Search

Pedagogika pracy nie doczekała się modelowania systemowego, zwanego teorią modelowania systemowego, określaną również mianem systemologii. Twórczynią tej teorii w Polsce jest Krystyna Duraj-Nowakowa (1997). Niniejszy tekst podejmuje próbę adaptacji tej teorii do pedagogiki pracy. Podjęta inicjatywa jest ze wszech miar zasadna, bowiem w pedagogice pracy występuje wiele zagadnień, które już są wymodelowane systemowo. Ich przykłady to np. pedagogika pracy w systemie nauk, w tym pedagogicznych i nauk o pracy; Klasyfikacje Zawodów i Specjalności; Polska Klasyfikacja Działalności; edukacja jako kryterium modelowania pedagogiki pracy.

Spektrum zainteresowania pedagogiki pracy skupia się wokół wychowania, człowieka oraz pracy. W ten sposób określony przedmiot badań tej subdyscypliny sytuuje człowieka w centrum, zainteresowanego pracą i przygotowaniem do niej, co czyni edukacja poprzez kształcenie i wychowanie. Człowieka charakteryzują jego indywidualne cechy, które tak trafnie określił już Arystoteles, zaś pracę - czynniki. Relacje między cechami osobowościowymi a czynnikami pracy - to nic innego - jak relacje między człowiekiem a pracą. One tworzą różne płaszczyzny analiz, dlatego pedagogice pracy nie pozostają obce nurty filozoficzne, psychologiczne, socjologiczne, pedagogiczne, a współcześnie dopełniają je środowiskowe. Pomimo iż ten ostatni aspekt nie jest nowym problemem, bowiem już twórca pedagogiki pracy Tadeusz W. Nowacki w swoich dyskursach naukowych ukazywał rolę postępu technicznego wraz z człowiekiem, jako jego twórcy, to wówczas bardziej ceniony był nowy pomysł pracy, wpisany w twórczość człowieka, a kontekst ochrony środowiska był pomijany za cenę maksymalizacji zysku. Tenże autor na początku nowego tysiąclecia w swej nowej koncepcji układu i opisu elementów procesu pracy wyodrębniał kategorię zagospodarowania odpadów w procesie pracy. W ten sposób stworzył podwaliny do Strategii Komisji Europejskiej „Europa 2020 - strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączaniu społeczeństwa”, która promuje m.in. zrównoważony rozwój, ostatnio interesujący również Papieża Franciszka, przywołującego nie tylko pieśń św. Franciszka z Asyżu o matce ziemi, która nas żywi i chowa, ale nawiązującego również do wcześniejszych papieskich encyklik, ukazujących wiele czynników, w tym gospodarczych i nie do końca przemyślanych zachowań człowieka, żądnego sławy, a przez to doprowadzających do współczesnych katastrof ekologicznych. Pogląd papieski wpisany w myśl Nestora pedagogiki pracy dowodzi, iż treści ekologiczne nie powinny być pominięte w tej subdyscyplinie, ale wręcz wpisane w nią, ukazując przez treści prośrodowiskowe nurt rozwojowy pedagogiki pracy.

Współczesność niesie wiele problemów dla żyjącego w niej człowieka. Zaliczyć do nich można intensywny rozwój naukowy, którego współczesnym wymiarem jest obszar technologii informacyjnych, ale również automatyzacji i coraz śmielej promowanej robotyzacji w wielu sferach życia człowieka, w tym w pracy zawodowej. Charakter przemian nie może pozostać obojętny dla zawodoznawstwa, wyznaczającego kierunek modelowania edukacji zawodowej. Podobne założenia przyświecały twórcom aktualnej reformy, która − koncentrując się na trendach rynkowych − uznaje wymagania współczesnej pracy, a szansę jej otrzymania upatruje w identyfikacji umiejętności ukształtowanych w procesach edukacyjnych. Dobre przygotowanie do pracy w zawodach odpowiadających trendom rynkowym powinno być źródłem zadowolenia człowieka jako pracownika, z możliwością jego dalszego rozwoju, w co wpisuje się model edukacji zawodowej integrującej kształcenie zawodowe z ustawicznym w jeden obszar pedagogiki pracy, zainicjowany przez R. Gerlacha, a następnie poznawczo i naukowo rozwijany przez B. Baraniak. Ta swoista koncepcja jest dobrą podstawą teoretyczną do inwestycji w kapitał ludzki. Jego rozwój pozwoli nie tylko zmieniać współczesny rynek pracy, ale będzie sprawiać, iż tylko wykształceni pracownicy, i to w nowych zawodach, przydatnych w rozwijającym się współcześnie sektorze usług, będą mogli liczyć na zatrudnienie.