Het theoretisch kader waarop de monitor is gebaseerd, is het Model Verankering AWPG van Keijsers & Stadlander (2009). Aanvullende bronnenraadpleging leidde tot een overzicht van factoren van invloed op de samenwerking tussen beleid, onderzoek en praktijk (BOP) en indicatoren van verankering. De factoren zijn ingedeeld in drie niveaus, te weten: bestuurlijk, institutioneel en individueel. Op dit overzicht van factoren en indicatoren is monitor in de vorm van een vragenlijst gebaseerd. Elke factor en elke indicator wordt hierin geadresseerd, en alle vragen in de vragenlijst zijn zo gesteld dat ze door alle respondenten konden worden beantwoord. De monitor is uitgezet in juni 2011 en april 2013. De coördinatoren van de AWPG’s leverden een overzicht aan van alle betrokkenen bij hun AWPG. Al deze betrokkenen zijn uitgenodigd om de monitor in te vullen. In totaal vulden 98 personen in beide rondes (2011 en 2013) de vragenlijst volledig in. Van degenen die de vragenlijst van ronde 1 volledig invulden en ten tijde van ronde 2 nog betrokken waren bij hun AWPG, deed 74% in ronde 2 opnieuw mee aan de monitor. Van deze respondenten was een meerderheid werkzaam bij een praktijkorganisatie, een kwart bij een onderzoeksorganisatie en een klein deel bij een beleidsorganisatie. Bijna de helft had een functie op operationeel niveau, vier op de tien op tactisch niveau en een beperkt aantal was werkzaam op strategisch niveau. Het aantal respondenten per AWPG varieerde tussen de 6 en 19 (respons: 50-87%). In deze rapportage worden voor beide rondes de resultaten per factor en indicator besproken. Eveneens worden de verschillen tussen ronde 1 en ronde 2 uitgelicht. Dit wordt voor de totale groep respondenten samen gepresenteerd, als ook uitgesplitst naar het type organisatie (beleid, onderzoek of praktijk) waar de respondent werkzaam is. Daarnaast is een index voor de relatieve mate van verankering van de samenwerking binnen AWPG’s samengesteld uit tien indicatoren van verankering. Aan de hand van deze index wordt in dit rapport uitdrukking gegeven aan de mate van verankering van samenwerking binnen de AWPG’s voor de totale groep respondenten en uitgesplitst naar type organisatie, naar functieniveau (strategisch, tactisch en operationeel) en naar AWPG. Aan de hand van deze index wordt nagegaan of de mate van verankering tussen de twee rondes is vergroot. Tot slot wordt inzicht geboden in de factoren die de gevonden verschillen in de mate van verankering verklaren. De mate van verankering is toegenomen van een gemiddelde score op de index van 5,2 (SD=2,4) in ronde 1 naar 5,9 (SD=2,5) in ronde 2. Respondenten uit onderzoeks- en praktijkorganisaties scoren wat hoger dan respondenten uit beleidsorganisaties, met name in ronde 2. Bij alle AWPG’s is de score op de index in ronde 2 wat hoger dan in ronde 1. Wanneer gekeken wordt naar de multivariate samenhang tussen de index enerzijds en de factoren anderzijds, blijken zes factoren een significante invloed te hebben op de mate van verankering zoals gemeten met de index: gepercipieerde doelovereenstemming (bestuurlijk niveau), cultuur, wervend vermogen en aspecten van de lerende organisatie (institutioneel niveau) en kennis en uitwisseling expertise (individueel niveau). Deze factoren bieden aanknopingspunten voor sturing van het verankeringsproces van de AWPG’s. Het beeld dat naar voren komt uit de vragen over de verdeling van zeggenschap tussen de betrokken beleids-, onderzoeks- en praktijkorganisaties geeft aan dat respondenten in hun AWPG geen gelijkwaardige verdeling van zeggenschap ervaren. In beide rondes dichten zij onderzoeks- en praktijkorganisaties meer zeggenschap toe dan beleidsorganisaties. Meer dan de helft van de respondenten is niet tevreden met deze verdeling. Respondenten die in ronde 2 tevredener waren met de verdeling van zeggenschap dan in ronde 1 ervoeren in ronde 2 minder zeggenschap van onderzoeksorganisaties. Ook in ronde 1 was het zo dat respondenten die het meest tevreden waren met de door hen aangegeven verdeling van zeggenschap een meer gelijkwaardige verdeling aangaven dan anderen. Met andere woorden: naarmate de verdeling van zeggenschap meer gelijkwaardigheid vertoont, lijken betrokkenen er vaker tevreden over. De resultaten van de monitor bieden inzicht in de mate waarin de indicatoren voor verankering zijn gerealiseerd binnen de verschillende AWPG’s en in de factoren op bestuurlijk, institutioneel en individueel niveau die daarop van invloed zijn. In combinatie met de ervaringen van direct betrokkenen en andere bronnen van informatie over de AWPG’s, biedt deze monitor aanknopingspunten voor gerichte sturing van de beoogde verankering.

Dit Trendrapport geeft een overzicht van de meest relevante onderzoeksresultaten op het terrein van bewegen, gezondheid en blessures. Er zijn bijdragen opgenomen van een groot aantal organisaties die op dit onderzoeksterrein actief zijn. De lezer krijgt een breed en actueel beeld van de huidige kennis op dit terrein en de beleidsmatige implicaties daarvan.

Hoe vaak maken werknemers zich zorgen om hun baan? En welke werknemers maken zich het vaakst zorgen. Deze factsheet laat in één oogopslag zien hoe het staat met de zorgen om baanbehoud in 2012. De factsheet laat zien waar (sector) en bij wie (beroep) de meeste zorgen voorkomen, maar laat bijvoorbeeld ook de relatie met gezondheid, opleiding en het belang dat werknemers hechten aan interessant werk en andere aspecten van het werk zien.

Gelukkig gaat het met de meeste kinderen in Nederland goed. Een deel van de kinderen komt echter in de knel omdat zij opgroeien onder ongunstige omstandigheden. Wanneer deze omstandigheden vroeg worden gesignaleerd, kunnen ouders geholpen worden om hun kind(eren) in een stabiele, veilige omgeving te laten opgroeien. Daarmee kunnen latere problemen mogelijk voorkomen worden. Als kraamverzorgende ben je een aantal dagen intensief betrokken bij de kraamvrouw en heb je een indruk van het gezin. Je bent dus in de gelegenheid om signalen in een vroeg stadium op te pikken. Om kraamverzorgenden te ondersteunen heeft TNO in samenwerking met verloskundigen, kraamverzorgenden en JGZ (jeugdgezondheidszorg/consultatiebureau / Centrum voor Jeugd & Gezin) een checklist gemaakt om het gezinsfunctioneren in kaart te brengen. Deze checklist is een verdere uitwerking van het instrument dat TNO in 2007 ontwikkelde in het pilotproject Preventie en vroegsignalering van risicogezinnen in de kraamperiode (De Jonge e.a. 2007).